Vísir - 07.11.1934, Blaðsíða 2

V I V i •*
Þjóöþmgskosmngar
í Bandarikjunam.
Demokratar halda sennilega
meiriliiitavaldi í bádum
þingdeildum.
Washington ó.nóv. — FB.
Bjóöþingfskosningar fara fram i
tíandaríkjunum í dag og rnunu úr-
slit þeirra leiöa skýrt i ljós, hvert
fylgi ríkisstjórnin hefir, hvort al-
menningur hefir mist, aö litlu eöa
miklu leyti. trúna á, a'ö viöreisnar-
áform hennar hepnist o. s. frv. i
ríkinu Maine er kosningin þegar
um garö gengin (í sept.) og hárti
demokratar þar sigur úr býtum,
sem kunnugt er. Kosiö veröur i
fulltrúadeild þjóðþingsins og
sæta í efri deild ]tess. Einnig veröa
ví'Sa kosnir ríkisstjórar og ýntsir
embættismenn einstakra ríkja. Sér-
fræöingar hafa hallast að því, aö
úrslitin veröi ]tau. aö demokratar
haldi meiri hluta sæta í báöttm
deildum og aö republikanar geti
alls ekki g'ert sér vonir um meira
en yS sæta í fulltrúadeildinni.
Bessar ályktanir byggjast aö
nokkru á ]>vi, aö miljónir kjósenda,
I<æöi í bæjum og sveitum, hafi not-
iö mikils góös af viðreisnaráform-
ínn og kreppuráðstöfunum stjórn-
arinnar, og þeir nmni fylkja sér'
ttndir merki hennar. Rejmblikanar
geti því ekki ná<5 sér á strik aftur
a<5 þessu sinni, og í fyrsta lagi eftir
2 ár, þegar gera verSur ráö fyrir
aö skattahyröi almennings hafi
veriö aukin aö miklum nmn, til
]tess aö greiSa skttldirnar. sent
safnast hafa, vegna kreppuráðstaf •
ananna og viðreisnarframkvæmd-
anna. í kosningabaráttunni var því
mjög haldiö á loíti aí stjórnarand-
stæöingum, a<5 ríkisstjórnin væri
..róttæk" og aö mörg viðreisnará-
fornt hennar hefði ]>egar mishepn-
ast, en vfirleitt væri þatt flest vara-
söm, kostnaðurinn væri gífurlegur
o. s. frv. Þessu hefir stjórnin svar-
a<5 á þá leift, að hún ltafi oröiö aö
þreifa sig áfrant, atvinnuvegunum
og þjóöinni hafi oröiö aö bjarga.
og viöleitni hennar fari í þá átt aö
korna viöskiftum og' atvinnulífi á
heilbrigöan grundvöll, án þess aö
koma i veg fvrir aö einstaklingar
og einkafyrirtæki geti rekiö starf -
semi meö hagnaöi. Yfirleitt er litiö
svo á. aö ríkisstjórnin hafi vegna
kosninganna. fariö sér hægara.
Hugh Johnson hafi veriö látinn
fara frá, vegna hinna míklu árása,
sem hann varð fyrir sem yfirmað-
ttr viÖreisnaráfonnanna, og þessi
tilslökun hafi leitt af sér, að kjós-
endurnir hafi, er þeir greiddu at-
kvæöi í dag, lagt til grundvallar
heildarútkomuna af viöleitni
stjórnarinnar, frekara en þaö, sem
miður hefir farið. Fyrstu kosninga-
úrslit verða kunn þegar í kveld. —
(United Press).'
New York 6. nóv. —- FB.
, Til viðbótar þvi, sem segir í
fyrra skeyti, um kosningarnar i
Bandaríkjunum, skal ])ess getiö. aö
kosið veröur í 32 sæti i efri deild
]>jó'öþingsins af 96. Ríkisstjórar
veröa kosnir í 33 ríkjum. — Aðal-
deilumáliö í kosningabaráttunni
hefir veriö krepj)uráðstafanirnar
og viöreisnaráform stjórnarinnar
og framkvæmdir, sem demokratar
hafa variö og mælt meö, en repu-
blikanar hafa lagt aöaláherslu á,
aö með þessum ráöstöfunum hafi
athafnafrelsi einstaklinga veriö
skert um of. — Um ríkisstjóra-
kosningarnar er ])aö að segja, að
menn bíöa alment meö óþreyju eft-
ir úrslitunum í Californiu, þar sem
skáldsagnahöfundurinn U])ton Sin-
clair er rikisstjóraefni demokrata.
Hann hefir heitiö ]>ví, aö vinna aö
])ví, aö allir atvinnuleysingjar geti
fengið vinnu, meö ])ví aö taka ó-
notaðar verksmiöjur i notkun og
láta atvinnuleysingja fá jaröeignir
ríkisins til ]>ess aö stofna á nýbýli.
Kosningarnar hafa yfirleitt fariö
friösamlega fram, en á stöku staö
hafa orðið minni háttar óspektir.
Fyrstu kosningaúrslit ekki kunn
fyrr en seint í kveld. — (United
Press).
New York, 7. nóv. —- FB.
Eftir úrslitum þeim afS
dæma, sem kunn eru, liefir
demokrötum aukist fylgi viða,
jafnvel í ríkjum, sem republik-
anar eru vanir a'ð bera sigxtr úr
býtum i, svo sem Ohio, Uliniois
og Connecticut. Bendir alt til,
að demokratar lialdi öllum
þeim sætum, sem þeir nú hafa
i fulltrúadeild þjóðþingsins, og
að mikill meiri hluti þjöðar-
innar fallist þannig eindregið á
stefnu stjórnarinnar í krejjpu-
og viðreisnar- og öðrum vanda-
málum. Demokrötum hefir
aukist fylgi í rikjunum Ne-
braska, Indiana, New Mexico
og New York, eimjig í meiri
hluta austari miðvesturrikj-
anna.
j Frá San Francisco er símað,
i að Merriman hafi enn heldur
fleiri atkvæði en Sinclair.
• (United Press).
Frá Irlandi.
Dublin, 6. nóv. FB.
Texti hins nýja lagafrumvaps
um borgararéttindi i irska frí-
rikinu hafa nú verið birt. Verði
frumvarpið að lögum eru borg-
arar fríríkisins ekki lengur
breskir þegnar. í stað orðanna
„breskur þegn“ í gildandi lög-
um, stendur í frumvarpinu
„borgari irska friríkisins“.
(United Press).
Frá Alþingl
í gær.
Þjóðvinafélagsfundur.
Jón Baldvinsson brýtur enn á ný
allar fundarreglur.
Kl. i í gær var settur aðalfundur
Þjóövinafélagsins í sal neöri deild-
ar Alþingis, en forseti sameinaös
þings, Jón Baldvinsson, stýröi
fundinum.
Forseti Þjóöviuafélag'sins, dr.
Páll Eggert Olason, gaf skýrslu
um starf félágsins og las upj)
reikninga ])ess, senl siöan voru
bornir undir atkvæöi og samþyktir
meö samhljóöa atkvæöum.
Aö ])essu loknu átti aö ganga til
stjórnarkosningar, en áöur en það
yröi gert, kvaddi Jónas Jónsson
sér hljóðs og bar fram þau tilmæli
aö stjórnarkosningu vrði frestaö,
vegna ])ess aö einn þingmaöur væri
veikur. Létu þá ýmsir þingmenn í
ljós. aö ástæðulaust væri aö fresta
kosningunni og Magnús Guö-
mundsson bar fram tillögu um aö
öll stjórn Þjóvinafélagsins yrfii
endurkosin. Forsetinn, Jón Bald-
vinsson, tæj)ti nú á því, að hann
mundi veröa viö tilmælum Jónasar
um aö íresta ko'sningunni, ett ])ess
var þá krafist, aö ])aö yr'öi borið
undir atkvæöi ])ingmanna, hvort
svo skyldi gert. Hinn slyngi for-
seti varö nú aö vissu leyti viö
] >eirri áskorun, en lét ])<’> ekki at-
kvæöi ganga um ])aö. hvort kosn-
ingu skyldi fresta'Ö, eins og þó var
sjálfsagt aö gera, heldur um ])aö,
hvort kosning skyldi fara fram nú
þegar. Aö sjálfsögöu átti kosning-
in aö fara fram „nú þegar", eða á
þessúm fundi. og þurfti ekkert
sam])ykki til þess. Kí frá því átti
að breyta, eöa fresta kosningu, þá
þurfti hinsvegar einmitt samþykki
til þess. En þetta vildi forseti ekki
láta sér skiljast og bar ])aö undir
atkvæöi hvort kosning skyldi fara
frani! Þaö var nú samþykt meö
24 atkv. gegn 22, en þá atkvæða-
greiðslu véfengdi Hennanii Jónas-
son og krafðist ])css aö nafnakall
yrði látiö fara fram. En á meöan
sú atkvæöagreiðsla fór fram bætt-
ust stjórnarliðinu tvö atkvæði.
Höfðu báðir þingmenn Norðmýl-
inga veriö fjarverandi. er fyrri at-
kvæðagreiðslan fór fram, cn
slæddust nú inn í fundarsalinn
méöan á nafnakallinu stóö. — Unt
leiö og P. H. var að ganga til sætis
greip Jónas Jónsson í jakkalaf
hans og hvíslaöist eitthvaö á við
hann, en er forseti spuröi P. FT.
hvernig hann greiddi atkvæöi, þá
svaraði hann hátt og skýrt: ,]já“.
Spratt ])á Jónas upp og sag'ði aö
þetta mundi vera misskilningur og
sú varð lika niöurstaöan afi I5. H-
breytti já-.inu í nei, og varð þaö til
þess aö forseti sá sér fært a'ö lýsa
]<aö felt meö jöfnum atkvæðum,
24 á móti 24, aö kosuing skyldi
fara fram á þessum fundi. Með
l'Cssu staðfestist það, að atkvæða-
greiöslan, sem Hermann Jónasson
véfengdi hefði verið rétt.
Þykir nú augljóst, að rauðliðar
muni ætla sér aö koma Þjóðvina-
félaginu undir al-rauða stjóm, en
skyldu þeir hafa ihugað þaö, hvafia
afleiðingar það muni geta haft fyr-
ir framtíð félágsins?
Efri deild.
Að afloknum þessum fundi hóf-
ust deildafundir. í efri deild stóð
fundur óvenjulega lengi, eða fram
undir 2 klst. Var þar á dagskrá
frv. tun einkasölu á bifreiðum o. fl.
og frv. um vinnumiðlun. Var þáð
önnur umræ'öa um fyrra rnáliö, en
þaö var allmikiö rætt viö 1. umr.
og urött því umr. styttri nú. Ollu
lengyi uröu ttmræöur ttm síðara
máliö, en þær umræöur vortt mjög
á sömu leiö og í n. d. og þykir því
ekki ástæöa til aö rekja þær nán-
ara.
Neðri deild.
Þar fór fram atkvæðagreiðsla
um kjötsölulög-in og voru allar
breytingartillögur feldar og írv.
vísað óbreyttu til 3. umr. meö <">11-
ttm greiddum atkv. gegn i.
Síðan fór allur fundartiminn til
kl. 4 og 5;—7, og frá S'/2 i um-
ræöur um frv. til laga um skulda-
skilasjóð útgerðarmanna. Er þetta
frv. samiö af milliþinganefnd í
sjávarútvegsmálum og flutt af
tveim neíndarmönnum (Sig. Kr.
og Jóh. Jós.) og er þess efnis aö
koma fram lögskipuöum skulda-
skilum útgerðarmanna meö svipuð-
r.m hætti og gert hcfir veriö mefi
kreppulántim bænda. Er fariö fram
á aö í þessu skyni verði stofnaöiir
5 milj. kr. sjóðttr, sem á aö myntl-
ast aöallega af útflutningsgjaldi
af sjávarafurðttm næstu 6 ára. Sig.
Kr. flutti langa frumsöguræðu og
skýrði frá störfum milliþinga-
nefndarinnar og aöalniöurstööum
liennar, sem hann kvafi vera á
þann veg aö bráöra aðgerða væri
þörf ef afstýra ætti hruni útgerð-
arinnar. Samkvæmt rannsóknum
nefndarinnar eru skuldir útgeröar-
ntanna og fyrirtækja ttm 81% á
móti eignum og-' íjóröi hver út-
geröarmaöur skuldar meira en
svarar eignum. —- Síðan snerust
rmræötirnar aöallega um þafi.
hyerjar undirtektir þetta mál hefði
fengiö. Haföi rikisstjórnin neitað
aö taka frv. að sér til fJutnings,
eftir aö hafa liaft ])aö til athugun-
ar í 17 daga, en þá var það látið
fara til sjávarútvegsnefndar néöri
deildar. en meiri hluti nefndar-
innar var lika tregur til aö taka
málið aö sér svo aö þeir Sig. Kr.
og Jóh. Jós. ákváðu loks að bera
það fram einir. — Nú, þegar máliö
kom til umræöu. þóttust stjórnar-
liöar mjög velviljaðir ])ví; þeir
hefött hinsvegar ekki fengiö nægi-
legan frest til að athuga málifi <>g
svo væri sá ljóötir á, að i frv. væri
ekki bent á ráö til aö afla rikis-
sjóöi tekna í stað útflutnings-
gjaldsins. — Eysteinn Jónsson
kvaö mál þetta vera borið fram
eingöngu i því skvni aö veiöa á
það atkvæöi, og bæri ])að vott um
litla ábyrgöartilfinningu flutnings-
manna — og var þá skellihlegið
um allan salinn. — Sig. Kr„ Ól.
Thors, Jóh. Jós. o. fl. saumuött nú
mjög aö stjórnarliöum og kváöti
meö réttu að ])að bæri vott um full-
komið ábyrgöarleysi liðsmanna
stjórnarinnar, hvernig þeir tæki
þessu máli og einkum þau um-
mæli þeirra, aö ])aö væri ekki bor-
iö íram í fullri alvöru, því aö öll-
um mætti vera augljóst. að þetta
væri mesta alvörumálið sem fyrir
þinginu lægi.
Horfurnar
á Spáni.
—o—
Frá því var sagt í skeytum í
gær, að Lerroux, forsætisrað-
herra á Spáni, liefði i þingræðd
ásakað socialista og leiðloga
þeirra um að liáfa undirbúið
byltinguna, til ]>ess að korna á
sovétstjórn á Spáni, að rúss-
neskri fyrirmynd. Viðbúnaður
nokkur virðist liafa verið hafð-
ur í Madrid, er þing var sett, til
þess að koma i veg fyrir ósjrekt-
ir, en ekki hafa borist fregnir
um neinar alvarlegar óeirðir.
Undir lok síðasta mánaðar
eða þ. 28. okt. var erlendum
blaðamönnum á Spáni loks til-
kvnt, að þeir inætti aftur nota
talsíma, til ])ess að koma áleið-
is fregnum sinum, en í 16 daga
var þeim bannað að nota tal-
sima til frétlaflutnings, í hegn-
ingarskyni fvrir það, að sum-
um þeirra liafði orðið það a,
að senda fregnir, sem stjórnin
taldi vera mjög ýktar.
f skeyti 28. okt. er þess getið,
að ungir fasistar hefði kveldinu
áður farið um götur borgarinn-
ar í hópum og' krafist þess með
miklum hávaða, að Azana væri
tekinn af lífi. Aazna fyrrverandi
forsætisráðherra Spánar var þá
cnn fangi á skipinu Ciudad de
Cadiz í Barcelonahöfn. Héldu
sluðningsmenn lians því fram,
a'ð eigi væri eins íneð hann far-
ið og skyldi. M. a. segja þeir,
að honuin hafi verið sú óvirð-
ing sýnd, að vera hafður i haldi
með öðrum föngum á 2. far-
rými ski])sins, og væri það ó-
sæmilegl, að koma eigi virðu-
legar fram við mann, sem um
tveggja ára skeið gegndi öðru
virðingarmesla •embætti lands-
ins, þótt hann væri nú fangi.
Þrisvar á dag, segir i fregninni,
lcemur varðmaður að dyrum
hans off kallar „Manuel Azana“,
og forsætisráðlierrann fyrrver-
andi svarar: „Hér!“.
Ýmsar fregnir, sem birtar
hafa verið í spönskum lilöðþm,
um hryðjuverk dagana, sem
uppreistin stó'ð yfir, l. d.
lirýðjuverk þau, sem námu-
mennirnir í Asturias-liéraði
voru sakaðir um, eru taldar
orðum auluiar. Sömuleiðis
er talið, að ýktar fregnir liafi
verið birlar i blöðum um fram-
komu Marokkóliðs þcss, sem
blöðin birtu fregnir um.
Þó er vafalaust eitthvað hæft
í þessu og blaðið Chicago Tri-
bune hefir það eftir Lopez
Ochoa, hershöfðingja þeim, sem
bjargaði borginni Ovicdo úr
höndum uppreistarmanna, að
hann liefði bjargað mannslif-
um í hundraða tali með því að
ná samkomulagi við uppreistar-
mannaleiðtogann Belmarin*)
Thomas. Hét hann þvi, áð
námumenn þeir, sem hann
stjórnaði, skyldi leggja niður
vopn sin, ef spænskir liermenn,
en ekki Marokkólið, væri sent
til námumannaþorpanna. Lof-
aði hershöfðinginn þessu og
náðist samkomulag á þessuin
grundvelli. Er augljóst aí' þessu,
að náinumönnum hefir verið
h'tið um að hafa Marrokkóliðið
í nánd við heimili sín.
í öðru blaði var birt fregn um
það,að hjúkrunarmaður nokkur
hefði verið tekinn og skotinn
til bana umsvifalaust fyrir það
eitt, að hann hafði á sér skír-
teini verkamannafélags. Þá
birta blöðin fegnir uhi það, að
þegar farið var með fangahóp
um götur Oviedo, hafi eitrn
þeirra, ung stúlka, farið út úr