Vísir - 07.10.1932, Blaðsíða 2

V I s I H
Fyritfliggjandi:
Stormvax.
Þéttir hurðir og glugga.
Mmskeyti
—o---
París 7. okt.
United Press. - FB.
Afvopnunarmálin
og jafnréttiskröfur Þjóðverja.
A‘ð afstöðnum löngum við-
ræðum milli Herriot, foi-sætis-
ráðherra Frakklands, og Tyrell
lávarðs, sendiherra Bretlands i
París, hefir hinni ráðgerðu
herveldaslefnu til að ræða jafn-
réttiskröfur cÞjóðyerja, verið
frestað.
Norman Davis, fulltrúi
Bandaríkjanna, fer nú til Lon-
don frá I’aris, til þess að ræða
við hresku stjörnina um af-
vopnunartillögur Ifoovers, —
en um það efni er mikill skoð-
anamunur milli stjórnarinnar
i Bandaríkjunum og þjóð-
stjórnarinnar breskit.
Leieester, 6. október.
Uuited Press. - FP>.
Frá Bretlandi.
A ársþingi verklýðsfélaganna
var borin fram og samþykt ein-
róma ályktun, er var á þá leið,
að krefjast Jiess, að hefja þegar
i stað samningaumleitanir um
uppgjof ófriðarskaðabóta og
ófriðarskulda. „Brctland á ekki
að taka á móti einu einasta
sterlingspundi framar upp 1
ófriðarskuldir eða ófriðarskaða-
bætur og á þá einnig að hætta
öllum slikum greiðslum.“
Blackpool, (i. október.
United Press. - FB.
Þegar ársþing ihaldsfiokksins
hafði verið sett, var einróma
samþykt ályktun Sir Henry
Pagecroft’s, þess efnis, að þing-
ið óskaði þjóðstjórninni til ham-
ingju með þann mikla árangur,
sem náðst hefði á Ottawa-ráð-
stefnunni með gerð viðskifta-
samninganna, þvi að í þeini
væri það lagt til grundvallar,
að breskar þjóðir léti viðskifta-
hagsmunina innan Bretaveldis
sitja í fyrirrúmi fyrir viðskifta-
hagsmunum annara þjóða.
London 21. sept.
Unitcd Press. - FB.
Afvopnunarmálin.
Að ]>ví er best verður séð, er
allur almenningur i Bretlandi
hlvntur till. Hoovers Banda-
rikjaforseta i afvopnunarmál-
unum, en eins og kunnugt er,
liefir hann lagt til að dregið
verði úr öllum vígbúnaði að
einufn þriðja. Þjóðstjórnin hef-
ir hinsvegar óbeinlínis hafnað
tillögum Hoovers, með því að
bera fram aðrar tillögur. Á-
stæður þær, sem þjóðstjórnin
her fram fyrir því, að hún geti
eigi fallist á tillögur Hoovers
eru, að öryggi Bretaveldis sé
hætta búin, ef dregið verði úr
vígbúnaði á sjó svo nemi %.
Tilraunir verða gerðar til ]>ess
að koma á samkomulagi milli
Brcta og Bandarikjamanna um
þetta mál, áður en Þjóða-
bandalagið kenuir saman á ný
i Genf. Horfurnar eru þó tald-
ar þær nú, að Bretar muni ald-
rei fallast á tillögur Hoovers
í sinni uppliaflegu mynd, en
gildar ástæður eru til að ætla,
að Bretar nuíni slaka mjög til,
ef Bandaríkjamenn létti á
þeim ófriðarskuldagreiðslum.
Þjóðstjórnin er alls ekki á einu
máli um þetta efni. Er talið,
að Ramsy MacDonald forsætis-
ráðherra, flokksmenn lians i
þjóðstjórninni og tveir frjáls-
lyndir ráðherrar, séu hlyntir
tillögum Hoovers. íhaldsmenn
i þjóðstjórninni og frjálslynd-
ir, sem fylgja Sir Jolm Simon
að málum, eru á móti tillögum
Iloovérs. (Skipun þjóðstjórn-
arinnar hefir breyst frá því, er
þetta var skrifað, eins og kunn-
ugt er af skeytum). Þrátt
fyrir það, að allur almenning-
ur er hlyntur tillögum Hoovers,
getur þjóðstjórnin haldið lil
streitu stefnu sinni i þessum
málum, þar sem hún liefir vf-
irgnæfandi fylgi á þingi. Full-
yrða má, að menn af öllum
stéttum aðliyllist Hoover|s-til-
lögurnar, en almennast fylgi
hafa þær innan frjálslynda
flokksins og verklýðsflokksins.
----—-mmmstrnam-----
I»ingvalla-
prestakall.
—-o--
Söfnuðurinn krefst þess, að
presfur verði settur
á staðinn.
—o—
Eitt meðal margra annara
„afreksverka“ stjórnar þeirrar,
scm kend hefir verið við
Tryggva Þórliallsson, fyrrum
prest til Hestþinga, er það, að
hafa lagt niður Þingvelli sem
prestsetur. Var presturinn
flæmdur af staðnum fyrir
noklcurum árum og þjónusta
safnaðanna (Þingvalla- og Úlf-
ljótsvatns) fengin nágranna-
'prestum í liendur.
Hinn siðasti Þingvalla-prest-
ur, síra Guðmundur Einarsson,
var ákveðinn stjórnmála-and-
stæðingur þáverandi ráðlierra
og mun það miklu Jiafa ráðið
um framferði stjórnarinnar í
þessu efni. Hún reyndi, sem
kunnugt cr, að flæma andstæð-
inga sina úr emhættum og stöð-
um, svo sem frekast varð við
komið. Henni tókst nú að visu
ekki að finna neinar sakir á
hendur síra Guðmúndi, en eigi
að síður varð niðurstaðan sú,
að hún flæmdi hann af staðn-
um.
í annan stað mun þáverandi
kirkjumálaráðlierra hafa hugs-
að sér, að troða þarna inn þæg-
um flokksmanni sínum (komm-
únista), sem einhverskonar eft-
irlitsmanni. Hefir honum vafa-
laust þótl fara vel á því, að
kommúnisli settist í sæti prests-
ins og réði lögum og lofum á
hinum helga stað.
Þingvallasöfnuður varð þeg-
ar í slað óánægður yfir því, að
vera sviftur presti sinum. Krist-
in trú var lögtekin á Þingvöll-
um, sem kunnugl er, og töldu
menn, að best færi á því, að
þar væri jafnan kirkja og prest-
ur, meðan þjóðin játar kristna
trú. Iiitt væri óliæfa, að svifta
þenna sögufræga og helga slað
liresti sínum, jafnvel þó að
prestum væri fækkað annars-
staðar. Lægi miklu nær, að reisa
veglega kirkju á Þihgvöllum og
ætla þar jafnan sæti sérstökum
verðleikamanni innan klerka-
istéttarinnar.
En stjórnin sat við sinn keip.
Þegar presturinn var á brott
hrakinn, holaði hún niður á
staðinn Guðmundi kennara Da-
víðssjmi, kommúnista, að því
cr kunnugir lierma, og fékk
honum forráð staðarins, undir
yfirumsjón Þingvallancfndar.
Segir fátl af afreksverkum hans
þar eystra, nema hvað hann hef-
ir verið að bjástra við að kæra
eiganda Valliallar við og við, en
lítinn árangur hafa þau frum-
hlaup bórið. Mun Guðmundur
þessi hafa átl að verja „Þjóð-
garðinn" fyrir ágangi sauðfjár
nú í sumar og er talið, að liaini
Iiafi liaft tvo luinda gr.imma sér
til aðstoðar, en þeir hurfú
skyndilega og vita menn ekki
gerla, livað af þeim liefir orðið.
Þvi var um eitt skeið haldið
fram í blöðurn stjórnarinnar,
að Þingvallastaður Iiefði verið
losaður við prestinn af sparn-
aðar-ástæðum. Þarna væri ekki
nema um tvær kirkjusóknir að
ræða og báðar fámennar. Það
gæti þvi ekki, samkvæmt sparn-
aðarstefnu stjórnarinnar, kom-
ið lil mála, að sérstakur prest-
ur væri settur yfir þessar fáu
sálir. Væri kappnóg og langt
fram yfir það, að fá nágranna-
presta til þess, að skreppa stöku
sinnum að Þingvöllum og Úlf-
Ijótsvatni, til þess að flytja
messur og sinna öðrum prest-
störfum. Kostnaðurinn yrði
sára-Ií till og sparnaðurinn því
mjög álitlegur.
En livernig mundi nú þetta
Jiafa orðið í reyndinni? — Þeim,
sem þetta ritar, er ekki kunn-
ugt, liversu mikil laun umsjón-
armaður staðarins muni hafa.
Kunnuga greinir á um það og
segja s'umir 4800 kr„ en aðrir
6000 kr. — Auk þess hefir hann
leigulausan bústað, og sennilcga
ljós og Jiita ókeypis. Er því berl
af þessu, að laun Jians eru miklu
liærri en venjuleg laun presta.
En ekki er alt upp talið með
þessu. Mosfells-prestar tveir
liafa verið til þess fengnir, að
þjóna prestakallinu. Hefir
presturinn að Mosfelli i Mos-
fellssveit annast prestþjónustu
í Þingvallasókn, gcgn 1000 kr.
þóknun árlega, og presturinn að
Mosfelli í Grímsnesi þjónar Úlf-
ljótsvatnssókn gegn jafnháu
gjaldi, 1000 krónum á ári.
Ríldssjóður greiðir því árlega
2000 kr. fyrir prestþjónustu í
Þingvalla-kalli, en auk ]iess er
hann látinn greiða umsjónar-
manni staðarins 4800 eða 0000
kr. ár livert. Þetta verður sam-
tals 6800—8000 krónur árlega,
eða sem svarar launum tveggja
presta að minsta kosti. Þetta er
hinn mikli sparnaður við það,
að hafa flæmt prestinn af Þing-
völlum.
Óhætt mun að fullyrða, að
Þingvallasveitar-menn liafi yfir-
leitt litlar mætur á umsjónar-
manninum og þætti til muna
betur, ef hann viki af staðnum
sem allra fyrst. En ekki skal
farið fleiri orðum um þá hlið
málsins að sinni.
Heyrst hefir og mun satt
vera — að Þingvellingar, þ. e.
bændur i Þingvallasveit og aðr-
ir, hafi nú sent — eða sé í þann
veginn að senda — áskorun til
stjórnarinnar eða bænarskrá
þess efnis, að Þingvallabrauð
verði þegar í stað auglýst lausl
til umsóknar og því næst veitt,
samkvæmt kosningu safnaðar.
Með þessu liafa þeir kveðið
upp úr um það, að þeir óski
]>ess, að prestur sitji á Þingvöll-
um, svo sem verið hefir um
margar aldir undanfarnar, og i
annan stað, að þeim þætti ekki
saka, þó að styltast tælci í vcru
umsjónarmannsins þar eystra.
Er þess að vænta, að stjórn-
in bregðist vel við og láti að
óskum safnaðarins.
Háskólafyrirlestrar.
Hinga’Ö til háslcólans er kominn
fjTÍrlestragestur frá Danmörku,
Erik Brúel málflutningsmaður vi'Ö
landsréttinn. Hr. Brúel er sérfræð-
ingur i þjóðarétti, ritstjóri eina sér-
timaritsins unt þjóðarétt, cr út kem-
ur á Nortiurlönduin, og mjög vel
metinn fræðimaður. Hann hefir i
hyggju. ao halda hér fimm fýrir-
lestra unt .þjóÖaréttarefni. Tveir
íyrstu fyrirlestrarnir verða fyrir al-
menning. V'erða þeir um samfélag
þjóÖanna, uppruna þess. tilgang og
jtroskun, og verða þeir haklnir í
Kattpþingssalnum laugardag og
mánudag n.k. kl. 5 síðd. Hinir þrír
fyrirlestrarnir eru aðallega ætlaðir
stúdentum, og fjalla þeir tim réttar-
stöðu hresku lýðrikjanna (Domini-
ons), um ])jóðaréttarleg mótmæli og
mu einhliða afvopntm ])jóða. Gefst
hér ta;kifæri til að hlýða á fyrir-
lestra ágæts sérfræðings um merki-
leg efni, sem nú eru mjög á dag-
skrá í hoiminum, og er þess að
vænta, að hr. Brúel fái góÖa aðsókn
aö íyrirlestrum sínum, hæði af laga-
mönnum og öðpum. cr fýsir aÖ
kynnast þessum efnum.
Bæjarstjórnarfundur
var lialdinn í gær og var þar
til umræðu tillaga Sl. .1. St.
þess efnis, að bæjarstjórn
reyndi að fá ríkisstjórnina til
jtess að greiða þegar þær 95 þús.
kr„ sem hún hefir lofað að
greiða á yfirslandandi ári lil at-
vinnubóta hér í bænum. Enn-
fremur að bæjarstjórn reyni
fyrir sér um lán i Landsbank-
anlim til atvinnubóta og að
jafnframt verði 150 mönmun
hætt við í atvinnubótavinnu. St.
.1. St. talaði fvrir tillögum sín-
um og kvað nauðsyn á, að bæj-
arstjórn gerði alt, sem í liennar
valdi stæði, til að bæta úr at-
vinnuleysinu. Settur borgar-
stjóri, Guðm. Ásbjörnsson, gaf
eftirtektarverða skýrslu um
málið og liefir kostnaður við at-
vinnuliótavinnuna farið mikið
fram úr áætlun. Samkvæmf
fcnginni reynslu mún bærinn
þurfa 163 þús. kr. umfram það,
sem áætlað var í upphafi, auk
lánsfjár þess, 100 þús. kr„ sem
ríkisstjórnin var beðin að út-
vega. .1. M. benti á, að tii lítils
væri að bæta mönnum i vinn-
una á meðan 263,000 vantaði til
])ess, að hægt væri að halda
áfram til áramóta áætlaðri at-
vinnubótaviimu. Lagði hann til,
að tillögum St. .1. St. og félaga
bans væri vísað til bæjar-
ráðsins og var það samþykt.
S.iálfst{eðismenii,
seni fara úr bænum og verÖa f jar-
verandi kosningardaginn, fyrsta
vetrardag, verða að muna aÖ kjósa
hjá lögmanni, áÖur en þeir fara.
Allar upplýsingar viðvíkjandi kosn-
ingunni fást á skrifstofu VarÖar,
í VarÖarhúsinu við Kalkofnsveg.
Sími 2339. — C-listinu er listi sjálf-
stæðismanna.
Raflampar.
Ljósakrónur. Dráttarlampar.
Kögurlampar. Pendlar, Borð-
lampar. Náttlampar. Ozon-
lampar. Nýtísku gerðir.
Alt selt með 20% afslætti frá
fyrra árs verði.
VERSL. B. H. BJARNASON.
Glímufélagið Ármann
heldur Svíþjóðarförunum sam-
sæti í kveld kl. 9 í Iðnó. Verður
])aÖ án efa fjölment, því að allra
dómi var för þeirra til Svíþjóðar
hin mesta frægðarför. Félagsmenn.
er ])átt taka i samsætinu, mega hafa,
með sér gesti. Sjá að öðru leyti
augl., sem hirt cr í blaðinu i dag.
Skip Eimskipafélagsins.
Gullfoss er á útleið. Goðafoss
var á leið til Siglufjarðar í
morgun. Brúarfoss er á Reyð-
arfirði. Lagarfoss var á Hólma-
vík í gær. Dettifoss er i Ham-
borg. Selfoss er á leið til Leith
frá Kaupmannahöfn.
A ísfiskveiðar
fara innan skanuns Jæssir
botnvörpungar: Þórólfur,
Skallagrímur, Egill Skalla-
grímsson, Draupnir og Hannes
ráðherra.
Gullverð
isl. krónu er nú 58.06.
Aflasala.
Botnvörpungurinn Geir seldi
ísfisksafla í gær og fvrradag
fyrir samtals 1236 sterlings-
pund. .
Höfnin.
Enskur botnvörpungur kom
í nólt til að leita sér aðgerðar.
Kolaskip til Sigurðar Ölafsson-
ar kom í morgun. Eisktöku-
skipið Bokn kom í gær.
Skriftarnámskeið
frú Guðrúnar Geirsdóttur
byrjar aftur í næstu viku. Up|)l.
á Laufásvegi 57 eða i síma 680.
Sjá augl.
Gamanleik
i 5 þáttum, sem heitir „Þeg-
iðu, strákur!“ eftir Óskar Ivjart-
ansson, sýnir Litla leikfélagið i
Iðnó á sunnudaginn kemur, í
fyrsta sinn. Leikrit þetta er tal-
ið skemtilegt, eigi síður en fyrri
leikrit höf.
Hendrik J. S. Ottósson
opnar um þessar mundir þýð-
ingaskrifstofu á Vesturgötu 29.
Verða þar þýdd bréf á ensku,
þýsku og dönsku, sbr. augl. í
hlaðinu í dag.
Heimdallur.
Skemtikveld með kaífidrykkju
og dansi lieldur Heimdallur
annað kveld á Vífli. Sjá augL
Útvarpið í dag.
10,00 Veðurfreguir.
12,15 Hádegisútvarp.
16,00 Veðurfregnir.
19.30 Veðurfregnir.
19,40 Tilkynningar. Tónlcikar.
20,00 Klukkusláttur.
Fréttir. — Lesin dagskrá
næstu viku.
20.30 Erindi: Vísindi og sið-
gæði I. (Símon Ágústs-
son, magister).
21,00 Grammófóntónleikar:
Eine kleine Nachtmusik,
eftir Mozart.
Kórsöngur: Scala kórinn
i Milano syngur: II bel
Giovanelto úr „Mefisto-
fele“, eftir Boito; Zigeun-
arakór úr „La Traviata“,
eftir Verdi; Ivór verk-
smiðjustúlknanna úr
„Carmen“ eftir Biztit og
O, Signore ehe dal tetto
natio, eftír Verdi.