Vísir - 09.12.1934, Qupperneq 5

VÍSIR
Sunnudaginn 9. desember 1934.
Ný gerð lampa
til ljóslækninga.
Danska blaíSiS „Aftenbladet“
skýröi frá þvi nýlega, aö fundin
hafi veriö upp ný gerö lampa til
ljóslækninga, aöallega við lækn-
ingar á húöberklum (,,Lupus“).
Eins og kunnugt er varð læknum
lítið ágengt í baráttunni viö: þenn-
an sjúkdóm, áöur en Niels R. Fin-
sen gerði hinar merkilegu upp-
götvanir sínar um notkun ljóss til
lækninga og það er einmitt læknir,
Forvígismenn
jijúðanna.
Franklin D. Roosevelt.
Það mun tæplega verða um
það deilt, að Franklin D. Roose-
velt, forseti Bandaríkjanna,
sé einn hinn glæsilegasti og víð-
sýnasti meðal forystumanna
þjóðanna nú, hverrar skoðunar
sem menn annars kunna að
vera um stjórnmálastefnu hans
og hvort sem trú manna á þvi,
að viðreisnaráform þau, sem
hann og stjórn hans hefir með
höndum, liepnist eða ekki. Um
þau öll hefir lalsvert verið birt
hér í blaðinu, bæði í skeytum og
greinum, og er því lesendum
blaðsins vel kunnugt hvernig
áslatt var, er Roosevelt forseti
komst að völdum 1933, að af-
stöðnum forsetakosningunum í
nóvember árið áður, og hve
stórfeldar tilraunir hann hefir
gert til þess að rétta við það,
sem að falli var komið. Ástand-
ið var, í fáum orðum sagt, hið
óálitlegasta, er hann tók við
völdum, algert hrun virtist yfir-
vofandi, og þjóðin leit til
Roosevelts, mannsins, sem
hafði unnið svo glæsilegan sig-
ur yfir Hoover, hinum fráfar-
andi forseta, nokkurum mán-
uðum áður, í fullu trausti þess,
að hann mundi verða björgun-
armaður hennar. Honum var
fengið víðtækt vald í hendur lil
þess að gripa til þeirra ráðstaf-
ana, sem honum þótti nauðsyn
dr. med. Sv. Lomholdt, á Finsens-
stofnuninni, sem hefir látiö búa til
aö sinni fyrirsögn nýja gerö af
lampa til ljóslækninga (með ultra-
fjólubláum geislum) á „lupus“.
Ultra-fjólubláu geislarnir frá þess-
um lampa eru 70% af geislamagn-
inu, en var aðeins 15% af geisla-
magni hins upprunalega Finsens-
lampa. Telur blaöiö þessa nýjung
í læknisvísindum stórmerkilega,
sem von er, því aö það fullyröir,
hera til, og hann sýndi það þeg-
ar, að liann var ósmeykur að
nota þetta vald. Hefir liann frá
því er hann var kosinn forseti,
notið almennra vinsælda og
trausts meginþorra þjóðarinn-
ar, og það kom skýrt í ljós i
haust, er gengið var til þjóð-
þingskosninga og úrslilin urðu
kunn, að þessi þjóðarleiðtogi
nýtur enn fylsta trausts megin-
þorra Bandaríkjamanna, þótt
í ýmsu hafi erfiðlega gengið
um viðreisnaráformin, miklu
ver en búist liafði verið við,
harðvítugar deilur hafi risið
um ýmsar stjórnarframkvæmd-
ir og trú margra veikst.
En sigur demokrata, flokks
Roosevelts, og þar með hans
sjálfs, var svo glæsilegur og
ótvíræður, að það er ekki um
það að villast, að Bandarikja-
menn vilja, að Roosevelt og
stjórn lians fái að glíma við
kreppuna til þrautar, i von um,
að hún verði að lokum hrakin
á flótta.
Franklin Delano Roosevelt
var i þenna heim borinn þ. 30.
jan. 1882 í New York ríki ofar-
lega, þar sem foreldrar hans,
James og Sara Delano bjuggu
búi sínu skamt frá Hudson-
ánni. Á Franklin Roosevelt
heimili á þeim slóðum, í Hyde
Park, N. Y. — Rooseveltæltin
er upphaflega komin frá Hoi-
landi til Bandaríkjanna og hafa
menn af þeirri ætt vestra yfir-
leitt reynst góðir menn og gegn-
ir og liafa mestri frægð náð þeir
Tlieodore Roosevelt, Banda-
rikjaforseti, sem mikið orð fór
af um heim allan, er hann var
forseli, og Franklin Roosevelt.
Eru þeir sinn af hvorri grein
ættarinnar. v
Franklin Roosevelt stundaði
nám við Harvard-háskóla, sem
er ein af frægustu mentastofn-
unum Bandaríkjanna. Nám
stundaði liann einnig í Colum-
bia háskólanum í New York og
tók þar lögfræðipróf. Siglingar
stundaði hann mjög í frístund-
um sínum og ferðaðist til Ev-
rópu á námsárum sinum. Hafði
aö héöan í frá veröi hægt aö lækna
næstum öll, ef ekki öll, „lupus“-til-
fell. I viötali viö bl'áöið kvaö dr.
Lomholdt aö oröi á þá leiö, aö sem
betur færi þyröi hánn nú aö full-
yröa, að svo væri komiö, að lækn-
isvísindin væri í þann veginn aö
sigrast á þessari grein berklaveik-
innar. Eins og stendur fá hverjir
80 sjúklingar af 100, er koma til
lækningar, fullan bata. Hins vegar
segir læknirinn aÖ altaf séu um að
hann snemma hinn mesta
áhuga fyrir siglingamálum. —
f marsmánuði 1905 gekk
Franklin að eiga frænku sína,
Önnu Eleanor, og var Theodore
Roosevélt Bandarikjaforseti
svaramaður brúðarinnar. Er
Anna Eleanor Roosevelt dugn-
að arkona mikil og hefir látið
ýms mál mjög til sín taka, eink-
anlega velferðarmál; ferðast
hún oft loftleiðis þeirra erinda,
flytur fyrirlestra, og fjölda
greina hefir hún skrifað í blöð
og tímarit. Heldur hefir hún þó
dregið úr þessum störfum eflir
að hún varð forsetafrú.
Þegar Roosevelt hafði stund-
að lögfræðistörf um nokkur ái
í New York var hann kosinn
þingmaður (á fylkisþingið).
Varð hann þá þjóðkunnur mað-
ur fyrir að berjast gegn höfuð-
manni Tammany-klíkunnar —
Charles F. Murphy — en klíka
þessi hefir oft verið mestu ráð-
andi í stjórnmálalífi New York
og liaft miður gott orð á sér.
Robsevelt hefir alla tíð verið
demokrat, en demokrataflokk-
urinn i Bandaríkjunum er
miklu frjálslyndari flokkur en
flokkur republikana. Eins og
geta má nærri vakti maður eins
og Franklin Roosevelt snemma
á sér eftirtekt höfuðmanna
flokksins. Þegar Woodrow Wil-
son var útnefndur forsetaefni
demokrata á flokksþinginu í
Baltimore, barðist Roosevelt á
móti honum, cn þeir áttu þó
eftir að vinna mikið saman. Á
þessu flokksþingi kyntist Roo-
sevelt Joseplius Daniels, áhrifa-
miklum ritstjóra og stjórnmála-
manni, sem varð flotamálaráð-
herra í ráðuneyti Wilsons.
Daniels fékk þvi ráðið, að
Franklin var gerður að aðstoð-
ai’flotamálaráðherra hans,
þrátt fyrir það að hann hafði
unnið á móti utnefningu Wil-
sons.
Ráðherrastörfunum gegndi
F. R. af miklum dugnaði og á
ófriðarárunum fór liann sjálf-
ur til Frakklands, til þess að
kynna sér margt flotamálunum
ræöa nokkur erfiö, vanrækt sjúk-
dómstilfelli, en þeim fari smám
saman fækkandi, og þaö sé mink-
andi erfiöleikum bundiö, aö láta
þá, sem leita' til stofnunarinnar fá
fulla bót meina sinna. — Lampi sá
til ljóslækninga, sem hér er um aö
ræöa, og sést á myndinni hér aö
ofan, er kallaöur Finsen-Lomholdt
lampi.
viðvíkjandi. Kipti liann ýmsu í
betra horf og kyntist mörgum
kunnustu stjórnmálamönnum
Breta og Frakka og kom hon-
um það að góðu haldi síðar. Er
það og þakkað Roosevelt, að
ýmsar umbætur voru gerðar á
flotanum 'fvrir styrjöldina, en
Bandarikin sendu sem kunnugt
er miljónaher til Evrópu, er
forseti, og Franldin Roosevelt.
þau gerðust þátttakándi í styrj-
öldinni, og hefði verið nokkuð
seint að fara að koma á um:
bótunum, þegar svo var komið.
Þegar Harding var kjörinn
tímabili Wilsons voru þeir i
kjöri af hálfu demokrata, Mr.
Knox og Roosevelt, en biðu
ósigur. Ferðaðist Roosevelt um
landið þvert og endilangt og
flutti um 800 kosningaræður.
Fékk hann við það mjög aukin
kynni af þjóðinni og hún af
honum.
Franklin Roosevelt var um
skeið rikisstjóri í New York og
þótti ágætur stjórnandi, áhuga-
samur og fylginn sér, og kom
fram miklum umbótum. Yar
ríkisstjóraferill hans glæsileg-
Frá
lðgreglnnni.
í vörslum lögreglunnar eru
margskonar óskilamunir, svo
sem reiðhjól, dömuveski, pen-
ingabuddur, allskonar lyklar,
sjálfblekungar, lianskar, regn-
hlifar o. fl. o. fl.
ur og merkur, en rúm leyfir
eigi að ræða um það frekara.
Hann hefir alla tið verið starfs-
maður mikill. Ræðumaður er
liann góður, prýðilega ritfær,
laginn á að fá menn til sam-
vinnu, fylginn sér í sókn og
harðskeyttur í vörn, ef þvi er að
skifta. Hann er maður friður
sýnuin og glæsilegur og er það
í rauninni ekki kynlegt, að
maður búinn slikum kostum,
skuli vera jafn dáður af Banda-
ríkjamönnum og reyndin segir
til um, þegar þess er og gætt,
að hann liefir alla tíð verið
frjálslyndur og framsækinn
umbótamaður. Mælt er, að
Bandaríkjamenn dáist mest að
lionum fyrir glaðlyndi lians,
djarflyndi, einurð og þrek. Árið
1921 fékk hann lömunarveilci
upp úr ofkælingu og var hon-
um þá ekki líf liugað. Hann
komst þó á fætur og varð að
skreiðast við liækjur og' töldu
læknar vonlaust, að hann
myndi ná góðri heilsu. En hann
ásetti sér að ná fullri heiisu og
beitli til þess öllum vilja sínum,
og smám saman tókst honum,
við daglega iðkan líkamlegra
æfinga, að ná svo til fullri
hcilsu. Gengur liann ávalt við
staf, en iðkar daglega tennis
eða sund og fleiri íþróttir.
Enginn þjóðliöfðingi hefir
notað eins mikið útvarpið til
þess að treysta fylgi sitt meðal
þjóðarinnar og Roosevelt for-
seti. Ávörp hans til útvarps-
hlustendanna i landinu eru fræg
orðin. Hann situr við skrifborð
sitt eða „arineld“ og ræðir
vandamálin við þjóðina, eins
og þegar maður talar við mann,
og kalla Bandarikjamenn þess-
ar viðræður forsetans við þjóð-
ina „fireside talks“. Og það er
víst uin það, livernig sem öllu
reiðir af vestra, að þegar hann
talar, leggur öll þjóðin við
hlustirnar, þvi að hann er cnn
i augum liennar björgunarmað-
urinn, forystumaðurinn í bar-
áttunni við atvinnuleysi og fá-
tækt og annað ilt, sem kreppan
hefir haft í för með sér.
Uppboð.
Opinbert uppboð verður liald-
ið í Aðalstræti 8, þriðjudaginn
11. þ. m. kl. 10 árd. og verða
þar seld húsgögn, svo sem
borðstofuhúsgögn, dagstofuhús-
gögn, skrifstofuhúsgögn, sam-
lagningarvélar, málverk og
mj’ndir, liúsgagnafóður, flygel,
píanó, grammófónar og plötur
og bækur. Ennfremur afborg-
unarsainningar. Loks nokkurir
pokar af hveiti. ,
Greiðsla fari fram við ham-
arshögg.
Lögmaðurinn í Reykjavík.
Alpyðlea sjálfsfræðsla.
—x—
Svo nefnist bæklingur einn, sem
FriSrik Ásmundsson Brekkan hef-
ir tekiö saman og Stórstúka ís-
lands gefiö út. Ræöir höf. um svo
kalla'Öa „fræösluhringi“, sem hann
hyggur a'ö rétt sé aö stofna til hér
á landi og vonar aö oröiö geti
aö miklu liöi. Bókin er skrifuö af
góöum hug og er rétt aö almenn-
ingur, og þó einkum æskulýöur-
inn, kynni sér hana rækilega. Höf.
skiftir ritinu í marga kafla og
veröur þaö af þeim £Ökum aö-
gengilegra til lestrar. Þess er ekki
kostur að sinni, aö gera nákvæma
grein fyrir því, hvei'nig höf. hugs-
ar sér fræösludeildirnar, en af fyr-
irsögnum hinna einstöku kafla
geta menn oröiö nokkuru nær um
cfni bókarinnar, og þykir því rétt
aö birta þær hér:
Menningar-þráin. — Breytileg
menningarskilyrði. - Heimakensla.
— Sjálfsnám. — Andleg og verald-
leg lesning á heimilunum. —
Grundvöllur sjálfsnámsins. —
Menningar-aöstaöa alþýöu erfiöari
nú en fyrr. — Hættan á aö tala
andlegra öreiga fari hækkandi. —
Jafnréttishugmyndir Grundtvigs.
— Ymsar félagslegar hreyfingar
til alþýðufræðslu. — Ný alþýöu-
menningarhreyfing. — Árangur
nautnanna á aö vera andleg end-
urnýjun. — Nýr skilningur á aö
„njóta lífsins". —- Þróun fræöslu-
hringanna í Svíþjóö. — Fræðslu-
hringarnir og bækurnar. — Sam-
lífið og samkvæmislífið í fræöslu-
hringunum. — Starfshættir og
skipulag. — Möguleikar fyrir
starfsemi fræðsluhringa á íslandi.
— Nokkrar tillögur um byrjunar-
starfsemi fræösluhringa. — Að
endingu þetta.
Viö samning ritsins kveðst höf.
hafa stuðst við ýmsar skýrslur og
smárit frá fræðsluhringunum
sænsku, og lítilsháttar viö norska
„Haandbog for Studiekredse" eft-
ir Lars Hörven.
\
VERIÐ ÍSLENDINGAR!
KLÆÐIÐ YÐUR í ÁLAFOSS-FÖT.
Góð föt
ep besta
J ólagj öfin
sem liægt ep að fá.
í dag' getið þér sé0 í sýningarglugga okkar, hin nýj-
ustu og bestu FÖT.
Allar stærðir. ------ Margar tegundir.
Afar ódýr vara
,en samt góS.
Á MORGUN og alla næstu viku er tíminn til þess að
kaupa.----
KOMIÐ í „ÁLAFOSS“.
VERSLIÐ iVIÐ „ÁLAFOSS“.
Þingholtsstræti 2.