Vísir - 22.11.1932, Blaðsíða 2

y í s r r
fcD Hwiwm * Otsew CKÍ
Fengom með e. s. Dettifoss:
ÞAKJÁRN Nr. 24 og 26. — Allar stærðir, 6’—10’.
Símskeyti
Helsingfors, 21. nóv.
Unitcd Prcss. - FB.
Uppreisnarmenn dæmdir.
Af eitt hundrað og tuttugu
mönnum, sem sakaðir voru um
þáttlöku í Lappo-uppreistinni í
marsmánuði, hefir yfirréttur
dæmt tuttugu leiðtoga í sex til
þrjátíu mánaða fangelsi, þ. á m.
Wallenius hershöfðingja og Ko-
sola. Hinir voru látnir lausir
gegn drengskajtarorði.
Washington, 21. nóv.
United Press. - FB.
Mansjúríudeilan.
Mansjúríudeilan er nú fyrir
ÞjóSabandalaginu til athugunar
og ákvöriSunar. Álit Lytton-nefnd-
arinnar. sem fór til Mansjúríu. til
þess aft' safna gögnum um deilu
Japana og Kinverja út af landinu
og athurðunum, sem leiddu til
þess, að Japanar sendu þanga'S
herlið, liggur einnig fyrir banda-
laginu, og telja Japanar álit nefnd-
arintíár í ýmsu halla á málstaS
sinn, en Kínverjar telja áliti'ð yfir-
ieitt: leiða í ljós, að málstaður
þeirra sé réttur. Bandaríkjastjórn
mun héðan af ekki taka neitt mik-
ilvægt skref út af þessu máli, fyrr
en séð verður hvað Þjóðabanda-
lagið gerir í því. Kunnugt er, þótt
enginn amerísku ráðherranna,
hafi látið opinberlega í ljós álit
:sitt á niðurstöðum Lytton-nefnd-
arinnar, að þeir líta svo á, að
lausn málsins hljóti að liyggjast
að verulegu leyti á niðurstöðum
nefndarinnar.
Berlín, 22. nóv.
United Press. - FB.
Frá Þýskalandi.
Hindenburg hefir veitt Hitler
áheyrn á ný og veitt honum sex
klukkustunda frest til l>ess að fá
fullnaðarvitneskju um, hvort hann
gæti rnyndað stjórn, er hefði fylgi
meiri hluta ríkisþingsins. Þetta ber
þó ekki að skilja þannig, að full-
vist sé, að Hindenburg feli Hitler
að mynda stjórn, enda þótt hann
fái stuðningsloforð meirihluta
Jjings. — Hitler sendi Hindenburg
ýmsar spurningar í gærkvekli og
fór fram á að fá svar við þeim i
dag.
London í nóv. FB.
Útflutningur gulls frá, Indlandi.
Öldum saman hefir mikil
gullsöfnun átt sér staö í Ind-
landi, þótt stöku sinnum hafi
verið um útflutning á gulli að
ræða skamman tima. Sérfræð-
ingar liafa giskað á, að gull-
söfnunin í Indlandi liafi numið
er svarar til sex liundruðum
miljóna sterlingspunda árin
1835—1930. Nú um tíma hefir
verið um útflutning gulls að
ræða í Indlandi. Árið sem leið
nam útflutningur gulls þaðan
úr landi 60 miljónum sterlings-
punda. Gullútflutningur þessi
hófst þegar eftir að sterlings-
pund féll i verði. Þetta kom sér
mjög vel fyrir Breta, því Jxjtt
horfið væri frá gullinnlausn í
fyrra, var gulls mikil þörf
vegna erlendra skuldbindinga
og gullútflutningurinn frá Ind-
landi var til hagnaðar bæði
Bretlandi og Indlandi. Indlandi
var hagur að því, er kreppan
var verst, að geta mætt skuld-
bindingum sínum til Bretlands
með gullgreiðslum, en Bretum
var einnig hagur i þessu, sem
fyrr segir; m. a. átti þetta mik-
inn þátt í því, að hægt var að
greiða fljótlega ameríska og
frhkkneska lánið, sem tekin
voru til stuðnings pundinu í
júlí og ágúst í fyrra. — Gull-
útflutningur Indlands árið sem
leið nam um það bil 75% af ár-
legri gullframleiðslu í heimin-
um á undanförnum árum. —
Gullútflutningur þessi hefir
komið að talsverðum notum og
þar verður framhald á til
lengdar.
(Úr btaSatilk. Bretastjórnar).
LOgreglnstjðrinn
og- bæjarstjórnarfundurinn
9. nóvember.
-—o—
I.
Þegar jafnaðarmennirnir í
bæjarstjórninni, eftir „kröfu-
gönguna" sunnudaginn 6. nóv.,
kröfðust þess, að auka-bæjar-
stjórnarfundur yrði haklinn út
af atvinnubótamálinu, þá gengu
menn þess ekki duldir, að þessi
aukafundur bæjarstjórnarinnar
mundi ekki geta farið að öllu
leyti friðsamlega fram. Og eftir
að haldinn hafði verið bæjar-
ráðsfundur, ])riðjudaginn 8.
nóv., þar sem af hálfu jafnaðar-
manna var borin fram tillaga
um, að bæjarstjórnin tæki aft-
ur ákvörðun sína frá síðasta'
fundi, um breytingu á kaup-
gjaldi i atvinnubótavinnunni,
og engar aðrar tillögur viðvíkj-
andi lausn málsins, þá var auð-
sætí, að krafan um aukafund-
inn mundi hafa verið borin
fram í því skyni, að reyna að
kúga meirihluta bæjarstjórnar
til að láta undan, þó að mála-
vextir væri að öllu Ieyti óbreytt-
ir, og gat nú engum manni
blandast hugur um ])að, að
róstusamara mundi verða á
þessum bæjarstjórnarfundi, eða
i sambandi við hann, heldur en
nokkuru sinni áður. Það hefði
því mátt vænta þess, að lög-
reglustjórinn, sem hlaut að vera
gagnkunnugur öllum málavöxt-
um, m. a. vegna þess, að liann
á sæti í bæjarráðinu, hefði haft
alveg sérstakan og óvenjulegan
viðbúnað, til að halda ii]>pi
„lögum og reglu“ í bænum
þennan dag.
Það vakti því nokkura undrun,
og jafnvel ugg meðal margra,
þegar það fór að kvisast á
þriðjudagskveldið, og var haft
eftir lögreglunni sjálfri, að lög-
reglustjórinn hefði engan við-
búnað og vildi engan við-
búnað hafa. — Einhvern-
tíma kveldsins bárust formanni
landsmálafélagsins Varðar til-
mæli um það, að safna liði til
aðstoðar lögreglunni á fundin-
um. Tilmæli ]>essi voru þó ekki
frá lögreglustjóranum, heldur
frá lögregluliðinu, sem var orð-
ið mjög áliyggjufult út af and-
varalevsi lögreglustjórans, and-
varaleysi, sem ]iað fékk lika a>5’
sápa seyðið af daginn eftir. En
það var ekki liægt að verða við
]>essum tilmælum, jafnvel þó að
þau Ivefðu komið fram i tæka
tið. Það varð því ekkert úr
frekari viðbúnaði og var alger-
lega treyst á það, að logreglu-
stjórinn gerði skyldu sína.
Þegar nú á bæjarstjórnar-
fundinn kom, kl. 10 árdegis á
miðvikudaginn, þá var það up])-
lýst, að forsprakkar verka-
mannafélaganna höfðu bannað
verkamönnum þeinv, sem bæj-
arvinnu stunduðu, að fara til
vinnu þennan dag, og skipað
þeinv að fjölmenna á fundinn.
Það var með öðrum orðunv aug-
ljóst, að þeir höfðu safnað
liði, til þess að ógna meirihluta
bæjarstjórnar. Hins vegar var
bæjarfidltrúunum ]>að ljóst,
þegar er þeir komu á fundinn,
að af hálfu lögreglustjóra lvafði
enginn viðbiinaður verið hafð-
ur. Þeinv var kunnugt unv ]>að,
að lögreglustjórinn hafði kvatt
lið til aðstoðar lögreglunni á
bæjarstjórnarfundum að und-
anförnu, þegar nokkurar líkur
voru taldar til þess. að reynt
ýrði að vekja róstur. I þetta sinn
var ekkert af ]>ví liði sjáanlegt.
Þegar forseti bæjarstjórnar
upp úr hádegi gerði fundarhlé,
kom það enn í ljós, hvers var
að vænta af mannsöfnuði þeinv,
sem fylti álveyrandasvæðið, því
að þá þcgar gerði hann sig lík-
legan til þess að beita ofbeldi
og hindra það, að hæjarfulltrú-
ar kæmist vit úr fundarlvúsinu.
Sagt er nú, að lögreglustjóri
Ivafi fengið útgönguleyfi fyrir
bæjarfulltrúana með ]>ví að
skuldbinda sig til þess, að leyfa
öllum aðgang að fundinum eft-
ir hléið. Hér skal ekkert fullyrt
uvn það, hvort þetta er rétt, en
hitt er víst, að þegar bæjar-
fulltrúar komu aftur á fundinn,
voru áheyrandabekkir allir full-
skipaðir, og siðan hleypt enn
fleiri mönnum inn, samkvænvt
beinni skipun lögreglustjóra.
Það hefði nú mátt ætla, að
lögreglustjórinn lvefði getað
sannfært sig um það, á fyrri
hluta fundarins og í fundarlvlé-
inu, að ekki mundi veita af þvi,
að fá öflugan liðstyrk til að-
stoðar lögreglunni, ef trygt ætti
að vera, að fundinum vrði hald-
ið áfram og honum lokið á
sæmilega friðsaman hátt. Hann
hafðist þó ekkcrt að. 1 fundar-
hléinu hefði hann vafalaust get-
að aflað lögreglunni nægilegrar
aðstoðar, en ef það var of stutt-
ur frestur, var hægurinn hjá að
fá lvléið framlengt. En lögreglu-
stjórinn hirti ekkert um það,
að úlvega lögreglunni aðstoðar-
lið. Með þvi staðfesti hann orð-
róm þann, sem borist lvafði ut
um bæinn daginn áður, að hann
vildi ekki útvega lögregl-
unni aðstoð.
Af því, sem sagt hefir verið
hér að framan, er það Ijóst. að
lögreglustjórinn hefir algerlega
brugðist skyldu sinni, að þvi
levti, að lvann lvafði ekki þann
viðbúnað, senv lvann hlaul að
vita, að var nauðsynlegur, til
þess að unt yrði að halda uppi
„lögunv og reglu“ á fundin-
um og til þess að vernda Hf
og limu lögreglunnar sjálfrar,
og að lvann her aðalábyrgðina
á þvi, live lvart lögregluliðið
varð úti i viðureigninni við Ivð
þann, senv að þvi veitlist eftir
fundinn.
En þessu næst verður nú
revnt að sýna fram á, að jafn-
vel nveð því fáinenna lögreglu-
liði, sem til uvnráða var, hefði
að öllum líkindum verið unt að
komasl Ivja verulegura vand'-
ræðum, ef lögreglustjórinn
lvefði á noklcurni liátt veríð vax-
vfflw starfi sínu.
Bréfkafli
úr Árnessýslu.
—o—
.....Hagur bænda er erfið-
ivr liér L sýslu,, sem víðar,, og;
hygg eg, að bændivr sjái það nú.
almennara en fyrir eigi löngu,
að hag þeirra mundi betur borg-
ið, hér i sýslu sem annarstaðar
á landinu, ef Jónas. Jónssont og
hans menn hefði aldrei nálægt
stjórn landsins komið. Veit eg
það vel, að fylgismenm þessa
manns hér um slóðir, en þeim
fer nú fækkandi,. vilja: þakka
.1. .1. Laugarvainsskólann og
ýmsar „framfarir“, evv fleiri
liygg eg þá nú vera er sjá, hve
mislagðar' hendur .1. .1. voru i
því máli sem fleirum. Skólinn
er á óheppilfegum, stað, en leið-
ara er, að stofnuniiv nær senni-
lega aldreii því áliti í augum
þjóðarinnar,. sem æskilegj
væri, þar eð miklu fé var varið
til þess að koma. upp skólaliús-
iinuni, án þess lil þess Væri lög-
leg heimild. Bændiu" I Árnes-
sýslu kunna atferli J. J.. í þessu
máli illa, þótt hér sem. annar-
staðar séu til menn svo blind-
aðir af flokksofstæki, að þeir
trúi í blindni á sljórnmála-
menn, livað sem reynshmni af.
þeiiA líður. Samband J. .1. við
jafnaðarmenn er bænduni þyrn-
ir í augum, evðslusemi hans. í:
stjórnarsessi, óforsjálni, of-
sóknir á liendur andstæðingum
og strákslegur ritliáttur hans.
Hinu er þó ekki að leyna, að
allmargir kjósendúr á Evrar-
bakka og Stokksevri fylgja
jafnaðarmönnum að máli, enda
hefir það nú flogið 1‘yrir, að
þeir geri sér öllu betxT vonir
um, að koma manni að en sein-
ast, en ])á var ósigur fram-
bjóðenda þeirra fyrirsjáanlega
vís, enda kom það líka á .dag-
inn, að þeir komust ekki nálægt
sigri. Vitanléga liafá: þeir lítið,
fylgi i sýslunni, þegar frá eru
skildir staðir þeir, er eg nefndi..
En sigurvoninv sem eg gat uni,
en væntanlega rætist ekki,
byggist á því, að. því er heyrst
hefir, að Jönas Jónsson niuni
ætla að bjóða sig fram til þings
hér að vori', en hér sem víðar
er búist við. þingkosninguni
]>á. Sé þetta rétt mun .1. .1. gera
ráð fyrii’ að fá atkvæði jafnað-
arntanna, auk .atkvæða þeirra,
sem trua á hann i blindni. En
þeirn fer nú, eins og eg gat um
áður, mjög fækkandi. Má því
vera, að .1. ,T.. bíði herfilegan
ósigur, ef hann fer á stúfana
hér i sýslu. Þingmannsæfi
sýslumannsins okkar er nú
væntanlega senn á enda, en
Jörundur er álitinn liafa mikið
fylgi. Treysta bændur því, að
liann muni veita lið hægfara,
gætnum leiðtogum, telja hann
því Ásgeirs-mann, en ekki Jón-
asar-Iiða, en framtíðarsam-
vinna milli þessara framsókn-
arleiðtoga virðist með öllu
óhugsandi. Menn hallasí nú
liér yfirleitt að hægfara um-
bótastefnu, telja liana affara-
sælasta og, að hægfara, gætnir
framsóknarmenn ætti að sam-
einast sjálfstæðismönnnum um
viðreisn atvinnulifsins. Jónas
Jónsson og hans lið getur eng-
an þátt átt i slikri samvinnu og
væri eðlilegast, að hann og hans
menn gengi hreinlega i flokk
jafnað ar rnarma eða jafnveH
kommúnista. Eg hefi orðið
þess mikiði var í seínnii tíð* að
menn eru farnir að fá betrí
skiliTÍng á góðri samvinnu með
sveitabúum og kaupstaðarbú-
uni, þött mifeið hafi verið gert
og sé' enn gert, liL þess að spillá'
göðri sambúð þeirra, sem í
sveitum og við sjó bua. Þið
vitið mi kannske syðra nánara
um þetla væntanlega framboð
! Jönasar liér og fjöiyrði eg' því
i ekki frekara' ixm þaði..
Prófessor
Gnðmunditr Thoroddsen
og tannlæknanám.
í Vísii i6.. ]V„ mi. sftriifer- Gvr'ÍÞ-
mundúr Thoronlclsen ]>róíéssor
grein til várnar rnági súium Jóhii
Benediktssyni iaeknii í tilefni af.
deiluni hans vih tannfteknafélags-
stjórniiia. Déilutn þessuni er lókiði
frá Hendi tannfteknafélagsins og
eg get fullvissað pro&ssorinn uni
að'hann liefíi" afg'jöríega íni.sskili'ti'
okkur þar sem hann hdllúr ]>ví
fram, ati viii höfuni viljafi lítils -
vir'ða íslenska Iæknamentun. Þat).
liefii' okknr alflrei dbttitS í hug og
finnum eiiga' ástæ'ðú til’. Islénskir
læknar sem sííkir, eru víst full-
komléga jáfiwícar kollega' sinna< íi
öðrum löndúm. Þaö, sem viö vild-
uin sýna fram á er þa'Ö, aö tann-
læknamentun sú, seni fteknar hing-
aö til hafa fengiö meö stuttum
kursus á tannlæknaskólá er svoi
(VfiiIIkomiir,. aö bún útaf' fýrif sig
engtn réttiitdi getnr gefiöö
En mig Tangar til1, prívat; aö
spyrja prófessorinn nokkurra.
-j)uminga í tiléfiii af grein lians.
í' greiniimi stendur aö viö höíum
liafiö á'rá's á Jon-. Benedíktsson..
Hefír próféssorinn lésiö grein
okkar i júTíliefti Læknabl'aösins?
Álítur próféssorinn, aö- þatS sé' á--
rá's á Jón Bcnediktssoiv, að' viö
segjum satt og rétt frá frainkomu:
lians gagnvart okkur tannlækn--
unv? Og- ef svo er, livernig' hefíir
]iá franikoma hans veriö ?
ÁlítUr próféssoriiin ekki' svar-
grein Jóns í se]>teinþerlief'ti;.
J .æknablaösins áríis á okkur og- þo.
hdrstaklega á nii'g; e,ða treystir
l'rrófessoriim- sér til aö meö-undi!r-
skrifa dylgjur Jóns og aödVÓttani-
ir ]iar i mihn garð ? Hverjá greiit-
ina álítur- svo pröf'esso-rinn-,. aö> vd
athuguöu máli. mei'ri' árás ?
í nefird'ri grei'n J'óns Benedikts-
sonar stendur þessi kTausa.. rndial
annars : „Hih langinemíattsasta af
slúöursögum þeim. sem hafSaar eru
eftir H. H.. um mi'g, er sn. a5 eg
hafi' aldrei á tannfækningaskóla
koirjiö." Þetta er i fyrsta sinn,
sem tannTæknmgaJækk ingu Jóns
R’enediktssonar er hreyft i umræö-
imtmi og ]iaö er óneitanlega Jóri
sjálfnr, sem gerir. þatt, Líklega er
réttara aö taka ]>aö fram, -'aö h\n
tilfæröit ummæli hefi eg aldrci
sagt, og yfirleitt ekkert um Jóm
sagt annaö en þaö, sem eg get
staftiö vift. hvar og hvenær áem
er.
Hann bætir svo viö, til aö sýna
hvaft eg sé stórlýginn, afti hanrt hafi
fullnaftarpróf frá tamdæknaskól-
anum í Kaupmannahöfn. Þetta gaf
okkur tilefni til aft spyrja hann, t
Vísisgreininni, hversvegna honum
heffti verift rieitaft um 'starfsleyfi í
Danmörku úr því hann heffti fulln-
aftarpróf frá dönskum skóla.
Af þessu sést aft Jón á sjálfur
upptökin aft því aft farift var aft
tala um tannlæknisþekkingu hans.
Enn frernur vil eg spyrja: ÁlíK