Vísir - 08.07.1931, Blaðsíða 2

yisiR
Símskeyti
Washington 8. júlí.
Upited Press. FB.
Hoover og afvopnunarráð-
stefnan.
United Press liefir fregnað
það frá áreiðanlegum heimild-
um, að vegna þess hve vel gekk
með framgang gjaldfreststil-
lögu Hoovers forsela, áformi
ameríska stjórnin að sækja það
af ekki minna kappi á afvopn-
unarstefnunni í Genf i febrú-
ar, að dregið verði úr víghún-
aði til stórmikilla muna.
‘ Kaupmannahöfn 7. júli.
i (Frá frétlaritara FB.)
Deilan um Austur-Grænland.
Norska.ríkisstjórinn hefir i
dag svarað orðsendingu dönsku
ríkisstjórnarinnar viðvíkjandi
deilunni um Austur-Grænland.
Setur norska stjórnin eftirfar-
andi skilyrði fyrir því, að mál-
inu verði vísað lil dómstólsins
i Haag, í fyrsta lagi, að Danir
fallist á það fyrirfram, að
norsku stjórninni sé heimilt að
lielga sér Austur-Grænland, ef
Haag-dómstóllinn úrskurði að
Austur-Grænland sé ekki eign
neins lands (ingenmandslánd),
en öðru lagi að Danastjórn
ábyrgist, þrátt fyrir málaferl-
in fyrir Ilaag-dómstólnum,
status quo í Austur-Grænlandi
miðað við 1. júlí. Berlingske
Tidende í kvcld segir, að
danska stjórnin svari neitandi.
gerð og liolræsagerð, cn þær
framkvæmdir þvkja hafa orð-
ið dýrar, því greitt liefir verið
lcr. 12.50 á dag, í lcaup fyrir
?y2 klst. vinnudag.
Reknetasildar verður altaf
vart, en aflast lítið. Fyrsta nót-
síld kom inn í morgun. Ivom
Björninn með nærfelt' full-
fermi, scm var tekið hér rétt
við fjörðinn. l'ór hann með
.síJdina til Svalharðseyrar i
frysli.
Kvefsótl stingur sér niður í
bænum.

LJtan af landi.
Siglufirði 7. jáli. FB.
Ivöld tíð og votviðrasöm upp
á siðk'aslið. Þorskafli tregur
síðuslu viku og flestir bátar að
hætta. Fisksala mjög trcg alt
vorið. Fleslir cru þó að sclja
nú talsverðan hluta atlans.
Verðið 22 2.‘> aurar pr. kg. af
fullstöðnum saltfiski. At-
vinnuhorfur í bænum mjög
slæmar nú Jicgar þorskveiðar
hætta að mestu og úllit með
síhiveiðar slæmt. Verksmiðjur
Goos og dr. Paul bræða ekki
í sumar. Ríkisbræðslan er að
mestu tilbúin að taka á móti,
en óhugur í sjómönnum og út-
gerðarmönnum að veiða td
liennar, því framkvæmdar-
stjórinn segir söluútlitið mjög
slæmt og allmikið éiselt af fyrra
árs sildarlýsi á markaðinum.
Fjöldi hæjarmanna og að-
komumanna vinnulausir. Fara
hinir síðarnefndu nú óðum
heim. Byggingar í bænum með
langminsta móti í vor og fram-
kvæmdir einstaklinga vfirleitt.
Bærinn hefir þar á móti látið
framkvæma talsvert af gatna-
Ritfregn.
Eftir Guðbrand Jónsson.
—o—
Niðurl.
Guðmundur Kamban: Jóm-
frú Ragnheiður.
Ávarpið „meistari Biynjóifur“
var héldur ekki að þeirrar tíð-
ar hætti, það var „magister
Brynjólfur“. í sambandi við
þelta má geta þess, að höf. læt-
ur Ragnheiði vita það eitt, að
„Brvnjólfur Sveinsson er fyrsti
og' einasti magister á íslandi“,
en það er ekki rétt, t. d. var
Sveinn Pétursson spaki Skál-
lioltsbiskup (1466—76) ma-
gister. Orðið signatúr var ekki
notað um undirskrifl þá, held-
ur handskrift. í heild sinni er
engin tilraun gerð til þess, að
beita setningaskipun og orða-
lagi 17. aldar. Það má vera, að
það sé gott, því að ekki cr slíkt
heiglum hent. Maður þarf að
lifa árum saman innán um út-
lenda þjóð, tiþþess að læra siði
hennar og venjur, hvort sem
þær verða manni eðlilegar eða
ekki, og maður þarf að vera
jafn handgenginn orðalagi for-
tíðarinnar árum saman, til þess
að geta beitt»því. Eg liefi að
eins þékt einn mann, sem gat
það tii fulls. Það er hvað lak-
asl að þessar latínu- og grísku-
slettur, sem í rauninn engan
svi]i setja á málfar bókarinnar,
eru stundum lagðar út neðan-
máls, ekki sem alira réttast eða
þá s\ <) nálægt orðunum, að þýð-
ingin er sem ekki væri. A bls. 21
standa orðin „piissima constan-
tia“ og eru lögð út ncðanmáls
guðrækilegasta slaðfesta, en
ælti að vera mjög guðrækilegt
skirlifi. Á bls. 87 er talað um
athugasemd, sem er kauðaleg
og „humi repens“, scm höf.
leggur út orðrélt: skríðandi
með jörð, en hver skilur það;
við það er átt, að liún sé svip-
laus. Á hls. 128 nefnir höf. fata-
efnið „rask“; eg skal ekki for-
laka, að það heiti kunni að
koma fyrir, en venjulega hcit-
ið var „arrest“. A l>ls. 27!) nefn-
ir höf. „rósenóhlu". Eg held nú
varla, að rósadalir komi fyrir
.svo seint hér á landi; þá munu
alstaðar hafa verið notaðir rík-
isdalir, en hvað sem um það er,
voru þeir hér kallaðir „nóbilar".
Það er og allvíða, sem sett er
fram sitthvað smálegt, sem er
í beinu ósamræmi við líðar-
andann. A bls. 31 er Ragnheið-
ur látin segja, er henni er sagt,
að Daði sé bi’únn að eiga tví-
bura með Guðrúnu Sveinsdótt-
ur: „Þau eru bæði fullorðnar
manneskjur og hafa sjálfsagt
vitað Iivað þau voru að gera“.
Þetta er lnigsun 20. aldar, 17.
öldin hefir ekki verið i ncinum
vafa um, að þafl liafi ekki vit-
að livað þau voru að gera, held-
ur hafi djöfullinn verið hér á
ferðinni og hafi rifið undan
þeim þeirra andlega læri, eins
og liaft er eftir sira Þórði i
Reykjadal. Á bls. 38 lætur höf.
Vísa-Gísla lýsa því fvrir Ragn-
heiði, hvað sér hafi jjótt Krist-
ján IV. éla tígulega með fingr-
ununi. Þetta er frá'leitl, því að
i lok 16. og byrjun 17. aldar
átu orðið allir heldri menn
með lmif, skeið og gaffli, sem
sjá má af því, að í Þjóðminja-
safni voru eru til hnifapör Guð-
brands biskups Þorlákssonar
(nr. 8417), og að því er sér-
staklega til Kristjáns IV. kem-
ur, þá eru hnífapör lians til
sýnis á Rósenhorgarsáfni, en
eg veit ekki númerið; hefi þó
séð þau. Svona mætti halda á-
fram að telja, því að dæmin
eru nóg. Kamban hefir því i
smáu sem stóru vanrækt menn-
ingarsögulegu Iiliðína á slarfi
sínu, og einmitt í þeím efnum
er hið smáa ef tíl víll hvað
inest áriðandi. Skáldsagan gef-
ur því ranga mynd af þeím
tíma, sem Iiún á að lýsa og
hennar hætti.
Einhverjum kvnni að verða
að spyrja, hvort sagnfræðileg
iðja og skáldleg andagil t og list
gætu yfir höfuð farið saman,
Um það eru dæmin deginum
Ijósarí; eg nefnl þó ekki sé
nema tvö: Quo vadis eftir Sien-
kiewicz og Salamho eftir Flau-
bert. Báðar liafa þessar bækur
fult listagildi og fult s.agnfræði-
gildi. En einhver kynni að
spyrja, Iivort skáldsaga sögu-
legs efnis gæti ekki liaft fult
listagildi, enda þótt sagnfræðin
héfði farið öll í handaskolum,
og er það auðvitað. Sagnfræð-
in í leikritum Shakespeares er
ekki á marga fiska, en hver
myndi dirfast að neita þeim
um listagildi. Og er þá að at-
luiga hvers virði Jómfrú Ragn-
heiður er frá þvi sjónarmiði
séð.
Gangur alvikanna i sögunni
skiftir um þetta litlu máli, það
er sálarl'ræði höf. og fegurðar-
lilfinning, sem alt veltur á 1
því efni. Mafmlýsingarnar erti
allar daufar og fólkið þoku-
kent, nema jómfrú Ragnheiður
sjálf. Jafnvel Daði, sem þó ætti
að vera einn aðalþolinmóður-
inn, maðurinn, sem vekur
stjórnlausa ástriðu þessarar
mikilhæfu konu, er dreginn svo
laust upp, að maður sér hann
varla, og manni finst höf. eig-
inlega cingöngu láta liann fá
að fljóta með, vegna þess, að
Ragnheiður gat ekki lent í Jiess-
um ástamálum sínum, nema
einhver karlmaður kænii þar
til skjalanna. Að öðru virðist
höf. standa alveg á sama um
hann og alla aðra; þeir eru
látnir lmappa sig saman sem
haktjald fyrir Ragnheiði, mátu-
lega laust dregnir lil ])ess að
ekkert sjáist nema hún. En cin-
mitt af Daða hefði maður þurft
að fá svo glöggva mynd, að
í maður af henni gæti skilið á-
hrif hans á Ragnhciði, þvi eins
| og frá þvi er gengið, sýnist
manni alt hennar tilfinningalíf
æ .
æ ^
Islenskar landligsmyndir.
Þenna og næsta mánuð látum við heilan mvmdaflokk,
Nr. 55—100, af hinum fallegu brúnu Teofani ljósmynd-
um (landslagsmyndum)
fyrir 25 arðmiða
úr SWASTIKA cigarettum.
Að eins heill myndaflokkur afhenlur í einu.
Gildir til 1. ágúst.
Þórdur Sveinsson & Co«
Hafnarstræti 10.
sprottið u])]) úr þoku og vera
stjórnlaus vergirni, sem gríp-
ur niður á fvrsta manni, sem
fvrir verður, og ekkert annað.
En það getur auðvitað verið,
að einmitt þetta hafi verið til-
gangur höf. Þetta er meingalli.
En þá ælti maður líka að mega
búast við því, að mynd Ragn-
heiðar væri rétt gerð og fögur.
Það pr hvorugt. Hin fyrsta ást
hinnar ungu, óspiltu stúlku,
sem ætli að gera samhand
þeirra Daða og' hennar unaðs-
fagurt, verður að vergirnisæðí,
sem varla sér neinn stað í Skál-
holtslandi ónotaðan, eins og
Ivamhan lýsir því svo afar-v’ið-
bjóðslega. Og hverníg verður
])essi manneskja svona? Þar
kemst Kamban í mótsögn við
sjálfan sig, því að liann segir,
að eiðurinn, sem hún vann,
veki þennan anda til lífs með
henni, en er þó á'ður húinn að
lýsa þvi, livernig hún hefir líf-
að i slíkum órum frá átta ára
aldri. En hvernig áttí eiðurinn
að geta valdið þessu? Kamhan
heldur að ciðurinn hafi ekki
verið rangur. Segjum að svo
liafi verið. Segjinn, að þau
væru þá ósnortin livort af ö'ðru
Daði og hún, þá hefði eiður-
inn að þeirrar tiðar hætti átt
að véra þeim áhrifarik áminn-
ing uin það, að hleypa sér ekki
út í slíkt samhand eftir það,
hvað sem tilfiningunum liði.
Ilitl, að eiðurinn hefði átt að
knýja Ragnlieiði út í það, sem
eiðurinn i raun rétfri átti að
levsa hana undan, er fráleítt.
Hefðu þau aftur á móti verlð
svo nákunnug áður, að eiður
Ragnheiðar hafi verið rangur,
þá hefir þeiin lilotið að veitast
erfitt að slíta þau bönd, sem
tengdu þau, bönd samlífsins og
bönd meinsærisins. Og eftir
allri mannlegri skynjan, hlýt-
ur það að hafa verið á þann
veg, en þau eða Ragnheiður
liafa trúað þvi í þann svipinn,
að ])ess héfði engan stað séð,
og verið þá einráðin í því, að
slita sambandi sinu upp úr
eiðnum. Sú von hefir brugðist
þeim og svo kemur <>11 rauna-
sagan. Hún er ekki síður rauna-
leg og átakanleg fyrir það, og
nútíðin lítur þetta atvik ekki
ásökunar-, heldur meðaumk-
unaraugum. En skýring Kamb-
ans er sálfræðilega röng, og
myndin, sem hann dregur af
Ragnheiði er ljót, „])lúm])heit“
ein, eins og það heitir á Kamb-
ans eigin máli. En það er víð-
ar sem Kamban ekki skilur.
Þegar liann er að lýsa því, er
móðurgleði Ragnheiðar vaknar
Við fyrstu hreyfingar barnsins,
og kæfir allan losta liennar, svo
að hún u])p frá því er með
venjulegu kveneðli, þá lætur
hann hana óska þess, að Daði
væri lcominn til hennar, til að
njóta gleðinnar með henni, en
gerir það reyndar á hálfóþveg-
inn liátt. Lætur höf. þá uppi þá
skoðun, að slíkrar gleði geti
karlmaður ekki notið. En það
er mesti misskilningur. Ef mað-
ur ann konu, ann liann og sam-
eiginlegu barni ])eirra, og get-
ur einmitt innilega notið þess-
arar gleði, þó að það auðvitað
liljóti að verða með öðrum
hætti en móðirin. Aðalpersónan
og sálfræðiathuganir höf. eru
því einnig í heild sinni rangar.
Kamban virðist lítið auga
hafa fyrir fegurð. Blygðunar-
levsi lians er svo magnað, að
hverjum einasta manni lilýtur
að hrjósa lnigur við. Hann skil-
ur það ekki, að til eru þau at-
vík í sambandi manns og konu,
sem eru heilög þeim, en hljóta
að verða andstygð í augum
þriðja manns. Kemur ])að best
fram, er hann lýsir samförum
Ragnheiðar og Daða, er liún
leitar samfara við hann fyrstu
nóttina eftir að hún vann eið-
inn. Höf. virðist engan skilning
á því hafa, að hinn mikli levnd-
ardómur um uppruna mann-
anna er fjársjóður hvers ein-
staks manns, sem liann ekkí
Iangar til þéss að sjá í speg'li,
Iieldur i ljóma endurminning-
anna, og sem aldrei má sjást
eða sýnast, nema i hillingum.
Það skyldi fyrirgefið höf., ef
einhver innri ])örf frásögunnar
Iiefði knúið hann til þessarar
grófn Iýsingar, en svo er ekki;
það er annað, sem liefir komið
henni af sfað. Þefta er ekki
einsdæmi í bókinni. Ilann lýs-
ir því með óþægilegri lífeðlis-
fræðilegri nákvæmni, hvernig
Ragnheiður breytist úr barni i
konu, alveg að óþörfu, en það
hefði lífeðlisfræðilaust vel á
Iialdið getað orðið yndisfögur
og' rétt lýsing. Hann lætur Ragn-
heiði og' Elínu i Bræðratungu
vera í samræðum sín í milli um
þetta, að óþörfu. Forvitni hvers
Sund-
Hettur,
Föt,
Skýlur,
Hringir úr gúinmí.
Sloppar,
Handklæði.
SUNDBÚNINGAR
fyrir Ármann,
K. R. og
I. R.