Vísir - 15.04.1931, Blaðsíða 5

VISIR
Miðvikud. 15. apríl 1931.
Frá Spáni.
Konungur afsalar sér völdum
Lýöveldi stofnaö.
Auglýsing
fááÉ^feifo&-.;&,frá.
heilbrigrðisstj órninni. S
t í.‘
Samkvæmt samningi milli lxeilbrigðisstjórnarinnar og sér-
fræðinga í kynsjúkdómum, læknanna Magga Magnús og Hann-
esar Guðmundssonar, veita nefndir læluxar ókeypis læknishjálp
i kynsjúkdómum í lækningastofum sínum á þessum tímum:
MAGGI MAGNÚS læknir: Mánudaga, miðvikudaga og
föstudaga, kl. 1—3 e. li.
HANNES GUÐMUNDSSON læknir: Þriðjudaga, fimtu-
daga og laugardaga, kl. 10—12 f. h.
Allir þeir, sem þurfa að fá ókeypis læknishjálp, verða að
koma á þessum timum, því á öðrum tímum verður ókeypis
læknislijálp ekki veitt.
Heilbrigðisstj órniiu
Samkv. auglýsingu heilbrigðisstjórnar, verður viðtalstími
minn fyrir aðra sjúklinga framvegis aðeins kl. 6—7 e. h.
M. Jiíl. Magxiixs.
Madrid, 14. april.
United Press. FB.
Lýðveldissinnar hafa liafið
fundahöld viðsvegar um Spán
og verður af ýmsum fregnum
ráðið, að menn búast við stofn-
un lýðveldis. Stofnun lýðveldis-
ins liefir þegar verið lýst yfir á
ýmsum stöðum. Var það og
gert í desember, þegar stjórnar-
byltingin hraust út.
Óeining kvað vera innan
stjórnarinnar um það hvort
stjórnin skuli segja af sér eða
ekki. Frjálslyndu ráðherrarnir
héldu því fram á ráðherrafundi,
að stjórnin ætti að segja af sér,
en ílialdsmennirnir Gierva og
Bugallal greifi liéldu þvi fram,
að liorfurnar væri ekki eins ó-
hagstæðar stjórninni og aðrir
ætluðu. Vildu þeir láta konung
einráðan um hvað gera skyldi.
— Forsætisráðherrann fer á
fund konungs i dag og skýrir
honum frá afstöðu ráðherranna
og biður liann að taka ákvörð-
un.
Frá Huelva er simað, að
skærur liafi brotist út í Dala-
rosa og tveir menn beðið bana
af lýðveldissinnum, er hermenn
reyndu að tvíslra lýðveldis-
sinnafundi, í Madrid var verka-
maður skotinn af liermönnum
og beið hann bana.
Búist er við, að þýðingarmikl-
ar ákvarðanir verði teknar í
dag af jafnaðarmönnum og
lýðveldissinnum.
Eftir hálfrar stundar viðtal
við konung tilkynti Aznar for-
sætisráðherra, að konungur
mundi kalla leiðtoga flokkanna
á fund sinn. í viðtali við blaða-
menn vildi Aznar ekki kannast
við, að stjórnin liefði ákveðið að
segja af sér. Konunginn kvað
hann enn aðeins hafa ráðfært
sig við þá, sem næstir honum
eru, en ætli nú að ráðfæra sig
við stjórnmálamenn utan ríkis-
stjórnarinnar. Aznar kvað aug-
ljóst, að stærri borgirnar krefj-
ist nýs stjórnarfyrirkomulags,
Þjóðsðngurinn.
Mér til undrunar sé eg að grein
mín í Vísi þ. 22. f. m. um þjóð-
sönginn hefir „knúð“ Carl D. Tu-
linius til andsvara, en að það skyldi
verða Heimdellingur — þjóðernis-
sinni •—• undrar mig þó mest! Með
fyrrnefndri grein rninni ætlaðist eg
ekki til að deila mundi af hljótast,
þvi að þar er einungis lögð fram
sú skoðun, senx flestallir Islending-
ar aðhyllast, að kommúnistum og
örfáum undanskildum. En að sjálf-
stæðismaðurinn C. D. T. fylti þann
flokk hafði eg ekki búist við. Að
rninsta kosti hefi eg hvergi séð það
í stefnuskrá ungra sjálfstæðis-
manna, að þeir vilji á einn eða ann-
an hátt stuðla að því, að „þjóðníða"
ættjarðarsöng sinn.
Höf. tilfærir senx dænxi, að allar
aðrarsiðaðar ]xjóðir,ogþóhelst Eng-
lendingar, endi aldrei svo opinbera
skemtun, að þjóðsöngur þeirra sé
ekki leikinn eða sunginn að lokum.
Slík staðhæfing sem þessi finst
mér ekki ná neinni átt. Unx það,
hvernig Englendingar nota þjóð-
söng sinn, skal eg láta ósagt, en
hvað sem því líður, þá vita menn,
að „sinn er siður í landi hverju,“
og að það, sem siður er í Englandi
en smábæirnir vilji halda i
konungsvaldið. Aznar taldi
eklci líklegt, að annar ráðuneyt-
isfundur yrði kallaður sanxan
tun málið, að eins sé beðið eftir
því lxvað konungur geri.
Siðar: Zanxora, leiðtogi lýð-
veldissinna hefir tilkynt, að
konungurinn muni segja af sér
og Iýðveldi verði stofnað. Unx
leið og sú fregn barst, bárust
fregnir víðsvegar úr landinu
um að stofnun lýðveldisins liafi
verið lýst yfir í Barcelona, Vigo,
Gijon, Sevilla og einnig i mörg-
um öðrum Basque-borgunx. —
í Vigo var gengin afar f jölmenn
kröfuganga. — I Barcelona
lenti nxúgnunx og lögreglunni
sanxan, en borgarstjórinn tók
sér vald í hendur og konx í veg
fj’rir, að lögreglan beitti nxúg-
inn hörðu. Fór þá nxúgur manns
til héraðsliallarinnar og tók
málverk af Alfonsó konungi,
sem þar liékk, bar það út á
götu og brendi það. Flögg lýð-
veldissinna og Kataloníu blakta
á ráðliúsinu og héraðshöllinni í
Barcelona. — Um allan Spán er
beðið með nxikilli eftirvæixtingu
hvaða fregnir berist frá kon-
ungslxöllinni.
London. United Press, kl.
14,42: Lýðveldissinnaleiðtoginn
Alcala Zamora tilkynnir, að
konungurinn segi af sér kl. 3
e. h.
London, kl. 16,01. United
Press: Aznar hefir staðfest, að
konungurinn segi af sér.
Seinustu fregnir: Ný stjórn
liefir verið nxynduð. Zanxola er
forsætisráðherra. Ennfremur
eiga sæti í stjórninni Manuel
Garcia Prieto, Alejandor Ler-
roux,Fernando Delosrios,Alvaro
Alhornoz, Manuel Azana, Cas-
ares Quiro, Miguel, Largo, Ca-
bellero. Sunxir ráðherranna
tóku þátt í stjórnarbyltingartil-
rauninni í desember og höfðu
verið ákærðir fyrir það af Azn-
arstjórninni.
getur verið ósiður á íslandi og vice
versa. En hitt er mér kunnugt um,
að á Norðurlöndum er slík notkun
þjóðsöngsins ekki siður.
Að öðru jöfnu finst mér rétt a<5
menn geri sér ljóst efni og inni-
hald íslenska þjóðsöngsins og hafi
það hugfast þegar hann er um hönd
hafður. Þjóðsöngur okkar er fyrst
og fremst lofsöngur — þakkar-
gjörð — ekki um ættjörðina, held-
ur unx guð, og yfir honunx hvílir
einskonar trúarleg helgi — helgi
bœnarinnar, senx er rauði þráður-
inn í öllum erindum söngsins. Og
ef daixsleikir, danssýningar og
kaffihúsaskemtanir eru viðeigandi
tækifæri til að flytja slíka þakkar-
gjöi’ð í, þá virðist líka rétt að lcvik-
myndahúsin léku þjóðsönginn að
hverri sýningu lokinni, hvers kyns
sem væri. — Að eg telji dansleiki,
danssýningar o. fl. þess háttar
„hneykslanlegar athafnir" eða
„hryllileg“ tækifæri, er hártogun á
orðurn mínum og kemur hvergi
fram í fyrri grein minni. Þvert á
móti lít eg svo á, að skenxtanir
þessar séu nxjög nxeinlausar og oft
skemtilegar, enda þótt eg geti ekki
fallist á að þær séu viðeigandi vett-
vangur fyrir þjóðsöng vorn.
Þar sem höf. talar um „feluleiks-
kenningu" mína með þjóðsönginn,
á hann víst við þá skoðun mína, að
þjóðsönginn beri einungis að við-
hafa við hátíðleg og þjóðleg tæki-
færi — tækifæri, sem til þess eru
löguð, að vekja inenn til þjóðlegra
og gagnlegra umhugsana. Þessa
skoðun nxína held eg fast við. Hún
er engin „feluleikskenning“, það
sjá allir heilvita menn. Höf., senx
telur öll tækifæri viðeigandi, mundi
vafalaust komast að annari niður-
stöðu, ef hann heyrði þjóðsöíig
sinn sunginn eða leikinn við öll
nxöguleg og ómöguleg tækifæri —
á öllunx dansleikum, kvikmynda-
húsum og kaffihúsunx. Þjóðsöng-
urinn er þjóðinni helgur, um það er
höf. mér sammála, en ætli ekki eitt-
hvað af helgi hans væri farið að
afmást við slíka ofnotkun, sem höf.
vill hafa hann til?
í grein sinni getur höf. þess, að
nokkurir kommúnistar haf i hneyskl-
ast á meðferð íslenska þjóðsöngsins
á kaffihúsi hér í bæ. Ef þetta er
rétt, sem eg efast ekki um, þá gera
þeir höf. skönxm til, því að komm-
únistar eru annars ekki þektir að
því að fyllast vandlætingu yfir
meðferð þjóðlegra dóma. Það ætti
að liggja þjóðernissinnaðri mönn-
unx nær.
Að lokurn vil eg taka það fram,
að þar eð þetta mál er tilfinninga-
mál fyrst og frenxst, er það ekki
ætlun mín að gera það að blaða-
deiluatriði. Læt eg þvi útrætt um
þetta mál af minni hálfu, og grein-
um, sem hníga i þá átt að áfellast
skoðun nxína á þessu máli, svara eg
að engu, — þær gera það sjálfar.
Patriot.
Ath. Deilunni um þetta mál er
lokið hér í blaðinu nxeð þessari
grein. Ritstj.
Hvert stefnir ?j
Það má óhætt fullyröa, að franx-
tíð stórútgerðarinnar lxér á landi
er að verða sérhverjum hugsandi
íslendingi hið mesta áhyggjuefni.
Þrátt fyrir óvenjulega árgæsku og
veltiafla árum saman, virðast
flestar útgerðirnar vera að sökkva
i skuldir og ýmsar gefast upp.
Dylst ekki, að eitthvað hlýtur að
vera bogið við rekstursfyrirkomu-
lag útgerðarinnar og aðbúð yfir-
leitt, enda nxun þetta vera orðin
almenn skoðun. Hitt mun öllum
þorra manna ekki hafa verið jafn
ljóst, hvað það væri, sem stæði
henni helst fyrir þrifum og hverra
unxbóta væri nxest þörf, enda hefir
til þessa rikt undraverð þögn um
það efni. —> Virðist svo sem þeim
mönnum, sem kunnugir eru rnála-
vöxtum hafi af einhverjum ástæð-
unx þótt ófýsilegt að reifa málið
í heyranda hljóði.
Nú hefir loks síra Magnús Bl.
Jóixsson gerst til þess að höggva
á þennan gordiska þagnarhnút.
Með fullri einurð hefir hann geng-
ið fram fyrir skjöldu og kveðið
upp úr nxeð sannleika, sem hefir
rneira eða minna ljóst vakað í vit-
und alls þorra manna, en nú skýrst
og hlotið fasta mynd. Sá sannleik-
ur er í fám orðunx á þann veg, að
stórútgerðin íslenska geti blátt
áfranx ekki borið sig vegna óhag-
kvæmrar skattaálagningar og ó-
hæfilegs og óþarfs reksturskosín-
aðar.
Grein síra M. Bl. J. unx útgerð-
arnxálin, senx fyrir nokkuru var
birt hér í blaðinu undir fyrirsögn-
inni „Hveit stefnir?" er einkar
verðnxæt fyrir ýmsra hluta sakir.
Hún er rituð með óskeikulli rök-
vísi af rnanni, senx auðsjáanlega
hefir til brunns að bera mikla
þekkingu á þessum efnum. Auð-
sætt er að höf. ber fyrir brjósti
hag alþjóðar, en ekki neinna sér-
stakra stétta þjóðfélagsins eða
Bifreiðastðð
Kristins & Gnnnars,
Hafnarstræti 21. Síniar: 847 og
1214. — Ávalt fyrsta flokks bif-
reiðar til leigu. — Ábyggilegir
bifreiðastjórar.
stjórnmálaflokka. Og loks þessi
nxikilsverði kostur, að hér er ekki
einungis talað um ástandið og
fundið að, heldur einnig bent á
raunhæfar leiðir til viðreisnar,
sem framkvænxa megi að nokkuru
leyti þegar í stað.
Eg, sem þetta rita, er í flestum
atriðunx samdóma síra M. Bl. J.
unx lausn þessa máls. Er því eigi
ætlun mín, að svo komnu, að fara
inn á ítarlegar unxræður uin ein-
stök atriði þess. Hitt virðist nxér
aftur á rnóti ekki úr vegi, að virða
lítið eitt fyrir sér hvað gerst hef-
ir í málinu síðan ánxinst grein
kom út.
Hafa einhverjir nxeðal útgerðar-
manna risið upp 0g reynt að and-
æfa áliti síra M. Bl. J. ? Hafa þeir
reynt að verja fyrir alþjóð hið
undarlega launafyrirkomulag og
fyrirhyggjuleysi um öflun kola og
salts og annað er sXxertir reksturs-
kostnað útgerðarinnar ?
Ekkert hefir heyrst um það.
Hafa útgerðarfélögin átt með
sér fundi og hrundið af stað fram-
kvæmdunx er miði að því að konxa
rekstri útgerðarinnar í hagkvæm-
ara horf?
Ekkert hefir heyrst um það.
Hafa bankaráðin setið á rökstól-
um í þessu skyni eða framkvæmd-
arstjórnir bankanna nxint útgerð-
armennina á, að þeir væru flestir
að fara með fé almennings og
] ess vegna yrði að krefjast þess,
að þeir reyndu að haga atvinnu-
rekstri sínum svo, að einhver von
væri til þess að tekjur og gjöld
fengju nokkurn veginn staðist á?
Ekkert hefir heyrst urn það.
Hefir stjórn eða þing gert ein-
hverjar ráðs.tafanir til þess að
létta sköttunx á útgerðinni eða
breyta þeim á þann veg, að þeir
valdi henni minna tjóni?
Ekkert hefir heyrst unx það.
Það eina, sem unx þessi mál hef-
ir heyrst — en það er líka ábyggi-
legt — er að félögin hafi haldið
skipum sínum út á veiðar að nýju
þann 20. f. 111. að óbreyttu rekst-
ursfyrirkomulagi.
Hvert stefnir?
Aðkomumaður.
Viðgeröír og uppsetnlng
útvarpstækja.
— Dsyfing fitvarpstmflana
OTTO B. ARNAR.
fiús Mjólknrfél. Síml 999.
Tilkynning.
--O—*
FB. 31. niars.
Mjólkurbandalag Suðurlands
tilkynnir:
Hiun 8. deseinber var stofn-
að Mjólkurbandalag Suðurlands
Aðiljar þeir, sem standa að
bandalaginu eru: Mjólkurbú
Flóanxanna, Mjólkurbú Ölfus-
inga, Mjólkurbú Thors Jensen
og Mjólkurfélag Reykjavikur.
Hafa þessir aðiljar koniið sér
upp nýtísku mjólkurbúum. •—
Neniur stofnkostnaður jxeirra
samtals yfir eina miljón krónur.
Tilgangur bandalagsins er:
1) Að auka vöruvöndun á
nxjóllt og mjólkurvörum. — 2)
Að koma betra' og öruggara
skipulagi á sölu á þessum vör-
unx og styðja að tryggari fram-
leiðslu meðal bænda. — 3) Að
vinna að því, að íslensk fram-
leiðsla á þessunx vörum verði
einráð á islenskum nxarkaði. —
4) Að vinna að aukinni neyslu
á nxjólk og mjólkurvörum.
Það verkefni, sem bandalag-
ið liyggst að taka á arma sína
fyrst, er nxjólkursölufyrirkomu-
lagið i Reykjavílt, sem er i
megnustu óreiðu, sökum skiln-
ingsleysis margra framleiðenda,
sem standa utan við mjóllcur-
búin og lialda uppi aragrúa af
nijólkurbúðum, til mikils kostn-
aðarauka við söluna í bænum.
Eftir að mjólkurbú Thors
Jensen tekur til starfa nú á
næstunni, verður frá aðiljunx
bandalagsins eingörigu seld
nxjólk, senx liefir gengið gegn-
um hreinsunareld fullkonxinna
nxjólkurstöðva, og vill banda-
lagið á þann hátt skapa öryggi
neytenda um að fá að eins heil-
næma og góða mjólk, en selur
bana samt senx áður á sanxa
verði og aðrir selja sina mjólk,
sem ckki hefir sama öryggi.
Mörg fleiri viðfangsefni hafa
verið á dagskrá bandalagsins og
verða þau tekin til úrlausnar
svo fljótt sem kraftar þess og
ástæður leyfa.