Vísir - 24.09.1929, Blaðsíða 5

VlSIR
Þriðjudaginn 24. sept. íy^y.
Girðingarefni:
Danskur gaddavír nr. 12V2 og 14.
Yírnot 68 og 92 cm. há.
Glrðingarstólpar úr járni.
Sléttur vír.
Vírlikkjur.
Vandað efni. Lágt verð.
Uívarp,
íóniistarskóli, hljómsveit.
—o—
NiSurl.
Hvaöa meöul eru fyrir hendi,
sem g'eröu ofang'reindar hugmynd-
ir framkvænianlegar ?
Eg hefi altaf veriö þeirrar skoö-
unar, (sem hefir styi'kst viS nán-
ari kynni), aö hin ágæta og i
íylsta máta viröingarveröa frammi-
staöa hérlendra lista- vísinda- og
íræöimanna, (sem eru hinar einu
stéttir manna, sem hér koma til
mála), nægi aö gæöum, en hviergi
nærri aö vöxtum, til þess aö full-
nægja kröfum hins stóra og sífeldt
móttækilega áheyrendafjölda. Ef
viö snúum okkur fyrst að tóiilist-
arflutningnum, þá liggur i augum
uppi, aö *óhjáhvæmi!egt er, að
aaka þær stofnanir, sem fyrir
hendi eru, og jafnframt að stofna
þær, sem vöntun er á. Eg á hér
fyrst og fremst viö Hljómsveit
Eeykjavíkur. Hér liggja i læöingi
möguleikarnir til þess aö glæöa
músiklífið í bænum og gefa út-
varpinu flutningsefni. Það er því
miöur óhrekjanleg staðreynd, að
hijómsveitinni miöar helsti hægt
áfram. Þó er engin ástæða til aö
kenna þeim um þetta, sem hing-
aö til hafa veriö leiötogar sveit-
arinnar. Fyrsta skilyrðið fyrir
fiamgangi þessa félags, sem er
svo þýðingarmikiö fyrir framþró-
un íslensks tónlistarlífs, er róttæk
endurnýjun. Þaö yröi aö fá að
rninsta kosti einn duglegan út-
lendan atvinnuleikara fyrir hvert
hljóöfæri (flaúta, oboe, klarinet,
fagot, horn, trompet, básúna, i.
fiðla 2. fiöla, viola, ceLlo og contra-
bass), s'em eklci aðeins mynduöu
i sameiningu hinn trausta grund-
völl hljómsveitarinnar, lieldur yröi
líka hver einstakur skuldbundinn
til þess að kenna hérlendum hljóö-
færaleikurum, svo aö þeir yröu
smátt og smátt vaxnir vandasöm-
um hlutverkum. Hve fjölbreytihegt
efni fyrir útvarpiö væri ekki hægt
að bjóöa með tilstyrk þessara að-
stoðarmanna! Mikinn hluta af
merkustu tónlistaverkum heimsins,
sem hér eru að mestu leyti ókunn,
væri hægt að flytja meö þeirra
hjálp. Sérstaklega væri ávinning-
urinn mikill fyrir tónlistarlí f
Reykjavíkur. Það væri hægt að
halda 15 eða fleiri „symfoniu-
konserta" yfir veturinn, sem að
nokkru leyti yröi útvarpað. Það
mætti sameina hin ýmsu hljóðfæri
á margvíslegan hátt fyrir „kamm-
ermúsik". Rúmið leyfir ekki að
telja upp alt það, sem framkvæm-
anlegt væri í þessu efni.
Þegar tillit er tekið til þess, að
aðeins litill hluti af iðgjöldum út-
varpsins fer í greiöslu nauðsyn-
legra gjalda (eg áætla 20—25%),
þegar ennfremur er athugað, hve
mikið gagn dugandi hljómsveit
getur gert útvarpinu, og að þjóð-
leikhúsið, sem áætlað er að; verði
tilbúið 1932, hlýtur að eiga fyr
eða síðar, að flytja söngleiki með
aðstoð hljómsveitarinnar 0g þegar
loks er minnst fyrirhugaðrar
stofnunar tónlistarháskóla, sem
allstaðar er miðstöö sannrar mús-
ikmenningar.og vel yröi hægt að
koma á fót með aöstoð þessara
manna. — Þegar alt þetta og
margt fl'eira er tekið til greina,
þá eru allar efasemdir útilokaöar,
og hlýtur aö verða öllum ljóst, að
nú sé rétta tækiíærið til þess að
lyfta undir mjög snöggar framfar-
ir á öllum sviöum hérlendrar tón-
listar.
Eg þarf tæpliega aö eyöa fleiri
orðum um þýðingu skólans fyrir ís-
lenska tónlistarmenningu, en þaö
væri leikur að koma honum á fót
undir þessum kringumstæðum.
Hvernig svo yfirgripsmikið fyr-
irtæki yrði grundvallað fjárhags-
lega má sjá á eftirfarandi yfirliti:
Ársttekjur:
a. Iðgjöld útvarps- •
notenda.......... kr. 180000,00
b. Fyjrir hljómleika
hljómsveitarinnar — 20000,00
c. Tekjur tónlistar-
skólans ........... — 15000,00
d. Auglýsiiigar .... — 5000,00
ca. kr. 220000,00
Gjöld:
Til hljómsveitarinar
fyrir aðstoð við út-
varpið.............. kr. 40000,00
Til smáflokka og
einleikara ........... — 20000,00
Laun við tónlistar-
skólann ...... — 30000,00
Önnur gjöld :
Fyrirlestrar, kennsla
o. fl................. — 30000,00
Rjekstur útvarpsins — 60000,00
kr. 180000,00
X’æntanlegur afgangur rynni til
viöhalds hljómsveitarinnar og
skólans.
Sá, sem hingað til hefir fylgst af
athygli og skilningi með því sem
hefir verið sagt hér að frarnan,
mun vissulega geta séð, aö þessar
þrjár menningarstofnanir, tónlist-
arskóli, hljómsveit og útvarp munu
aðeins geta þrifist til lengdar, ef
náin samvinna er á milli þeirra.
Það er í raun og veru enginn
vafi á því, aö væntanlegur hagnað-
úr fyrirtækisins, sem mestrar
allmjenningshylli nýtur (nfl. (út-
varpsins), tryggir fjárhagslega af-
komu hinna, semeru nær eingöngu
menningarlegs eðlis. enáhinnbóg-
inn eykur nytsemi hinna síöar-
nefndu fyrir skemtiskrá útvarps-
ins og vinsældir þtess.
Þá heyrast raddir: hvaö vilja
allir þessir útlendingar hingað,
þeir eru þegar meira en nógu
niargir, og viö kærum okkur ekki
um að láta þá fara með okkar
peninga út úr landinu. Þeir, sem
hugsa þannig, eru jnjög skamm-
sýnir. Þeir gleyrna t. d. þeim upp-
hæðum, sem veittar eru til styrktar
þeim, sem stunda nám erlendis og
þannig renna út úr landinu.
Þegar á það er litið, að. margir
tugir þúsunda eru veittir á ári
hverju til náms- og utanfarar-
styrks, þá er ekki annað hægt en
að liarnta það, að þessu fé sé ekki,
að minsta kosti að mestu leyti, var-
iö í jiarfir menningarstofnana i
landinu. Hversu miklu væri ekki
þannig hægt að áorka meö tiltölu-
Iega litlu stofnfé! Hinir ungu ís-
lendingar þyrftu ekki að leita til
útlanda til þess að nema tónlist t.
d„ heldur gætu alveg eins lært hér
heima hjá færum mönnum. Þeim
mundi nægja aðeins stutt dvöl ytra
til þess að víkka andlegan sjón-
deildarhring sinn og fá nauðsyn-
legt víösýni til þess að geta dæmt
ónlutdrægt um ástandið heima
fyrir. Því miöur er það nú einu
siuni svo, að ungir og efnilegir ís-
lendingar hafa oröið að sjá það
þegar til útlanda er komið, að hin
ófullkomnu skilyrði, sem um er að
ræða í föðurlandinu, gefa þeim
hvorki nægilegt verkefni né fult
svigrúm til þess að ná þeim þroska,
sem gáfum þeirra svarar, og þaö
eru áðeins fjárhagsörðugleikar,
sem knýja þá til þess að setjast hér
aö. Eftir að útvarpið væri komið
á fót samkvæmt ofangreindum til-
lögum, þá mundi vel hægt aö finna
margskonar verkefni fyrir þessa
útflæmdu andans menn. Þeir út-
lenclingar, sem óhjákvæmilegir eru
til framkvæmda tillögum minum,
mundu annaðhvort verða alveg
innlyksa hér, eða ef þeir gætu ekki
unað hér, hverfa fyr eða síðar aft-
ur. Til þess tíma hefðu hinir inn-
lendu starfskraftaf þroskast svo
aö ekki yrði þörf á útlendum sér-
fræðingum.
Margt væri enn hægt að tilfæra
því til sönnunar að hugmyndir
mínar séu á rökum bygðar, en
rúmið leyf-ir ekki að fara frek-
ara út í þá sálma.
Eg vildi aðeins mega bæta við
nokkrum orðum um kröfur þær
sem verður að gera til þess manns,
sem á að ráða efnisvalinu viö út-
varpið. Halin verður ekki aðeins
að vera vel mentaður og listamað-
ur heldur einnig að hafa framúr-
skarandi kennarahæfileika. Sér-
staklega með tilliti til þess háa tak-
marks um almenna og æðri tón-
listarmenningu, sem stefna verður
að. Hvaöa skilyrði yrði að setja
í þessu efni, get eg ekki greint
nánara hér. Úrlausnarefnin eru
mörg, og miklar kröfur verða
gerðar til dugnaðar, greindar og
sérþekkingar hlutaðeigandi manns.
Það mun þurfa að etja við ýrnis-
lconar örðugleika, en það er gott
aö svo sé, — þaö er um að gera að
sigrast á öröugleikunum, Það stæl-
ir kraftana og fyllir menn nýrri
lífsgleði svo að þeir geta tekiö
undir orð skáldsins: „Lífið alt er
leikur“-------!
Kurt Haese'r.
Ör liréfi frá Ameríku.
—o—
Þann 21. ágúst s. 1. fluttu
amerísku blöðin hin eftirteklav-
verðu ummæli bifreiðakongs-
ins og fyrirmyndar vinnuveit-
andans Henry Ford, sem hér
fara á eftir :
„Ef verslun áfengra drykkja
yrði leyfð í Bandaríkjunum að
nýju, þá mundi eg' bætta verk-
smiðjurekstri mínum.
Eg mundi ekki leggja á mig
jþað erfiði að stjórna 200 þús-
und verkamönnum og reyna að
greiða þeim sæmileg vinnu-
laun, til þess svo að láta veit-
ingakrárnar hirða þau. Eg
mundi ekki fíkinn í að fram-
leiða bifreiðar banda áfengis-
sýrðum lýð.
Banninu var alls ekki jiving-
að upp á Bandaríkin, en amer-
isk heimili og ameriskar konur,
A.B. B. A. Hjorth & Co.
Stockholm.
Umboðsmeun:
Þórður^Sreinsson & Co.
íslensku gaffalbitarnir eru
komnir aftur og fást í flestum
matvöruverslunum. Kosta 80
au. og 1,10.
Sími 254.
Í'*H£p Slfioátrynlusar
f SÍMtl 542. _
sem bæta vildu lífskjör sin og
sinna, kröfðust þess, en þá
leiddi bannið til þess, að hægt
var að taka upp 8 stunda vinnu-
dag og seinna 5 daga vinnuviku,
eins og nú tiðkast í verksmiðj-
um mínum.
Ef áfengisiðjan næði völdum
að nýju, mætti ekki reikna með
meira en 2 til 3 vinnudögum á
viku. Það mundi leiða til þess
að lengja yrði vinnudaga og
vinnuvikur. En þetta er aðeins
ein hlið málsins. Hugsið yður
götuumferðina. Bílar og' brenni-
vín samrýmast ckki.
Brennivín dregur ávalt úr
þrekinu. Það sljófgar.
Já, þá mundi eg ekki geta bu-
ið til bifreiðar sem þola 200 þús.
mílna akstur. Eg mundi ekki
geta fengið nógu áreiðanlega
verkamenn og án þeirra mundi
mér aldrei takast að ná þeirri
nákvæmni, sem þarf við fram-
leiðsluna.
Bannið ameriska nær tilgangi
sínum í 99 tilfellum af 100.
þetta 1%, sem á vantai', stafar
frá hinum „æðri“ auðstéttum.
Óleyfileg vinsala þrífst aðeins í
nokkurum leynikrám og klúbb-
um. Drykkjuskápurinn er að
missa tislcumátt sinn hjá efna-
mönnunum. Já, hann rénar óð-
fluga, jafnvel meðal þeirra.
Fyrir tveim árum fengust
hvarvetna ótal tegundir áfeng-
is. Nú er ástandið 60% betra en
þá.
Sendiherrar erlendra ríkja í
Bandarikjunum, sem manna
best skilja þetta ástand, eru all-
flestir liættir að nota áfengi í
opinberum veislum.
Þetta er mikilsvert atriði, sem
sýnh' glögglega hvert stefnir.“
Ofangreind ummæli geta má-
ske vakið einhverja til íhugun-
ar og samanburðar á skoðun
sinni á bannmálinu annarsveg-
ar og skoðun liins mæta manns
hinsvegar.
P. J. Ól.
Nfju
vetrarkápurnar
kosta frá
35 krónum.
FataMðin- átbú.
Nokkurir svenskir
Ulsterar og
Jakkakiæðnaðir
seljast í nokkura daga með inn-
kaupsverði
Reinh. Andersson,
Laugaveg 2.
Veraluu
Slg. Þ. Skjaldberg
Laugaveg 58. Símar 1491 0g 1953.
ÞurkaBur þorskur nr. 1.
Trygging viðskiftanna eru
vörugæði.
Gúmmiatlmplti
eru búnir til t
FéiftfcpreatsmlSJwiBt.
VudaSir eg óáýrie.
B. S. R.
hefir fastar ferðir til Fljótshlíð-
ar tvisvar á dag kl. 10 og 3.
Til Hafnarfjarðar á hverjum
klukkutíma.
Til Vífilsstaða 12, 3, 8 og 11
að kveldi.
Ferðist með Studebakers frá
Símar 715 og 716.