Vísir - 15.04.1932, Qupperneq 2

V 1 S I R
§LSj líTf? i «W»,~g-'a gSWárfetSH'B 'S9 ©
JS.ja.il v&JLILJSLjL&G? SbJÍLEæ V 1UP.A. IULæ «
RÆSTIDUFT — „VI-TO“.
ÞVOTTADUFT — „TIP-TOP“.
FÆGILÖGUR „MATADOR & FALCON“.
HANDSÁPA fl. teg.
RAKSÁPA — „ORAL“
SÓDI.
BLÁMI.
Símskeyti
—o—
Berlín, 14. apríl.
United Press. - FB.
Hitler sýnir enga mótspyrnu.
Hitler hefir enga tilraun til
mótspyrnu gert gegn ákvörSun-
um um að leysa upp brúnu lið-
sveitirnar. Hefir liann gefið út
ávarp til manna sinna og segir
m. a. í því: „Þið eruð laéðan i
frá að eins flokksfélagar.“
Madrid, 14: apríl.
United Press. - FB.
Lýðveldisafmælið á Spáni.
Á Catellanastræti, þar sem
Alfons fyrverandi konungur,
tók þátt í hátiðaböldum á ári
liverju, er herinn hylti liið rauða
og gula flagg konungsríkisins,
söfnuðust í dag saman 9 þúsund
liermenn úr hinum endurskipu-
lagða, nýja lier lýðveldisins.
Gengu þeir i fylkingu eftir göl-
unni fram lijá tómum höllum
höfðingja þeirra, sem fóru í út-
legð með Alfons, en féikna mik-
ill mannfjöldi hylti lýðveldis-
fánana, rauðu, gulu og purp •
urabláu, sem hermennirnir
báru.
London, 13. april.
United Press. - FB.
Gengi.
Gengi sterlingspunds í gær,
3,78% miðað við dollar, er við-
skifti hófust, en 3,78%, er við-
skiftum lauk.
New York: Gengi sierlings-
punds $3,78% til 3,78%.
London 14. apríl.
United Press. - FB.
Gengi sterlingspunds í gær
3.77%, miðað við dollar, er
viðskifti hófust. Óbreytt, þeg-
ar viðskiftum lauk.
New Yovk: Gengi sterlings-
punds $ 3.77—3.77%.
Wasliington 16. apríl.
United Press. - FB.
Sparnaðarráðstafanir.
1 ráði er, að í næstu viku
verði lagt fyrir þjóðþingið
sparnaðarfrumrarp, til þess
að draga úr ríkisútgjöldum og
jafna þannig 200 miljóna doll-
ara telcjuhalla á fjárlögum. —
Meðal annars verður lagt tjl,
að laun embættismanna lækki
að mun.
Utan af landi.
--O—
Siglufirði, 14. apríl. FB.
Hafíshroðinn, sem rak hér
inn í síðustu hríðinni, gerði tals-
verðar skemdir á bryggjum,
sérstaklega á Shellbryggjunni
sem hann braut ao mestu leyti.
Voru þelta þó að eins smáköggl-
ar.
Suðaustan rok gerði hér í
fyrrakveld, en flestir bátar voru
komnir til lands. Bátur var á
leið frá Háganesvik með hey-
farm og liafði nótabáj í eftir-
dragi, fermdan heyi. Nótabátur-
inn slitnaði aftan úr undan Úlfs-
dölum og fórst með lieyinu.
Einnig skolaði út nokkuru af
farmi vélbátsins. Komsl hann
hingað inn seint um kveldið við
illan leik.
Tveir vélbátar frá Ólafsfirði
rendu á land í fyrrinótt nálægt
Þórustöðum á Svalbarðsströnd
sökum dimmviðris. Brotnaði
annar talsvert en menn sakaði
ekki.
Gengið var á fjall liér í fyrra-
dag. Sást enginn ís í góðri sýn
vestur fyrir Skaga.
Torvö skíðakennari er byrjað-
ur á skíðakenslu hér. Færi
slæmt. Slasaðist einn þátttak-
en'da í morgun í skíðastökki.
Heitir liann Guðláugur Gott-
skálksson. Var hann fluttur á
sjúkrahús til aðgerðar. Læknir-
inn telur meiðslið ekki alvar-
legt.
Frá Alþingi
í gær.
—o—
Efri deild.
Ed. afgreiddi sem lög frá
Alþ. frv. til 1. um ríkisskatta-
nefnd.
Frv. til 1. um barnavernd var
tékið út af dagskrá og umr.
frestað, svo að málið yrði at-
nugað betur í nefnd.
Stjórnarskrárfrv. kom svo til
frh. 3. umr.
Jón Baldvinsson tók fyrstur
til máls. Rakti hann efni breyt-
ingartiliaga sinna all ítarlega,
og talaði alment um málið.
Dómsmálaráðh. tók næstur til
ináls. Var ræða lians öll út í
liött og snerti mjög lítið mál
]iað, sem um var rætt.
Hafði Jón Þorláksson þau
orð um ræðu ráðh., að hún liefði
ekki verið til annars, en að gefa
mynd af sálarástandi ráðherr-
ans sjálfs.
Svo sem að likindum lætur,
þurfti Magnús Torfason enn að
koma við sögu og nxjög með
sania hælti og áður. Bar hann
nú fram brtt. við brtt. sjálfs
sin, svo að till. verður þannig:
„Á Alþingi eiga sæli alt að 45
þjóðkjörnir fulltrúar. Alþingi
skal svo skipað, að utan Rvíkur
liafi Iiver þingflokkur þingsæti
i samræmi við atkvæðalölu þá,
sem greidd er frambjóðendum
flokksins samtals við ahnennar
kosningar, eftir því scm upp-
bótarsæti vinnast til. Kjördæm-
in skulu aldrei vera færri en 25.
Fjölga má þeim með lögum.
Magnús -hélt svo eina af sín-
um skemfilegu ræðum. Hann
kvað menn nú vera komna í há-
tíðaskap. Kjósönduhi sínum
hefoi hánn lofað, að auka ekki
deilur í þinginu-og það mundi
hann slanda við. Þessi nýjasta
brtt. sín væri fram komin vegna
þess, að Jón Þorláksson liefði
haldið, að hann væri fallinn frá
kjördæmaskipuninni. Það væri
nú svo, að úr því að Sjálfstæð-
isflokkurinn og Alþýðuflokkur-
inn vildi hakla fram rétli Rvilc-
ur, gæti ekki urn samkomulag
verið að tala, milli Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokks-.
ins. Þá likti hann landinu við
eina mikla halastjörnu, og væri
Rvík hnötturinn, en aðrir hlut-
ar landsins halinn. Minli haiin •
menn á það náttúrulögmál, að
linötturinn drægi srnátt og
smátt að sér haíann, og sagði að
þannig væri um Rvík og sveil-
irnár. Loks minti hann menn
á bók eftir Nietzselie, sem allir
lýðir læsu. Þar segði Nietzsche:
Eg trúi ekki á þann guð, sem
ekki kann að dansa. Spurði
hann Jón Þorláksson i þessu
sambandi, livort liann kynni að
dansa, og dró af þessu hinar
furðulegustu líkingar. Að þvi
loknu settisl þingmaður jiessi
niður, og verður ekki annað um
hann sagt, en að liann hafi ver-
ið fljótur að kijipa að sér liend-
inni í þessu máli, og að „Bleik
sé brugðið“ frá því fyrri till.
kom fram, hversu sem því öllu
víkur við.
Jón Þorláksson talaði fyrir
liönd Sjálfstæðismanna, skýrði
enn á ný afstöðu þeirra til máls-
ins, og kom víða við.
Undir fundarlok tók Jakob
Möller til máls. Ilann kvaðst
ekki sjá ástæðu til, að svara
dómsmrh. Ræða lians liefði
sýnt, að hann botnaði ekki
neitt í því, sem liann liefði ver-
ið að tala um. Hinsvegar vildi
harin víkja ofurlítið að ræðu
Jóns i Stóradal. Jón hefði vitn-
að í orð Þorgeirs Ljósvetninga-
goða og sagt, að við mættum
ekki slíta sundur lögin og frið-
inn, og viljað lieimfæra upp á
Sjálfstæðismenn. En illa liefði
unl þetta tekist hjá Jóni, þvi
hverjir væru það, sem í þessu
máli vildu slita sundur lögin og
friðinn, ef ekki framsóknar-
rnenn. Þeir vildu hafa annan
rétt fyrir fólkið i kaupstöðun-
um og kauptúnunum, en fyrir
sveitirnar. Hvaða ástæðu hefðu
þeir til þcss, að láta sér mislíka,
að allir landsmenn hefðu jafn-
an rétt. Það, að íbúar borga úti
í heimi „liefðu ekki sama rétt
til skipunar þinga eins og liin-
ar dreifðu bygðir“, eins og Jón
í Stóradal hefði sagt, sannaði
ekki það, að þeim bæri ekki
jafnrétli við aðx-a hvað lcosning-
ar til þinga snerti. Borgirnar
ættu yfirleitt í svipuðu stríði um
þetta annarsstaðar, eins og hér
væri háð nú, af Sjálfstæðis-
flolcknum gegn Framsóknar-
flokknum.”En það rnættu and-
stæðingar stjórnarinnar vita, að
fast yrði haldið á þessum rétt-
lætismálum, og að fulltrúar
borganna mundu lialda fram
þeirra rétti hvað sem i skærist.
Réttlætiskröfunum yrði haldið
til streitu, hvað sem það ælti að
kosla. Baráttan gæti oi'ðið liöi’ð*
En henni yrði lialdið áfram
hiklaust og hvíldarlaust, uns
sigur væri unninn.
Atkvæðagr. um málið var
frestað.
Neðri deild.
Nd. samþ. og sendi Ed. frv. til
I. um heixnild fyrir ríkisstjórn-
ina til þess að láta öðlast gildi
ákvæðin í samningi milli ís-
lands, Danmerkui', Finnlands,
Noregs og' Svíþjóðar um viður-
kenningu dóms og fullnægju
þeirra.
Þessi þrjú frv. voru samþ. og
þeim vísað til 3, uriir.:
Frv. ti! I. um heimilxþ fyrir
ríkisstjórnina að ábyrgjast lán
til að koma upp frystihúsum á
kjötútílutningshöfnum, frv. til
1. um foi'kaupsrétt kaupstaða og
kauptúna á hafnarmannvirkj-
um o. fl. og frv. til 1. um lækn-
ingaleyfi, um réttindi og skyld-
ur lækna og annara, er lækn-
ingaleyfi hafa, og um skottu-
lækningar.
Fjórum málum var vísað til
2. umr. og nefnda:
Frv. til 1. um bráðabirgða-
breytingu nokkurra laga, frv. til
1. urn breyt. á 1. nr. 60, 14. júní
1929 um varnir gegn berkla-
veiki, frv. til 1. um alþýðutrygg-
ingar, og frv. til 1. urn afnám 1.
nr. 17 frá 1930 um stofnun
flugmálasjóðs.
Hvað er að gerast?
—o----
Niðurl.
Háskalegt ráðlag.
Þó að hart sé að segja það um
stéttarbræður sína, ]iá er það því
niiður satt, að margir þeirra hafa
fóstrað, endurfætt og stutt að flest-
um illræðismálum þá stjórn, er
lirotið hafði sjálfstæðislög og rétt-
arfarsreglur þjóðarinnar, sóað fé
hennar í takmarkalausu ráðleysi og
óráðvendni, sér og sínum flokki og
ástmögum (sósíal-kommúnistum)
til afnota.
Þar til má hér að eins nefna:
t. Ótal bitlinga. 2. Fjölda nýrra
emhætta. 3. Frábæra hlutdrægni í
veiting emhætta. 4. Skólafarganið
alt, með kommúnistiskum kennur-
um — fyrir syni og dætur bænd-
anna. 5. Einokunarfálmið, við síld-
ina, tóbakið o. fl. 6. og 7. Meðferð-
ina á „bjargráðum bændanna":
kaupfélagsskapnum, hýsing í sveit-
um og jarðræktarfyrirtækjum.
Af því að þetta síðasttalda eru
mestu nauðsýnjamál hænda, verð eg
að hæta ]>ar við fáeinum orðum og
samlíkingardæmi. Kaupfélögin vildu
hyrja smátt og hóflega, og áttu alt-
af að vera skuldlaus inn á við og
skuldlítil út á við, urn hver áramót.
F.f þess hefði veriÖ gætt og nógu
strangri reglu fylgt, væru ástæður
hænda öðruvísi en þær eru nú.
En í þess stað hefir nú kapp-
samlega verið unnið að því, að gera
öll kaupfélög að einni pólitískri
klíku og sambandsskuldakeðju.
Úr sambands-skuldalykkjum eru
prjónaðar fangapeysur á fleiri og
fleiri bændur. Má svo méð hægu
móti binda lausar hendur þeirra á
bak aftur, og láta frjálsa menn og
saklausa, sprilda í þrælsótta og
þrælahelsi.
Eigi síður hafa stjórnarvöld vor
leitt hændur út á villigötur og af-
leitar öfgar í hyggingum og búnað-
arháttum. Gætnir og hyggnir hú-
menn hafa ávalt aukið hústofninn
á undan húsunum, og gætt þess að
eitthvað væri til að láta i húsin og
til að gefa fyrir þau, þegar þau
væru komin í gott lag. Nú á bara
að hugsa utn það, hvort mögulegt
er að fá nógu stór lán — stór lán
til að greiða með lítil lán. Og hænd-
um er svo fyrirskipað að byggja
tvöfalt, þrefalt eða margfalt stærri
og dýrari íbúðarhús en búið og
jörðin er fær um að bera.
Eændurnir þeir verða flestir
gjaldþrota og jarðirnar sumar fara
í eyði, og í fáum húsunum verður
lífvænlegt í gaddavetrum fvrir
kulda og kolaleysi, eða annars hita-
gjafa.
Eins er um jarðabæ'turnar. Véla-,
áburðar- og” fóðurkaupin, alt. á að
gera með ptlendum og innlendura
okurvaxtalánum. -
En flestir bestu bústólpar lands-
ins hafa haft minni trú á skuldun-
' r 'W7f6r;7
um. Þeir hafa hlynt að hverju inn-
lendu strái, hirt um innlenda áburð-
inn, hagnýtt heimafenginn bagga
og hirt um alla smámuni. Þeir spör-
uðu skildinginn og því kom dalur-
inn. Þeir sáðu, juku og endurbættu,
eftir orku, en ekki framar, biðu
nolckuð eftir uppskeru stundum, en
áttu hana hárvissa.
Hægar og jafnar framfarir og
smástíg velgengni þykir nú ekki
mikils virði. Smámunir eru lítils-
virtir, og „smámunasemi" skamm-
aryrði. Flest á að gerast með vél-
um og ganga í loftinu. Uppskeran
er gripin áður en ávöxturinn hefir
fest rætur. Bændur hafa verið
hvattir til að kaupa dýrar vélar, ör-
ar en þeir hafa efni til og ástæður
og kunnáttu til að geta notað þær
að skaðlausu, eða húsrúm gott til
geymslu og þekking eða hirðusemi
til að hreinsa þær nógu oft og löðra
í áburði. Sumar hafa því evðst af
ryði á fáurn árum og orsakað mik-
ið tjón, þó að aðrar hafi orðið til
hagnaðar.
Grösug jörð og jafnvel góð tún
hafa verið rifin í flag, sumstaðar
svo stór stykki i einu, að orkan
mestöll með dýru lánunum fór í
það, að rífa og róta. Og þó að unt
væri að sá og kaupa áburð x svip,
þá vildi ekki alt útlenda frægresið
lifa hér í misjöfnum vetrum. Svo
þegar í ári harðnar eða að kreppir
á annan hátt, eins og nú, þá eru
flögin sumstaðar hálfgróin eða ó-
gróin, og lánstraustið þrotið — fyr-
ir áburði og fræi. En hálfræktuð
jörð ávaxtar ekki lán sitt, því síður
hinar skuldirnar.
Svona ráðlag ]xekkir stjórnin vel
og skoðanabræður hennar.
í stað ]iess að bæta í hófi, auka
tekjurnar án ofmikilla útgjalda, og
láta smjörið drjúpa af hverju inn-
lendu strái, átti að fara að lifa hér
á útlendu hunangi.
1 4 ár hefir ríkisstjórnin einlægt
verið að róta „túnum" landsins í
flag.
Eigi verður ]iað orðum fegrað,
að stjórnin, með flokki sínum og
fylgifiskum, hefir nú leitt yfir þjóð-
ina óskaplegt böl og kreppu. Ekki
í bili aðeins, um 1 eða 2 ár, heldur
um áratugi.
Þetta er gert með því að eyða
á 4 árum (1928—31) umfram fjár-
laga-áætlun 23,3 miljónum króna.
Og svo, í stað þess að greiða upp
allar skuldir ríkissjóðs, með helm-
ingnurn af þessum utan-fjárlaga út-
gjöldum, hefir á sama tíma verið
bætt við skuldir sjálfs rikissjóðsins
15,3 milj. kr. En sárast er, að tals-
verðum hluta af þessum 38.6 milj.
kr. hefir verið varið ver en að eta
þær út í veislu eða kasta þeim í
sjóinn. Þá væri ekki annað eftir, en
að greiða þær aftur einu sinni. En
nú verður að margborga þetta, með
árlegri greiðslu nýrra embættis-
launa, nýrra stofnana og nýrrar
hlutdrægni og ráðleysi, til flokks-
framdráttar.
Ef fjármálastefna og starfsemi
Jóns Þorlákssonar, eins og hún var
árin 1924—7, hefði fengið að ráða
þessi 4 ár, sem síðan eru liðiri, þá
væri ríkið skuldlaust núna. Þá væru
tugir embætta óstofnuð, hundruð
bitlinga sparaðir, og miljónir óeydd-
ar fyrir illar ráðstafanir. Jafnframt
væri bxxið að leggja stærstu brýrn-
ar. aðalvegi og síma, er síðan hefir
verið lagður. En vitanlega ekki. eins
og nú, heirn á hveid afdalakot í
kjördæmum stj órnarmanna og gæð-
inga hennar — með ærnum við-
haldskostnaði. Þá væri byrðinni létt
af þjóðinni, sem henni er nú bund-
in, að greiða árlega vexti og af-
borganir af 26 miljóna skuld. Mun
]ietta nema um mörg ár, nálægt 3
milj; ,kr.
í stað þess verður nú bráðlega
og um'langan tima, að í'eyta þessar
ca. 3 milj. kr. af landsbúum, með