Vísir - 24.10.1932, Blaðsíða 2

+
Einar Jðnsson
hóndi á Geldingalæk, fyrruni
þingmaður Rangæinga, drukn-
aði i Ytri-Rangá í fyrra kveld.
Hann hafði farið að heiman
á laugardag, fram að Hellu-
vaði, en hélt þaðan heimlciðis
upp með Ytri-Rangá að vestan,
alla leið að Snjallsteinsliöfða-
hjáleigu sem er h.u.b. beint á
móti Geldingalæk. I'ylgdi bónd-
inn á Snjallsteinshöfðahjáleigu
honum að ánni. Var þá farið
að skyggja. Bauðst hann til
þess að fylgja Einari vfir ána,
en liann vildi ekki, enda alvan-
ur og duglegur ferðamaður.
* * I
í gærmorgun, er komið var
á fætur, stóð hestur Einars á
hlaðinu á Geldingalæk. Var
hnakkurinn á honum, en ann-
að istaðið vantaði. Leit var
þegar hafin, og fanst göngu-
stafur Einars í ánni, við eystra
land, og litln siðar sáu leitar-
menn lík hans á grynningum
í ánni.
Einar heitinn hafði að und-
anförnu kent aðsvifa við og
við. Leið þetta þó vanalega
fljótlega frá. Er hugsanlegt, að
hann liafi fengið aðsvif, er
hann reið yfir ána, eða var að
komast upp úr benni. ,
Björgvin sýslumaður Vig-
fússon sendi þegar hreppstjóra
á fund bóndans í Snjallsteins-
höfðahjáleigu, til þess að taka
af honum skýrslu um síðustu
samfundi þeirra Einars.
Einar Jónsson varfæddur 18.
nóv. 1868, og sat lengi á Al-
þingi sem fulltrúi Rangæinga.
Símskeytl
—o—
Manchester 24. okt.
United Press. - FD.
Vefaradeilunni lokið.
Vefaradeilunni lauk á að-
faranótt sunnudags. Vefararnir
féllust á launalækkkun, sem
nemur átján og hálfum pennj’
á sterlingspund. Vinnustunda-
fjöldinw verður 18 klukku-
stundir á viku, eins og áður
var, og stofnað verður sátta-
ráð, til þess að gera út um
deilumál þau, scm up]> kunna
að koma.
Þessi lausn deilunnar er tal-
in mikill persónulegur slgur
fyrir F. W. Leggett undirráð-
herra, sem fyrir hönd verka-
málaráðuneytisins hafði með
höndum að sætta aðilana í
deilunni.
Ottawa'Samntngarnir
og Mr. Snowden.
—o—
Eins og kunnugt er var Mr.
Snowden einn þeirra ráðhcrra
bresku þjóðstjórnarinnar, sem
var mótfallinn viðskiftasamn-
ingunum, er gerðir voru í ött-
awa, og gekk þvi úr stjórninni,
ásamt nokkurum frjálslyndu
ráðherrunum, er einnig eru
mótfallnir samningum þessum.
Gerði Mr. Siiowden grein fyrir
skoðun sinni í málinu i út-
varpsræðu, sem bann hélt þ.
30. se])l.
Kvað bann nýlendurnar
mundu njóta góðs af samning-
umim, en Brctland ckki, þvi-að
vegna þcirra hljóti viðskifti
Breta við aðrar þjóðir að fara
mjög minkandi. „Eimnitt þeg-
ar Bretlánd átti að gefa heim-
inum gotl fordæmi og lækka
innflutningstolla er stefnt að
hækkun þeirra, og vér tökum
þátt i alþjóða viðskiftaráð-
stefnunni „bundnir á hönd-
um“.“
Að áliti Snowdcn’s eiga Bret-
ar á hættu, áð viðskifti þeirra
við ýmsar aðrar þjóðir muni
minka mjög bráðlega og at-
vinnuleysi aukast. „Stjórnin
fékk heimild í löguni til að
leggja á innflulningstolla, að
því er oss var sagt, til þess að
vér gætum samið við aðrar
þjóðir um lækkun á innflutn-
instollum þéirra á breskum
vörum. Vér biðum uns Ott-
awaráðstefnan væri um garð
gengin, Og í dag sjáum vér
árangurinn. Loks og það er
verst, höfum vér fallist á að
fylgja innflutningstollastefn-
unni um mörg ár. \’ér erum
sviftir tækifærum til þess að
semja við aðrar þjóðir. Að
boði Canada liöfum vér afneit-
að samningum vorum við
Rússa.“
„Vér biðum Ottawaráðstefn-
unnar, af því að oss hafði ver-
ið lofað því, að þar vrði gerðir
þannig lagaðir samningar, að
1 vér værum eigi sviftir frclsi til
að lækka eða afnema innflutn-
ingstolla i sama hlutfalli og
aðrar þjóðir kynni að vera til-
leiðanlegar til að gera gagn-
vart oss. Þessar vonir urðu að
engu í Oltawa. Vér höfum nú
ckkert að bjóða öðrum þjóð-
um og öll von er úti um að
Josa heiminn við tollapláguna,
sem er mesta vandamálið, sem
heimurinn á við að striða um
þessar nuindir. Það er alment
viðurkent, að það sé úiegin-
orsök alheimskreppunnar. Það
spillir sambúðinni milli þjóð-
anna, rekur mcnn í miljónatali
út á götuna, og vekur hatur
milli þjóðanna. Tækifærið,
sem Bretland hafði, til j>ess að
gefa heimfnum gott fordæmi,
er af leiddi að létl væri af plág-
unni, er farið hjá. Þessar eru
VISIH
orsakirnar til jæss, að þeir ráð-
herrar þjóðstjórnarinnar, sem
aðhyllast frjálsa verslun, hafa
beðist lausnar. Þjóðstjórnin er
orðin flokksstjórn. Og það 'eru
tollverndarménnirnir, sem eiga
sök á þvi, að nú er ekki hægt
að segja, að þjöðstjórn sé við
völd i landinu."
Þungur
skattup.
*
Eftir sveitalcarl.
—o-
Eg, sem J)essar línur skrifa,
hefi ílvalið í sveit alla mína
löngu æfi og kynst flestu eða
öllu, sem að sveitabúskap lýt-
ur. Eg hefi reynt að fylgjast
með tímanum eftir föngum og
tileinka mér framfarirnar, eft-
ir þvi sem eg hefi getað.
Það er ekki ætlun min, að
gera neina tilraun til J)ess, að
skrifa framfarasögu eða aft-
urfararsögu landbúnaðarins
um mína dagar. Til þess er eg
ekki fær. En J>að vil eg leyi’a
mér að segja, að ekki er „alt
gull sem glóir“, að J)vi er fram-
farirnar snertir. Eg er bræddur
um, að gömlu, góðu bændurn-
ir, sem bjuggu skuldlaust að
sinu hér fyrrum, sé nú úr sög-
unni, og afkomendur J)eirra
flestir hafa víst tekið nýja
stefnu. Nú eru fleslir á kafi í
skuldum — botnlausum skuld-
um bjá kauplelögum og
kaupmömium, bönkum og
sparisjóðum, alls staðar þai',
sem liægt hefir verið að herja
út lán. Aður skulduðu bændur
bara i kaupstaðnum og margir
hvergi, en nú er öldin önnur
nú skulda allir og flestir víða.
Og samtimis J)vi, að skulda-
bagginn Jwngist, falla afurðirn-
ar i verði eða eru orðnar óselj-
anlegar. Auðvitað eru kindurn-
ar jafngóðar í bú að leggja nú
og áður, mcðan verðið var
hærra, en J)ær gera Iítið upp í
liáar skuldakröfur, og eru þó
J>að eina, að kalla má, sem
bændurnir, þeir sem ekki ná til
kaupstaðanna með mjólk sina,
bafa til að borga með. Verið
getur að Jætta blessist alt sam-
an, en útlilið er dimt og iskyggi-
legt fyrtr minum gömlu og
|)reytlu augum.
Þessi inngangur að efninu er
nú visl orðinn æðilangur, enda
befi eg verið tímakorn að setja
bann saman. Mér var ekki kent
að skrifa, þegar eg var ungur,
og hefir gengið námið seint á
efri árunum, enda haft í öðru
að snúast en ]>ví, að dunda við
skriftir. Vona eg J)ó, að fram
úr ])cssu verði komist, lesið í
málið og lagað og að greinin
verði ekki gerð afturreka, J)ó að
stafagerðin sé óféleg.
Það, sem eg ætlaði einkum
að minnast á, er tjón Jiað, sem
sauðf járeigendur verða fyrir ár-
lega af völdum refanna. Eg er
sannfærður um, að dýrbítum
fjölgar nú slórum árlega, og að
, fjárdráp þeirra er þungur skatt-
ur á landsinönnum. Ber J)ví að
mínu viti nauðsyn til, að gerð sé
gangskör að J>ví, með öruggum
samtökum um land alt, að út-
rýma tófunni. Eg fæ ekki séð,
að hún eigi nokkurn rétt á sér.
Hún drepur fé svo Jiúsundum
skiftir árlega. (Dæmi eru til
])ess, að fundist bafi leifar aí
50—60 fjár, aðallega lömbuin,
á cinu gKeni. Þetta var dregið
lieim, en hversu margt var hitt,
sem drepið var og ekki borið
heim að greni?) Hún kvelur
þessar saklausu og nytsömu
skepnur alveg óskaplega oft og
tíðum. Eg hefi séð kindur svo
hryllilega útleiknar eftir skolla,
og þó með lifsmarki, að fáir,
sem ekki þekkja vinnubrögð
lófunnar, mundu trúa þeim
ósköpum. Væri freistandi, að
sctja hér eina eða tvær frásögur
af slíku, til íhugunar þeim, sem j
friða vilja tófuna í Þingvalla- J
hrauni syðra, en eg sleppi })ví
vegna þess, að öllu sómasam-
legu fólki mundi blöskra. Ann-
ars er hörmulegl til J>ess að
vita, að lil skuli vera mcnn j
með liku hugarfari og lýsti sér
í „refafriðunarfrumvarpinu“
sæla öðru nafni lagafrum-
varpi þeirra Guðmuridar og
Jónasar (cg ætla að það t
væri ]>eir) um ]>jóðgarð á :
Þingvöllum. Þar hafði blátl
áfram átt að lögtaka það, el’tir
þvi sem blöðin sögðu og fólk að
sunnan, sem eg hefi talað við,
að allir dýrbitir skyldi vera frið-
helgir á Þingvöllum. Yrðling-
arnir áttu að fá að leika sér i
friði á Lögbergi, meðan mæður
og feður væri að murka lífið úr
fé bænda og draga i búið. —
Hvílik dæmalaus svívirðing!
Hvílíkt bámark ómenskunnar!
Margir bændur víðsvegar um
sveitir fullyrða, að dýrbitur
Iiafi mjög farið í vöxt síðustu
árin, eins og áður var sag't,
einkum síðan rjúpan hvarf að
mestu úr landi. Eg tek Jietta
trúanlegt, enda kemur J>að vel
Iieim við mina reynslu. líg liefi
átt kiudur J>cssi árin og á enn,
og hefi orðið fyrir skaða á J>eim
með langmesía móti. Tófan
hefir lagst á J>ær og jafnvel sótt
þær heim undir tún. — Sem
dæmi um usla J>ann, sem tófan
gerir stundum, má nefna J>að,
að fyrir nokkurum árum vant-
aði bónda einn 15 gemlinga að
kveldlagi á útmánuðum, og
lágu þeir úti um nóttina. Dag-
inn eftir var í'arið að svipast að
])cim, og fundust ])á 8 dauðir
af völdum tófunnar. Hún hafði
bitið þá alla á barkann og
drukkið úr ]>eim blóðið, en lit-
ið eða ekki snert }>á að öðru
lcyti. Það er hart að búa við
slíkan ófögnuð sem J>enna, og
von að fólki þlöskri, er upp
rísa menn, sem krefjasl þess,
að svona dýr sé friðuð, en það
var gert í þj óðgarðsfrumvarp-
inu saJa, eða refafriðunarfrum-
varpinú. Dýr það, sem hér
um ræðir, var afarskæður
sauðabani og drap kindur á
hverjum einasta degi ein-
hversstaðar i sveitinni — alt
vorið, uns góðri skyttu tókst að
leggja það að velli. En ekki
mundi friðunarmönnum hafa
þótt ónýlt að fá svo sem 10 -20
dætur þcssarar grenlægjú í
þjóðga rðinn.
Tófunni verður ver (il fanga
síðan rjúpan hvarf. Rjúpnakjöt
muu hafa verið uppáhaldsrétt-
ur lágfótu, og margar tófur
hafa vísl látið sauðkindur í
friði, meðan nóg var af rjúpum.
En þegar rjúpan li.varf, hafa
ugglaust margar tófur gerst
dýrbítir, þaæ er ekki voru J>að
áður. Og svo læra vrðlingarnir
listirnar af foreldri sínu.
Mér finst nú kominn tími til
þeSS, að bundist verði öl'lugum
samtökum, er miði að því, að
uppræta alla villirefi á Islandi.
Refirnir leggja þungan skatt á
bæfldur landsins árlega, J>vi að
þeir valda mjög' miklu fjár-
munalegu tjóni. - Þeir valcla
mikium þjáningum, þvi að þeir
kvelja sauðkindur stundum
svo, að hörmulegt cr til að vita.
(>g loks er ]>ess að gæta, að æfi
þessara grevja cr oft ill og erfið.
— Refir svelta oft heilu hungri
og J>eytast víðsvegar, hraktir og
kaldir i ætisleit. Þeir eru sí-
Iiræddir við mennina og eiga
bvergi griðland nema luitt til
fjalla.
Villirefir eiga að hverfa úr
]>essu landi. Þeir gera ekkert
gagn, en mikið tjón og valda
miklum J>jáningum. En rétt er
að menn stofni refabú sem við-
ast, láti dýrunum líða vel og
reyni að gera þau að sem bestri
verslunarvöru.
Með örugfum samtökum um
land alt mætti vafalaust upp-
ræta alla villirefi á íslandi á 10
árum eða enn skcmri tíma.
Þetta er niikið alvörumál og
þætti mér vænt um, ef fleiri
'sveitamenn vildu segja álit sitt.
Eg efa ekki, að skoðanir bænda
alment sé þær, að refirnir eigi
að hverfa úr sögunni sem villi-
dýr.
------——---------------
Otan af lancit.
Gunnólfsvík 15. okt. FB.
I iii miðjan septembcrmán-
uð s.l. andaðist á sjúkrabúsinu
á Akureyri Júlíana Gísladóttir
lrá Dalhúsum hcr í hreppnum.
Júlíana sál, var vel látin kona
aí öllum, sem lienrii kyntust.
Hún var móðursystir Gísla
Gúðmundssonar rilstjóra.
Belur liefir lekisl lil en ætl-
að var með björgun úr fa.‘r-
eysku skútunni, seiii slrandaði
á Grenjanesboða á dögunum.
Undanfarið hefir stöðugt verið
unnið að hjörgun, og er nú bú-
ið að ná dragnótunum, spiiinu
og mörgu fleira. Alt, sem bjarg-
ast liefir, varflutt til Þórshafn-
ar. Sikpshöfnin dvelur ]>ar enn
og bíður eftir, Esju. 21. april
1927 sigldi Jiessi sami kútter á
færeysku skútuna Florent/. í
nánd við Einarsciranga hjá
N’estmannaéyjum. Við ásigling-