Vísir - 19.01.1931, Page 3

V 1 S I R
Framtíð
landbúnaðarins.
VII.
Upphafsorðin í grein H.,
„Landnámið nýja“ sem birt var
í Vísi laugard., kann einhver að
skilja svo, að þær skoðanir sem
eg hefi komið fram með í grein-
um minum, „Framtíð landbún-
aðarins“, séu mér ekki fylsta
alvörumál. Eg hefi skrifað
þessar greinar af sannfæringu
um góðan málstað og liygg, að
greinarnar beri það með sér.
Hitt er rétt, að eg gat ])ess í við-
tali við H. að eg ætlaði að stuðla
að J>ví að umræðum yrði hald-
íð uppi um þær skoðanir sem
hann liefir komið fram með —
en auðvitað málsins vegna. Mér
dettur ekki í hug, livorki i
þessu máli né öðrum, að „verja
gagnstætt sjónarmið“, nema
sannfæring bjóði mér ]>að.
Annars ætla eg ekki að gera
þessa seinustu grein H. sérstak-
lega að umtalséfni að sinni, en
mér þykir þó vænt um bá játn-
ingu höf. að hann „sé ekkert að
berjast fyrir því i sjálfu sér að
tæma sveitirnar alveg“. On eg
er að vona, að við eigum báðir
það langt líf fyrir höndum, að
H. sannfærist einnig um J>að, að
jafnvel á einyrkjahokurskot-
unum gömlu eru skilyrði til
framfara.bótt í afskektumsveit-
um sé. Eg veit, að svartsýnis-
snennirnir á framtið islenska
landbúnaðarins myndu kanii-
ske segja hað einstök dæmi,
aem ekkert sönnuðu um fram-
liðina, ef eg' færi að lina til
dæini þessari skoðun til stuðn-
ings, þótt eg og aðrir sem bíart
sýnni erum, hyggjum mikið á
sliku. Það er nefnilega auðvelt
að nefna mörg dæmi um ]>að,
að einmitt nú er á mörgum
atöðum á landinu verið að
leggja grundvöll að J>vi, að kot-
býli verði stórbýli. Eg hefi lítils
háttar reynt að lýsa kotbýlis
einyrkja í smásögu, sem birt
var í jólablaði Visis i vetur. Þar
<er lýst manni, sem stritaði alla
æfina, en uppslcar aldrei meira
tn svo, að hann lifði við bág
kjör alla æfina, liver dag-
ur var framhald sama strits
ins, jafnvel þegar hann stóð eft-
ár einn uppi. Samt ól ]>essi mað-
ur vonir, sem núlifandi kynslóð
er að sjá rætast. Því sagan er
lengri en smásagan, sem kom
í Vísi, og framhaldið kemur
kannske seinna i skárri bún
ingi. A lcotjörðinni sem
um ræðir í sögunni, er nú
búið að reisa myndarleg hús
fyrir lánsfé úr hyggingar- og
landnámssjóði og nýi bóndinn,
sem þarna stritar nú, er rækt-
amarmaður í nútimamerkingu
þess orðs: Kotbýlið Jietta, sem
er í sveit, sem eg ólst upp í að
nokkru leyti, verður kannske
fyrir J>að, að nýi bóndinn sér á
vexti strits sins, á fáum árum
jafngott býli og bestu býlin í
«veitinni, þegar eg var drengur
Nú veit eg að svartsjaiis-
mennirnir munu segja, að
bóndinn J>essi muni ]>ess ekki
megnugur að vinna J>etta verk,
féð sem honum var lánað, sé
tapað fé, lánsstofnunin fái
kannske ekki nema vextina
og kannslce ekki einu sinni ]>á
ög það er í rauninni það, sem
mest skilur á milli min og H„
að eg hefi meiri trú á landbún
aðinum en hann, ber meira
Iraust til hinnar uppvaxandi
kynslóðar í sveitunum, og efa
þess vegna elda', að bví fé, sem
farið er landbúnaðinum tii
styrktar, er vel varið — en H.
efast um þetta alt saman, hann
skortir trú á framtið íslensks
landbúnaðar, Ilann lieldur, að
alt springi, ef landbúnaðurinn
er styrktur áfram svo sem ver-
ið hefir. Það sem cg hefi sagt
til styrktar minni skoðun, tek
eg ekki aftur, og allra síst ]>að,
sem eg tók fram til að mótmæla
Jieirri skoðun, að afskektar
sveitir eða einstakar jarðir í af-
skektum sveitum, mætti í eyði
leggjast.
Og eitt er víst, að úrslcurði
framtíðarinnai’ verðum við að
hlíta, að því er ]>essi deilumál
snertir. En eg liika ckki við að
fullyrða, að undir svari fram-
tíðarinnar sé það komið, hvort
hér á að búa sjálfstæð menning-
arþjóð í landinu eða ekki. Og
sú er trú mín, að svarið verði
bjartsýnismönnum í vil.
A.
Fræíslnstarfsemi
útvarpsins.
Nokkurar bendingar
ti! útvarpsstjórnarinnar.
Það bafa visf fáar frarn-
kvæmdir hér á landi vakið jafn
miklar vnnir í brjóstum manna
sem útvarpið, enda eru mögu-
leikar þess, bæði til fræðslu og
skemtunar, nær ótakmarkaðir,
sé bví vel stjórnað. Þess var ]>ví
beðið með óþreyju um allar
sveitir lands vors. En nú er
stofnun ]>essi tekin til starfa, og
er þess að vænta, að allir sem
þar að starfa, geri sitt ítrasta
til bess að vonir ]>jóðarinnar
rætist á þessu sviði.
Starfsvið útvarpsins er svo
rúmt, og verkefni þess svo fjöl-
þætt, að aðeins fátt eitt er kom-
ið á dagskrá J>ess af því sem
síðar mun varða, sem eðlilegt
er, á byrjunarskeiði þess, vildi
eg ]>ví leyfa mér áð benda á
nokkur atriði sem eg álít að
fvlgiast þurfi með, í náinni
framtið.
Eg ætla ekki að taka þau
verkefni útvarpsins hér til um-
ræðu, er eg skrifaði um i ,Vísi‘,
er verið var að Iirinda ]>essu
fvrirtæki af stað, því að þau eru
öll lcomin á dagskrá útvarps-
ins; eg ætla aðeins að víkja að
nokkurum atriðum, sem mér
virðast að ættu lieima í
fræðslustarfsemi útvari>sins.
Gegnum útvarpið opna ýms-
ir bestu tónlistarmenn vorir
þjóðinni nýja heima, heima,
sem í mörgum tilfellum eru
mönnum ókunnir, ]>vi að þótt
þjóðin sé sönghneigð, hefir al
þýða manna, að minsta kosti i
sveitum, átt þess lítinn kost að
hevra stærri tónverk leikin á
hljóðfæri, og þessa síst að
njóta nokkurrar fræðslu á þvi
sviði, skilningur manna á
hljómlist er ]>vi eðlilega af
skornum skamti. Þegar því út-
varpið færir mönnum hljóð-
færaslátt á hverjum degi heim
til sín, ekki aðeins létt og ]>ekt
lög, heldur og stærri og erfið-
ari tónsmíðar mestu tónskálda
lieimsins, væri þess full ]>örf að
oi>na mönnum ]>ann lieim svo
vel sem auðið er, og liygg eg
að tónlistarmenn vorir mundu
þess fúsir að rétta alþýðu
hiálparbönd í því efni.
Menn munu sammála um
]>að, að rit flestra skálda beri
meniar lifskjara höfundarins
lyndiseinkunna hans og lifs-
skoðana. Sama máli er að gegna
um verk tónskáldanna. Margar
tónsmíðar snillingannaerumót-
aðar af kjörum þeirra og lynd-
iseinkunnum, jafnvel svo, að
telja megi sumar tónsmíðar
þeirra, þætti úr æfisögu liöf-
undanna — í tónum. Eg held
þvi að heppilegt væri að flytja
við og við erindi um helstu
efniviði, bygging og þáttaskift-
ing stærri tónsmiða o. s. frv.,
æfiatriði tónskálda og aðalein-
kenni ]>eirra hvers um sig, og
leika svo að erindi loknu, lög
eftir það tónskáld sem sagt hef-
ir verið frá, er best sýna sér-
einkenni bans.
Bak við margar tónsmíðar
liggja atvik, sem fáum öðrum
en tónlistarmönnum eru kunn,
atvik, sem gera mönnum auð-
veldara að skilia ]>ær. Um sum-
ar hafa mvndast sömir, sem að
vísu eru máske ekki raunveru-
legir viðburðir. en gera sama
gagn í þessu tilliti, jafnvel heiti
suinra laga skýra að miklum
mun efni þeirra t. d. Elegie,
Berceuse, Tráumerei, Abend-
lied, Spring Sona. Herbstlied o.
fl. Eg befi tekið lög liessi sem
dæmi, valin af handahöfi úr
dagskrám útvarnsins. En bess
verður að sæta að fiölda marg-
ir skilja ekki ]>essi heiti. Eg álít
bví að nöfn á lögum ættu sem
mest að lesast upp á islensku
í útvarpið.
Það eru sérstaklega liin stærri
„lög án Ijóða“, sónötur o. s.
frv., sem tónlistarmenn vorir
Jjyrftu að kynna al]>ýðu- meira
en méð tónuni einum, ]>vi þar
skortir almenning tilfinnanlega
þekkingu, enda er viðkvæði
fiöhnarara útvarpsnotenda,
]>egar minst er á hin stærri lög
sem leikin liafa verið: „Við
skilium ekkert af því og höfum
þvi enga ánægju af því.“ Út-
varnjð hefir svo góðum tónlist-
armönnum á að skipa, að eg ef-
ast ekki um, að beir væru til
]>ess færir, að opna okkur, hin-
um ótónfróðu mönnum, töfra-
heima hliómlistarinnar svo. að
við nytum ]>aðan dálítillar
skimu, þvi eg ætlast alls ekki til,
að þeir onni þá unn á gátt alt
i einu, hað mun svo koma smátt
og smátt þegar búið er að draaa
lokumar frá, og eg efast ekki
um, að þeim mundi það liúft,
því flestum listamönnum er það
ábugamál að auka skilning á
]>eirri grein listar er bann iðk-
ar.
Eg ætla að minnast hér á ann-
að atriði, sem mér virðist að al-
menningur þarfnist svo skiótr-
ar fræðslu um, að útvarpið
verði að taka ]>að á sína arma,
að minsta kosti i bili. Raf-
magnsnotkun evkst svo hröð-
um skrefum bér á landi að full
börf er á að leiðbeina mönnum
í vali rafmagnstækja, meðferð
beirra og hirðingu, en einkum
þó að vara við þeim hættum er
af þeim geta stafað, og livernig
beim verði frekast afst\æt. Það
þarf að kenna mönnum að
lýsa hús sin sem hagkvæmast,
en víða vantar mikið á að svo
sé. leiðbeina mönnum með val
raftækja, benda mönnuni á,
hver best vinni, samanborið við
kostnað, hvaða ljósperur eru
hollastar fyrir augun, þvi að
þess mun alt of lítið gætt, og
hveriar þeirra gefa best liós-
magn, samanborið við evðslu.
Þetta þurfa flestir að fræðast
um, en sérstaklega um hætturn-
ar, sem af þvi geta stafað, sem
fleiri munu en flesta grunar,
þar riður mest á að mönnum sé
sagt til ]>eirra afdráttarlaust, og
hvernig þeim vorði afstýrt, eða
Tilky nnin g.
Af því að eigendaskifti verða að Nj'ja Bazarnum 1. febrúar
1831, biðjast allir, sem hafa kvitteringar í höndum fyrir sjálfa
sig eða aðra, að koma fyrir þann tíma að gera upp frá kl. 10—
12 og 2—7. Einnig seljum við það sem við höfum af útlendum
vörum fyrir afar lágt verð fram að J>eim tima.
Nýi Bazarinn.
Austurstræti 7.
að minsta kosti úr þeim dregið
að miklum mun, en eldsvoðar
þeir sem orðið liafa af völdum
rafmagns hér á landi, munu
nú vera búnir að opna augu al-
mennings fyrir því, að rafmagn
sé ekki eins hættulaust og talið
hefir verið alment, af þekking-
arskorti. Jafnframt og þessi
liætta eykst með fjölgun 'raf-
stöðva, auka útiloftnet, raftaug-
ar og símalínur er liggja í liús,
hættu í þrumuveðrum, sem eg
býst þó við að liægt sé að draga
mikið úr, sé mönnum leiðbeint
í tíma. En almenna fræðslu í
þessu efni eru raffræðiugar
færastir til að veita, og fljótasla
leiðin til ]>ess að koma slílcri
fræðslu út til almennings er
gegnum útvarpið, en börfin svo
brýn að hefjast ]>arf lianda
þegar í stað, þvi hver slík taug
sem lögð er í liús án varúðar-
ráðstafana, eykur liættuna.
Annars þyrfti að gefa út glögt
fræðslukver fyrir ahnenning
um betta efni, en l>að er helst of
seinvirkt, og því þarf úlvarpið
að taka þetta að sér.
Hvað tungumálakenslu út-
varpsins snertir, bykir mér trú-
legast, að fæstir ]>eirra, sem j
hugsað hafa til náms i 2. flokki
enskukenslunnar, séu svo und-
irbúnir að ]>eir bafi hennar not,
kenslan er yfirleitt ]>annig lög-
uð, að ]>cir einir gætu haft
hennar full not, sem tala og
skilia svo mikið i mæltu ensku
ináli, að þeir mundu varla leita
til útvarnsins, því hljómiir orða
skemmist svo í litvarni, ]>eaar
röddin er ekki því betur biálf-
uð til hess starfa, sem ekki virð-
ist i bessu tilfelli, enda eru eng-
ar skýringar gefnar á islensku,
sem þó virðist nauðsynlegt,
þegar einkis er liægt að spyrja,
þó nemandi skilji ekki.
Æskilegt væri lika i þýsku-
tímum 1. flokks, að notaðir
væru þeir leskaflar sem allar út-
gáfur kenslubókarinnar hafa
sameiginlega, og visað væri til
beirra b'ka i eldri útffáfum, þvi
síðasta útgáfa er ófáanleg, og
sumum því ókleift að njóta
kenslunnar, nema þeir geti not-
að eldri bækur.
Eg efast ekki um, að svo er til
ætlast, að sveitafólk geti al-
ment,lilustað á útvamsguðbjón-
usturnar l>ar sem viðtæki eru
en bess ber að gæta að kl. 5 eru
flestir sveitamenn önnum kafn-
ir við fénaðarhirðingu og önnur
daffleg störf, er ekki verður
slegið á frest né hægt að ljúka
af fyrir þann tima. Guðsþjón-
ustum verður því að varpa út
kl. 11 eða kl. 2, ef sveitafólk á
að bafa þeirra not alment.
Eg læt hér þá staðar numið
að sinni.
Óska eg svo útvarpinu allra
heilla þjóð vorri til gagns og
gleði á komandi árum.
Þorst. Finnbogason.
Málfundafél. Óðinn
Fundur í kveld kl. 8ýo i Hótel
Borg, uppi. Umræðuefni:
Lánastefnan.
() Bæjaríréttir y
□ Edda 59311207—1. Fyrirl.
10.0.F = Ob 1P. = 11212Ö8m4
— P 8t.
Veðrið f morgun.
Hiti i Reykjavík 1 st„ ísafirði
~ 0, Alcureyri ~ 4, Seyðisfirði
-4-2, Vestmannaeyjum 3, Stykk-
ishólmi 0, Hólum i Hornafirði
-4-1, Grindavik 3 (skeyti vant-
ar frá Blönduósi, Raufarhöfn,
•Tan Mayen, Angmagsalik, Tyne-
mouth og Kaupmannahöfn),
Færeyjum ~2, Julianelifiab -4-2,
Hjaltlandi 2 st. — Mestur hiti
hér í gær 2 sl„ minstur -4-7 st.
Urlcoma 4,4 mm. Lægðarmiðj-
an, sem var fyrir sunnan land
í gærkveldi, er nú yfir Snæfells-
nesi og virðist stefna norðaust-
ur eftir. — Horfur: Suðvestur-
land, Faxaflói: Austan eða suð-
austan kaldi. Úrkomulítið og
frostlaust. Breiðafjörður: Norð-
austan átt, sumstaðar allhvasst
og snióéí. Vestfirðir: Allhvass
eða hvass norðaustan. Snjó-
koma, einkum norðan til. Norð-
urland, norðausturland, Aust-
firðir, Suðausturland: Suðaust-
an eða austan kaldi, Snjóél.
Frú Anna M. Símonardóttir,
Hverfisgötu 61 á sjötugsaf-
mæli á morgun, 20. janúar.
86 ára
er i dag ekkjan Sigríður Ól-
afsdóttir, Fischersundi *3.
Guðbjörg Jörundsdóttir
á Seljanesi i Strandasýslu á
80 ára afmæli í dag. Húu er
móðir frú Guðrúnar konu Krist-
jóns skálds í Rvík Jónssonar.
Trúlofun
sina liafa nýlega birt ungfrú
Aðalheiður Jónsdóttir, Sunnu-
hvoli í Grindavík, og Gunnar
Einarsson, Mórastöðum í Kjós.
Jón Leifs
hefir verið ráöinn til að stjórna
hljómleikum hljómsveitarinnar í
Gautaborg ]>. 28. þ. m. Um sama
leyti heldur hið nýja félag;
„Sverige-Island“ þar samkotnu og
hefir rá'Öið Jón til að flytia þar
fyrirlestur um íslensk þjóðlög.
FB.
Símaskráin.
Vegna breytinga þeirra, sem
altaf liljóta að verða á sima-
skránni, jafnvel í liverjum
mánuði, hefir mér komið í hug,
hvort stjórn símans vildi ekki
gera mönnum þann greiða, að
auglýsa þær jafnóðum í dag-
blöðunum. Þeir, sem vilja hafa
skrána rétta, geta þá sjálfir leið-
rétt hana jafnóðum, og gæti
það sparað mörgum talsverða
fyrirliöfn.
Símanotandi.
Kappglíma K. R.
(innanfélags) fór fram i gær
kl. 5 síðd. í Iþróttahúsi félags-
ins. Kept var um glimubikar K.
R. Handhafi Ólafur Þorleifsson.
Þátttakendur voru 8. Glimdu
þeir af miklu fjöri og sumar
glimurnar voru afbragð. Bikar-