Vísir - 07.07.1930, Page 2

V I s I R

Nýkomið heim:
Hollenska smjörlíkið „Prima“.
Bakarasmjörlíki B.
Blandað Marmelade.
Hveiti „Cream of Manitoba“.
Rúgmjöl, Blegdamsmöilens og Nobis.
Símskeyti
—o—
London (UP) 6. júlí FB.
Slysfarir.
New York: 200 manns biðu
bana af slysförum, en 2000
meiddust, á þjóðhátíðardegi
Bandaríkjanna þ. 4. júlí. — í
New York og nágrenni biðu 14
menn bana, en 500 meiddust.
Finska stjómin.
Helsingfors: í hinu nýja
ráðuneyti Svinhufvuds er Sol-
dersholm dómsmálaráðherra,
Kuokkenen innanríkismálaráð-
herra og Maloserg hershöfðingi
landvarnaráðherra.
„Lappo“-flokkurinn hefir
heitið stjórninni fullum stuðn-
ingi. „Lappo“-flokkurinn hefir,
að því er fullyrt er, ráð stjórn-
arinnar í hendi sér, enda full-
yrt, að vegna aðstöðu „Lappo“-
flokksins, muni stjórnin taka
tillit til þeirra í öllum málum.
GmmarB.Bjðrnsson
ritstjóri.
Meðal fulltrúa vestan um haf
á AlþingishátíSinni var landi vor,
Gunnar B. Björnsson, ritstjóri og
yfirskattanefndarmaSur. — Kom
hann liingað fyrir hönd Minnesota
ríkis, og hafði þá ekki til íslands
komið, síðan er hann fluttist vestur
um haf barn aS aldri.
Gunnar er fæddur að Sleðbrjóts-
seli í Jökulsárhlíð 17. ágúst 1872
og kominn af fátæku foreldri. Var
Björn fa'Sir hans í ætt viS Pál
skáld Ólafsson og þau systkini, en
móöir hans hét Kristín Benjamins-
dóttir og stóðu ættir hennar um
Þistilfjörð og Eyjafjörð. Kristín
var hin mesta myndar kona, gáfuð
i besta lagi og svo orðhög, aö til
var jafnaS. — Fluttist hún vestur
um haf meS son sinn, þriggja vetra
gamlan, og tók sér bólfestu i
Minnesota-ríki, skamt frá bænum
Minneota. Litlu siSar festi hún
kaup á húsi í Minneota, fluttist
þangaS og vann þar fyrir sér og
drengnum.
Gunnar B. Björnsson er hinn
gervilegasti maSur, fríSur sýnum,
mikill vexti og vel á sig kominn,
cíökkur á l)rún og 1>rá, en er nii
allmjög tekinn aS hærast. liann er
gáfaSur maSur, prýSilega máli far-
inn og ritfær í besta lagi. Hægur
í framgöngu og löngum vel stiltur,
en mun vera þungur fyrir, er því
er aS skifta. Iiann hefir veriS út-
gefandi l>laSa og ritstjóri um 25—-
30 ára skeiS. Hann hefir veriS
útgefancli þeirra tveggja blaða,
sem út hafa komið á islensku i
Bandarikjunum: Vínlands og
Kennarans. En ekki var hann rit-
stjóri þessara blaSa. Ritstjórar
„Vinlands" —• eins hins besta
blaSs, sem út hefir veriS gefiS á
íslensku í Vesturheimi — voru þeir
sira Björn B. Jónsson, dr. theoh',
og ÞórSur læknir ÞórSarson, bróS-
ir Hjartar C. Þórðarsonar, hug-
vitsmanns í Chicago. — „Kennar-
inn“ var sunnudagaskóla-blaS.
En sjálfur var Gunnar um 25
ára skeiS eSa lengur útgeíandi og
ritstjóri aS amerisku vikublaSi:
Minneota Mascot. Hefir þaS blaö
þótt afburSa-vel ritaS og haft mik-
i! áhrif. Hafa ritstjórnargreinir
Gunnars iSulega veriS birtar i stór-
blöSum Vesturheims og þótt meðal
merkustu blaSagreina, sem skrif-
aSar hafa veriS þar í landi.
Eins og líklegt má þvkja um
slíkan mann, hefir Gunnar veriS
allmjög viS stjórnmál riðinn. Hann
sat á ríkisþingi Minnesota um
fjögurra ára bil (1912—1915), hef-
ir veriS fulltrúi „republicana“ á
landsfundi fyrir Minnesotariki og
h.ks formaSur í miSstjórn ,,repu-
blicana“-flokksins í Minnesota. —
SiSan 1925 hefir hann setiS í yfir-
skattanefnd Minnesotaríkis og
stundum veriS formaSur hennar.
Sýnir kjör Gunnars i vfirskatta-
nefnd ríkisins, hvers álits og
trausts hann nýtur, því að þangaS
eru a'ðeins kjörnir úrvalsmenn. —
Loks má geta þess, aS Gunnar hef-
ir veriS formaSur 'blaSamannasam-
bands Minnesotarikis, og ber þaS
enn vitni þess, hvers álits hann
hefir notið og nýtur meSal starís-
træSra sinna í ríkinu.
Mörgum öSrum trúnaöarstörfum
hefir hann gegnt í þarfir lands og
þjóöar, þó að ekki verSi þau talin
hér.
Þegar Gunnar var kjörinn í yfir-
stjórn skattamálanna, lét hann af
ritstjórn blaSs síns,, en synir hans
tóku viS. Tfru þeir taldir hinir efni-
legustu menn, en faSir þeirra er
enn eigandi blaSsins og sennilega
hefir hann eitthvert eftirlit meS
útgáfunni.
Gunnar er kvæntur Ingibjörgu
Agústu Jónsdóttur, Jónssonar,
Sveinbjarnarsonar frá Hóli í
HöSrudal í Dalasýslu, hinni mestu
atgervis konu. Fluttist hún barn-
ung vestur, éins og maSur hennar,
og kemur nú hingaS aftur hiS
fyrsta sinn.
Gunnar B. Björnsson hefir starf-
avi minna meö Islendingum, en
flestir aörir landar vorir vestra,
þtir er verulega hefir aö kveSiS í
opinberu þjóölifi. Fyrir því mun
hann ókunnari alþjóS manna hér
á landi, en ýmsir aSrir Vestur-ís-
lendingar, þeir er komist hafa til
hárra metorða þar í landi. En
vafalaust mun mega telja hann
meðal hinna bestu manna af vor-
um stofni vestan hafs, og fáir
munu íslenskari en hann, þó aS
hann hafi aliS nálega allan aldur
sinn vestra og eigi engar bernsku-
minningar aS heiman.
Það er alkunna, að flestir Vest-
ur-Islendingar tala móöurmál sitt
meS nokkuð öSrum hreim, en ís-
lendingar heima fyrir. VerSur sú
breyting oft með skjótum hætti.
jafnvel ])ó aS menn hafi farið full-
tíða vestur. Þau hjónin Gunnar og
frú Ingibjörg, fluttust bæði vestur
á barnsaldri. Sarnt tala þati móSur-
máþ sitt svo, að vart eð:i ekki má
heyra í venjulegri samræSu, að
],au hafi nokkuru sinni dvalist ut-
au íslenskra landsteina. Mun það
harla fágætt og sýnir Ijóslega, aS
einhverntíma hefir hugurinn leit-
að heim og notiS hvíldar og svöl-
unar viö lindir íslenskra bókmenta.
Þau höfSu ráðgert aö halda
heimleiSis þegar aS hátíöahöldun-
um loknum, en fögnuður þeirra
yfir því, aS vera komin heim til
ættjarSarinnar var svo rnikill, aö
þau urðu aS fresta heimför sinni
um mánaðartíma. — Þau fara héð-
an 4. ágúst.
Hvað veldnr?
Eg hefi aldrei fyrr skrifaS í
opinber blöS, en vegna þess aö
mál þaS, sem eg nú ætla aS at-
huga er mér áhugamál og mjög
kært, get eg ekki setiö hjá og lát-
iö sem mér standi á sama. Eg veit
aö margir, og þaö mjög margir,
eru mér sammála um þaS efni,
sem eg nu ætla að skrifa um, og
eg veit þeir fetta ekki fingur út í
þaS senj illa fer á máli og stíl í
grein minni.
I gærkveldi (mánud. 30. júní)
fór eg á hljómleika Hljómsveitar
Reykjavíkur, og eg flýtti tnér, því
að eg vildi ekki lenda í mestu ös-
inni, því að auSvitað hlaut aS
verSa ös, þegar um svona sjald-
gæft tækifæri væri a'Ö ræða. Eg
komst alla leið og inn í salinn, án
þess aö lenda í ös. Klukkan mín
hefir verið of fljót, hugsa eg, og
stundvísir hafa hljómleikamenn-
irnir viljaS vera, því aS allir voru
þeir komnir á sinn stað. Fáir bætt-
ust viö af áheyrendum, og aldrei
kom ösin. IivaS veldur, hugsa eg.
— Dr. Mixa kemur fram og hneig-
ir sig, og hljómsveitin byrjar á
þióSsöngnum okkar. Ekki er það
aí þvi, aS dr. Mixa stjórni ekki vel,
eöa að hljómsveitin spili ekki vel.
Lg dáist aS dr. Mixa, hve langt
hann hefir getað leitt hljómsveit-
ir.a fram í listnæmi og smekk.
Mestu viðvaninga hinnar fyrvcr-
andi hljómsveitar tekur hann aS
sér í haust og æfir með þeim svo
vel, að hann nú leiðir þessa sömu
menn að sama bekk og hina þaul-
æfðu hljómlistarmenn frá konting-
lega leikhúsinu i Kaupmannahöfn.
F-kki gat eg heyrt missmíS á leikn-
um á hljómleikunum, og þótt eg
ekki leggi dóm á þaö, sem leikið
var, þá fann eg af móttökunum
sem hljómsveitin fékk, eftir hvert
tónverk, sem spilaS var, aS áheyr-
endum hefir fundist sem mér, að
aldrei hefir hér heyrst betur leikið,
og virtist rnér íslendingar jafnt
sem útlendingar Ieggja sitt til, og-
hafi þeir allir þökk fyrir. — Hið
nýja lag sem samið yar við kvæði
Einars Benediktssonar, fanst mér
svo stórfenglegt og fag-urt, að eg
vorkenni þeim, sem ekki komu og
fyltu auSu bekkina í salnum. Og
dr. Mixa og vinir hans, sem
þekkja og vita hvað hann hefir
gert mikiö hér, hvaS máttu þeir
lmgsa? Cantata hr. Páls ísólfs-
sonar, stórfenglegt og mikið tón-
verk, má að sögn líka minnast dr.
Mixa, þar sem hann hefir útsett
undirleikinn fyrir hljómsveitina,
og er það engin rýrð á tónskáld-
..inu, þvi að stuttur var tími til
slefnu, og hið fagra undirspíl
Cantötunnar megum viö þakka dr.
Mixa, þar sem hann hefir æft
hljómsveitina undir þetta stórfelda
verk. MikiS 'starf og vel unniö.
íslendingar vilja láta hróður sinn
berast um lönd og sæ. Margur út-
lendingurinn hefir gert það í ræðu
og riti, og verður íslendingum alt-
af hlýtt til ]>eirra manna. A hljóm-
leikunum í gærkveldi voru óefað
útlendir blaðamenn og a'ðrir út-
lendir gestir, sem nú hafa sögu að
segja, þá er þeir koma til sinna
heimkynna, og býst eg við aS
margir þeirra muni minnast
Hljómsveitar Reykjavíkur, sem dr.
Mixa stjórnaði með dugnaði og
skilningi. En hvað gerurn við hér
heima? Við þökkum meö auðum
bekkjum. Viljum ekki hlusta á
góSa músík, sýnurn vanþakklæti.
Ekki nógu vel auglýst, segja sum-
ir. Jú, það var nógu vel auglýst,
það átti ekki aS þurfa aö reka fólk
á þennan hljómleik meS neinum
skrumauglýsingum. Tómlæti og
vöntun á skilningi fyrir góðri og
listfengri músik, býst eg viö að
valdi þessari framkomu gagnvart
hljómleikiun þessum. Oft hefi eg
lesið nokkur orð frá þeim, sem
dóma hafa skrifað í blöðin um
músík, oft hafa þeir hvatt fólk til
að sækja hljómleika, og það fyrir
fyrstu hljómleika. Þetta heföi
einnig getað átt sér staS hér, og
hér heföu þeir vitað, með hverju
þeir gátu mælt, og legg eg þaö á
samvisku ]>essara manna, að það
var ekki gert hér.
Mjög er það leitt, aS ekki er
hægt aö gefa hljómsveitinni, eins
og hún var skipuö á hljómleikun-
um í gær, uppreisn, því að það
kvað ekki vera hægt aS endurtaka
skemtunina, en dr. Mixa verður aö
fá uppreisn, og hljómsveitin má
ekki missa dr. Mixa.
Eg enda svo þessar línur mínar
með að vona, að þeir músíkelsk-
andi menn hér, sem einhverju
valda, athugi þessi orð mín og
stuðli að því, að Illjómsveit
Reykjavíkur fái sem lengst að
njóta dr. Mixa.
1. júlí.
Eygló Gísladóttir.
Veðrið í morgun.
Reykjavík hiti 9 st., ísafirði xi,
Akureyri 13, SeyöisfirSi 13, Vest-
mannaeyjum 9, Stykkishólmi 11,
Blönduósi 12, Raufarhöfn 9, Hól-
um í Hornafirði 13, Færeyjum 12,
Hjaltlandi 12, Tynemoutli 13, Jan
Mayen 5. (Skeyti vantar frá
Grindavík, Grænlandi og Kaup-
mannahöfn). Mestur hiti í Reykja-
vík í gær 11 st., minstur 7 st. Úr-
koma 3,2 mm. Lægð, sem var viS
Noröurland í gær, er nú komin
norSaustur fyrir land.' Ný lægö
viröist vera að nálgast úr suSvest-
ur átt. Stórt og víðáttumiklS há-
þrýstisvæði fyrir sunnan land. —
Horfur: Suövesturland, Faxaflpi,
BreiSafjörður: Breytileg átt og
hægviöri. Skúrir. Vestfirðir, NorS-
urland, noröausturland: Hægviðri.
SumstaSar smáskúrir. Austfirðir,
suðausturland: Vestan gola. Úr-
komulaust.
Alþingishátíðarmótið (sundin).
Það var slæm aðstaSa, sem
sundmennirnir höfðu í Örfirisey í
gær; vestanátt og talsverö kvika
og kalt bæöi í lofti og sjó. En
þrátt fyrir þetta náöist ágætur
árangur í flestum sundunum, og
í einu var sett nýtt íslenskt met.
100 m. fjrálst sund: 1. FriSrik
J. EyfjörS 1 mín. 24,5 sek.; 2.
Öskar Þorkelsson 1 mín. 26 sek.;
3. Gísli Þorleifsson 1 mín. 26,1 sek.
100 m. baksund: 1. Jónas Hall-
dórsson 1 mín. 40,3 sek. (nýtt ís-
lenskt met) ; 2. -Magnús Magnús-
son 1 mín. 45,3 sek.
200 m. bringusund: 1. Jón I.
GuSmundsson 3 mín. 20,4 sek.; 2.
Þórður Guðmundsson 3. mín. 32,4
sek.; 3. Elías Valgeirsson 3 mín.
51,4 sek.
í báöum þeim sundum, sem met
voru ekki sett í, voru sundmenn-
irnir alveg viö met, og má búast
viö nýjum metum á næsta sund-
móti, ef veöur verður dálítiS hag-
stæðara en nú. En undir þeim aö-
stæSúm, sem voru í gær, má árang-
urinn teljast ágætur.
Hjúskapur,
Síðastliðinn laugardag voru
gefin saman i hjónaband, af stra
Friðrik Hallgrímssyni, ungfrú
Sigrún Kristjánsdóttir frá Borg-
argarði í Stöðvarfirði og Guðjón
Klemensson frá Grindavík. —
Ennfremur ungfrú Lilja Einars-
dóttir frá Kálfsstöðum i Land-
eyjum í Rangárvallasýslu og
Óskar Þorvarðsson frá Ljótar-
stöðum i Landeyjum. —- í sið-
astliðnum mánuði voru gefin
saman i lijónaband af lögmann-
inum í Reykjavík ungfrú Ólína
G. Ólafsdóttir og Guðmundur
Jónsson, bókari i Völundi. —
Heimili þeirra er á Ljósvalla-
götu 22.
Gs. Botnia
kom frá Englandi í gær, meS
marga erlenda ferSamenti.
Gs. Island
kom í gær frá Kaupmannahöín.
Meðal farþega voru Ólafur Benja-
minsson og frú, og margt crlendra
feröamanna. — Skipið fer annaö