Vísir - 16.11.1930, Page 2

VÍSIR
Félagsprentsmiðjan 40 ára.
Félagsprentsmiðjan er 40 ára
á þessu ári, og er hún önnur
elsta prentsmiðja landsins.
Hún var stofnuð upp úr
prentsmiðju þeirri, sem Sig-
mundur Guðmundsson prent-
ari hafði keypt frá útlöndum
árið 1885 og rekin var fyrst á
Skólavörðustíg. Seldi hann
hana árið 1887, og varð þá Sig-
fús Eymundsson aðaleigandi
hennar og lét reka hana í
þrjú ár.
En árið 1890 urðu enn eig-
andaskifti, og var þá prent-
smiðjunni gefið nýtt nafn, sem
siðan hefir haldist, og kölluð
Félagsprentsmiðj an.
Halldór Þórðarson.
Til vinstri: Húsið vi'ð Laugaveg 4, þar sem Félagsprent-
smiðjan var starfrœkt til 1917. Til hægri: Starfsfólkið þar.
um hríð, og unnið þar siðan ár-
ið 1903.
Árið 1915 seldi Halldór Þórð-
arson hluti sina i prentsmiðj-
unni þeim bræðrum Steindóri
og Pétri og Brynjúlfi Björns-
syni tannlækni, og nokkuru
siðar keypti Konráð læknir
Konráðsson hluti þá, sem Ól-
afur Ólafsson átti. Siðan Kon-
ráð læknir andaðist, hefir kona
lians, frú Sigríður Jónsdóttir,
átt liluti hans í prentsmiðjunni.
Félagsprentsmiðjan var frá
uppliafi rekin i húsinu nr. 4
við Laugaveg, og alt til ársins
1917.
Fram til ársins 1915 var Hall-
dór Þórðarson aðalstjórn-
andi hennar, þótt hann
væri ekki sjálfur prent-
ari, og rak hann hana af
miklum dugnaði og fyrir-
hyggju. Prentsmiðjan var
jafnan auðug af leturteg-
undum og öll prentverk
voru þar vel og samvisku-
samlega af hendi leyst.
Hin fyrsta prentvél
var hreyfð með hand-
afli, og var það erfitt
verk, og þætti nú
seinlegt. En upp úr
aldamótum keypti
Halldór Þórðarson hreyfi-
vél, til þess að knýja vél-
ina, og var að þvii bæði
vinnu- og timasparnaður.
Auk þess var letrinu vel
við haldið, og margt og
mikið var prentað á þeim
árum i Félagsprentsmiðj-
unni.
Þegar Halldór Þórðar-
son lét af stjórn prent-
smiðjunnar tók Steindór
Gunnarsson að sér allan
rekstur hennar, og hefir
siðan veitt henni forstöðu.
Árið 1916 keyptu þeir fé-
lagar prentsmiðju Skúla
Thoroddsen, og árið'1917
smiðjan aðra setjaravél, og
loks hina þriðju árið 1927, og
eiga ekki aðrar prentsmiðjur
hér jafnmargar setjaravélar.
Jafnframt þessum vélakaup-
um liefir prentsmiðjan keypt
margskonar aðrar nýtísku vél-
ar, sumpart til þess að flýta
prentun og sumpart til þess að
geta leyst af heudi sem fjöl-
Vélsetjarasalur.
Setjarasalur á miShæS hússins viS Ingólfsstræti.
Hinir nýju eigendur voru:
Halldór Þórðarson bókbindari,
Þorleifur Jónsson ritstjóri
Þjóðólfs (siðar póstmeistari),
Torfi Þorgrímsson prentari og
Valdimar Ásmundarson rit-
stjóri Fjallkonunnar. Hefir
prentsmiðjan síðan verið fé-
lagseign nokkurra manna, en
aldrei liafa eigendur hennar
verið fleiri en fjórir i senn.
Innan skamms seldu þeir
Torfi og Valdimar hluti sína,
en Ólafur Ólafsson prentari og
Gunnlaugur O. Bjarnason
prentari urðu sameignarm’enn
Halldórs og Þorleifs. Siðar
keypti Halldór hluti Gunn-
laugs, en árið 1915 seldi Þor-
leifur Jónsson sína hluti þeim
bræðrum Pétri Þ. J. Gunnars-
syni kaupmanni og Steindóri
Gunnarssyni, sem þá hafði ver-
ið verkstjóri í prentsmiðjunni
Bygging Félagsprentsmiðjunnar viS Ingólfsstræti.
prentsmiðjuna Rún, sem þá var
í nýju steinhúsi, tvílyftu, við
Ingólfsstræti. Steyptu þeir
þessum prentsmiðjum saman
og fluttu Félagsprentsmiðjuna
í húsið við Ingólfsstræti, sem
þeir keyptu með Rún, en áður
liafði prentsmiðjan liaft liús-
næði á leigu.
Síðan hefir prentsmiðjan
verið rekin á þessum stað, en
húsið verið liækkað um eina
r hæð og lengt til muna, og enn
« er verið að reisa viðbyggingu
•- með endilangri austurhliðinni,
"’þvi að störf prentsmiðjunnar
hafa sífelt aukist og liúsnæðið
smátt og smátt reynst of lítið.
Þegar Félagsprentsmiðjan
keypti Rún, fylgdi með i þeim
kaupum ein setjaravél, hin
1 fyrsta, sem fluttist hingað til
lands, og eina, sem þá var hér.
Skömmu siðar keypti prent-
Prentvélasalur á neSstu hæð hússins við Ingólfsstræti.
breyttasta prentun. Hún hefir
flest átt þrjár hraðpressur, og
er ein þeirra sjálfvirk, þ. e. a.
s. „leggur í sig“ sjálf, eins og
það er kallað, hún tekur ó-
prentaðan pappírinn upp með
sogskálum og rennir honum
inn yfir letrið. Er það fyrsta
prentvél af því tagi, sem kom
liingað til lands. Þá á prent-
smiðjan fjórar litlar prentvél-
ar, og er ein þeirra sjálfvirk.
Fyrir sjö árum fékk prent-
smiðjan tæki til að prenta upp-
hleypt letur, og vatnsmerki
prentar hún einnig. Hún hefir
og strikunarvél, til þess að
prenta höfuðbækur, og átta
aðrar smávélar til ýmiskonar
prentstarfa, og eina málm-
steypuvél (stereotype), sem
notuð er til þess að gera mót
af prentletri.
Steindór Gunnarsson.
Árið 1925 fékk prentsmiðjan
áhöld til þess að búa til stimpla
úr togleðri, en áður þurfti að
fá þá frá útlöndum.
Ellefu rafmagnshreyflar
(mótorar) eru nú í prentsmiðj-
unni, og áður en rafstöðin var
reist við Elliðaár, átti prent-
smiðjan litla rafstöð, sem lýsti
prentsmiðjuna og hreyfði vél-
arnar.
Á siðari árum hefir prent-
smiðjan leyst af liendi marg-
víslega smáprentun, svo sem
dagatöl, Bréfhausa, reiknings-
eyðublöð, ýmislega litprentun
o. s. frv., og hefir til þess hin
bestu og fjölbreyttustu tæki,
sem völ er á. Slík prentun fer
mjög i vöxt með vaxandi við-
skiftum og fjölbreytni i at-
vinnuvegum.
Félagsprentsmiðjan liefir frá