Vísir - 19.12.1932, Blaðsíða 2

V 1 S I R
ímskeyti
--o—
París 19. des.
United Press. - FB.
Ný stjórn í Frakklandi.
Boncour hermálaráðherra
hefir myndað stjórn. Hann er
sjálfur forsætisráðherra og ut-
anríkismálaráðherra, Camille
Chautemps er innanríkismála-
ráðlierra, Henri Clieron fjár-
málaráðherra og Douard Da-
ladier hermálaráðherra.
London 19. des.
Uuited Press. - FB.
Tom Mann settur í fangelsi.
Yfirvöldin kröfðust þess af
byltingarleiðtoganum Tom
Mann, sem handtekinn var á
laugardag, að liann héti því að
hætta allri æsinga- og undir-
róðursstarfsemi um árs bil.
Tom Mann neitaði að lofa
nokkru i þessu efni eða veita
heimild til þess, að reynt væri
að afla fjár í því slcyni, að
hann yrði látinn laus gegn
tryggingu. Tom Mann liefir
því verið fluttur í Brixton
fangelsi, þar sem hann verður
hafður i haldi tvo mánuði,
nema hann gangist undir að
skuldbinda sig til þess að
„halda friðinn“.
Utan af landi.
Siglufirði 17. des. FB.
Skarlatssóttin er allmikið út-
breidd í hænum og er nú búið
að loka barnaskólanuni og
banna allár samkomur iyrst
um sinn. Dauðsföll af völdum
veikinnar munu vera sex eða
sjö. Heilbrigðis- og sóttvarnar-
nefnd skipa hér héraðslæknir,
bæjarfógeti og spítalalæknir.
— Kommúnistar hafa gengist
fyrir harðri árás á hendur
nefndinni fyrir ónógar sótt-
varnar-aðgerðir. Nefndin er
hins vegar ósamþykk innbyrð-
is og á í blaðadeilum.
Tíð óstilt að undanförnu.
Ekkert róið. Talsverða fönn
gerði hér í gær og nótt, en i
dag birti upp.
Taralögreglan.
Skoðun almennings.
Eg vil láta þess getið í upp-
hafi þessara orða, að eg er ekki
og hefi ekki verið í neinum
stjórnmálafélagsskap hér i bæn-
um síðustu 10—15 árin. Eg er
ekki ánægður með stefnu þeirra
flokka, sem nú eru uppi hér á
landi, og kýs því heldur að
standa utan við allar deilur og
flokkadrætti. — Eg ætti þvi, að
mér finst, að hafa nokkur skil-
yrði til þess, að geta litið óhlut-
drægt á málin, enda vona eg,
að allir sjái, er þeir hafa lesið
þessar línur, að eg hafi ekki
haft löngun til þess, að halla á
neinn, hvorki flokka né ein-
staklinga.
I öðru lagi vil eg gcta þess,
áður en lengra er haldið, að
störfum mínum er þannig hátt-
að, að eg hitti fjölda manna að
máli daglega, og verð því oft
margs vísari um það, hvernig
allur almenningur lítur á mál
Nítlska
dönrovesM,
seðlaveski, visitkorta-
möppur, mynda-al-
búm og rammar ár
skinni. Cigarettu- og
eldspýtnahyiki, budd-
ur. Fyrir dömur og
herra - o. fl. o. fl.
þau, sem efst eru á baugi í það
og það skiftið.
Þegar eg tala uxn almenning,
á eg ekki eingöngu við verka-
menn og sjómcnn eða það fólk,
sem Alþýðublaðið er vant að
kalla „alþýðuna" eða „verka-
lýðinn“. Eg á við allan almenn-
ing, þ. e. alt það fólk, sem eg
umgengst, hverrar stéttar sem
það er. Þar eru „eyrarvinnu-
menn“ og sjómenn, verslunar-
fólk, einbættismenn ýmsir og
aðrir starfsmenn rikis og bæj-
ar, eða með öðrum orðum fólk
af öllum stéttum.
Dagana eftir 9. nóvember
voru hugir mikils þorra manna
óvenjulega æstix*. Hvar sem
komið var beindist tahð óðara
að ofbeldisverkunum, er ráðist
var á fulltrúa bæjarins á fundi,
þar sem þeir voru að sinna
skylduverkum sínum. Eg lield,
að mér sé óhætt að fullyrða,
að níu rnenn af hverjum tíu,
sem eg hefi átt tal við, fordæmi
þær tiltektir. Menn skilja ekki,
að þess háttar framferði geli
leitt til neins góðs. Hins vegar
er augljóst, að margt ilt getur
af þvi lilotist. — Vegurinn til
þess, að koma fram sanngjörn-
um kröfum, er vissulega ekki
sá, að limlesta eða drepa þá
menn, sem aðiljar eru að hverju
máli.
Foringjum verkamanna hefir
mjög yfirsést, nálega i hvert
einasta skifti, sem ágreiningur
hefir orðið um kaupgjald. Þeir
hafa oftast byrjað á þvi, að út-
húða þeim mönnum og svivirða
á allar lundir, sem við hefir
þurft að semja. Þeir liafa reynt
að særa andstæðingana og vekja
hjá þeim tregðu til allra samn-
inga, áður en til samninga kæmi
og á meðan umleitanir færi
fram. Þetta framferði, að ráð-
ast með vonsku á þá, sem við
þarf að semja, er ákaflega
heimskulegt og í rauninni þann-
ig vaxið, að nokkur ástæða er
til að ætla, að þess sé ekki ósk-
að af foringjum verkalýðsins,
að hagkvæmir samningár tak-
ist. Munu verkamenn og sjó-
menn nokkuð alment vera farn-
ir að átta sig á þessu og fam-
ir að óska þess — með sjálf-
um sér að minsta kosti — að
ávalt sé farið vel að þeim, sem
við á að semja.
Hins vegar er ekki því að
leyna, að atvinnurckendur
munu stundum hafa sýnt lítinn
skilning á kröfum og þörfum
hins vinnanda fólks. Ber vitan-
lega að átelja slikt harðlega.
Skeytingarleysi um apnara hag
og velferð, er Ijótur löstur í fari
hvers manns. En eins og eg
sagði áðan, liafa foringjar
verkamanna liaft cinstakt lag á
því, að espa atvinnurekendur
gegn ákveðnum mönnum inn-
an verklýðshreyfingarinnar,
þeim mönnum vitanlega, sem
vaðið lxafa upp á þá, sem fyr-
ir atvinnunni ráða. Og svo hafa
iðulega sjálfir árásarmennirnir
látið kjósa sig til þess, að semja
við þá menn, sem þeir hafa
verið að svívirða. Þetta hefir
oft spilt allri samningagerð,
eins og líklegt má þykja. Og
mér er nær að halda, að sýna
megi með óhrekjandi dæmum,
að verkafólkið hafi beinlínis
goldið foringja siilna oflar en
einu sinni, sakir framferðis
þeirra áður en samningar hóf-
ust og meðan á þeim stóð.
Erx þetta níá ekki svo til
ganga. Báðir aðiljar, vinnuveit-
endur eða vinnukauþendur og
vinnuseljendur verða að tefla
fram til samninga úrvalsmönn-
um, gætnum, sanngjömum og
góðviljuðum. Þá munu samn-
ingar oftast ganga greiðlega.
Eg er nú kominn uokkuð
langl frá aðalefni þessarar
greinar og er þó mikill skyld-
leiki milli þess, sem eg hefi nú
tekið fram og hins, sem á eft-
ir fer.
Eflir atburðina !). f. m., þeg-
ar ekki var annað sýnna, en að
liér væri verið að stofna lil
blóðugrar byltingar, tók ríkis-
stjórnin það ráð, sem sjálfsagt
var, að konxa upp varalögreglu.
Hefði verið óverjandi með öllu,
að láta siíkt undir höfuð leggj-
ast. Hending ein virðist hafa
ráðið því, að ekki urðu stór-
kostleg manndráp í sambandi
við bæjarstjómarfundinn 9.
nóv., og vissulega var eklci á
það hættandi, að lála alt reka
á reiðanum. Höfðu æsinga-
mennirnir mjög í hótunum eft-
ir fundinn og óhug mikluxn sló
á marga bæjarbúa. Konur urðu
óttaslegnar, og börn, sem hlust-
að höfðu á orðbragð einhverra
æðisgenginna manna, lilupu
lieim til sín grátandi. — Aðal-
atriðið var þó það, að svo virt-
ist, sem litlu munaði, að bær-
inn væri í hers liöndum.
Það hefði verið gersamlega
óverjandi, að sitja auðum liönd-
um og hafast ekki að, er stór-
kostlegar meiðingar og inis-
þyrmingar liöfðu átt sér stað
af hálfu þeirra manna, sem ekki
liafa komist upp á lag ineð að
berjast fyrir álnigamálum sín-
um á annan hátt, en með of-
beldi. Stjórninni er slcylt, að
verja borgarana og vernda frið-
inn í landinu. Og úr þvi sem
komið var, varð það auðvilað
ekki gert með öðru móti en því,
að efla og styrkja lögregluna.
Fyrir því var það sjálfsagða ráð
tekið, að koma upp varalög-
reglu og mun flokkurinn nú
um það bil fullskipaður.
Er þess að vænta, að gifta
iands og þjóðar taki nú í taum-
ana og sveigi huga manna til
skynsamlegrar og friðsamlegr-
ar stefnu og bróðernis, svo að
ekki þurfi ti,l þess að koma, að
varalögreglunni vcrði beitt.
Heyrst hefir, að forsprakkar.
kommúnista og jafnaðarmanna
sé að æfa sérstakar hersveitir
sér til yarnar. Fregnin er ótrú-
leg, en mun þó sönn. Er þar
um uppreist gegn ríkisvaldinu
að ræða og beina tilraun til
þess, að kollvarpa þjóðskipu-
laginu með byltingu.
Allur almenningur liefir for-
dæmt forsprakka uppþots-
manna, þá er eggjuðu hugsun-
arlausa unglinga til óhæfuverk-
anna 9. f. m. — Eg hefi átt tal
við fólk úr öllum stéttum um
þessa atburði og langflestir
harma, að slíkt skyldi geta kom-
ið fyrir. Sumir voru dálítið heit-
ir og æstir fyrstu dagana, bæði
sjálfstæðismenn og jafnaðar-
menn. Síðan hefir ró fallið yfir
hugina, og fjölmargir jafnaðar-
menn, sem eg hefi íalað við, eru
þeirrar skoðunar, að svona til-
tektir (eins og 9. nóv.) sé ekk-
ert annað en hrein vitleysa —
háskaleg viileysa, bæta sumir
við. Og þeir fallast á það, að
eins og komið hafi verið, hafi
ekki verið um annað að ræða,
en að stofna varalögreglu. En
þeir taka það fram jafnframí,
að þeir óski þess og vænti, að
henni þurfi aldrei að beita. All-
ar deilur eigi að útkljást í góðu
og á friðsamlegan hátl.
Svona hugsar og talar fólkið
— allur almenningur. Nauðsyn
varalögreglunnar er í þann veg-
inn að verða viðurkend af öll-
um öðrum en þeim, sem treysta
sér ekki til þess, að láia á sér
bera, nema með illindum og
ofsa. Þeir menn eru að vísu
ekki mjög margir, en búast má
við, að þeim takist enn um
stund að glepja unglingum og
ójiroskuðum mönnum svo sýn,
að þeir fylgi þeim eitthvað
áleiðis í baráttu þeirra fyrir
því, að kollvarpa þjóðskipulag-
inu. —
En vonandi vitkast þeir allir
smám saman og hverfa frá villu
sins vegar. Og þá má vera, að
varalögreglan verði óþörf. —
Fyr ekki.
Vox.
Hver sá maður, sem fengist
hefir við að rita um horfnar
aldir, liefir hlotið að finna til
þess, hve bagalegt er að vanta
myndir af því, sem verið er að
lýsa, hvort sem um byggingar,
gripi eða menn er að ræða. Það
er kunnara en frá þurfi að
segja, að sumu er ómögulegt
að lýsa svo, með orðum, að les-
andi eða áheyrandi fái rétta
mynd, enda skortir oft mikið á,
að sagnfræðingar geti öðlast
réttan skilning á ýmsu, sem
þeir vildu vita, einkum að þvi
er tekur til menningarsögu.
Mönnum er nú orðið það
ljóst, að myndir eru bestu og
öruggustu heimildir i sinni röð
og eklci er ólíklegt, að kvik-
myndir verði framvegis lang-
besta heimild um suma at-
burði, sem örðugt væri að lýsa
með orðum og ekki cr hægt að
sýna í samhengi á ljósmyndum.
Erlendis er gefið út mikið af
merkum myndaritum, sem eru
sagnfræðingum ágætar lieim-
ildir. Nýlega kom út eilt slikt
rit varðandi dönsk prestsetur á
Ascliehougsforlag i Ivhöfn
(Gamle Præstegaarde). Er
þetta allstór bók, 159 blaðsíður,
með fróðlegum inngangi eftir
II. Zangenberg og milli 70 og
<S() myndum (teikningum) eft-
ir Ilákon Spliid.
í gömlum, dönskum þorpum
var prestsetrið fvrrum öft álit-
legasta býggingin að kirkjunni
uudantekinni. Á 17. öld var svo
komið, að prestabústaðimir
voru víða hrörlegir, og víða
verður þess vart i lieimildmn,
að danskir prestar verða að taka
við þessum vistarverum svo iUa
á sig komnum, að þær liengu
rétt uppi og var hætta búin af
vindi og veðri. Um útlit danskra*
prestsetra er nauðalítið kunn-
ugt fyrst framan af, og ekki eru
til eldri byggingar af því tagi
en frá 17. öld. Af elslu dönsk-
um prestsetrum má sjá, að þau
hafa verið veglegri en samskon-
ar húsakynni í sunnanverðri
Sviþjóð, að því er ráða má af
lýsingu Fraldcans Charles d’Ogi-
er, sem ferðaðist um Svíþjóð ár-
ið 1634 og lét þá svo um mælt
i dagbólc sinni, að prestsetrin
þar væri býsna lágkúruleg og
að þeim svipaði íil gæsa- og
hænsnaliúsa.
Fyrrnefnt rit er merkileg
heimild þeim, sem vilja setja
sig inn í byggingarlag liðinna
ííma, og reyndar liin ciguleg-
asta bók, sakir þess, hve vel
hefir verið til hennar vandað.
Hér á landi hefir enn ekki ver-
ið sint mikið slíkri bókaútgáfu,
sem hér ræðir- um. í þvi sam-
bandi má helst nefna hið vand-
aða rit: Myndir úr menningar-
sögu fslands, sem þeir Sigfús
ílentugt til jólagjafa.
Leðurvörudeild
Hljúðfærabússms
og ATLABÚÐ.
Blöndal og Sigurður Siglryggs-
son gáfu ú't fyrir skömmu. —
Heyrst hefir, að biskup vor, df.
Jón Helgason, sem er prýðilega
drátthagur maður, hafi á yfir-
reiðum sinurn um landið teikn-
að allar eða allflestar íslenskar
kirkjur. Væri gott til þess aS
vita, að svo merkilegt mynda-
safn yrði bráðlega gefið út í
bókarformi, ef til vill með á-
þekku sniði og dönsku prest-
setrin,. sem Ascliehoug hefir
sent frá sér, og mundi vafa-
laust margur vilja eiga þá bók,
auk þess sem hún yrði góð
heimild á sinum tíma.
S. Sk.
Visir
er 8 síður í dag. — Dónim*
Hæstaréttar í málum þeirra
Magnúsar Guðmundssonar og
C. Behrens er birtur í aukablað-
inu.
Veðrið í morgun.
Hiti i Reykjavík í morgun -j-
0 st, ísafirði 1, Akureyri -j- 2»
Seyðisfirði 2, Vestmannaeyjum
3, Stykkishólmi — 1, Blönduósí
-t- 1, Hólum i Hornafirði 1*
Færeyjum 7, Julianehaab -j- 14*
Jan Mayen -j- 4, Hjaltlandi 9
stig. (Skeyti vantar frá Gríms-
ey, Raufárhöfn, Grindavík og
Angmágsalik). Mestur liiti hér £
gær 2 stig, minstur -j- 1 stig.
Urkoma 1,5 mm. — Yfirlit:
Kyrstæð lægð yfir Grænlands-
hafi. Önnur milli íslands og
Færeyja á lireyfingu norðaust-
ur eftir. Horfur: Suðvesturland:
Faxaflói, Breiðafjörður, Ve»t-
firðir: Suðaustan og sunnan
kaldi. Snjóél. Norðurland og
norðausturland:' Suðaustan og
sunnan gola. OrkomulausL
Austfirðir, suðausturland:
Breytileg ótt og hægviðri. Snjó-
él.
Esja
var í Stykkishólmi í mörgun.
Væntanleg hingað í nótt eð«
fyrramálið.
Aflasölur.
Rán hefir nýlega selt ísfisk-
afla í Englandi fyrir 947 stpd.
og Belgaum fyrir 775 stpd.
Sviði hefir selt ísfiskafla í
Þýskalandi fyrir 12,100 rikiv
mörk og Gulltoppur fyrir
14,000 rm.
Glímuíelagið Ármaim.
Glímt verður um fjölbragða-
peninginn i kveld kl. 8, og er
það í fyrsta skifti á þessum
vetri.
Merkilegt heimildarrit.