Vísir - 18.02.1934, Blaðsíða 2

VISIR
SARDÍNUR
Óheilindi
alþýduleidtoganna.
Á síðasta bæjarstjórnarfund!
báru fulltrúar alþýðuflokksins
fram margorða tillögu um að
skora á borgarstjóra og bæjar-
ráð að hlutast til um, að bæjar-
menn yrðu látnir sitja fyrir
vinnu í bænum. Tillaga þessi
var að þvi leyti öldungis óþörf,
að áður hafði verið beint ein-
dregnum tilmælum um þetta til
vinnuveitenda í bænum. En af
því orðaflóði, sem aðalflutn-
ingsmaður tillögunnar, bæjar-
fulltrúi Stefán Jóh. Stefánsson,
lét fylgja henni, mátti nú líka
ráða það, að tilgangurinn með
tillögunni var allur annar en sá,
að verkamönnum i bænum
mætti verða gagn að henni. •—
Skraf Stefáns Jóh. hné alt að
því, að brigsla forstjórum til-
greindra útgerðarfyrirtækja um
það, að þeir notuðu aðstöðu sina
sér til framdráttar sem þing-
menn kjördæma utan Reykja-
víkur. Tillagan var þannig bor-
in fram eingöngu i þvi skyni,
að fá tækifæri til að rægja á-
kveðna menn.
Hjer skal ekkert um það sagt,
hvaða fótur kunni að vera fyr-
ir þessum dylgjum Stefáns Jó-
hanns. En það er rétt að vekja
athygli á því, í þessu sambandi,
að engin önnur ráð eru til þess,
að tryggja verkamönnum í
Reykjavík forgangsrétt til
vinnu í bænum, en að beita
verklýðssamtökunum fyrir því.
(Jtan af landi.
Akureyri 16. febr. FÚ.
Fra sRákjjinginu.
Fimta umferð í meistara- og
fyrsta flokki skákþings íslend-
inga lauk þannig, að Páll Ein-
arsson vann Stefán Sveinsson;
Ásmundur Ásgeirsson vann
Svein Þorvaldsson; Jónas Jóns-
son vann Aðalstein Þorsteins-
son; Sigurður Lárusson vann
Guðmund Guðlaugsson; Jóel
Hjálmarsson vann Guðbjart I
Vigfússon og Þráinn Sigurðs-
son vann Eið Jónsson.
Eftir þessa Umferð hafa þeir
Ásmundur og Þráinn sína fimm
vinningana hvor, og eru liæstir.
1 öðrum flokki eru bæstir eft-
ir fimtu umferð þeir Sæmund-
ur Pálsson með fjóra vinninga;
Bjöm Axfjörð og Þórhallur
Hallgrímsson með 3% vinning
hvor og Þorsteinn Gíslason með
3 vinninga.
Sjötta umferð fór þannig:
Páll Einarsson gerði jafntefli
við Sigurð Lárusson, Guðmund-
ur Guðlaugsson vann Aðalstein
Þorsteinsson, Sveinn Þorvalds-
son gerði jafntefli við Jónas
Jónsson, Ásmundur Ásgeirsson
vann Guðbjart Vigfússon, Jóel
Verklýðsfélögin banna vinnu
utanfélagsmanna, bæði á sjó og
landi. Á sama hátt gæti þau að
sjálfsögðu bannað vinnu utan-
bæjarmanna, bæði í landi og á
skipum, sem skrásett eru hér í
bænum. Og ef útgerðarmenn
eða aðrir vinnuveitendur eru á~
mælisverðir fyrir það, að taka
utanbæjarmenn í vinnu, þá er
það ekki síður, heldur miklu
fremur réttmætt, að áfellast
leiðtoga verkalýðsins í Reykja-
vik fyrir það, að láta vinnuveit-
endum haldast það uppi.
Rógur alþýðuleiðtoganna um
vinnuveitendur hlýtur þannig
að bitna á þeim sjálfum að lok-
um. Þeir, sem sjálfir hafa kos-
ið sér það hlutskifti, að vera
„sverð og skjöldur“ verka-
manna og sjómanna í Reykja-
vík, bera sjálfa sig þyngstum
sökum, þegar þeir saka aðra um
það, að hagsmunir verkalýðs-
ins séu fyrir borð bornir i þess-
um efnum. Því að þeir einir
liafa aðstöðu til þess að gæta
þessara liagsmuna. En af þessu
má líka ráða, hve lítið þeir láta
sér ant um liagsmuni verkalýðs-
ins. Þeim er ant um það eitt,
að magna óvild verkalýðsins til
vinnuveitenda, því að slík óvild
er vel til þess fallin, að hlaða
undir þá sjálfa. Og í þeim til-
gangi einum hafa þeir borið
fram tillögu sína á bæjarstjóm-
arfundinum.
Hjálmarsson vann Eið Jónsson
og Stefán Sveinsson vann Þráin
Sigurðsson.
Arngerðareyri 17./2. FÚ.
Nýjar kjördeildir.
Yfirkjörstjórn Norður-lsa-
f jarðarsýslu hefir samþykt tvær
nýjar kjördeildir, aðra í Vestur-
Aðalvík, er heitir Sæbólskjör-
deild, en liina í ytri hluta Naut-
eyrarhrepps, er heitir Melgras-
eyrarkjördeild.
Landsfundur bænda.
Almennur fundur bænda á
Arngerðareyri hefir samþykt
að senda þrjá menn úr Naut-
eyrarhreppi á landsfund hænda,
er hefst 10. næsta mánaðar í
Reykjavik. Ivosnir voru þeir Jón
Fjalldal, Melgraseyri, Halldór
Jónsson, Arngerðareyri, og Sig-
urður Pálsson, Nauteyri.
Núpi við Dýrafjörð, 17./2. FÚ.
Gullbrúðkaup.
í dag eiga gullbrúðkaup þau
hjónin JóhannesÓlafsson hrepp-
stjóri, fyrrum alþingismaður,
og Helga Samsonardóttir, Þing-
eyri. Jóliannes er nú 74 ára, en
er ennþá lieilsugóður, og ung-
ur í anda, og gegnir mörgum
trúnaðarstörfum. Frú Helga er
heilsubiluð, en gegnir J)ó heima-
störfum. Þau hjónin liafa boð
inni í kvöld.
Víkingavatni 17./2. FÚ.
Kvefsótt.
Illkynjuð kvefsótt hefir geng-
ið í Norður-Þingeyjarsýslu, og
hefir látist úr afleiðingum licnn-
ar Siggeir Pétursson, bóndi á
Oddsstöðum, aldraður maður.
Veðurfar.
Veðráttan i Norður-Þingeyj-
arsýslu hefir verið umlileyp-
ingasöm, en óvenju mild, og er
snjólaust í bygð að heita má,
og ís á vötnum svo ótraustur,
að elstu menn muna eigi annað
eins um þelta leyti. Um jólin
sprungu út blóm í görðum norð-
an vi'ð heimskautsbaug.
Þórshöfn 17./2. FÚ.
Mannalát.
Nýlega er látinn hér í sjúkra-
húsinu Samúel Guðmundsson,
um Sjötugur að aldri. Hann var
ættaður af Vesturlandi og
stundaði lengst af járnsmíði og'
rak þá iðn um tíma i Reykja-
vik.
Vilavörður Rifstangavitans,
Jóhann Baldvinsson, bóndi á
Rifi á MeJrakkasléttu, andaðist
15.v þ. m. tæplega 68 ára að
aldrei. Hann hefir stundað vita-
gæsluna síðan vitinn var reisl-
ur sumarið 1911.
Nýlega er látinn Páll Sigurðs-
son bóndi að Skálafelli i Suðui’-
sveit. Hann var maður á sex-
tugsaldri. (Hornafjarðarfrétt).
FÚ. —
Hornafirði 17./2. FÚ.
Fornmannadys?
Beinagrind af manni og forn-
menjar nokkrar liafa fundíst í
svonefndri Álaugareign, sem er
eyja í Hornafirði. Þórhallur
kaupmaður Daníelsson byrjaði
fyrir 2 árum að reisa þar út-
gerðarhús, og bætti við þau Á
vetur, og lagði veg frá bryggj-
unum upp að húsunum. Við þá
vegagerð var grafið niður á
beinagrind, er lá urn 1 meti’a
undir yfirborði, og fundust lijá
beinagrindinni 2 járn og einn
kambur xir horni eða beini.
Fornrxienjaverði var þegar gert
aðvart, og lagði hann svo fyrir,
að lxonum skyldu sendir mun-
irair til athugunar, en beinin
skyldu látin óhreyfð til vors.
Pest í sauðfé.
Veiki í sauðfé hefir komið
upp að Rauðará í Lóni og eru
þar dauðar 10 ær. Veikin er tal-
in líkjast mjög hinni svo nefndu
Hvanneyrarveiki, sem er sögð
óþekt hér í sýslxi.
Hallreigarstaðir.
Þaö eru um io ár síöan íyrst var
fariö aö ræða um byggingu
kvennaheimilis í Reykjavík. í
fyrsta bréfinu, sem sent var víða
um landið, um þetta mál, er komist
svo að orði meðal annars:
„Þetta er eitt af áhugamálum
Bandalags kvenna. Að geta komið
upp húsi er orðið geti vistarvera
fyrir stúlkur, er dvelja hér til
náms og eiga enga ættingja eða
kunningja hér, er þær geti dvalið
hjá. — Það er oft undir heppni
komið, hver vistarveran verður.
Hergbergin oít óvistlegri og að-
búnaðurinn verri en á hefði verið
kosið. Þrengslin meiri en hentugt
sé, þeim er nám stunda. Og tjón-
ið, sem hið unga námsfólk getur
beðið af því, að það fær eigi við-
mnanlegan samastað vill oft verða
æðimikið“ o. s. frv. — — Þessi
orð benda til þess, aö byggingu
þessari var og er ætlað að taka á
móti stúlkum, er koma ókunnug-
ar hingað til Reykjavíkur. Þar
eiga j)ær að eiga visa leiðbendingu
og aðstoð við að koma sér fyrir,
hvort heldur við nám eða atvinnu.
Þar er ætlast til að verði nokkur
íbú'ðar- og gistiherbergi fyrir
námsstúlkur og aðkomu konur, er
dvelja hér i höfuðstaðnum um
lcngri eða skcmmri tíma. En brátt
stækkaði markmið Jæssarar
kvennabyggingar, er siðar hlaut
nafnið „Hallveigarstaðir“, til
minningar um fyrstu reykvísku
konuna, Hallveigu Fróðadóttur.
Hér átti og að sjálfsögðu að vera
miðstöð fyrir ýmiskonar starfsemi
kvenna, félagasambönd og lands-
fundir að hafa þah samkomur sín-
ar og kvenfélög Reykjavíkur fundi
sina, en Heimilisiðnaðarfélag ís-
lands og Lestrarfélag kvenna að
hafa þar fasta bækistöð. — Á
Hallveigastöðum er ætlast til að
reynt verði að glæða og efla það
sent þjóðlegt er, heilbrigt og hag-
nýtt, en sú viðleitni á jafnframt að
vera miðuð við sanngjarnar nú-
tímakröfur og listasmekk. Á Hall-
veigajrstöðum . er þvú luigsað til
þess, að korna á vekjandi og fræð-
andi fyrirlestrum um almenn þjóð-
félagsmál, en þó sérstaklega urn
heilbrigðis, uppeldis og hússtjórn-
armál. Þar er og búist við, að fari
frarn kvensla í ýmsum sérgreinum,
sem augu manna eru nú loks að
opnasf fyrir, að nauðsynlegt sé
fyrir oss konurnar að fá sein besta
þekkingu á.
í erindi er eg flutti í útvarpinu,
síðastliðið haust, urn uppeldismál,
drap eg á ýms atriði, er við koma
sérmentun kvenna og taldi afar
áríðandi, að konur alment beittu
sér fyrir því, að fá þing og vald-
hafa þessa lands til Jiess að viður-
kenna rétt vorn til aukinnar ment-
unar á Jæssum sérsviðum, t. d. að
handavinnunám stúlkna yrði bætt
og aukið alment, að matreiðsla og
hagnýt vinnubrögð, yrðu kend í
sérskólum eða á námskeiðum og
helst gjört að skyldunámsgrein-
unx innan ákveðins aldurs. Eitt-
hvað af þessari keiíslu, er í ráði
að fari fram á Hallveigastöðum, er
þeir kornast upp. Eins og kunnugt
er á Heimilisiðnaðarfélag íslands
aðsetur í Reykjavík. Það styrkir
og heldui; uppi einstaka námskeið-
urn, t. d. í vefnaði, tréskurði og
og saumaskap. Gera námskeið
þessi mikið gagn og eru vinsæl hjá
fjölda hugsandi manna. Nýtur
félagið dálítils styrks af almanna-
fé, en hann er alt of lítill og fer að
jafnaði mestmegnis út um sveitir
lands til handavinnu námskeiða
þar, en Reykjavík verðtir útund-
an, eins og oft ber við, er um rikis-
styrki er að ræða. Hér í Reykjavík
Jxarf að komast á fót fastur handa-
vinnuskóli, einskonar framhalds-
skóli fyrir ungu stúlkurnar í
Reykjavík og í sambandi við hann
útsölustaður fyrir efni og áhöld til
vinnunnar, svo að unglingarnir,
sem læra að búa til ýmsa muni, eigi
greiðan aðgang að Jxví, er Jiarf til
jiess að geta haldið áfram við nám-
ið í fristundum sínuin eða jafnvel
sem atvinnugrein — fengið sölu á
vinnunni — og Jiannig fengið
Istuðning fyrir lífið að einhverju
leyti. i
Árið 1926 voru gefin út hluta-
bréf til eflingar jiessu byggingar-
máli kvenna. Safnaðist á því ári
um 27 þúsundir króna, en önnur
álíka upphæð hefir bæst við síðan
og auk þess lóðin við Lindargötu,
er Aþingi gaf félaginu undir hús- |
iÖ, en nú má selja til ágóÖa fyrir !
„Hallveigarsjóð Kvennaheimilis- j
ins“, sem'myndast hefir af gjöfum,
áheitum og ágóða af skemtununx
félagsins, og varið verður sam-
kværnt skipulagsskrá hans til bygg-
ingar Hallveigarstaða, ásamt hluta-
fénu. Árið 1930 keypti félagið lóð
undir húsið á einhverjum besta stað
í bænum, við Garðastræti, Túngötu
og Öldugötu, og hefir teikning ver-
ið gerð af þeim hluta byggingar-
innar, senx ráðist verður i að reisa
jafnskjótt og efni leyfa.
í dag er „Konudagurinn" svo-
nefndi, eða fyrsti dagur Góu. Hef-
ir ríkisstjórnin veitt leyfi til þess
að seld verði merki til ágóða fyrir
byggingu Hallveigarstaða. Er merk-
ið dregið eftir gamalli lyklasylgju á
Þjóðmenjasafni Islands. Á það að
verða nxerki Kvennaheimilisins í
franxtiðinni. Gefst bæjarbúum nú
tækifæri til Jxess að styðja þetta
JxjóðJxrifamál með Jxví að kaupa
nxerkin, senx eru til sölu i dag og
á morgun. Sönxuleiðis verður þakk-
sanxlega tekið á móti styrktarfé og
hlutum í fyrirtækinu.
Laufey Vilhjálnisdóttir.
Brottfarartími skipanna.
Afleitur ósiSur er JxaS, senx al-
nxennur er orSinn meS islensku
skipin, aS Jxau komast ekki af stað
á Jxeim tima, sem auglýstur en
Þetta er m'jög óþægilegt fyrir far-
Jxega og þá sem koma a'S skipshliö
til aS kveðja Jxá. Þetta hefir veriS
mjög tilfinnanlegt með „Esju“ í
seinni tíS, en EimskipafélagiS er
enganveginn saklaust heldur. Út-
lendu skipin vita miklu betur hvaS
tímanum líSur. — Enginn finnur
aS Jxví, Jxótt erfitt sé aS halda á-
kveSnum brottfarartíma á milli-
höfnum. En hér í Reykjavílc ætti
JxaS aS vera hægSarleikur. — Lík-
legt er aS Jxessi óregla eigi rót sina
í kröfum, sem gerSar eru um flutn-
inga á síSustu stundu og vitanlega
getur JxaS veriS bagalegt fyrir út-
gerS skipanna, aS sitja slíkt af sér.
En hitt er ekki siSur varhugavert,
að reyna mjög freklega á Jxolin-
mæSi íarþeganna og getur meira
aS segja hefnt sín eftirnxinnilega.
Farþegi.
Landakotskirkja.
Hámessa- kl. 10 árd. Guðsþjón-
usta með prédikun kl. 6 síðd.
Hallveigarstaðir.
Unglingar eru beðnir að selja
nxerki Hallveigarstaða. Komi til
viðtals á lesstofu barna, Aðalstrætí
11, ld. 10—12 og 1—6 i dag og
á morgun. Sölulaun.
Es. Gullfoss
fer héðan i kveld vestur og norð-
ur. Farþegar verða margir.
Útvarpsnotendafélag
Reykjavíkur birtir augl. í blað-
inu i dag, og skal athygli útvarps-
notenda vakin á henni.
ísland í erlendum blöðum.
í hausthefti ársfjórSungsrits-
ins Journal oí English and Ger-
manic Philology, sem Illinois-há-
skólinn stendur aS, birtist fyrsti
kaflinn af lángri ritgerS effir dr.
Richard Beck unx Jón Þorláksson.
skáld frá Bægisá, undir titlinum:
„Jón Þorláksson — Icelandic
Translator of Pope and Milton."
— í nóvemberhefti Sönner ar
Norge — hins útlxreiddasta mál-
gagixs sambandsfélaga NorS-
manna í Vesturheimi, var preixt-
uS útvarpsræSa eftir R. Beck um
Leif Eiríksson og Ameríkufund
hans, sem var flutt í Grand Forks
á f. á. — I norsk-ameríska stór-