Vísir - 25.07.1932, Blaðsíða 2

V 1 S I R
Heimsins besta bveiti
Cream of Manitoba
er gú komið aftur.
ímskeytf
Wadebridge, 23. júlí.
Mótl. 24. júlí.
United Press. - FB.
Aukakosning í Bretlandi.
Aukakosning hefir frani farið
í Nortli Comwall og bar sigur
úr býtum frambjóðandi frjáls-
lyndra, Sir Francis Auckland.
Hlaut liann 16.933 atkvæði.
Iíosningin fór fram vegna and-
láts fyrrverandi þingmanns, Sir
Donalds MacLean. Frambjóð-
andi íhaldsmanna, A. M. Willi-
ams lilaut 15.387 atkvæði. Aðr-
ir voru ekki í kjöri.
Genf, 23. júli.
Mótt. 24. júli.
United Press. - FB.
Afvopnunarráðstefnunni
frestað.
Aðalnefnd afvopnunarráð-
stefnunnar befir fallist á upp-
kast að ályktun, sem inniheldur
öll þau atriði afvopnunarmál-
anna, sem þegar hefir náðst
samkomulag um.
Afvopnunarráðstefnunni var
því næst frestað um stundar-
sakir.
London, 25. júlí.
United Press. FB.
Gronau komin til Grænlands.
Gronau lenti í Ivigtut kl. 4 e.
h. í gær (Ivigtuttimi). Gronau
liafði meðbyr á leiðinni og gott
skygni. Hann flaug yfir Suður-
Grænland.
(Gronau lagði af stað héðan
kl. 10,25 f. b. í gær).
Úrslit þingkosninga
í Manitoba.
25. júlí. FB.
Þingkósningar i Manitoba
fóru þannig: Brackenstjórnin
hlaut 35 þingsæti, Þjóðmegunar-
flokkurinn 10 þingsæti, Yerka-
menn 5 þingsæti, Óbáðir 2 þing-
sæti, óvíst um úrslit i 3 kjör-
dæmum. Alls: 55.
Brackenstjórnin hafði áður
29 þingsæti. Þingsætin 3, sem
óvíst er um, fær stjórnin senni-
lega. Fær Jiún þá 38 þingmenn
og bætir við sig 9 þingmönnum
i kosningunum. iÞjóðmegunarfl.
tapaði 5 þingsætum, verkamenn
hættu við sig 1, óháðir mistu
mikið fylgi.
í Gimlakjördæmi var E. S.
Jónasson kosinn með 269 atkv.
Tveir aðrir íslendingar voru
þar í kjöri I. Ingjaldsson og G.
S. Thorvaldsson.
Stefán Einarsson náði ekki
kosningu í Swan River kjör-
dæmi. Þar náði Þjóðmegunar-
flokksmaður að nafni Renouf
kosningu.
H. M. Hannesson náði ekki
kosningu í Rockwoodkjördæmi.
Hét sá McKinnell er kosningu
náði.
Skúli Sigfússon var kosinn í
St. Georgekjördæmi. Hann er
nú frjálsþmdur Brackenstjóm-
armaður. Það er E. S. Jónasson
hka, þeir töldu sig báðir frjáls-
lynda (liberal) áður, (nú
,,Bracken-liberaI“).
Utan af landi.
—o—
Akureyri, 25. júlí, FB.
Krossanesdeilan jöfnuð.
Krossanesdeilunni lauk i gær-
kvcldi. Samkomulag varð um
kr. 1.10 á klukkustund fyrir 10
klst. og kr. 1.30 fyrir 2 klst.,
sem teljast eftirvinna. Unnið
allan sólarliringinn í tveim 12
klst. vökum. Vinnudagafjöídi
óákveðinn.
Frakkneski
Grænlandsleiðangurinn
fór liéðan i morgun.
Ritfregn.
Tímaritið Iðunn.
Þótt eg leggi það ekki i vana
minn að skrifa ritfregnir í
blöð, get eg ekki stilt mig um
að minnast með nokkurum
orðum á seinasta Iðunnarheft-
ið, en Iðung, tímaritið vinsæla,
sem ýmsir bestu menn þjóðar-
innar gerðu vinsælt með allri
alþýðu manna, virðist nú
leggja mikla álierslu á að gvlla
fyrir mönnum kenningar, sem
bera meiri og minni keim af
kommúnisma. Mundi enginn
liafa spáð þvi, er tímaritið var
í höndum þeirra, sem síðar
endurreistu það, að þau yrði
örlög Iðunnar, sem nú er kom-
ið í dagsins ljós.
I seinasta heftinu er grein
eftir ritstjórann, Árna Hall-
grímsson, uin heimskreppuna.
Er þetta að eins fyrri hluti
greinarinnár. Verður þvi eigi
fjölvrt mjög um hana að sinni.
En í grein þessari er gei'ð til-
raun til að skýra orsakir og
afleiðingar heimskreppunnar,
eins og þetta keinur kommún-
istum fvrir sjónir. Virðist Árni
hallast mjög að kenningum
þeirra, og' er þá ekld djúpt tek-
ið í árinni, þótt svo sé til orða
tekið. Þess skal að eins getið
að sinni, að sú staðhæfing
höfundarins, að „þjóðfélags-
skipun sú, sem kend er við
auðvald, syngi nú sinn eigin
útgöngusálm,“ er vægast sagt
vafasöm í meira lagi. Höf.
bendir á hinar risavöxnu
framkvæmdir í Rússlandi, en
þess er að gæta, að framtíð
þess skipulags, sem nú er ríkj-
andi þar i landi, er óráðin
gáta. Það skipulag á sér
skamma sögu, og framtíð þess
í Rússlandi er óvissari en hið
gamla, þrautreynda auðvalds-
skipulag, sem stendur enn í
dag og kann að standa áfram,
hvað sem kreppunni, áhrifum
hennar og afleiðingum líður,
og hrakspám kommúnista.
Framfarir þær, sein orðið hafa
i Rússlandi, byggjast að miklu
levti á þvi, að verkamcnn gera
litlar kröfur, þeir standa jdir-
leitt á lægra menningarstigi en
stéttarbræður þeirra í öðrum
löndum, vinna fyrir lægri laun,
og fá lítið til eigin þarfa, en
kröfur þeirra fara vaxandi, og
það er ekki hægt annað en
taka tillit til þeirra,, enda eru
kommúnistar þcgar í ýmsu
farnir að sveigja af braut sinn-
ar fyrstu stefnuskrár. Leiðtog-
ar kommúnista í Rússlandi
eru farnir að sjá, að menn
eiga að uppskera í hlutfalli
við það erfiði, sem þeir inna
af liendi. Auk þess er mikið
unnið í nauðungarvinnu í
Rússlandi. Rússar liafa því
getað dembt mikilli fram-
leiðslu á erlenda markaði og
selt vörur undir framleiðslu-
verði í öðrum löndum, og not-
að arðinn til frekari fram-
kvæmda heima fyrir og til
byltingarundirróðurs i öðrum
löndum. Slikt helst þeim vit-
anlega ekki uppi til lengdar,
og þegai' rússneskir verka-
menn standa jafnfætis stéttar-
bræðrum sínum i öðrum lönd-
um menningarlega og gera
söniu kröfur, en að því rekur,
sveigist til sama horfs í Rúss-
landi og annarsstaðar. í Rúss-
landi er mikið gert, og mikið
unnið og því verið að safna
þar auði, seni fyrr segir, og
notaður er á þann hatt, sem
á hefir verið drepið. En þótt
talað sé um sameignarstefnu
og að allir séu jafn réttháir og
þar fram eftir götunum, þá er
það blekking ein, því að mik-
ill meiri liluti þjóðarinnar er
ófrjáls, bundinn í viðjar hins
tiltölulega fámenna kommún-
istiska flokks, sem öllu ræður.
Það er ákaflega fjarri því, að
hægt sé að segja, að Rússar
séu ánægðir mcð stjórn komm-
únista, enda þótt margir
þeirra kunni að vera ánægð-
ari en á dögum keisaraveldis-
ins, er þjóðin var einnig kúg-
uð á marga lund. Um þetta má
vafalaust segja margt með og
móti. Rússavcldi nær vfir stór
flæmi í tveimur heimsálfum,
sem margar þjóðir byggja. Og
dóma sína um ástandið þar
byggja menn hér sem í öðrum
löndum eftir þeim upplýsing-
um, sem fyrir liendi eru. Þeir,
sem fara eftir kommúnistarit-
um fá vafalaust fræðslu, sem
fengið liefir kommúnistiska
gvllingu, en Iiatursmenn kom-
múnismans fara eftir ýmsum
miður góðgjörnum skrifum
um að ástandið sé verra en á
kúgunartímum keisaraveldis-
ins. Eg befi kynt mér skrif
beggja þessara flokka, en sér-
staklega hefi eg þó kynt mér
skrif ýmsra manna, sem dval-
ið liafa langvistum í Rúss-
landi, flestir sem starfsmenn
ráðstjórnarinnar. Þessir menn
eru flestir þeirrar skoðunar,
að framfarirnar séu afar
miklar í landinu, en um fram-
tíðina, hvernig hinum risa-
vöxnu áformum Rússa reiði
af, verði ekkert um sagt.Þjóð-
ina telja þeir að sumu levti
betur setta en á einveldisdög-
unum, en að ýmsu leyti unir
hún illa liag sinum. Og þeim
ber saman um, að þetta kunni
alt að liendast áfram með
risaskréfum - að vissu marki,
en livað þá tekur við er óvíst.
En eitt er víst: Rússar liafa
lagt milcla áherslu á að auka
framleiðsluna á ýmsum svið-
um, framleiðslu, sem þegar er
of mikið af i lieiminum, fram-
leiðslu, sem erfitt er að selja.
Og spurningin verður þá
þessi, þegar þeir eru komnir
svo langt, að þeir hafa brund-
ið i framkvæmd öllum sínum
Rio-kaffi
jafnan fypipliggjandi.
Þírðnr Sveinsson & Co.
miklu áformum um fram-
leiðslu járns, kola, vefnaðar-
vöru o. s. frv. og þessf fram-
leiðsla selst ekki, annað hvort
vegna þess að aðrar þjóðir
útiloka hana af mörkuðum
sínum, eða af því að Rússar
geta ekki lengur framleitt ó-
dýrara en aðrar þjóðir, —
livað tekur þá við? Það er
erfitt um að spá, en alt bendir
til, að sameignarauðvaldið
rússneska eigi erfiðustu tím-
ana framUndan. Og það er
ekkert, sem bendir til, í frá-
sögnum manna frá Rússlandi,
að verkamenn i öðrum lönd-
um heims þurfi að öfunda
stéttarhræður sina í Rúss-
landi. Þeir mundu kalla líf
rússneskra verkamanna hlátt
áfram hundalíf.
Á meðan all er í óvissu um
framtíð kommúnismans, á
meðan c-kki verður séð, að
bann komi í staðinn fyrir
„auðvalds“ skipulag, þar sem
menning liefir dafnað í skjóli
þess, menning, sem grundvall-
ast á viðtækara frelsi og betri
kjörum tn rússnesk alþýða á
við að búa, þá er áreiðanlega
of snemt að boða kommúnist-
iskar kenningar sem einbvern
lífselixir við meinum þjóð-
anna. Það gelur alveg eins farið
svo, að Rússland eigi eftir að
verða kapitalistiskt riki aftur,
en á frjálsari og heilbrigðari
grundvelli en áður var, er
þjóðin var kúguð á einveldis-
tímanum.
Framli.
Lesandi Iðunnar.
Iðnsýningin.
—o—
Framh.
I stofu nr. 22 sýnir Ljps-
myndastofa Sigr. Zoéga & Co.
allmargar ljósmyndir. Ljós-
myndastofa þcssi var stofnuð
árið 1914 og liafði fyrst aðset-
ur i Austurstræti 14 og Var þar
eitt ár, en flutti því næst á
Hverfisgötu 18, en þar var þá
ljósinyndastofa Péturs Bryn-
jólfssonar. Keypti ljósmynda-
stofa Sigi'. Zoéga & Co. ])á hið
mikla plötusafn hans og er það
enn til og býr Ijósmyndastofan
enn þá til myndir eftir þessum
plötum. Nú er ljósmyndastofa
S. Z. & Co. i húsi Garðars Gísla-
sonar stórkaupmanns, Hverfis-
götu 4, efstu liæð. Ljósmynda-
salurinn er rúmbestur slíkra
sala hér á landi og er hægt að
taka þar myndir af 60 manns
í einu, enda hefir S. Z. & Co.
tekið mifeið af hópmyndum
(skólum, kórum o. s. frv.). —-
Einnig hefir ljósmyndastofan
löngum þótt levsa vel af liendi
ýmiskonar aðrar mvndatökur,
eigi sist inyndir af börnum.
Sigríður Zoéga stofnaði ljós-
myndastofu þessa 1914, sem
fyrr segir, en tók síðar í félag
við sig Steinunni Thorsteins-
son, en þær höfðu báðar unnið
að ljósmyndagerð hjá Pétri
Brynjólfssyni, kgl. Ijósm., sem
lengi hafði ljósmyndastofu hér
í bæ, og mikið orð fór af á
sínum tíma. Sigriður fullnum-
aði sig i iðngrein sinni á ágæt-
um ljósmyndastofum í Þýska-
landi.
Myndir þær, sem S. Zoéga &
Co. hefir á sýningunni, bera
vott um mikla vandvirkni,
smekkvísi og stárfsþekkingu.
Framb.
Veðrið í morgun.
Hiti í Reykjavík 12 stig, ísa-
firði 9, Akureyri io, SeyðisfirÖi g,
Vestmannaeyjum io, Stykkishólmi
io, Raufarhöfn 8, Hólum í Horna-
firði 12, Grindavík n, Færeyjum
io, Julianehaab io, Jan Mayen 8,
Angmagsalik 15, Hjaltlandi 13,
Tynemouth 13 stig. — Mestur
hiti hér i gær 16 stig, minstur io
stig. Urkoma 0.2 mm. Sólskin í gær
8.8 st. Yfirlit: Lægðin er nú yfir
Skotlandi og þokast austur eftir.
Hæð yfir vestanverðu Atlantshafi
og Grænlandshafi. — Horfur: Suð-
vesturland, Faxaflói, Breiðafjörð-
ur, Vestfirðir: Norðan og norð-
austan kaldi. Úrkomulaust og víða
bjartviðri. Norðurland, norðaustur-
land, Austfirðir : Norðaustan kaldiT
Skýjað lofl og sumstaðar dálítil
rigning. Suðausturland: Norðaust-
an kaldi. VJrkomulaust að mestu.
Síldarverksmiðja ríkisins.
Stjórnin (Magnús Guðmunds-
son) hefir sett Loft Bjarnason út-
gerðarmann i stjórn •verksmiðj -
unnar í stað Sveins Benediktsson-
ar.
E.s. Lyra
kom í dag. Meðal farþega
voru Andersen-Rysst, fyrv. ráð-
herra, og Jóhannessen veslunar-
ráð, en þeir eru fulltrúar Norð-
manna við samningaumleitanir
þær, sem hefjast nú í vikunni, um
verslunar og viðskiftamál Islend-
inga og Norömanna.
Viðskifti
Norðmanna og íslendinga. —-
Fulltrúar íslendinga við samninga-
umleitanir, um verslunar- og við-
skiftamálin verða þeir Ólafur
Thors alþm. og Jón Árnason fram-
kvæmdastjóri.
Silfurbrúðkaupsdag
eiga á morgun Kragh simaverk-
stjóri og frú.
Hollenskir flugmenn
eru væntanlegir hingað. Eiga
þeir að aðstoða við daglegar veð-
urathuganir úr lofti. í sambandi
við „pólrannsóknirnar“ svo köll-
uðu, er allar þjóðir talca þátt í
á ýmsum stööum á norðurhveli
jarðar. Standa rannsóknir þessar
yfir þangað til í ágúst 1933.
E.s. Suðurland
kom frá Borgarnesi í gærkveldi.