Vísir - 08.11.1934, Blaðsíða 2

VibíH
m aimwxOi LS
RÚBUGLER \ \ Valsaö, bólu- og blöðrulaust. í kösssum á 200 ferfet. Heildsölubirgdir. Útvegum einuig beint.
Þjóðþingskosningarnar
i Bandarikjnnnm,
Demokratar unnu glæsileg- j
an sigur. — Jafnaðarmað-*
urinn Upton Sinclair, sem
var ríkisstjóraefni demo-
krata í Californiu, náði
ekki kosningu.
New York 7. nóv.,— FB.
Fullnaðarúrslit í þjóSþingskosn -
ingunum eru enn ekki kunn, en
fullvist er, að demokratar hafa
unni'S glæsilegan sigur. Flokkur
republikana hefir fariö svo illa út
úr kosningunum, aö hann er í raun
og veru cins og tvístraö liö á flótta.
Demokratar hafa fengiS aö minsta
kosti 290 ful.ltrúa kosna í full-
trúadeildj þingsins og hafa þar þvi
tvo þriöju hluta atkvæða. Úr
flokki republikana hafa 89 annaö
hvort náö kosningu eöa eru tal'dir
vissir me'ö aö fá sæti í deildinni.
Líkur benda til, aö demokratar
hafi 67 sæti í öldungadeild þings-
ms eftir kosningarnár, en republik-
anar 27.
Upton Sinclair beið ósigur í rík-
isstjórakosningunni í Californiu.
(United Press).
New York, 8. nóv. - FB.
Kosningaúrslitin eru enn ekki
að fullu kunn, cn eins ^og nú
stendur ltafa demokratar feng-
ið 297 sæti i fulltrúadeild þings-
ins, en 19 frambjóðendur þeirra
hafa bærri atkvæðatölu en and-
stæðingarnir, i kjördæmum,
sem nú er verið að telja í. Re-
publikanar hafa komið að 97
frambjóðendum. (Á síðasla
þingi áttu 311 demokratar sæti
í fulltrúadeild þjóðþingsns, 114
republikanar og 5 bænda- og
verkalýðsfl. Nú er kosið í 432
sæti i fulltrúadeildinni og 32 í
efri deild, sem fyrr var frá sagt.
— í Bandaríkjunum er talið, að
andstöðuflokkar stjórnar, sem
fer með völd, bæti að meðaltali
við sig 70 sætum i fulltrúadeild
þingsins í kosningum, en þvi
var spáð þegar fyrir kosningar
j)ær, sem fóru fram nú, að rc-
publikanar myndu ekki bæta
við sig nærri svo miklu).
Doomergne.
forseti frakknesku þjóð-
stjórnarinnar, ætlar að
biðjast lausnar fyrir sig og
ráðuneyti sitt í dag.
Paris, 8. nóv. — FB.
Doumergue hefir skýrt fró
þvi í viðtali við United Press,
að rildsstjórnin öll muni biðj-
ast lausnar i dag. Ekkert hefir
verið tilkynt úm jxdta opinber-
lega. Ástæðan til þess, að Dou-
mergue hefir ákveðið að biðjast
lausnar fyrir sig og ráðuneyti
sitt er sú, að radikalsocialistar
hafa neitað að styðja kröfur
hans í stjómarskrár- og fjár-
málum. (United Press).
Frá Alþingi
í gær.
Efri deild.
A fundi deildarinnar í fyrradag
var frestaö atkvceöagreiöslu um
tvö mál: einkasölu á bifreiöum o.
fl. og vinnumiðlunina og voru
þessi mál efst á dagskránni í gær.
Fórseti sá sér nú ekki fært, a'ö láta
ganga til atkvæ'ða um þau á fund-
inum í gær heldur, en bætti enn
viö fjórum málum, sem rædd voru
á fundinum og umræ'ðum var lok-
iö um, og frestaöi einnig atkvæöa-
greiöslu um þau. Þessi fjögur mál
voru: frv. uni útflutningsgjald af
sild til hlutaruppbótar sjómqnnum
og frv. um kosningar í málefnum
sveita og kaupstaöa (þ. e. ísafjarö-
ar), sem voru hæöi til 3. úmr. og
cnnfremur frv: um kaup á síldar-
verksmiðjunni á Raufarhöfn og
ftv. unt loftskeytastöðvar á flutn-
ingaskipunt, bæöi til 2. umr. —
Kunnugt er um, aö einn af þm.
deildarinnar er veikur, eit annars
er þaö o'röi'ö alláberandi livaö latir
stjórnarliöar eru orðnir aö sitja á
fundum, en forsetar telja sig þess
vegna neydda til aö fresta at-
kvæöagreiðslum unt mál frá degi
til dags, og veröur nú fróðlegt aö
sjá, hve miklu forseti efri deildar
muni safna þannig í sarpinn.
Neðri deild.
Þar ætlaöi forseti aö fá skjóta
afgreiðslu nokkurra rnála, áöur en
áfram yrði haldiö umræðum um
skuldaskilaájóö útgeröannanna.
Tókst það meö fyrsta máliö, frv.
um upsaveiðar meö nót, en ntis-
tókst aftur á móti alveg meö annaö
rnáliö, frv. unt br. á lög. unt einka-
sölu á áfengi, þ. e. efnageröarem-
okunina. Jak. M. kvaddi sér hljóös
urn þaö mál og fletti rækilega ofan
af skollaleik þeirn, sem leikinn hef-
ir verið um jtetta mál. Aöalástæöan
lil aö lögleiöa þessa einokun er
talin sú. aö einkafyrirtæki hafi
ekki heimild til aö nota vínanda
til efnaupplausnar, en slík upp-
lattsn takist ekki meö ööru móti,
svo aö vel fari. Nú 'er hinsv.égar
sannaö, meö yfirlýsingu efnafræö-
ings þess,' sem á aö hafa sannaö
]>aö gapTistæða, að slik efnaupp-
lausn getur vel tekist án þess aö
nota vínanda og þar viö bætist, aö
eftir aö væntanleg breyting á á-
fengislöggjnfinni er kontin i kring,
er ekki sjáanleg nokkttr ástæöa til
aö meina efnagerðarmönnum slika
notkun vinanda. Vítti Jak. M.
einnig þá meðferð landlæknis á
þessti ntáli, aö nota niðtirstööur
rannsóknar þeirrar, sent fram-
kvæmd hefir veriö, í pólitískum til-
gangi. þótt hann heföi enga ástæött
fundið til neinna annara aögerða
út af þeim misfellum, sem komiö
lteföi í ljós viö rannsóknina. Þeir
Eysteinn Jónsson og Stef. Jóh.
Stef. reyndu aö malda i ntóinn og
Háskólanum
stelnt i voða.
Launakjöp háskólakennara.
sagöi Eysteinn tneöal annars, að
þaö væri skiljanlegt, að landlæknir
heföi ekki talíð þaö saka, þó að
íramleiddar væri og seldar al-
‘ntenningi til neyslu sviknar og
jafnvel eitraöar vörttr urn einhvern
stuttan tirna! En St. J. St. sagöi aö
Jak. M. ætti þakkir skilið fyrir aö
hafa komíð því til Ieiðar, aö rann-
sóknarskyrslan heföi verið hirt
fyrr en ella heföí oröiö. Út af ttm-
mælum ráöherrans spuröi Jak. M.
utn þaö, hvort stjórnarflokkarnjr
gæti ekki meö einhverjum ráöurn
komið í veg fyrir þaö, aö fjár-
málaráöherrann væri dagsdaglega
að auglýsa þannig vanþekkingu
sína og fáviska með ræöuhöklum
sinum á þingi. En til Stef. Jóh.
Stef. heindi hann þeirri spurningu,
hvort hjá því vröi komist aö telja
landlækni vítaverðan, fvrir aö
halda rannsóknarskýrslunni
leyndri og haíast ekkert aö út af
henni, ef það væri þakklætisvert
aö koma því til leiðar aö skýrslan
yröi birt. — Hvorugri spurning-
ttnni var svarað, en frv. var sam-
þykt meö atkvæðum stjórnarliða.
Þegar hér var korniö, var fund-
artíminn um þaö bil hálfnaöur og
liófust ttú ttmræður um skulda-
skilasjóösfrumvarpiö, f>g sner.ust
þær enn aðallega unt ])aö, hvort
stjórnin og stjórnarflokkarnir væri
andvígir ntálinu eða því fylgjandi.
Atvinnumálaráöherra kvaö því
fjarri fara, aö hann væri málintt
andvígur. ef ríkissjóði yröi séð fyr-
ir tekjum i staö þeirra, sent í sjóö-
inn ætti aö renna. En eiginlega
gerði hann enga grein fyrir því,
hvers vegna hann heföi ekkert vilj-
aö stuðla aö þvt, aö ntáliö yröi
borið fram á þinginu. —- Jóh. Jós-
efsson flutti allhvassa ræðu ttm
frantkomu stjórnarliðsins i þessu
máli og upplýsti aö Finnur Jóns-
son hefði greitt atkvæöi gegn því
á fiskiþinginu, þó aö hann nú
]>ættist vera því mjög velviljaöur.
Jónas Guömundsson talaöi skyn-
samlega um afkornu sjávarútvegs-
ms og skattaáþján þá, sem hann
heföi veriö bdltttr á undanförnum
árum og kvað hann þaö vera þá
sönnu undirrót þess, hvernig hag
sjávarútvegsins væri nú komiö, aö
hann heföi verið lagöar altof
]>ttngar byrðar í þágu landbúnaö-
arins. Þaö va:ri því ekki til of ntik-
ils mælst,. þó aö fariö væri fram
á aö. honttm væri nú leyft aö hafa
sitt eigiö fé sér til viðreisnar. Þá
oröaöi hann þaö eitthvaö, að rétt
væri aö skilja sattöina frá höfrttn-
unt og láta þaö nægja í bili, aö
gera ráðstafanir smáútveginum til
viöreisnar en láta „stórútgeröina ‘
híöa betri tima. — Umræðunni
varö ekki lokiö-og fttndi slitiö kl. 4.
Úr Dölum.
Skarlatssótt.
7. nóv. - FÚ.
Fréttaritari útvarpsms í
Ljárskógum í Dölum skýrir frá
því i simskeyti i dag, eftir heim-
ilduni héraðslæknis, að skarl-
atssótt sé á 9 bæjum i Dölum:
í Saurbæjarhreppi í Hvítadal,
Stóra-Múla, Hvammsdal, Þver-
dal, Bjarnastöðum, Kvein-
grjóti • og Fagradal. í Skarðs-
hi’cppi, á Núpi og í Hvamms-
hreppi á Skerðingsstöðum.
Veikin er víðast fremur væg.
Sundnámskeið
átti að hefjast 11. þ. m. að Laug-
um, en þvi var frestað að ein-
hverju leyti vegna skarlatssótt-
arinnar.
Snjórinn á förum.
Mikill snjór féll i Dölum í
veturnáttabríðinni, en þiðviðri
hafa verið 3 siðustu daga og
snjór er levstur að mestu úr
hygS.
Háskólakennai ar hafa ný-
lega sent þingi og stjórn ítar-
legt skjal um launakjör sín, og
hafa þeir farið fram á að launa-
kjör þeirra verði bætt að mikl-
uin mun. Launakjör þeirra hafa
farið síversnandi ár frá ári, og
liefir háskólaráðið á hverju ári
á undanförnum tímum borið
fram fyrir þing og stjórn þröf-
ur um bætt launakjör en ár-
angurslaust. Nú er svo komið,
að háskólakennarar geta ekki
lengur unað þeim launum sein
þeim eru boðin, og hafa þeir
því í áðurgreindu slcjali kraf-
ist bóta á launakjörum sínum
á þessu þingi. Þeir líta þannig
á, vafalaust með réttu, að vel-
ferð háskóla vors sé í voða ef
kennurunum eru boðin þau
smánarlaun, að ertginn þeirra
geti lifað af laununum, heldur
verði þeir að stuiida ýmis ó-
skyld störf til að sjá fyrir dag-
legum þörfum lífsins. Háskóla-
kennarár eiga að liafa þau laun
að þeir geti unnið að sínuin
fræðistörfum eingöngu, og er
þá fyrst von um að þessi æðsla
mentastofnun landsins inni það
verk af höndum sem henni er
æ.tlað, að verða miðstöð allrar
vísindastarfsemi í landinu.
Þegar háskólinn var settur á
stofn 1911 voru samin launa-
lög og áltu háskólaprófessorar
samkvæmt þeim að fá að
byrjunarlaunum 3000 kr. er
liækkuðu upp í 4800 kr. Sam-
kvæmt núverandi verðgildi pen-
inga samsvara Iiámarkslauniu
10.818 kr. á ári, en ]>eir fá nú
aðeins 6000 kr. að viðbættri
dýrtíðaruppbót sem i ráði er að
fella niður nii um nýárið. Þeir
verða ennfremur að greiða í
lífevrissjóð nál. 350 kr. á ári
hver og eru mánaðarlaun þeirra
nú i lægsla launaflokki 406
kr., cn í hæsla launaflokki
528 kr. Háskólinn cr nú bráð-
um 25 ára gamall og má segja
um hann, að hann liafi á und-
anförnum árum hlotið lítils-'
virðingu þings og stjórnar, sem
sannarlega bar þó skylda til að
hlynna að þessari æðstu menta-
stofnun landsins. Þegar báskól-
inn varð 20 ára gamall, fyrir 3
árum, flutti þáverandi rektor,
próf. Ólafur Lárusson, athyglis-
verða ræðu þar sem bann leil
yfir 20 ár og benti á það, sem
þing og stjórn hefði ekki gert
fyrir háskólann. Hann sýndi
fram á það, að háskólakennar-
ar fengi þá að cins nál. helming
þeirra launa sem þeim var ætl-
að, er háskólinn var stofnaður.
í skjali því er háskóhikennar-
ar nii hafa sent þingi og stjórn
cr bent á hver séu launakjör
háskólakennára í Danmörku,
Noregi og Svíþjóð. í Danmörku
eru hyrjunarlaun prófessora:
8100 kr. og hækka á 3 ára fresti
um 900 kr., auk þess er staðár-
upphót greidd kr. 180.00 og
framfærsluuppbót, sem nemur
alt að 876 kr. (í einstökum til-
fellum meira). Lokalaim 12,-
156.00 kr. Bryjunarlaun dó-
centa eru 5100 kr. og hækka 3
hvert ár um 600 kr. Loltalaun
7.500.00 kr.
í Svíþjóð eru laun háskóla-
prófessora 8000 og 4000 (tjánst-
göringspengor) og 1000 kr.
aldursuppbóL Lokalaun 13.000,-
00, dóeenta: 6000.00 kr.
í Noregi eru hyrjunarlaun
prófessora 9000.00 kr. ogiiækka
um 900 kr. el'tir 3. hvert ár.
Rektor hefir 1800.00 aukalega
(risna). Lokalaun 11700.09.
Dócentar 4500.OÞ, liækka um
450.00 sex sinnum. Lokalaim
7.2(10.00.
Um þessi launakjör má geta,
að sænskir prófessorar haí’a
samkvæmt þessu vfirliti nál.
15.000.00 á ári í íslenskum kr.
Um launakjör danskra háskóla-
kennara má geta þess, að liúsa-
leiga i Kaupmannahöfn er
miklu ódýrari en i Reykjavík
og má áætla mismuninn á með-
alíhúð fjölskyldumanns (prö-
fessors) 1000 kr. á ári, svo að
raunverulega myndj dönska
prófessorslaunin samsvara að
minsta kosti 12.000.00 kr. í ís-
lenskum peningum. f
Sést á ]>essu hve afleit kjör
ísl. háskólakennarar eiga við
að búa og lilýtur ]>að ölluin að
vera áhyggjuefni er unna há-
skóla vorum, hvert stefnir í
þessum málum, ef ekki verður
ráðin bráðlega hót á þessu.
Vísitala hagstofunnar var í
október 1933 226% miðað við
1914, og ætti því laun liáskóla-
kennara í efsta launaflokki skv.
laimalögunum frá 1909 að vera
kr. 10.848.00 eins og áður er
sagt, en ekki er húið að reikna
iit visitöluna fyrir vfirstandandi
ár, en það eé talið víst að liún
hafi hækkáð frá því í fyrra.
í áðurnefndu skjali er bent á
það, að lögfræðingar í fulltrúa-
stöðum hjá lögmanni og lög-
reglustjóra liafa i laun 6—7000
kr. á ári. Einn af prófe.ssorum
háskólans, sem áður gegndi
síiku starfi, hefir við það að
komast í prófessorsstöðu, eftir
að hafa varið tveimur árum til
framhaldsnáms erlendis, lækk-
að að mun í Iaunum, eða úr
tæpum 600 kr. á mánuði niður
i 406. Fulltrúastöður hjá hæsta-
réttarmálaflutningsmönnum
rnunu þó vera hærra launaðar
sumar liverjar en fulltrúa-
stöður hjá embættismönnum.
Ennfremur er í skjali þessu
gerður samanburður á 34starfs-
mönnum er allir hafa hærri
laun lieldur en prófessorar í
lægsta launaflokki og flestallir
miklu hærri laun cn prófessor-
ar vfirleitt. Listinn litur þannig
út: Landlæknir liefir í mánað-
arlauri 1060 kr., ráðsmaður
Landspítalans 630 kr., yfir-
læknirinn á Vífilsstöðum 749
kr., aðstoðarlæknir á Vífilsstöð-
um 600 kr., forstj. ríkisprent-
smiðjunnar 833 kr., hókari rík-
isprentsm. 500 kr.,forstj.Áfeng-
isverslunarinnar 721 kr., aðal-
bókari Áfengisverslunarinnar
510 kr., gjaldkeri Áfengisversl-
unarinnár 517 kr., skrifstofustj.
Tryggi ngars tof nunar ríkisins
500 kr., húnaðarmálastj. (ann-
ar) 557 kr., búnaðarmálastjóri
(hinn) 599 kr., Landssniiðju-
forstjóri 600 kr., Ixíkari Lands-
smiðju 500 kr., forstjóri sild-
arbr. verksm. 666 kr„ bókari
hjá síldarbr. rík. 500 kr., forstj.
Skipaútgerðar rfkisins 814 kr.,
Skrifstofustjóri Skipaútgerðar-
innar 500 kr., útvarþssfjóri 85H
kr„ skrif stofustj. útvarpsins
600 kr„ fiðluleikari útvarpsitxr
510 kr„ pianóleikari útvarpsi»s
550 kr„ hljóralistarstjóri 4WW