Vísir - 03.11.1931, Qupperneq 2

V I S I B
STORMVAX þéttir glugga og hurðir gersamlega.
STORMVAX sparar eldsneyti um 25%.
STORMVAX hindrar dragsúg:
STORMVAX varðveitir heimilin fyrir göturykinu.
Áhrifanna verður þegar vart eftir þéttinguna. Jafnhægt
að opna og loka eftir sem áður.
Mörg meðmæli eru fyrir hendi.
Peysur og Kjólar.
Barnafötia eru komin
Bleyle-prjóna?ara er vlðurkend það besta fáanlega.
NORWALK
vidurkenda hifreiðagúmmí seijum vid
með afarlágu verði meðan núverandi
birgðir endasí.
Þðrðnr Sveinsson & Co.
íjóröungi ætti ungskógurinn aö
Símskeyti
—-o—
Lc- Iiavrc', 2. n«v.
(Frá frcttaritara FB.).
Luval koniimi iieim.
Laval, forsætisráðit. Frakk-
lands, koni hingað úr Washing-
tonför sinni í morgun kl. 9,30.
London 2. nóv.
United Press. FB.
Lokaúrslit kosninganna.
Lokaúrslit kosninganna eru
nú kunn. Miss Eleanor Ratli-
hone hefir náð kosningu. Hún
er utan flokka, en styður þjóð-
stjórnina. Einnig er Sir Regin-
ald ('.raddock, íhaldsmaður,
kosinn. Eru þvi þeir þingmenn,
sem slyðja þjóðstjórnina 556
talsins og andsíæðingar stjórn-
arinnar 59. — Fimtán konur
hafa náð kosningu eða jafn-
margar og sátu á síðasta þingi.
London 2. nóv. Mótt. 5.
United Press. F'B.
Gengi sterlingspunds.
(iengi sterlingspunds miðað
við dollar 3.75.
New York: Gengi sterlings-
piliuls ').7 11.
London 3. nóv.
United Press. FB.
Bæjarstjórnarkosningar
í Bretlandi.
Ræj ars t j órn arkosn inga r, e r
fram fóru í gær (mánudag) i
5(M) horgum í Englandi og Wal-
es, liafa leitt í ljós, að verk-
lýðsflokkurinn liefir cigi haft
neinu betra gengi í þeim en í
almennu þingkosningunum,
einkanlega í iðnaðarhéruðun-
um. Fullnaðarúrslit eru ekki
kunn, en til þessa er kunnugt,
að ílialdsmenn liafa liælt við
sig 149 og tapað 5, frjálslynd-
ir hætt við sig 26 og tapað 5,
jafnaðannenn eða verklýðs-
menn bætl við sig 5 og tapað
260, óháðir bætt við sig 46 og
tapað 10. — Léleg þátttaka ut-
an Lundúnaborgar og i Lon-
don undir 35%.
New York í okt.
(Frá fréttaritara FB.).
Frá U. S. A.
Aðal vandamálin, sem fjár-
málamenn lieimsins bafa ált
við að stríða undanfarna 24
mánuði eru þau, á hvern hátt
unt verði að koma f járhagsmál-
um þjóðanna í viðunandi horf.
Þegar Bretar um miðbik sept-
embermánaðar hurfu frá gull-
innlausn var þegar bert, að við-
skiftavandræðin mundu enn
aukast og að fjármálámönnum
mundi ganga enn erfiðlegar að
finna leið út úr vandanum. Nú-
verandi heimskreppa er alnient
talin versta heimskreppa, scm
komið Jiefir, á undanförnum 60
árum. í mánaðarskýrslum
bankanna er stöðugt rætt um
kreppuna, áhrif liennar, bæði í
Evrópu og Ameríku. í septem-
berskýrslu GuafantvTrustCom-
]>any segir m. a., að engin von
sé til þess að bati komi í við-
skiftalíf Bandaríkjamanna á
meðan ástandið sé jafn ótrygt
og það er nú í Evrópu. — I
skýrslunni er því haldið fram,
að nokkur tími muni líða, uns
liægt sé að gera sér grein fyrir
því, liver áhrif liin nýja fjár-
málastefna í Bretlandi hafi á
viðskiftaástandið i heiminum.
Fyrstu fregnir um það, að Bret-
ar áformuðu að hvcrfa frá gull-
innlausn vöktu undrun á meðal
fjármálamanna hér og óhug.
Sterlingspund féll i verði úr
$4,86 i $3,75 fvrsta daginn eftir
að staðfestar fregnir hárust frá
London. Um þessar ráðstafanir
Breta viðvíkjandi sterlings-
pundinu segir í skýrslunni á
þessa leið: „Hve lengi þessar
ráðstafanir verða í gildi verður
ekki neinu um spáð að svo
stöddu, né í hvaða verði gengi
sterlingspunds kann að verða
fest. Það er alt of snemmt að
láta í Ijósi nokkura skoðun á
þessum atriðum, en það er vart
hugsanlegt, að nokkur liresk
stjórn fallist á fullnaðar afnám
gullinnlausnar.“
Áliugi fjármálamanna er eigi
síður mikill fyrir því, hvernig
sambúð Frakka og Þjóðverja
verður i framtíðinni. A næsta
misseri verður að taka ákvörð-
un um, hvort framlengja skuli
skuldagreiðslufrest þann, sem
hafðist fram fyrir forgöngu
Hoovers forseta. Menn lita hér
svo á, að gott samkomulag
milli Frakka og Þjóðverja muni
hafa afar góð og viðtæk áhrif
á viðskiftalif heimsins. Skulda-
greiðslufreslurinn komst á, eins
og kunnugt er, á miðju sumri,
á milli þinga, en forsetinn hafði
rætl málið við helstu leiðtoga
flokkanna á þingi, og það sem
hann gerði, var gert í samráði
við þá. Hinsvegar er víst, að
nokkuð almennur áliugi er hér
fyrir þvi, að skuldagreiðslu-
fresturinn verði framlengdur
2—41 ár. Hinsvegar hefir forset-
inn lýst því yfir, að hann muni
ekki aðhafast neitt frekara í
málinu fyrr en þjóðþingið hafi
fallist á núverandi samkomulag,
en samkvæmt þvi eru skuldu-
naular þjóðanna frá ófriðarár-
unum undanþegnir greiðslu-
skyldum til 30. júni 1932. Þjóð-
þingið kemur saman í des, og
eru á meðal mestu vandainála
fyrir þjóðþinginu m. a. þau,
sem standa í sambandi við það,
að of mikið er framleitt af
baðmull, liveiti og kopar. At-
vinnuleysingjar eru nálægt 6
milj. talsins.
Verðbréf liafa fallið í verði,
hæði erlend og innlend, svo
nemur biljónum dollara. —
Þegar þetta cr ritað er búist við
því, af sérfróðum mönnum, að
þegar liðiun er miður vetur,
fari margl að skýrast í sam-
bandi við viðskiftalífsvandamál-
in, og þá fyrst verði liægt að
grípa til víðtækra ráðstafana til
endurreisnar heimsviðskift-
anna, en hægfara bata sé að
líkindum að vænta úr því kem-
ur undir vor að ári.
Ritfregn.
—o—
Haltormsstaður og Hallorms-
staðaskógur, cftir Guttorni
Pálsson skógarvörö. I’é-
lagsprentsmiöjan Rvík 1931.
Rit þetta, sem er 84 bls.. í stóru
broti, prentað á vandaöan pappír
og prýtt inörgum myndum, er 25
ára minningarrit skógræktarinnar
á Hallormsstað. Ritinu er skift í
þessa kafla, auk inngangs og nið-
urlagsorða : „Tímabiliö 1860—
1895“. „Tímabiliö 1895—1905"-
„Skógræktin 1905-1930“. „Græði-
reiturinn“. „Trjárækt í nágrenn-
inu“, „ítök í annara lönd og skóg-
arítök í landi Hallormsstaöar".
Hallormsstaður við Lagarfljót
er, eins og hvert mannsbam á ís-
landi veit, einhver fegursti staö-
ur landsins. Er staöurinn frægast-
ur fyrir skóginn, en annars er
héraðiö, Skógur og Fljótsdalur,
eitthvert hiö fegursta héraö lands-
ins. Munu fáir íslendingar, sem
eigi hafa-óskað þess oftsinnis, að
geta fariö í Hallonnsstaöáskóg, og
það hafa allir gcrt. sem getað
hafa. Er það í sannleika þess
vert, að á lofti sé haldið, aö ráðist
hefir verið i að rita sögti skógar-
ins og skógræktarinnar á Ilall-
ovmsstað, þvi áhuginn fyrir skóg-
ræktinni þarf að verða almenn-
ari, en rit sem þessi eru vel til
þess fallin að auka þann áhuga.
Skógrækt hófst á Hallorms-
stað 1905 og var það sama ár
hyrjað að girða skóginn. Var því
verki lialdið áfram, uns samfeld
girðing (10,4 km.) var komin um
allan skóginn. Auk þess girðing
um Mörkina og græ'öireitinn 900
m. Höfðu veriö samþykt lög um
íriðun Hallormsstaðaskógar og
eru ]>aú „fyrsta skrefið í þá átt að
slö'ðva eyðingu skóganna á ís-
landi". (Bls. 38). Þegar friöunin
hófst var „hér all-stórvaxinn gam-
all raftskógnr á allstóru svæði.
Meginið af skólendinu var þó
lágvaxið og mjög kræklótt og
vanskapað kjarr“. Með girðing-
unni var tekið fyrir ágang sauð-
fénaðar og þá tekið. til að grisja
skóginn. Var grisjun á gamla raft-
skóginum lokið að mestu 1918.
Voru aðaltekjurnar af skóginum
aí söltt á hirki til áreftis á gripa-
hús, en „gildustu stofnarnir voru
teknir frá til smiðaefnis i klyfbera,
aktýgjaklafa o. s. frv. Telst höf.
svo til, aö 1909—-1930 hafi verið
höggvið samtals 13,454 hestburð-
ir af hrisi, en 1200 af efniviði, en
á sömu árum var selt: Hrís 7655
hestburðir, fyrir kr. 12,012,24, og
raftviður og efniviður, 958 liest-
burðir. fyrir kr. 6,329,64. Samtals
kr. 18.341.91. Til heimilisnotkun-
ar á Hallormsstað „hafa gengið
á sama tímabili, 21 ári, ca. 5460
liestb., eða um 260 hestb. til jafn-
aðar á ári...... Samtals var
fhitt úr skóginum 13.415 hestb.
af hrísi".
Árið 1918 og 1919 var skógur-
inn mældur og alt land innan
girðingarinnar. Er skóglendið
samtals, aö viðhættum skóginum
milli Ljósár og Sellæks 498.0 ha.
— í ritinu er lýst skóginum eins
og hann var 1895 og á bls. 45
liefst „lýsing, setn á aö sýna í höf-
uðdráttum ástand skógarins eins
og hann er nú eftir 25 ára friðun
og ræktun“. Er sú lýsing hin fróð-
legasta, en rúm leyfir eigi að taka
nokkuð að ráði upp úr töflum
þeim, sem birtar eru í ritinu utn
vöxt trjánna. En tölurnar gefa til
kynna, að „hæðarmunur á mið-
aldra skóginuni og ungviöinu er
ekki ýkja mikill. Ungviöiö, sent
vaxið hefir upp á 25 árunum síö-
ustu, er farið að slaga upp í 50—
70 ára gömul tré. Á næsta aldar-
\eröa nutn hærri en jaíngömul tré
ertt nú. Allur miðaldra skógurinn
Iiefir á uppvaxtarárunum fengið
aö kenna á ágangi búfjárins, enda
trit tréu þar mjög víða kræklótt
að neðantil, en beinvaxin að ofan.
Þó eru til einstaka tré beinvaxin
og þroskamikil alt frá rót, þau,
Sem fénaðurinn hefir ekki náð til,
t. d. í miöjum þéttum runnttm.
Þessi tré stinga líka alveg i stúf
viö hin. Nýgræöingurinn, eða
ungviðið er hinsvegar beinvaxið
yfirleitt og ber á sér einkenni hins
eðlilega þroska, bæði að lit og
vaxtarlagi."
í næsta kafla. útdrættinum úr
íinnálum skógarins, er einnig
magt fróðlegt, hæði uni frævöxt
og ársvöxt o. 41. Á því 25 ára
tínuibili, sem ttm er að ræða, var
enginn frævöxtur 8 ár '(1915,
1916, 1917. 1918, 1921, 1923, 1924
og 1927). en bestur 1909, 1920 og
1926. — Meðaltal ársvaxtarins
1920—1929 var 52 cm. (20 þml),
mestur var hæðarvöxturinn 1925
eða 75 cm„ minstur 1922 eða 28
cm. Laufgunartiminn var ærið
misjafn 1923—1929. t. d. 1928 21.
maí, 1929 2y. maí, en hin árin frá
3.—27. júni.
Þá er fróðlegur og skemtilegur
kafli um græðireitinn. „Fyrstu 10
árin vortt einkum aldar upp plönt-
ur af barrtrjátegundum, furu,
greni og barrfelli, en síðustu 15
árin hefir megináherslan verið
lögð á plöntur af hérlendunv teg-
undutn, birki, reyni og víði. Þess-
ar tegundir eru og verða aðalstofn-
inn í trjárækt hér á landi. Útlendu
trén, og þá einkum iiarrtré, verba
til uppfyilingar og tilbreytingar í
trjágörðunum.“
„Ilest hafa reynst hér skógar-
fura og hvítgreni, þá barrfeilir og
íjallafura." Hæstu skógarfururn-
ar frá 1906 eru nú 3,10 m. (10 fet).
Hæsta erlenda tréð er hvítgreni,
3.60 ni. (11)4 fet).“
1909—1930 hafa verið sendar
irá Hallormsstað 43,729 plöntur,
þar af 20,210 birkiplöntur.
í kaflanum utn „trjárækt i ná-
grenninu“ er þess getið, að höf.
sé kunnugt um 46 trjágarða á
Héraði. Elstu garðarnir ertt 22ja
árá.
í niðurlagsorðunum spáir höf.
ltvernig unthorfs muni veröa á
Hallormsstað eftir næstu 25 ár.
Telur hann augljóst, að ]jau svæði,
sem nú eru lítt skógi vaxin innan
takmarka skógarins, fyllist á
næstu áratugum, svo að „hér verði
ckki annað skóglaust land en tún
og engjar“. Þegar svo er komið
veröur flatarmál skógarins 622
ha. „Sá skógur, sem nú er 50—60
ára, ætti aö ná fullri hæð á næstu
Jarðepli.
Egta góðar gulrófur frá
Gunnarslióhna, einnig Skaga-
kartöflur í pokum og lausri
vigt. — Sendiö eða símið í
V O N.
25 ártun. íiæstu einstaklingar í
þeim skógi eru 7—-8 metrar. Væri
þá ekki ofætlað, að þeir hinir
sömu næðu 10 metra hæð og ein-
staka yrði eitthvað hærri. En sá
skógur, er vaxið hefir upp á
seinustu 25 árum, ætti einnig að
ná svipaðri hæð allvíða, af því að
Itann hefir ekki orðið fyrir áföli-
tim af Leit eða illri meðferð, eins
og meginið af eldra skóginum, og
á fyrir sér að verða hærri en hinn,
án þess að djarft sé áætlað.
Gamli skógurinn verður viða
kominn á fallanda íót og sumt
verður höggvið á þessum árutn.
Meginið aí skóginum verður orð-
inn raftskógur og innan um má
fá góða stoína til ýmiskonar
srníða, húsgagna, útskurðarmuna
o. s. frv.“
Af ]>ví, sein hér heíir verið upp
talið, munu menu fá dálitla hug-
mynd tun efni ritsins, en auðvitað
er ekki hægt að drepa á fjölda
niargt úr svona riti, sem vert væri,
í stuttri ritfregn. Allir, sem áhuga
liafa fyrir skógrækt í landinu,
munu hafa ánægju af að lesa ritíð.
A.
IHIIiliÍHiliillilWlifjHliliiHIHIIH
Karlmenn,
nnglingar og
drengir!
IKaupid nú
Vetrar-
irakka.
Aldrel meira úrval.
Aldrei lægra rerð.
1
IIIIIHilllllllilllHIIIIIIIIIIIIHIIIIIH