Vísir - 10.11.1931, Blaðsíða 2

V \ s I R
F YRIRLIGG J ANDI:
BÁRUJÁRN, 24 & 26, allar stærðir.
SLÉTT JÁRN, 24 & 26.
ÞAKSAUMITR.
Símskeyti
—o---
London, 9. nóv. FB.
United Press. FB.
Óeirðir í Kína.
Frá Tientsin er símaö: Fjölda
margir útlendingar voru i mikilli
hættu staddir, þegar liölega eitt
þúsund kínverskra uppvööslu-
seggja geröi árás á lögreglustöö
horgarinnar, sem er mönnuö kín-
versku lögregluliöi. Ennfremur
voru geröar árásir á járnbrautar-
stööina og bústaö fylkisstjórans.
Af sutnum er taliö, aö uppvööslu-
seggimir hafi þegiö rnútur og
fengiö vopn og skotfæri hjá Jap-
onum, ti! ]>ess aö koma af staö
óeiröum, i ]>ví skyni, aö Japanar
tengi átyllu til þess aö hernema
Tientsin. Síöari fregn hermir. aö
tvö þúsund fyrrverandi kínyersk-
ir hermenn hafi gengið í liö meö
uppþotsmönnúm. — Brynvarin
járnbrautarlest hefir veriö send
meö herlið frá Peiping, en óeirö-
irnar kváöu nú vera hjaðnaðar aö
niestu.
Japanski ræðismaðurinn í Tierit-
sin tilkynnir, aö uppþotsmennirn-
ir hafi veriö hermenn, sem hafi
veriö i Mansjúriu. 'l'veir ,varö-
jnenn í þeim hluta bo'rgarinnar,
sem Japanar eru búsettir í, biðu
bana af skotum uþpþotsmanna, og
ein kona særðist.
Frá frakkneskum heimildum. i
Tientsin l>erst sú fregn, aö upp-
þotsmenn hafi veriö klæddir kin-
verskum hermannaeinkennisbún-
ingum. — Margir hafa.yeriö hand-
teknir út af uppþotinu.
Mukden, 9. nóv. Mótt. 10. növ.
United Press. FB.
Seinustu fregnir frá Mansjúríu.
Finn af aöalfregnriturum Uni-
ted Press tilkynnir, aö 700 kín-
verskir uppvööslumenn hafi
veriö særðir óg drepnir, en tveir
Japanar drepnir og nokkrir særst,
nálægt Haiching. sem er fimtíu
mílur í norövestur frá Dairen. A
sömu slóöum lenti Kínverjum og
Japönum saman eftir aÖ Kínverj-
ar höföu skoriö sundur símalínur
Suður-Mansjúríulinunnar. Þrjátiu
Kínverjar biöu bana, en margir
særöust.
London, 9. nóv. Mótt. jo. rióv.
United Press. FB.
Gengi sterlingspunds.
Uengi sterlingspunds miöað viö
dollar 3.78J4■
New 'York: Gengi sterlings-
púnds, er viðskiftum lauk, $ 3-79-
Qtan af landi.
Borgarnesi, 9. nóv. FB.
Vígsla Reykholtsskólans fór
fram á laugárdag s. I. og var þar
ínikill fjöldi manna sanian kom-
inn, 3—600 manns aö því er menn
ætla. Flestir, er vigsluathöfnina
sóttu, voru innanhéraösmenn, en
allmargir menn komu þó sunnyán
,úr Reykjavík til þess að vera viö-
staddir þessa athöfn. Flutti varö-
skipið Þór þá hingað og sótti.
Fjölda margar ræður voru flutt-
ar. Andrés F.vjólfsson. formaður
skólanefndar setti samkomuna og
hauð gesti velkomna, því næsí
talaði Jónas Jónsson ráöherra.
Aðrir ræöumenn voru Asgeir Ás-
geirsson ráðherra. sýslumaður
Mýra og Borgarfjarðarsýslu, G.
Björnsson. Friörik Þorvaldsson,
formaður Ungmennafélagasam-
liands iforgarfjaröar. Siguröur
Féldsted bóndi í Ferjukoti, Eirík-
ur Albertsson fyrv. skólastjóri
Hvitárbakkaskólans og núverandi
skólastjóri. ennfremur Pálmi
Hánnessón. Gísli . Guömunds-
son. Freysteinn (junnarsson,
Helgi Hjörvar, Bjarni Ás-
geirsson aljmi. Vigfús Guö-
mundssson o. nt. fl. Þrjú kvæði,
sérstaklega ort fyrir þetta tæki-
færi, voru sungin. Kvæðin höfðu
ort Halldór Helgason. Kristleifur
á Kroppi og Andrés í Siðu-
múla. Halldór mælti og kvæði,
sem hann haföi ort, af munni frám
og einn skólapilta flutti kvæði.
Söngfélagiö „Bræðurnir" skemti
nteö söng. — Skólahúsiö er aö
mestu fullgert. Rafstöö hefir ver-
ið komið upp hjá Vilntundar-
stöðum. lír það 25 hestafla stöö.
Arinaöist Stefán Runólfsson úr
Reykjavík uppsetning hennar.
Fær skólinn helming orkunnar,
en Vilnrimdarstaðir og Steindórs-
staöir hinn helminginn. í haust
hefir verið komiö upp stóru og
myndarlegu leikfimishúsi viö
skólann. Er það timhurhús járn-
varið og rnun vera stærsta leikfim-
ishús á landinu. Tnnanhéraösmenn
einvörðungu unnu aö smíðinni og
stóö hún yfir aö eins mánaöartíma.
Leikfimishúsiö, eins og skóla-
hyggingin. er hitaö upp meö
liveraorku. Um 60 nemendur eru
í skólanum í vetur.
SláturtíÖinni hér er nú lokið.
Mun hafa verið slátrað alt að 36.
000 fjár, og er það riieö niesta
móti.
Uriniö er af kapj)i að undir-
húningi mjólkurstööyárinnar i
Borgarnesi og vona menn. að nið-
nrsuða mjólkur geti liafist fyrir
JÓ1.
ITeilsufar á mönnum og skepn-
um er gott og hausttíð hefir verið
urkomulítil og yfirleitt hagstæð.
Dppreistin á Ojprns
—0—*
Þ. 21. okt. brutust út svo alvar-
legar óeirðir á eyjunni Cyprus í
MiÖjarðarhafi, a'ð Bretar, sem eiga
eyjuna, sendu fjögur herskip þang-
að. Lágu herskipin „London",
„Shropshire“, „Chester“ og „Acha-
tis" í Suda Bay við eyjuna Krít,
er uppreisnin hrautst út. og héldu
þau þegar áleiÖis til Cyprus. Her-
skipin „London“ og „Shropshire"
eru 10.000 smálesta heitískip.
FlötamálaráÖuneytið tók þá ákvörð-
un, aÖ senda herskipin, er SirRon-
ald Storrs, nýlendustjórinn, símaði
til London og haÖ um hjálp. Her-
li'Ö var einnig sent í flugvélum frá
Alexandríu i Egiptalandi. Mestar
óeirðir urÖu í Nicosia, höfuðltorg-
inni á Cyprus, þar sem bústaður
nýlendustjórans er. Báru uppreist-
artnenn eld að húsinu og hrann það
til kaldra kola. Miklar óeirðir urðu
einnig i Larnaea, sem er i 25 enskra
iriilna fjarlægð írá höfuðlKjrginni.
Lögregluliðið fékk ekkcrt að gert,
því uppreistarmeun voru liðmargir
og grýttu lögregluliðið án afláts
I.oks fékk lögregluliðið liðsstyrk
og hóf uú skothríð á uppreistar-
menn. Bar |tað tilætlaðan árangur,
því að þá hrast flótti i lið uppreist-
armanna. Komst brátt kyrð á. A
ýmsiim öðrum stöðum var og ó-
eirðasamt.
Á undanförnum árum hefir ver-
ið öflug hreyfing nteðal Cyprus-
húa um að losna uridan yfirráðuiri
Breta. \,Tilja þeir, að Grikkland
eignist Cyprus.
Bretar vilja ógjarnan sleppa
Cyprus úr greipum sér, sumpart
vegna þess, að þeim yr'öi óhægari
aðstaÖan a'ð verja Suez-skurðinn,
ef þeir mistu eyjuna.
Sir Ronald Storrs varð nýlendú-
stj óri á Gyprus árið 1926.
Si'ðari fregnir herma, að mikil
andúð sé í gar'Ö Breta á Cyprus
og fari vaxandi. Hinsvegar hafa
herskip þau, og herdeildin frá
Egiptalandi, sem flutt var þangað
loftleiðis og er vel úthúin a'Ö vél-
byssum, skotið eyjarskeggjum skelk
í hringu. Tali'ð er, að undirróðurs-
menn á Cyprus hafi hvatt fólkið
til uppreistar, vegna þess hve horf-
urnar voru óvænlegar í Bretlandi
um þetta leyti. Héldu Cyprusbúar,
að tækifærið væri ágætt til upp-
reistar rétt fyrir hresku kosning-
arnar, en svo reyndist eigi. Bretar
vilja halda sínu, hva'Ö sem stjórn-
málum líður heima fyrir. Á me'ðal
leiðtoga uppreistarrmaniia var hisk-
up nokkur að nafni Kitium. Hann
og fjórir aðrir lei'ðtogar uppreist-
armanna voru handteknir og gerðir
útlægir frá Cyprus. Á hreskum
herskipaflotastöðvum og einnig á
meöal skipshafnanna á breskum
herskipúm eru margir Cyprusbúar,
Maltahúar og menu frá ýmsum
éyjum í Miðjarðarhafi, sem Bretar
eiga. Eru þeir flestir tnatsveinar.
kvndarar og aðstoðarmenn. Flafa
þeir með sér félagsskap, Miðjarð-
arhafssambandið svo kallaða, og
gerðu þeir verkfall í samúðarskyrii
við C'yprushúa, en eigi har þa'ð til-
ætlaðan árangur. En Brfctum er
]mð nokkurt áhyggjuefui, a'ð sú
hreyfing er oríSin allmögnuð, að
kotna Cypruseyju undir grísk yfir-
ráð, Malta undir ítölsk og Gihralt-
ar undir spánversk yfirráð. F.r tal-
ið. að aðálhækistöð Jjeirra, sem
lama vilja veldi Bretti í Miðjarðar-
líafi, sé á Malta. Fvrir nokkuru
siðan var géíiÖ úm það í erlendum
hlöðúm, að sjö áhrifatnenn á Malta
hefði íarið á fund Mussolini í
Neajtel og hylt hann „í nafni allra
■ .Maltahúa"., Einnig kváðu ítalir róa
að ]>vi iillum árum, að Maltabúar
taki upp sömu aðferð og ])jóðern-
issinnar i Indlandi: Hætti að kaupa
hreskar vörur. Ekki mun Bretum
i'ótt út af ástandinu á Malta, ]>ví að
þeir hafa sent þangað herskipin
„Regent" og „Regulus" til viðhót-
ar þeirn, sem fyrir eru.
Siðan framanskráð var skrifað
hafa horist erlend hlöð, sent hirta
fregnir um það, að kommúnistar
hafi verið valdir að undirróðrinum
á Cyprus. Hafi það vakað fyrir
þeim, að óeirðirnar hefði úrslit á
þingkosningarnar heima í Bret-
landi. Samkvæmt símfregn frá
Ix>ndon ]>. 27. okt„ kosningadag-
inn, voru 9 bresk herskip komin til
eyjarinnar, 1 flugvélaskip með 9
flugvélar, og 3000 sjóliðsmenn,
hermenn og flugmenn. Þegar
hréfaskoðun var komið á á Cyprus
rétt fyrir kosningarnar, kom í ljós,
að kommúnistar, sem stóðu i sam-
handi við III. Internationale, ætl-
úðu að sprengja í loít upp olíu-
hii'gðastöð flotans á Cy])rus. Grisk-
ur rreðismaður á Cyprus og marg-
ir kirkjunnar menn, sem sunrir
hafa tekið þátt i eiturlyf jasmyglun
frá Tyrklandi og Egiptalandi, voru
í vitorði með kommúnistum. I
ææææææææææææææææææææææææææ
! Swastika |
§ Cigarettup Vipginia. §
1 20 stykki — 1 kpóna. i
ðB AnAmíAí f hvoHnm nalrka.
óeirðunum hiðu nokkrir menn bana
og allmargir særðust. Af lögreglu-
li'ðinu særðust 35 menn.
Þá herma og ný erlend hlö'ð, að
stjórnin á Malta hafi neyðst til að
loka bækistöðvum'Fascista á Malta.
400 ítalskir Fascistar komu til eyj-
arinnar og hófu undirróöur fyrir
sameiningu Malta og ítalíu. Var
þeim skipað að hverfa á hrott frá
Malta, ])ví að koma þeirra olli
óeirðum. Fylgdi lögreglan þeitn til
skips, og að ]>vi húnu var gerð
húsrannsókn hjá Fascistum á
Malta. Kom þá í ljós, að ýmsir
kunnir ítalskir Fascistar hafa stað-
ið i sambandi við Fascista á Malta.
Sendi þá hreska stjórnin hárðorða
orðsendingu til ítölskú stjórnarinn-
ar og krafðist þess, að ítalir hætti
öllum undirróðri á Málta.
í höfnum á Malta eru nú sex
bryndrekar, tíu læitiskip, fjórar
tundurspilladeildir og fjöldi kaf-
háta.
Mikluin tiðindum þótti það
sæta i haust, þegar Hoover for-
seli bauð Laval forsætisráð-
herra Frakklands að heim-
sækja sig. Margir bjuggust við,
að heimsókn þessi boðaði stór-
tiðindi eða yrði afdrifarík. Nú
er Laval nýlega kominn beim,
en um árangur fararinnar hefir
lítið heyrst. Þó kom það i Ijós
í viðræðum þeirra, að Frakkar
og Bandaríkjamenn eru stað-
ráðnir í því að halda fast við
gullinnlausn og telja sig hafa
nægilegar gullbirgðir til þess.
Þeir höfðu og orðið ásáttir um
að láta skaðabótamálin liggja í
þagnargildi, nema Þjóðverjar
færi að fyrra bragði fram á
endurskoðun Young-samþykt-
arinnar, og er það þá á valdi
Frakka, hvort þeir vilja slaka
til við Þjóðverja. Um önnur
stórmál, svo sem tolla, tak-
mörkun vígbúnaðar og alþjóða
verðlagsjöfnuð, var ekkert tal-
að.
En á meðan þeir voru að
ráða ráðum sínum, forsetinn
og stjórnarformaðurinn, lét
Borah öldungadeildarþingmað-
ur til sin heyra um skaðabóta-
málin og skuldaskifti þjóðanna.
Svo sem kunnugt er, þá er
Borah foringi hinna frjálslynd-
ustu öldungadeildarþingmanna,
og einn atkvæðamesti þingmað-
ur. Hann er og formaður i ut-
anríkismálanefnd deildarinnar,
svo að skoðunum hans er mik-
ill gaumur gefinn.
Hann lýsti yfir því, að liann
teldi réttmætt að gefa eftir tals-
veri af hernaðarskuldunum og
jafnvel láta þær alveg falla nið-
ur, og það án þess að nokkur
skuldbinding væri sett um ])að,
að þær þjóðir, sem hlut eiga að
máli, drægi úr vigbúnaði sín-
um, en við það skilyrði hefir
Hoover forseti haldið.
Borah hefir sannfærst uui, að.
Rafmagnsperup
ódýrastar.
Helgi Magnússon & Co.
Frakkar skella skolleyrum við
öllum tillögum Bandaríkja-
nianna um afnám vígbúnaðar,
og vilja ]>ví að eins ræða um
endurskoðun á Young-samþvkl-
inni, að hún sé engum auka-
skilyrðum bundin.
Sumir hafa getið þess til, að
tillaga Borahs sé fram komin
til þess að hnekkja tillögum for-
setans, en öðrum þykir alt eins
líklegt, að luin eigi að styrkja
þær. Hoover forscti er ekki í
móti því, að rætt sé um skaða-
bótamálin og takmörkun vig-
búnaðar sitt í hvoru lagi. En
hann er liræddur um, að al-
menningsálitið í Bandaríkjun-
um sé á móti eftirgjöf á skuld-
unum, nema eitthvað komi í
staðinn.
Tillaga Borahs mun leiða í
ljós, hvert fylgi skulda-uppgjöf-
in fær, og hverrar andstöðu sé
að vænta, og mun þá Hoover
forseti geta ekið seglum eftir
vindi í þessu stórmáli,, sem
segja má að varði hag flestra
þjóða hér í álfu, beint eða ó-
beint.
„Max Filke“.
—o-—
Þetta mannsnafn er. vegna ein-
hverra dularfullra ;itvika, komið á
grammófónplötur hér. og eigand-
inn, ef nokkur er, talinn höfundur
;:S gömlu og góðu íslensku ])jóð-
lagi („Eg veit eina haugalínu“).
Og nú er þessi ókunni náungi far-
inn aö ganga ljósum logum i efn-
isskrám Ríkisútvarpsins (sbr.
Vísi, 9. ]). m.). Þegar svo er, virð-
i t korninn tínri til þess ati kveöa
hann niður.
Á dögum „Söngfél. 17. júní“
raddsetti eg lag'ið „Eg veit eina
baúgalínu“, og söng kórinn það
opinbérlega hér í bæ. Var það og
prentað i Alþýðusöngum mínum,
II. Ti’efti, með samskonar radd-
setningu, en að vísu fyrir harm-
oníum. Veturinn 1929—30 var ‘eg
beöinn um islensk þjóðlög handa
söngflokknum „Geysir“ á Akur-
eyri, og sendi eg þá fyrgreint lag,
er kóriitn flutti m. a. á söngmóti
islenskra karlakóra, sumarið 1930.
Og þá var þaS tekið upp á
grammófónplötu hér í Reykja-
vik af fulltrúum Columbia-félags-
ins, en ranglega fefirað. Eg hirti
þó ekki um að gera ráftstafanir til
]>ess. a<ð plöturnar væru ónýttar,
en lét riler tiægja loforð um yfir-
hót, þegar tækifæri byðist. —
Vjldi eg nú méga værita þess, að
1 addsetning min á fyrgreindu lagi,
verði eigi kejid framar viö „Max
lrilke“.
Sigfús Einarsson.
Vestnrfdr Lavals,