Vísir - 08.07.1932, Blaðsíða 2

V 1 S I R
DWbihhh&Qlseh
Blautsápan
eftlrspuröa, er komin aftur.
Símskeyti
Cher'bourg, 7. júlí.
United Press. FB.
Kafbátur sekkur.
66 menn farast.
Fralckneskur kafbátur „Pro-
methe“, sökk 20 mílur undan
Cherbourg í dag. Óttast menn,
að 70 menn hafi farist. Fiski-
menn hafa bjargað 7 af skip-
verjmn.
Síðari fregn: Opinberlega til-
kynt, að 66 menn hafi farist
þegar kafbáturinn sökk. Alls
voru 73 menn á kafbátnum, þ.
á. m. margir sérfræðingar.
Helsingfors, 7. júlí.
United Press. FB.
Frá Finnum og Rússum.
Svinliufvuð forseti hefir fyrir
Finnlands hönd endanlega sam-
þykt samning þann, sem Finn-
land og Rússland liafa gert með
sér, þess efnis, að livort landið
um sig heitir því, að ráðast eigi
á hitt, lieldur jafna deilumáhn
með friðsamlegum liætti.
Frá bæjarstjðrn.
Bæjarstjórnarfundur var hald-
inn hér í gær og fór sjálfur fund-
urinn ntjög friðsamlega fram, og
áhorfendur innan veggja hinir
prúðustu. Hinsvegar vitað um |iað
fyrir fram að viðbúnaður mikill
var til þess að gera aðsúg að
fundinum, og hafði bæði al' hálfu
„jafnaðar“-manna og kommúnista
verið skorað á alþýðu að fjöl-
menna á fundinn, þó að allir vili
að ekki er húsrúm fyrir fleiri en
50—70 áheyrendur í fundarhús-
inu, og var ]>ví lögreglan látin
hafa hemil á aðstreyminu.og var
ekki hleypl inn í húsið nema
hæfdegum fjölda.
Störf bæjarstjórnar gengu og
mjög greiðlega; var þeim lokið
kl. 8, og stóð fundurinn þannig
aðeins þrjár stundir, og fór þó
megnið af þeim tíma í umræður
um síðasta dágskrárliðinn: atvinnu-
leysið og ráðstafanir til þess að
bæta úr því, sem tekið hafði ver-
ið á dagskrá eftir beiðni Stef.
Jóh. Stefánssonar. Bar St. Jóh.
St. fram tillögu af hálfu þeirra
jafnaðarmanna og var hún í 15
liðum, um ýmsar ráðstafanir til
að bæta úr vandræðum atvinnu-
leysingja í bænum, og fylgdi hann
tillögunni úr hlaði með alllangri
ræðu. — Borgarstjóri taldi ýms
vandkvæði á framkvæmdum þess-
arar tillögu. — Jakob Möller lagði
til að tillögu St. Jóh. St. yrði vís-
að til fjárhagsnefndar til athug-
unar, og yrði síðan kallaður sam-
an auka-bæjarstjórnarfundur, er
lokið væri þeirri athugun, ef fjár-
hagsnefnd teldi þess þörf. Var
þessi tillaga samþykt með 7 at-
kvæðum gegn 5, að því viðbættu
að nefndin hraðaði störfum sín-
um* — Ólafur Fr. bar fram til-
lögu um það að skora á ríkisstj.
að „setja þegar í gang síldarmjöls-
verksmiðjuna á Siglufirði“, en
þeirri tillögu var visað frá með
svohljóðandi rökstuddri dagskrá
frá Jak. M.: í trausti þess að
ríkisstjórnin starfræki síldar-
bræðsluverksmiðjuna á Siglufirði,
ef fært er, tekur bæjarstj. fýrir
næsta mál á dagskrá. — Var
dagskrártillagan samþykt með 8:6
atkvæðum.
Kosning liafnarstjórnar.
Samkvæmt nýjum lögum um
hafnarstjórn Reykjavíkur, fór
fram kosning á fimm fulltrúum í
hafnarstjórn. Kosnir voru innan
bæjarstjórnar: Einar Arnórsson
og Jón Ólafsson, af hálfu sjálf-
stæðismanna, og Sigurður Jónas-
son af hólfu jafnaðarmanna, en
utan bæjarstjórnar Ólafur Þ. John-
son stórkaupm., af hálfu sjálfstæð-
ismanna, en Jón Axel Pétursson
af hólfu jafnaðarmanna.
í barnaverndarnefnd
samkvæmt nýjum lögum voru kos-
in: Sigurður Jónsson skólastjóri,
Guðrún Jónasson bæjarfulltrúi,
Jón Pálsson, fyrv. gjaldkeri, Maggi
Magnús læknir (af hólfu sjálfstæð-
ismanna), Katrín Thoroddsen, Að-
albjörg Sigurðardóttir og Hallgr.
Jónsson (af hálfu jafnaðar- og
framsóknarmanna) og til vara:
Guðrún J. Briem og Stefán Sand-
holt og Laufey Valdimarsdóttir.
Grjútkast og rúðubrot.
Meðan á bæjarstjórnarfundinum
stóð, voru allmikiLærsl úti fyrir,
og er á leið fundinn var tekið að
kasta grjóti inn um gluggana og
voru flestar rúður brotnar. Einn
steinninn kom á brjóst Péturs
Sigurðssonar varabæjarfulltrúa, en
glerbrotin hrulu um alt gólf. —
Frásögn af ærsiunum úti fyrir er
á öðrum stað í blaðinu.
Stj ómarfar
og atvinnuleysi.
Það liefir oftlega verið vikið
að þvi í greinum, sem hirst
hafa í Vísi og fleiri blöðum,
sem voru í andstöðu við stjórn
þá, sem fór með völdin í land-
inu, ])angað til samsteypu-
stjómin var mynduð i vor, að
erfiðleikaástandið í landinu sé
ekki réttmætt að kenna ein-
göngu krepj)unni. Á það liefir
verið bent margsinnis og með
skýrum rökum, að vegna ó-
stjórnar þeirrar, sem þjóðin álti
við að búa á meðan framsókn-
arflokkurinn fór með völdin,
studdur af jafnaðarmönuum,
stóð þjóðin berskjölduð fyrir,
er kreppan fór verulega að
þjappa að mönnum hér á landi.
Fé rikisins var eytt gegndar-
laust og stórlán tekin til ]>ess
að geta haldið áfram eyðslunni.
Af henni leiddi, að ríkið liefir
aldrei verið skuldugra en nú.
Tekjur rikisins hafa rýrnað og
fara enn rýmandi.Verð áöllum
afurðum er lágt og söluerfið-
leikar miklir. I*að er miklum
erfiðleikum bundið að standa
straum af lánunum, sem óhófs-
stjómin tók, og halda öllu i
horfi. En svo er þó koinið, sem
betur fer, að eyðsluseggimir
fara eigi lengur með völdin.
Það varð að fá stjóm landsins
gætnum mönnum í liendur,
mönnum, sem hafa ábvrgðartil-
finningu, mönnum, sem hafa
vit og drenglund til þess að ráða
fram úr. vandamálunum, þótt
nú dynji á þeim ókvæðisorð
þeirra manna, sem mest studdu
að eyðslunni, þegar liægt var að
gera mikið og þó leggja til lilið-
ar, til notkunar i erfiðu árun-
Um.
Bindigarn Saumgapn
Fypipliggjandi.
Það mun nú vera orðið sæmi-
lega ljóst öllum þorra lands-
manna, að engin leið sé til að
liaida áfram framleiðslunni til
lands og sjávar, nema kauj)-
gjald lækki, það þýðir ekki að
heimta hátt kaup, þegar verð á
öllum afurðum liefir fallið gíf-
urlega og atvinnuvegimir hafa
lamast stórkostlega. Megin-
]xuTa manna mun ljóst, að at-
vinnustöðvun er yfirvofandi og
neyð meðal verkalýðsins, ef
samkomulag næst ekki um
lækkun framleiðslukostnaðar-
ins. En það eru einmitt for-
sprakkar verkalýðsins, sem ein-
blína á það eitt, að kaupið megi
ekki lækka,og berjast með oddi
og egg gegn því, að verkalýður-
inn fái atvinnu, því að það er
augljóst, að ef verkalýðurinn
heimtar sama kauj) nú og á
meðan afurðimar voru í háu
verði, stöðvast framleiðslan al-
gerlega við sjávarsíðuna. Það
er ekki nema um tvent að velja:
Atvinnu og lægra kaup eða at-
vinnuleysi og óbreyttan papp-
irskauptaxta.
Kaup karla og kvenna, sem
að sveitavinnu ganga sumar-
tímann, hefir þegar lækkað að
miklum mun, enda mundi
bændum alment alls ekki liafa
orðið kleift að kauj)a vinnu fyr-
ir sama kaup og í fyrra og liitt
eð fyrra, körlum 40—45 kr. um
vikuna um sláttinn og konum
30 kr. Nú er kaup karla um
sláttinn víða aðeins 25 kr. um
vikuna og fjöldi manna í kauj)-
stöðunum mundi fegins hendi
gripa við tilboði lun að fara í
kauj)a\lnnu fyrir það kauj), en
eftirspurn er lítil. Eftirspurn
eftir kaupakonum er allmikil,
en Jieim mun óvíða goldið
meira en 15 kr. um vikuna og
sumstaðar minna. Enginn held-
ur því fram, að eigi væri æsld-
legt, að kaup f}7rir þessa vinnu
væri miklum mun liærra, en
það sanna er, að vegna verðfalls
á afurðum bænda geta þeir eigi
greitt liærra kaup en þeir gera,
og margir þeirra mega ekki við
því að greiða þetta lága kaup,
þótt þeir neyðist til þess og þar
af leiðandi verði að gera minni
kröfur sjálfir að ýmsu leyti,
spara á allan Iiátt, til ])ess að
geta þó keypt að nokkra vjjnnu.
Þetta veit allur almenningur og
bændur fá ódýrari vinnu en áð-
ur, af því að hin skijmlags-
bundna eyðileggingarstefna
jafnaðarmanna liefir ekki náð
út fyrir kaupstaðina að ráði.
Hún hefir liinsvegar grijiið
svo um sig í kaupstöðunum, að
svo liorfir, að sjávarútvegurinn
leggist í rústir, en fari svo, á
hverju ætla forsprakkar alþýð-
unnar fólkinu að lifa? Það þýð-
ir ekki að kalla á rikishjálp,
því að ríkið er illa statt, og for-
sprakkar jafnaðarmanna vita
manna best hvernig á þvi stend-
ur, því að þeir studdu eyðslu-
stjómina og báru ábyrgð á
evðslu hennar, sem leiddi til
]æss, að nú, er kreppan er á
skollin, er ekkert fé fyrir hendi,
sem um munar, til atvinnu-
bóta.
Gaspur alþýðuleiðtoganna
um yfirráðin til alþýðunnar
villir smna verkamenn kannske
enn. En það fer ekki lijá þvi, að
g Þðrðar Sveinsson & Co. g
augu verkamanna munu oj)n-
ast fyrir því, þótt síðar verði,
að það er ekki nema eitt bjarg-
ráð til að losna úr öngþveitinu
og það er, að taka til sinna ráða,
hvað sem forkólfarnir segja og
taka þá atvinnu sem býðst.
Þeir munu að minsta kosti
komast að raun um það, þegar
sulturinn fer að sverfa enn
meira að þeim, að alþýðufor-
kólfamir munu ekki seðja
hungur þeirra. Velji þeir ])ann
kostinn, að taka vinnu og lágt
kauj) heldur en sult og aðgerða-
leysi, þá liafa þeir og lagt sinn
skerf til þelrrar viðreisnar, sem
þarf að vinna að, eigi þjóðinni
að verða lífvænlegt í landinu.
Þeim væri því heillavænlegast
að snúa baki við forsprökkun-
um, niðurrifs og æsingamönn-
unum, og snúast i lið með ])eim
mönnum, sem vilja reisa við
það, sem lirundi i tið óstjómar-
manna, í lið með þeim, sem
vilja bæta stjómarfarið í land-
inu. Verkamenn ættu að festa
augu sín á þeim sannleika, að
af bættu stjómarfari leiðir
að fjárhagur rikis og einstak-
linga batnar og þá er björninn
unninn. Atvinnufyrirtækin fara
að rétta við smámsaman. Það
rofar aftur til og alþýða manna
þarf ekki að örvænta um liag
sinn, því að komist atvinnufvr-
irtækin á réttan kjöl, skapast
aftur næg' og góð atvinna i
landinu. Kreppan stendur ekki
að eilífu, en það er einmitt þýð-
ingarmeira en alt annað að
halda lífinu i atvinnufyrirtækj-
unum nú, á meðan kreppan
stendur, því verði þau drepin
fyrir tilverknað forsprakkanna,
getur orðið hér atvinnulevsi og
erfiðleikaástand áfram um
langan tíma, en takist að halda
í þeim lífinu út kreppuna munu
]>au fljótt rétta við, er batnar i
ári. Og að því eiga verkamenn
að stuðla og hrista af sér þræls-
viðjar þær, sem forsprakkam-
ir hafa á þá lagt.
*
Kommttnistaöeirðir í gær.
Uppþot við G. T.-húsið. — Lögreglan neyðist til
að beita kylfunum.
Það höfðu gengið sögur um það
undanfarna daga, að koninninist-
ar hefðu í hyggju að vera við-
staddir bæjarstjórnarfundinn í gær,
jtar sem ræða átti tillögur um at-
vinnubætur, og gera ]mr óspektir
nokkrar til þess að „knýja fram
kröfur sínar“. — Bæjarstjórnar-
fundur hófst kl. 5, en nokkuð
löngu áður fór að safnast saman
fólk í Templarasundi fyrir for-
vitni sakir og er fundurinn Iiófst
var þar orðið all-mannmargt. Lög-
reglan hafði viðbúnað nokkurn, ef
til óspekta kynni að koma. Þeg-
ar áheyrendabekkirnir i G.T.-hús-
inu voru íullskipaðir setti lögregl-
an vörð í dyrnar og hleypti ekki
íleirum inn.
Konnnúnistar nokkrir, Einar
Olgeirsson og fleiri „verkamennu
fóru þá upp á tröppurnar á
Þórshamri og héldu þaðan æs-
ingaræður, eins og þeirra er
háttur. Höfðu þeir um stór orð
og töldu sjálfsagða kröfu að
bæjarsljórnin kæmi út til þess að
tala við þá. — Við og við komu
sendiboðar nieð fregnmiða frá
bæjarstjórnarfundinum, um gang
mála þar, og Ias Einar Olgeirs-
son þá upp og gerði sínar at-
hugasemdir við. Þegar fregn
kom um það að Sjálfstæðismenn
hefðu komið ineð tillögu um að
vísa málinu til fjárhagsnefndar,
til rækilegrar athugunar, varð
Einar óður og uppvægur. Sagði
hann að þarna gætu menn séð
hug „ihaldsins" til verkalýðsins.
Þegar hann bæri fram kröfur sínar
um atvinnu, þá 'ætluðu „ilialds-
mennirniru, að láta athuga það i
nefnd! — Rétt eins og honum
fyndist, að slikum smámálum sem
„atvinnubótavinnu í stórum stil“
væri hægt að hrinda í framkvæmd
án allrar athugunar og undir-
búnings. Ymsir konunúnistar,
aðrir tóku til máls. Létu þeir
ófriðlega og höfðu jafnvel i hót-.
unum um blóðsúthellingur og
manndráp. —
Loks lét Einar Olgeirsson kjósa
sig og tvo aðra í nefnd, til að
fara á fund borgarastjóra og
skora á hann að koma út og
skýra frá fyrirætlunum sinum af
tröpjiunum á Þórshamri.
„Nefndinni" var Ievfð innganga,
en að vörmu sjiori kom hún út
aftur og skýrði frá því, að mála-
leitun liennar hefði ekki borið
árangur. Kom þá upp talsverður
kurr í kommúnistahópnum, og
fóru að heyrast raddir um að
gera árás á lögregluna og brjót-
ast inn. Safnaðist nú allstór hóp-
ur fyrir framan dyr fundarhúss-
ins og voru gerðar margar at-
rennur til að brjótast inn, en
lögreglan stóð fast fyrir, svo að
það kom fyrir ekki. Stóð í þess-
um slympingum all-lengi. I einni
sennunni tókst ófriðarseggjunum
að flænia einn lögregluþjóninn úr
dyrunum og gera aðsúg að hon-
um fyrirutan. Karl Guðmundsson
lögregluþjónn var þá staddur úti
í Vonarstræti, og er liann sá
þetta, hljóp Iiann inn í blómagarð-
inn sem er á milli hússins og
götunnar og ruddist inn í þvög-
una við dyrnar' Urðu þá allmikl-
ar sviftingar, en Karl var ofur-
liði borinn og varð undir i þvög-
unni. Var ekki annað sýnna en
að kommúnistarnir ætluðu að
láta kné fylgja kviði. Þá var það
að lögreglan neyddist til að grípa
til kylfanna. Þusti hún út úr and-
dyrinu og ruddi garðinn og
gangstiginn við húsið á svip-
stundu, en Einar Olgeirsson hróp-
aði til sinna manna „Standið fyr-
ir, látið ekki undan“, — úr