Vísir - 21.02.1929, Blaðsíða 3

VISIR
liiigar, að leiðrétta þessar mis-
^agnir á réttum vettvangi.
Og þess hefir þó oft verið
iuli þörf.
Utanríkisráðuneytið danska
hefir gefið út opinbert rit, þar
í»em ísland er kallað dönsk ný-
lencla.
Dönsk blöð kalla ísland iðu-
lega danska nýlendu.
Danskir ræðismenn, sem fara
með íslensk utanrikismál í bin-
imi ýmsu löndum, láta þess,
margir bverir, að litlu eða engú
getið, að þeir fari með utanrík-
ismál hins fullvalda, íslenska
ríkis. — Það hefir meira að
segja komið fyrir, áð íslend-
íngar, sem ferðast bafa á milli
landa, liafi verið skráðir dansk-
ír ríkisborgarar á vegabréfum.
ftæðismennirnir böfðu ekki birt
um, að hafa eyðublöð undir ís-
lensk vegabréf á skrifstofum
jgínum.
Hollenskt skemtiferðáskip
kom bingáð á síðasta sumri.
Hafði það danskan fána við
1iún, enda liafði skipstjóri þess
aldrei beyrt þess getið, að ís-
land ætti fána og væri sjálfstætf
ríki.
I einhverju víðlesnasta blaði
tieimsins, sem ræðir sérstaklega
mikið um utanrikismál allra
þjóða, bafa staðið greinar, er
gefa fullkomlega í skyn, að ís-
land sé danskt land og íslend-
íngar-danskir þegnar. — Leið-
rétting befir ekki fengist á
greinum þessum.
í eínhverju allra besta frétta-
tímaríti Bandarikjamanna stóð
*ú fullyrðing fyrir skömmíi, að
Island bafi verið aldanskt land
I ineira en 500 ár. Þar segir og,
að Vilbjálmur Stefánsson land-
líönnuður sé af „Danish Stock“.
Tímaritið staðhæfir þetta þvert
öfan í orð Vilhjálms sjálfs.
Ágengni Norðmanna við ís-
lendinga er alkunn. Þeir eigna
sér fornbókmentir vorar og þá
goöu rnenn, er stóðu að samn-
íngu þeirra. Og vitanlega reyna
jþeír að sanna öðrum þjóðum,
flð þessar fráleitu fullyrðingar
séu sannleikanum samkvæmar.
Leií bepna telja jieir norskan.
l>eir gerðu og ráðstafanir til
jþess, að minningardagur þessa
íræga „norská manns“ yrði bá-
fíðlegur baldinn í Noregi 9. okt.
síðastl. — Ekki befir lieyrst,
bvort orðið hafi úr minningar-
batíð þessarí. En ekki var liægt
flf stað farið. — Norðmannafé-
bxgið í Ameríku sneri sér t. d. á
vegum kirkjumálaráðuneytis-
ms norska til norskra skóla
ineð beiðni um, að fyrirlestrar
yrðu lialdnir við skólana um
Leif Eirílcsson og binn norska
íund Anieríku. Einnig var skor-
flð á blöðin, að flytja minning-
argreinar um þennan atburð.
En Norðmenn.seilast lengra
en til Leifs bepna. Þeir eigna sér
Snorra Sturluson og' aðra ágæt-
ísinenn þjóðveldistímabilsins.
Norðmenn eru að þýða og
gefa út íslendingasögurnar, og
kalla þær: „Gammelnorsk bok-
verk.“ —1 Fleira mætti telja
þessu líkt, er sýnir, að íslend-
íngum stendur veruleg hætta
flf þes'sum tilteklum Norð-
manna. — Fornbókmentir vor-
ar bafa varpað ljóma vfir Is-
land og' Islendinga. Og þau lillu
kynni, sem aðrar þjóðir bafa af
ínenningu vorri óg þjóðerni,
sfafa að miklu leyfi frá íslend-
fngasögunum. Og þegar ]>jóð,
sem er miklu stærri en vér,
reynir með öllu móti að sanna
beiminum, að bókmenlir þess-
ar seu norskar, þá er veruleg
hxetta fyrir dyrum. Framb.
Matsvein vantar
á m.b. Þorgeir goða. Uppl. í versl. Vísir.
Þorkell Halldórsson
faðir þeirra bræðra Sigur-
bjarnar kaupmanns (Verslun-
in Vísir) og Sigurðar múrara,
andaðist 14. þ. m„ bér i bæn-
um. Hann var orðinn báaldr-
aður maður, fæddur 20. nóv-
ember 184G, að Hjarðarnesi á
Kjalarnesi. Foreldrar lxans
voru Ilalldór Þorláksson frá
Króki og Sigríður Sigurðar-
dóttir, ættuð frá Laikjamóti í
Húnavatiissýslu. — Þau bjón-
in, Halldór og Sigriður, eign-
uðust 12 börn, og eru nú að-
eins tvö þeirra á lífi: Ólafur,
fyrrum bóndi í Selkoti í Þing-
vallasveit, nú búsettur á Sel-
tjarnarnesi, og Ivristín, ekkja,
til beimilis á Hverfisgötu 89
hér í bænum.
Eins og að likindum lætur,
niunu ekki ávalt'hafa vei’ið
gnægðir i búi þeirra Halldórs
og Sigriðai', og urðu því börn-
in að vinna fyrir sér sjálf, und-
ir eins og þau komust á legg.
Þorkell beitinn varð þvi á unga
aldri xið fara úr foreldi’ahús-
um og' sjá um sig sjálfur. Var
liann snemma kappsannir við
öll störf, er liann tók sér fyrir
liendur, glaður og reifur jafn-
an, léttur í máli og kom sér vel.
En oft mun liann bafa lagst
þreyttur til svefns á uppvaxt-
arárunum, því að þá var um-
komulitlum unglingum lítt
blíft við vinnu og ekki „mulið
undir þá“. — Hann gerðist
vimnunaður, þegar er bann
bafði þroska til, og mun liafa
verið í vinnumensku fram und-
ir 30 ár. Þótli bann sláttumað-
ur ágætur og liðtækur i besta
lagi við öll beyverk. Hann var
dýravinur mikill og góður við
allar skepnur. Fjármaður var
bann talinn ágætur. En þegar
hann „átíi með sig' sjálfur“,
sein kxxllað var, þótli koma ó-
tvírætt í ljós, að liann mundi
bafa orðið góður búmaður, ef
bann befði birt um að ílendast
í sveitinni. En það átti ekki
fyrir lionuin að liggja. Hugur-
inn stefndi til Reykjavíkur, og
fór honum þar sem mörgum
öðrum sveitamönnum, bxcði
fyrr og síðar. Hann fluttist
bingáð árið 1893, og átti lieima
Jiér i bæiium til dánardægurs.
Þau árin, sem Þorkell lieit-
inn var i vinnumensku, stund-
aði lnxnn sjóróðra flestar ver-
tíðir, fyrir búsbændur sína.
Var bann oftast í skiprúmi bjá
ágætum bátaformönnum á
Seltjarnarnesi og víðar. Þótti
liann ágætur sjómaður. Lenti
oft i lirakningum og mann-
skaðaveðrum, en aldrei urðu
skip þau, er bann var á, fyrir
neinu manntjóni. — Hann var
talinn afbragðs söngmaður og
kvæðamaður. Þegar ekki gaf
á sjó, skernti liann jafnan með
kveðskap og söng, og var lirók-
ur alls fagnaðar. Hann var
næmur og minnugur í besta
lag'i. Kunni lxeilar rímur utan
bókar. Á síðuslu árum förlað-
ist lionum minni, en jafnan
voru bonuni þó bugstæðir
gamlir atburðir úr lifi sínu og
samferðamannanna fyrri blut
ævinnar, og kunni vel frá þeim
að segja. Hann var hraust-
menni á yngri árum, snarpur
vel og fylginn sér, allra manna
fráslur á fæti, snarráður og
ódeigur i öllum mannraunum.
Tryggur, vinfastur og Iiús-
bóndahollur, brigðaði ekki lof-
orð sín.
Þorkell Halldórsson var ekki
þann veg settur í lifinu, að
mikið bæri á bonum. En bann
var gagnsmaður á marga lund,
glaður og reifur til liinstu
stundai’, síslarfandi meðan til
vanst, og legst nú þreyttur til
byíldar, eftir langan dag. —
Ilann var trúbneigður alla ævi
og' kirkjurækinn i besta lagi.
ft Bæjarfréttir ft
Veðrið í morgun.
Iliti um land alt. í Reykja-
vík 2 st„ ísafirði 5, Akureyri
5, Seyðisfirði 7, Vestmannaeyj-
um 3, Stykkisliólnii 3, Blöndu-
ósi 4 Hólum í Hornafii’ði 7,
Grindavik 3, (engin skeyti frá
Raufarhöfn og Kaupmanna-
böfn), Færeyjiun 6, Juliane-
baab -f- 11, Angmagsalik 1,
Jan Mayen 2, Hjaltlandi G,
Tynemoutb G st. — Mestur liiti
liér í gær 9 st„ minstur 1 sl. —
Úrkoma 8,9 mm. Horfur: Suð-
vesturland, Faxaflói: I dag
sunnan kaldi. Skúrir. í nótt
vaxandi suðaustan. Sennilega
bvass með morgninum. Breiða-
fjörður, Vestfirðir: I dag bæg-
ur sunnan og suðvestan. I nótt
vaxandi suðaustan. Norður-
land, norðausturland, Austfirð-
ir: í dag og nótt suðvestan og
sunnan gola. Úrkomulítið og
milt. Suðauslurland: 1 dag
sunnan og suðvestan kaldi.
Skúrir. í nótt vaxandi sunnan
og suðaustan átt, sennilega all-
bvass á morgun.
Leikhúsið.
„Sendiboðinn frá Mars“ verð-
ur leikinn i kveld. Aðgöngumið-
ar seldir þar.til er leikurinn
befst.
Hjónaband.
í dag verða gefin saman í
hjónaband i Kaupmannahöfn
fröken FTóra Zimsen og Tage
Gerström verkfræðingur. Brúð-
kaupsveislan verður á Hótel
Phönix.
Fyrirlestur
Jobs. Velden i Varðarliúsinu
á sunnudagskveldið var vel sótt-
ur og liinn merkilegasti á marga
lund. — Gerði liann sér far um
að skýra muninn á þvi sem
kalla mætti bið alræna og ein-
ræna i tónlistinni. Til bins fyrra
teljast þjóðlög og frumlög
(tbema). Alt það sem þessu er
skylt, bcfir á sér sámræman og
rólegan blæ enda þótt um fjör-
ug lög sé að ræða. Skyldast
þessu er tónlist Mozarts. — Hið
einræna kemur fram þegar per-
sónulegar bvatir og viljastefnur
tónskáldsins fara að bafa ábrif.
Ef mikið kveður að Jiessu og
tónskáldið fjarlægir sig mjögfrá
binu alræna og upprunalega,
verðtir list Iians sjúldeg* eða
böettií’ ef til vill alveg að verð-
skulda það að kallast list. Benti
ræðumaður á ýmsar hliðstæður
við þetta í öðrum lisfuní, eink-
um myndalist og sýndi nokkur-
ar skuggamyndir máli sínu til
stuðnings. — Þá skýrði liann
byggingu stutts frumlags mjög
skýrt og skilmerkilega mcð
ftjálp fiðlu sinnar. Að lokum
lék Iiann nokkur lög með að-
stoð frú Valb. Eínarsson og var
i þeim mjög vel tékið. - Hr.
Veklcn cr að lnígsa um að
balda enn nokkra fyrirlestra og
skýra meðal annars tonlistir
ýmsra þjoða álfunnar vog bera
saman við myndlist þeirra.
Verður þar mest ábersla lögð á
að sýna dæmi með fiðluleik og
skuggamyndum en öllu minni á
að skýra í ræðuformi. Sjálf-
sagt nota margir svo einstakt
og ágætt tækifæri til að afla sér
abnenns fróðleiks um tónlist.
Sighvatur Bjarnason
bankastjóri hefir með bréfi
25. f. m. sent fjárhagsnefnd
bæjarins 1000 kr„ og eru þær
„gjöf bans til Reykjavíkurkaup-
staðar, sem bann óskar að
bæjarstjórnin taki við og ávaxti
í Söfnunarsjóði, þar til böfuð-
stóllinn nenlur 2 miljónum lcr„
og varið verði síðan til einlivers
fyrirtækis í þarfir bæjarins“.
Freyja
kemur út á morgun og flytur
að vanda margbreytt efni, svo
sem smásögur, ferðasögu (eft-
ir konu, sem ferðaðist ein síns
liðs með mannætum), svör við
bréfum, búsráð, skrítlur, gam-
anmyndir og fjölda annara
mynda.
Heilsufarið í Barnaskólanum:
Af 1977 skólabörnum vantaði
i barnaskólann i gær (20. febr.)
755 börn, en af þeim sem lcomu
voru 187 af inflúensu sýktum
beimiluni, befir því vantað
38,2% af skólabörnunum.
Skólastjóri áleit ekki starfliæft
og gaf því hlé til n. k. þriðjud.
Skólabyggingarnefnd
liefir borist erindi frá „sýn-
mgarnefnd í sambandi við Al-
þingisbátiðinna 1930, um lán á
nýja bárnaskólabúsinu undir
allslierjarsýningu það ár. —
Annað erindi befir nefndinni
borist frá framkvæmdarstjóra
Alþingisliátíðarinnar, um að
lána skólann fvrir gistiliús
1930. — Telur nefndin, að ekki
geti komið til mála, að leyfa
búsið til sýningar þetta vor, þvi
að byggingu bússins verði frá-
leitt svo laíigt komið, að það
verði mögulegt. En uni gistingu
í liúsinu segir nefndin', íið enn
sé ekki vitað með vissu, bvort
liægt verði að lána nokkurar
stofur, en fráleitt geti þær orð-
ið ínargar.
Stjórn í. S. í.
befir farið þess á leit, að fim-
leikasalur barnaskólans nýja
verði sem allra fyrst gerður
nothæfur og „félaginu síðan
lieimilaður salurinn til fim-
leika-æfinga, til undirbúnings
Alþingisliátíðinni“. — Vonlaust
er talið, að liægt verði að sinna
þessari beiðni, þvi að ekki mun
verða bægt að ganga frá gólf-
inu i salnum lil lilítar fyrr en á
næsta ári.
Skólanefnd
hefir Iiorist erindi frá fram-
kvæmdarstjóra Alþingisbátíð-
arinnar 1930 þcss efnis', að
„'bæjarstjórnin lieimili gamla
barnaskólahúsið lil gislingar
fyrir gesti meðan á bátíðinni
stendur. Nefridin niælir með
beiðni þessari, gegn því, að stof-
Drengir
geta fengid að
selja Freyju
á morgun.
Fypipliggjandi s
Hveitikorn, BlandaS fóSur, Heil-
maís, Hænsnabygg, Bestu hafrar.
Spratt’s varpaukandi. — Besta
fóðrið fáið þið fyrir hænsnarækt
ykkar í
Versl. Von.
K.F.U.K.
Fundur annað kvld kl. 8y%.
Utanfélagskonúr og stúlkur
velkomnar.
ur og gangar, sem notað verður
í þessu skyni, verði sótthreins-*
að og málað á eftir á kostnað
beiðanda“.
Kristileg samkoma *
kl. 8 i kveld á Njálsgötu 1. —-
Allir velkomnir.
Atkvæðagreiðslur
verða í kveld um tillögur
sáttasemjara í vinnudeilum.
Sjómenn liér greiða atlcvæði í
Bárunni cftir kl. 8.
Fyrirlestur.
Seint mun mönnum líða úr
niinni leiðangur Nobile og
þcirra félaga í fyrra vor. Til-
gangur ferðarinnar var ekki
vísindalegur, lieldur stjórnað-
ist bann xif metnaði og þjóðar-
drambi ítalanna. Svo fór um
leiðangur þenna, að loftfarið
féll til jarðar og fórust við það
7 menn. Stærsti og fullkoinn-
asti isbrjótur beimsins var á
5 dögum útbúfnn til Jijargar
ítölunúm, þrátt fyrir allar til-
raunir fascistastjórnarinnár til
að liefta för lians. Eftir geysí-
legar svaðilfarir tókst Krassin
að bjarga þeim, er eftir lifðu
(Nobile vxir, eíns og menn vita,
farinn burtu á undan félögum
sínum). Nú eru nýlega komnar
út skýrslur Rússanna um þettá
mál, og eru ófagrar lýsingarn-
ar á framkomu Italanna, eink-
um Zappi kapteins, sem sterk-
ur grunur leikur á að bafi drep
ið sænska yisindamanninn
prófessor dr, FTnn Malm-
gren. — Um þetta mál ætí-
ar Hendrik .1. S. Ottósson cand.
pliil., að flytja fyrirlestur í
GamlaBíó á sunnudaginn kem-
ur. Skýrir liann þar (með
skuggamyndum) frá brakning-
um Nobile og sigurför Krass-
ins honum til lijálpar. Hefír
fyrirlesarinn niörg og merkileg
gögn i þcssu máli, sem mönn-
uni mun forvitni á að lieyrá.
./. N,
Tveir þýskir botnvörpungar
komu i gær, og einn í morg-
un.
Margir línubátar
koniu af veiðum í gær og
nótt og liafa aflað ágætlegá.
Lyra
fer í kveld áleiðis til Noregs.
Verslunarmannafélag' Rvíkur
lieldur fund ánnað lcveld kl.
8(4 i kaupþingssalnum. Hr.
Guðm. Jóhannsson kaupm.
flytur erindi á fundinum.
Máttur
FTuidur 24. febr. kl. 1 % e. h.