Vísir - 01.12.1934, Blaðsíða 2

Vísir
stækkar.
I dag bœíir Vísir við sig ein-
um dálki á siðu og nokkurum
línum við hvem dálk. Með
þessum hætti stæ/kkar l)laðið
um rúmlega einn fjórða hluta.
Það er augljóst, að slík
stækkun á blaðinu muni liafa
mjög verulegan kostnaðarauka
í för með sér. En Vísir treyst-
ir svo vel vinsældum sinum,
að bann liikar ekki við að ráð-
ast í þetta, án þess þó að
ákveðið liafi verið að liækka
verð blaðsins að svo stöddu.
En verð Visis er nú kr. 1.25 á
mán., en annara dagblaða
kr. 2.00.,
Þegar Vísir talar um vin-
sældir sinar, þá veit hann um
hvað hann er að tala. Senni-
lega liefir aldrei verið hafin
slík rógsherferð gegn nokkuru
blaði bér á landi eins og liaf-
in var gegn Visi fyrir rúmu ári.
— Hefir þessum rógi verið
beitt jafnt iii að spilla gengi
blaðsins meðal kaupanda þess
og auglýsanda. Tilgangurinn
með þessum rógi var tvöfald- i
ur: að lmekkja gengi þeirrar !
stjórnmálastefnu, sem Vísir j
fylgir og bann er talinn óþarf-
lega öflugur málsvari fvrir, og ;
jafnframt að skapa markað og
lífsskilyrði fyrir dagblöð sam-
eignarmanna. — Um það
leyti sem þessi rógsherferð var
hafin gegn Vísi, var liafin út-
gáfa á nýju dagblaði hér í bæn-
um, en annað stækkað að mikl-
um mun. Bæði þessi blöð
þurftu að afla sér möguleika
til að lifa, en til þess þóttust
þau fvrst og fremst þurfa að
vinna bug á vinsældum Vísis,
svo að liann yrði að þoku fyr-
ir þeim! — Og bæði hafa þessi
blöð margsinnis gerst sek við
landslög í rógsiðju sinni gegn
Vísi, svo að auðvelt hefði ver-
ið að draga þau fyrir lög og
dóm. En Vísir liefir ekki liirt
um að fara þá leið. Hann hef-
ir heldur kosið að láta rógkind-
ur þessar sjá það og reyna,
hvernig múrveggur vinsæld-
anna, sem Vísir liefir aflað sér,
brýtur af sér allan róg ókind-
anna, án þess að liann láti sig
nokkuru skifta iðju þeirra.
Og óblandin ánægja er Visi
i það, að geta þakkað vinum sín-
! um trvgðina, með slíkri stækk-
; un á blaðinu, sem nú er kom-
in í framkvæmd.
Frá Alþingi
í gær.
'—o—
Efri deild.
Nokkurar uiiiræður urðu enn
um frv. til liafnarlaga fyrir
Siglufj. Voru gerðar á þvi smá-
breytingar til leiðréttingar og
það síðan samþ. með 9 atkv.
gegn 3 atkv. sócíalista. —
Afgreitt var sem lög frá Al-
þingi frv. til 1. um breyt. á 1.
um afstöðu foreldra til óskil-
getinna barna. Breytingin er í
því fólgin, að gerð er auðveld-
ari innheimta meðlaga hjá
barnsfeðrum. —
Neðri deild.
Þar voru 5 mál á dagskrá.
Haldið var áfram umr. um frv.
um bæjargjöld á Akureyri og
tóku til máls Finnur Jónsson
og Jónas Guðmundsson. Barm-
aði Finnur sér yfir því mis-
rétti sem stofnað væri til með
slíkri löggjöf sem þessari, þar
sem heimild ætti að veita einu
bæjarfélagi ti! að afla sér tekna
með hækkun á hafnargjöldum,
taldi að sömu hlunnindi yrði þá
að veita öllurn öðrum bæjarfé-
lögum á landinu. Jak. M. tók þá
fram í fyrir Finni og sagði, að
þetta væri velkomið, en þá um-
bverfðist Finnur alveg og vildi
ekki lita við því. Jónas G.
! kvaðsl mundu greiða atkvæði ;
t á móti frv. við þessa umr., en !
ef það yrði samþvkt mundi
j hann við 3. umr. bera fram !
i breytingartillögu um að öllum
bæjarfélögum á landinu yrði
veitt 'samskonar heimild. “ —
Þegar liér var koinið, var á
enda sú hálfa klst, sem deild-
inni var ætluð til fundarhalds
og varð þvi enn að fresta um-
ræðum og slíta fundi.
Sameinað þing
hóf fund kl. IV2 og var þá hald-
ið áfram umr. um fjárlögin.
Tók fyrstur til máls Magnús
Guðmundsson og svaraði ræðu
framsögumanns meiri hlutans
(J. J.). Héldu þær umræður
síðan áfram til kl. 4 og svo kl.
5—7 og enn frá kl. 9*4 og langt
fram á kvöld. — Var m. a.
mjög rætt um Búnaðarfélagið,
sem stjórnarflokkarnir ætla
sér með fjárlagaákvæði að
svifta öllu sjálfræði. Ennfrem-
ur urðu nokkurar umræður út
af þeirri tillögu nefndarinnar,
að fella niður fjárveiting til
rafmagnseftirlits ríkisins. Hafði
J. J. gert þá grein fyrir þeirri
tillögu, að þetta eftirlit væri
svo illa rækt af núverandi eftir-
litsmanni og aðstoðarmönnum
1. desember
Þjóðveldið íslenska leið undir
lok árið 12(52, eins og kunnugt
er. Konungar Norðmanna
gengu á gerða samninga og
skipuðust lítt til hins betra við
bænaskrár landsmanna. Þannig
reyndist hin erlenda „forsjón“
Islendingum, þegar í upphafi.
ísland komst undir yfirráð
Dana. Þeir höfðu völdin i land-
inu og þóttust einir vita, hvað
ætti að gera og hvað ekki ætti
að gera. Hvernig reyndist svo
íslendingum forsjá þeirra?
Það eru engin tök á því að
rekja bér sögu íslands á þeim
öldum, er Danir fóru með völd-
in í landi bér, og ef til vill er
ekki rétt að krefja þá til reikn-
ingsskapar f>TÍr öll afglöpin,
scm þeir gerðu sig seka um í
stjórn íslandsmála. Þeir hafa
ýmislegt sér lil afsökunar fyrstu
aldirnar eftir að þeir tóku hér
við völdum. Og ef þeir hefðu
bætt ráð sitt þegar fram í sótti,
væri sjálfsagt að fyrirgefa þeini
margar eldri syndir. En það
gerðu þeir ekki.
Þegar íslendingar fengu loks
fjárforræði, 1871, var alt í
kalda koli í landinu. — Engar
brýr, engir vegir, engin skip
— nema opnir bátar — engar
opinberar byggingar, er teljandi
séu, lítil framleiðsla, en mikil
örbirgð. ^
Land og landshagir voru því
í hinu versta ástandi, þegar Is-
lendingar fengu innanlandsmál-
in i eigin hendur.
En þá hófst hér á laudi fram-
faraöld, sem á fáa eða enga
sína líka með öðrum þjóðum,
svo miklar og skjótar urðu
framfarirnar næstu hálfa öld.
— Brýr voru bygðar, vegir lagð-
ir, skip smíðuð, hafnir gerðar,
vitar reistir. — Fátæk og fá-
kunnandi þjóð varð að bjarg-
álna þjóð og menningarþjóð.
Og samfara framförum i
menningu og efnahag hélt þjóð-
in uppi sleitulausri sjálfstæðis-
baráttu og vann hvern sigurinn
af öðrum.
Þessi reynsla sýnir, að ís-
lendingar vita margfalt betur,
hvernig stjórna eigi á landi hér
heldur en erlendar þjóðir, að
þeir geta stjórnað sjálfum sér
og að þeim ber að sækja fram í
sjálfstæðisbaráttunni.
1. desember 1918 gekk sám-
bandslagasamningurinn í gildi.
Þá var ísland viðurkent full-
valda ríki.
Á samningi þessum eru svo
stórfeldir gallar, að íslendingar
mega ekki um frjálst höfuð
strjúka, fyr en hann er afnum-
inn með öllu.
Enginn má skilja þessi orð
min svo, að eg vilji kasta stein-
um að þeim mönnum, er börð-
ust fyrir samþykt lians. Full-
veldisviðurkenningin og ein-
hliða réttur Islendinga til þess
að segja sáttmálanum upp réði
afstöðu margra þeirra í málinu.
Þeir litu ekki á hann sem hið
endanlega takmark íslenskrar
sjálfstæðisbaráttu. I þeirra aug-
um var hann að eins skref í átt-
ina.
hans, að við borð mundi liggja,
að höfðuð yrði mál á hendur
rikissjóði út af misfellum sem
átt hefðu sér stað. — Atvinnu-
málaráðherra var eitthvað að
bera blak af eftirlitsmanninum,
sem ekki virðist liafa átt }x:ss
nokkurn kost, að verja gerðir
sínar fyrir nefndinni.
Eitt skref er enn þá óstigið.
Núlifandi kynslóð stígur það
skref 1943 og 1944, ef hún vill
gera skyldu sina við landið, for-
tiðina og framtíðina. Hún á að
slíta dönsku tengslin og gera Is-
land algerlega sjálfstætt lýð-
veldi.
Hver kvnslóð hefir sitt sér-
staka verk að vinna. Á lierðum
hennar livílir ekki eíngöngu sú
skylda, að enginn þröskuldur
verði um hennar daga lagður á
leið komandi kynslóða. Henni
ber einnig að lcysa þau vanda-
mál, sem liún liefir tekið að
erfðum frá liðnum kynslóðum,
ef hún hefir nokkur tök á því.
— Líðnum kynslóðum hefir
ekki tekist að slita dönsku fjötr-
ana af þjóðinni til fulls. Það
hefir bcðið þessarar kynslóðar.
Hún hefir fengið tækifærið og
þess verður hún að neyta. Ef
bún gerír það ekki, þá svíkst
hún undan merkjum, þá svíkur
bún komandi kynslóðir á þann
liátt, að þær hafa ástæðu til að
skipa benni á bekk með land-
ráðamönnum Sturlungaaldar.
1. desember er haldinn hátíð-
legur. Það er fagur siður, ef það
er gert með hinu rétta hugar-
fari, því hugarfari, sem krefst
vakningar og árvekni í sjálf-
stæðismálum landsins.
1. desember eiga menn ekki
að hafa það fyrst og fremsl i
huga, að vér höfum fengið full-
veldisviðurkenninguna á þeim
degi. Þeir eiga að minnast hins,
að enn þá er stórt spor óstigið
í sjálfstæðisbaráttunni og að
það spor eíga þeir að stíga.
Minnumst þess í dag. — Stíg-
um á stokk og strengjum þess
heit, að skafa danska brenni-
markið af landi voru, að bæta
fyrir afbrot feðra vorra á Sturl-
ungaöld — að gera skyldu vora
sem menn og íslendingar við
land og þjóð.
Guðmundur Benediktsson.
Danska
stj órnin
bíður iægra
lilut.
Kalundborg í gær. FÚ.
Deilunni um smjörmálin lauk i
dag í danska þinginu, í bráðina að
minsta kosti, þannig a'S tillögur
stjórnarinnar og stjórnarflokkanna
voru feldar í landsþinginu, og
gildandi ákvæSi um smjörálagn-
ingu falla niSur í dag'.
ÞjóSþingiS hafSi samþykt til-
lögur stjórnarinnar í málinu, en
landsþingiS feldi þær í dag, og
endursendi þær þjóSþinginu, sem
breytti þeim aftur og sendi þær
landsþinginu, en þaS feldi þær
enn, og þar með eru þær úr sög-
unni.
Innilega þökkum við öllum sem sýndu okkur samúð og hlut-
tekningu við fráfall og jarðarför Guðbergs Kristinssonar.
Sömuleiðis þökkum við hjartanlega öllum sem vitjuðu hans
i sjúkdómslegunni, en þó sérslaklega fröken Maríu Maack, yf-
irbjúkrunarkonu fyrir alla þá umönnun og innileik sem hún
lét honum í té í veikindum lians, alt til hins síðasta.
Virðingarfylst
Eiginkona, móðír og systkini.
Jarðarför mannsins míns og föður okkar, Johans Chr. G.
Basmus, fer fram frá dómkirkjunni kl. 2 e. h. mánudaginn
þann 3. desember.
Jarðað verður i nýja kirkjugarðinurn í Fossvogí.
Margrét Rasmus og börn.
Jönas
Hailgrímsson.
Nýtt bindi af ritum Jónasar
Hallgrímssonar er nú komið út
á kostnað Isafoldarprentsmiðju.
Eru þar birtar ýmsar ritgerðir
skáldsins, og eru sumar á is-
lensku, en aðrar á dönsku. Sú
var trú manna lengi, og er ef
til vill enn, að Jónas Hallgrims-
son hafi verið latur maður og
löngum starfalítill, og liefir því
jafnvel verið lialdið fram á
prenti, að bann hafi legið yfir
smámunum og komið litlu í
verk. En þetta er mesti mis-
skilningur. J. H. liefir þvert á
móli verið hinn starfsamasti
maður, enda liggur og allmik-
ið eftir hahn. Menn verða að
bafa það í liuga, er þeir dæma
um störf bans, að ævidagurinn
var ekki langur. Og síðustu ár
hins skammvinna starfstíma
var liann þrotinn að hcilsu. Það
er því í raun réttri hin mesta
furða liversu miklu J. H. lief-
ir komið í verk. Og áhugi hans
á náttúruvísindum hefir ber-
sýnilega verið mjög mikill.
Hann ferðast um landið þvert
og endilangt nokkur sumur,
mjög illa búinn að öllu því,. er
nauðsynlegt verður að teljast á
slíkum ferðum, verður að þola
sífelda vosbúð og kulda og búa
við margskonar örðugleika.
Hann slítur kröftum sínum á
þessum fcrðalögum og heilsan
bilar. Og svo er komið, þegar
hann fótbrotnar, að hann segir
sjálfur að hann viti, að liann
geti ekki lifað. Jónas Hallgrims-
son er yndislegasta skáldið,
sem ísland hefir nokkuru sinni
alið, en þar með. er ekki sagt
að hann sé mesta skáld þjóðar-
innar. — Hann er liinn mikli
og óviðjafnanlegi listamaður i
hópi íslenskra skálda. Og hann
er sami listamaðurinn á óbund-
ið mál. Alt, sem eftir hann ligg-
ur á íslensku i lausu máli, skar-
ar að málfegurð og smekkvisi
langt fram úr flestu eða öllu
því, sem ritað var á íslensku
um hans daga. — Hinni nýju
og ítarlegu útgáfu á ritum J.
H. hefir verið vel tekið, enda
liefði tómlæti bóklesandi manna
verið litt afsakanlegt, er slíkur
höf. á hlut að máli.
Trésmiðafélag Reykjavíkur.
Fundup
i Baðstofu Iðnaðarmanna í
kveld kl. 8.
Fundarefni:
1. Afmælisliátíð félagsins.
'2. Kosning sambandsfulltrúa.
3. Rædd mál liúsgagna- og
skipasmiða.
4. Önnur mál.
STJÓRNIN.
Forvígismenn
þjöðanna.
Eduard Benes. ,
Eíns og kunnugt er varð rik-
ið Tékkóslóvakía til upp úr
beinxsstyrjöldinni, þá er stór-
veldið Austurríki og Ungverja-
land. sundraðist. Einn þein-a
manna, er átti mikinn og góðan
þátt' 1, að Tékkóslóvakar fengu
sjálfstæðii sitt, var Eduard Ben-
es, núverandi utanríkismálaráð-
lierra Tékkóslóvakiu. Það er
kunnara en frá þurfi að segja,
að þeim mönnum í Tékkóslóv-
akíu, sem fengu það vandasama
lilutverk í hendur, að vera leið-
togar þjóðarinnar er hinu nýja
ríki var komið á laggirnar, hef-
ir farist stjórn landsins vel úr
bendi. Meðal þeirra ber fyrst
og fremst að nefna Masaryk
forseta og Eduard Benes og'
verður hins síðarnefnda nú að
nokkuru getið.

Benes er fæddur þ. 28. maí
1884. Árið 1908 varð liann fyr-
irlesari i þjóðfélagsfræði og
hagfræði við liáskólann i Prag.
— Árið 1915 fór hann til París-
ar og gerðist samstarfsmaður
T. G. Masaryk, sem verið liafði
kennari hans, og unnu ]>ei r nú í
sanxeiningu að því, að stofnað
yrði tékkóslavneskt ríki, í því
trausti, að bandamenn myndi
bera sigur úr býtum í heims-
Ný unglingabók.
Böðvar frá Hnífsdal:
iilSs-a-

■ s
með myndum eftir Tryggva Magnússon
er komin í bókaverslanir.
(Sendið þessa bók með jólapóstunum ti
vina úti á landi).