Vísir - 24.06.1934, Blaðsíða 2

VISIR
Nýkomið mikid lirval af
fallegum
Stefán Gunnarsson,
Austurstræti 12.
Töíramediitl
j afaadapmaima.
Aumingja Hermann!
Jafnaðarmenu liafa yfirleitt
verið dulir á það, með hvaða
töfrabrögðum þeir ætluðu sér
að „reisa við“ atvinnuvegina, ef
þeir næðu völdunum. Þeir hafa
gert ])á grein fyrir núverandi
vandræðum þjóðanna, að „auð-
valdsstefnan" væri að kollsigla
sig og kæmi það aðallega fram
í offramleiðslu sem leiddi af sér
atvinnuleysi. Við þessum mein-
semdum segja þeir að sé að eins
eitt ráð, og það sé þjóðnýting.
— En svo fer þeim að vefjast
tunga um tönn, þegar þeir eiga
að fara að gera grfein í'yrir því,
livernig úr þessu verði bætt með
þjóðnýtingu. Þá rekur alveg í
strand í ræðum sínurn og skrif-
um, þegar að þessu kemur. Þá
er ýmist tíminn, sem ræðu-
manninum er skamtaður, of
stuttur lil að gera nánari grein
fyrir því, eða það yrði of langt
mál til að skýra í „stuttri blaða-
grein“, og rúmið í blöðunum of
lítið fyrir langa blaðagrein um
þetta! — En það ber þeim öll-
um samaix um, að áheyrendur
og lesendur geti alveg reitt sig
á, að þetta sé áreiðanlega víst,
allar fyrirællanir jafnaðar-
manna séu þaulhugsaðar og
gaumgæfilega rannsakaðar,
þvi sé almenningi ólisétt að
treysta! En það sé bara alveg
ómögulegt að fara nánara út*
í þáð!
Einn ræðumaður jafnaðar-
manna, sem þátt tók í útvarps-
umræðunum, gerðist þó svo
djarfur, að hann fór að reyna
að gera nánari grein fyrir
þessu töframeðali þeirra, þjóð-
nýtingunni, og liafði þó ekki
nema 15 mínútna ræðutíma.
Hefði þá mátt ætla, að Emil
JónssonogHéðinn,sem hvor um
sig liöfðu 30 mínútur til um-
ráða, hefðu getað gert frekari
greiri fyrir því. En ræðumað-
ur sá, sem lagði út i að skýra
þetta, er alveg ný stjarna á
hinum pólitiska himni, og er
þvi ekki ólíklegt, að trú hans
á óskeikulleika kenninganna
sé ennþá öruggari en hinna,
og hann því verið djarfari að
boða haná opinberlega Ifyrir
almenningi.
Þessi ræðumaður sagði, að
þjóðnýting og ríkisrekstur væri
nú sitt hvað. .Tafnaðarmenn
vildu ekki ríkisrekstur, heldur
þjóðnýtingu. En þjóðriýtingin
væri þannig, að t. d. íbúar i
sjávarþorpi gengi allir í eilt
samvinnufélag um atvinnu-
rekstur þann, sem þorpsbúar
ættu að lifa á, og ælti þeir all-
ir að liafa jjafnt atkvæði um
alla tilhögun og framkvæmdir.
En það varðaði mestu, að fulls
réttlætis væri gætt! — Nánari
grein vanst honum nú ekki
tími til áð gera fyrir þessu.
En áheyrendur verða þá að
fylla i eyðurnar. Og það vill
nú svo vel til, að menn hafa
lítilslxáttar reynslu af slik-
um samvinnurekstri útgerðar.
Menn þekkja dæmi þess, að
skipshafnir liafa alveg tekið
ráðin af skipstjóranum og ekk-
ert skeytt um það, þó að lxann
hefði bæði meiri reynslu og
þekkingu. Það er auðvitað líka
til þess ætlast, að kaupgjald
verði alt ákveðið með almennri
atkvæðagreiðslu og fjáröflun
til rekstrarins á sama liátt. —
Þá fer rnaður líka að skilja
það, hvers vegna ræðumenn
allra rauðu flokkanna töluðu
uin þjóðnýtingu b a n k a n n a,
sem hér á landi eru allir rikis-
stofnanir. Burt með ríkisrekst-
urinn! Bankana verður að
„þjóðnýta“, svo að almenn-
ingur geti sjálfur skamtað sér
rekstrarfé til fyrirtækja sinna!
Menn furðar ekkert á því,
þó að Emil Jónsson „liefðí ekki
tíma“ til að gera grein fyrir
þessu i 30 mínútna útvarps-
ræðu sinni' á dögunum, og
ekki „rúm“ til þess í hinni
„stuttu blaðagrein“ sinn(i
skömmu síðar. Það var held-
ur ekki von til þess að Héðinn
legði út í það í sinni 30 min-
útna ræðu. Það var engin von
til þess, að þessir tveir menn
legði úl í þetta, af því að þeir
hafa blátt áfrain ekki einurð
á þvi, að fara með svona vit-
leysu fyrir allra augum og eyr-
um.
„Skopkvæðið“
og ferðakostnaður
Jakofes Möller.
--O—■
Niðritarar Alþýðublaðsins
eru ákaflega sárir út af því,
að slöðvuð hefir verið fyrir
samfyllcingu rauðliða prentun
á gömlu „skopkvæði“ um Jalc-
ob Möller. Kvæðið er, að sögn,
all-mergjað, og jafnvel vafa-
samt, að það sé rétt nefnt
„skop“-kvæði. — En það skift-
ir ekki máli.
í harmagráti Alþýðublaðsins
í gær, út af því, að útgáfa
kvæðis þessa var stöðvuð af
■höfundi þess, er þess getið, að
það muni liafa verið ort árið
sem Jakob hafi fengið i ferða-
kostnað úr ríkissjóði kr.
2779.50, en það var árið 1929,
skv. skýrslu þeirri, sem birt
er í Alþýðublaðinu, einnig í
gær. ^
Vísi þólti nú rétt að fræða
menn um það, hverriig þessi
ferðakostnaður Jak. M. væri
tilkominn, og hefir því aflað
sér upplýsinga um það.
Árið 1929 fór Jakob um Vest-
firði og skoðaði þar 10 spari-
TENNIS-spaðar, kr. 18,00 til
50,00. TENNIS-boltar. kr. 1,00
og 1,50. TENNIS-boltanet,
TENNIS-leikreglur. Fótboltar,
allar stærðir, kr. 4,50 til 36,00,
fótboltapumpur og reimar.
Sportvörnhús Reykjavíknr.
sjóði og ferðaðist milli þeirra
ýmist á sjó eða landi, á ýmis-
konar farartækjum. Síðan fór
harin utan, á fund með banka-
eftirlitsmönnum Norðurlanda,
og var fundur sá haldinn í
Helsingfors í Finnlandi. Að
íundinum loknum Jiélt hann
hcimleiðis, cn veiktist i járn-
brautarlest, er skamt var kom-
ið frá Helsingfors, fékk blæð-
ingu, er stafaði frá magasári,
og var því nær blætt út. Var
hann lagður þar á spítala og
lá þar í fullar 3 vikur, en var
síðan fluttur til Kaupmanna-
hafnar og þar lá hann á rikis-
spitalanum í fulla tvo mánuði.
Stóð ferð þessi þannig yfir um
fjóra inánuði.
Fjármálaráðherrann, sem þá
var Einar Árnason, samþykti
að greiða úr rikissjóði helm-
inginn af sjúkrakostnaði Jalc-
obs, en meira fór liann ekki
fram á, enda þótt það sé venja,
að greiða allan sjúkrakostnað
opinherra starfsmanna, ef þeir
veikjast á ferðalögum í sam-
bandi við starf sitt.
Tekjaskattnrinn
1928 og ’29.
Ivosningasnepill framsóknar-
manna hefir prentað upp úr
„Verkin tala“, hinu alræmda
kosninganíðriti fjárbruðlunar-
stjórnarinnar miklu, saman-
burð á tekjuskatti nokkurra
manna í Reykjavík árin 1928 og
1929. í þessum samanburði er
tekjuskattur minn árið 1929
talinn 1722 krónur og nokkurir
aurar. Við þetta er nú það fyrst
að athuga, að svo háan skatt
liefi eg aldrei greitt og mér held-
ur aldrci liorið að greiða. Rélt
talinn var tekjuskattur minn
þetta ár eitthvað á sjötta liundr-
að krónur, að mig minnir. Árið
áður var hann að vísu mun
lægri, eins og hann líka liefir
verið sum árin síðan t. d. s. 1.
ár, er liann var kr. 372,00. Konia
hér til greina mismunandi
tekjur og mismunandi lögmælt-
ur frádráttur, eins og allir vila,
jáfnvel einnig þeir, sem skrifa
i hlöð rauðliða. Og ef þeir vildu
nú hafa fyrir þvi, sem þeirn
ætti að verá ofur auðvelt, að
bera samau laun mín árin 1927
og 1928, þá munu þeir sjá, að
laun og dýrlíðaruppból eru
samtals 1600 kr. liærri síðara
árið. Og þar við bætist að lög-
mæltur frádráttur frá tekjum
mínum mun hafa verið 2000 kr.
hærri fyrra árið (aðallega vegna
málningar á liúsi utan og inn-
an). Er þá fram kominn mis-
munur á skattskyldum tekjum
mínum þessi tvö ár, er nemur
um 3400 krónum og geri eg ráð
fyrir, að það nægi til að rétt-
læta mismuninn á skattinum.
Um mismunandi tekjuskatt
annara manna þessi tvö ár, er
vafalaust svipað áslalt, skatlur-
inn 1929 yfirleitt hærri, vegna
þess, að árið 1928 var iniklum
mun betra tekjuár fyrir alla,
alveg án alls tilverknaðar af
hálfu skattstjóra.
Jakob Möller.
I fyrstu ritsmíð sinni, „Dóms-
mál og réttarfar“, ásakaði Her-
mann Jónasson, lögreglustjóri,
liæstarétt fyrir að liafa með
ólögum lialdið hlífiskildi yfir
„einum af allra þektustu fjár-
svikurum" hæjarfélagsins. í
annari ritsmiðinni kingdi liann
þessu. í þeirri þriðju minnist
hann ekki á hlifð liæstaréttar
við fjársvikara bæjarins, lield-
ur er það nú Hermann nokk-
ur Jónasson, sem lögreglustjór-
inn segir að Iiafi hlotið sér-
slaka vernd hæstaréttar.
Ömurlegri útrejið íen þessa
er vart liægt að liugsa sér. Lög-
reglustjóri gefst upp við að
verja sig sjálfur, en skríður í
skjól þess, sem hann hefir of-
sótt á hinn svívirðilegasta liátt.
Enda er samræmið ekki meira
en það, að liann í öðru orðinu
telur hæstarétt ranglega liafa
sýknað verjandann fyrir óliæfi-
legan drátt, og er þó sýknun
beggja, lögreglustjóra og verj-
anda, á sömu síðu dómasafns
réttarins. Mætti því ætla, svo
fremi rök eru ekki að öðru
færð, að ámóta mikið sé upp
úr dómi réttarins í báðum til-
fellum að leggja.
En fljótgert er að sanna, að
þótt liæstiréttur vilji ekki sekla
Hermann, skv. kröfu B. G., fyr-
ir of mikla hörku, þá á Her-
mann ilt með að verja sig með
þeirri sýkmm, þegar á hann er
borin of mikil linkind við
Björn.
En lögreglustjóri gefst alveg
upp við að færa önnur rök fyr-
ir sakleysi sínu en þessa sýkn-
un, sem sýnt er, að skiftir ekki
máli í þessu sambandi, heldur
hygst forða sér með stóryrð-
um og skætingi um vankunn-
áttu mína. Þessa vankunnáttu
rökstyður hann þó með því
einu, að eg' taldi lögreglustjóra
hafa erfiða aðstöðu til að á-
saka aðra fyrir drátt máls, sem
upplýst er, að hann sjálfur dró
í heilt ár, þvert ofan í fyrir-
ínæli dómsmálaráðunevtisins,
sem hann nú ásakar fyrir
dráttinn. Enda treystir lög-
reglustjóri sér ekki til að mól-
mæla, að dómsmálaráðuneytið
Iiafi Iiinn 29. nóv. 1929 skrifað,
að honum væri rétt og skylt,
að rannsaka lögbrot Björns
Gíslasonar.
Vitanlega er það rangt hjá
lögréglustjóra, að þó málin
gegn B. G. og H. I. P. Iiefðu ver-
ið rekin sitl í hvoru lagi, hefði
þar af leitl ómerkingu þeirra.
En þó Hermann liefði haldið
áfram rannsókn gegn B. G.,
hefði engu að síður mátt reka
málin saman, þvi að eins og
skjöl málsins sanna, þá byggir
dómsmálaráðuneytið leyfi sitt
til Hermanns um að fresta
máli H. I. P. á þvi einu, að
eun sé ekki ncma svo óveru-
leg brot á hana sönnuð, að
ckki sé rélt að rekast frekar
í þeim, að svo komnu. Hins-
vegar er Hermanni skipað að
halda áfram rannsókn gegn
Birni Gislasyni, svo fremi liann
telji lögbrot sannanleg á Iiann.
í því fólst aflur, að ef i sam-
bandi við þá rannsókn kynnu
að sannast önnur afbrot á II.
J. P. en áður voru kunn, þá
væri frestsskilyrðið á Iiennar
máli þar með niður fallið, úr
því hún reyndist sek um meira
en áður var vitað. Sleitulaus
rannsókn á athæfi Björns
Gíslasonar, i samræmi við fyr-
irmæli dómsmálaráðuneylis-
ins, hefðu því ellaust flýtt öllu
málinu um a. m. k. eitt ár.
Lögreglustjóri ber ekki leng-
ur við að afsanna, að honum
hafi borið skylda til, skv. 3.
mgr. 8. gr. gjþrl. 1929, að höfða
mál gegn Birni Gíslasyni. Ein-
ungis liæðist hann mikið að
því, hve ákvæðið sé lieimsku-
legt, og segir: „Svona flónsku
er ekki eyðaudi orðunx að.“
Þar um má Hermann liafa
hvert það álit, sem hann vill.
Það var Jónas Jónsson, sem
fékk þetta ákvæði lögleitt. Til
þeirrar lagasetningar naut
hann góðrar aðstoðar Her-
manns Jónassonar, sem í bréfi
dags. 17. nxars 1929 nxælli ein-
dregið með frumvarpi Jónasar,
sbr. Alþt. 1929, A, 600—601.
Um þau ákvæði, sem hér um
ræðir, lögregluréttarrannsókn-
ina í lieild, segir Hermann:
„Annars er það með þetta á-
kvæði, eins og svo nxörg önn-
ur, það er ónýtt í liöndum lé-
legra nxanna, en beitt vopn í
höndunx þeirra rannsóknar-
dómara, sem kunna að beita
því.“ Á Björn Gíslason fceit
vopnið hjá lögreglustjóra ekki
fyrr en eftir hálfan sextánda
nxánuð, og meir en helmjngi
slælegar en hjá hæstarétti. Má
þar af marka, hversu vel hef-
ir verið á haldið af lögreglu-
stjóra.
Ósvífni Hermanns nxá sjá af
því, að enn neitar hann, að
■Tónas Jónsson hafi gefið fyrir-
skijxun unx afgreiðslu málsins
í dómsnxálaráðuneytinu, þótt
hann verði að jála, að Jónas
hafi níeð eigin handar áritun
samþgkt fyrirskipunina.
Lögreglustjóri neitar því
ekki, að 15. gr. tskp., 24. jan.
1838, veiti undirdónxurum
heinxild til nxálshöfðunar, án
þess að þurfa að bera það áð-
ur xindir ráðuneytið. Er það
því fyllilega rétt, sem eg hefi
áður sagt, að ef Hermann taldi
íslandshankastjórana svo seka,
sem liann nú telur, þá lxafði
liann fulla lieimild til að liöfða
sjálfur nxál á hendur þeinx þeg-
ar í stað. Ætti Iögreglustjórinn
að láta vera að lieinxska sig
á því, að halda að það sé ein-
hver ný kenning nxin, seixi i
lögunx liefir staðið í meira en
96 ár.
í uppliafi fyrstu greinar
nxinnar benti eg á, að eg veldi
mál Björns Gíslasonar sérstak-
lega til rannsóknar, vegna þess,
að eg vildi ekki' ráðast á garð-
inn þar sem hann var lægstur
hjá lögreglstjóra. Eg vildi ein-
nxitt sýna franx á, hvernig af-
staða hans er í þvi rnáli, sem
fjöldi manna hafði þar til eg
r,itaði grein inina, talið vera
hið eina af nxeiri lxáttar em-
bættisverkunx hans, er lxann
væri skannnlaus af. Þegar Her-
nxann stendur nú berstripað-
ur frammi fyrir alþjóð í þvi
nxáli, þarf hann ekki að lxalda,
að liónum takist að leiða at-
hyglina frá ástandi sínu, með
þvi að byrja aftur á ja])li sínu
um þau mál, sem liann þegar
áður var orðinn sannur að sök
um óhæfilega framkomu í.
fíjarni fíenediktsson.
i ________
K j ó s i ð E-i i s t a n n!