Vísir - 02.01.1935, Blaðsíða 2

VÍSIR
DHaraaM
QlLSlglHl ((l!|r'
kaupmaim yðar um
BEfiSDORP
Busoum -Hoiund
jL=» 1

BUSSUM - HOLLAND
Það er drýgst og best og því ódýrast.
Fæst í pökkum með 1/8 og 1/4 kg.
og pokum með 5 kg. Heildsölubirgðir.
Stjórnmálin 1934.
Það var aldrei búist við því,
að sú breyting, sem gerð var á
stjórnarskránni á árinu 1933,
til umbóta á kosningafyrir-
komulaginu, mundi leiða til
fullkomins réttlætis í þeim efn-
um. Sú varð heldur ekki raun-
in á. Niðurstaðan af þingkosn-
ingunum s. 1. sumar varð sú, að
um 25 þús. kjósendur, sem
fylgdu sjáifstæðisflokknum og
bændaflokknuni fengu 23 þing-
sæti, en ifæpl. 23 þús. kjósendur,
sem fylgdu alþýðuflokknum og
framsóknarflokknum eða voru
utanflokka fengu 26 þingsæti.
Af þessu leiddi, að meiri hluli
þingmanna, sá er síðan tók að
sér stjórnarmyndun, hafði að
baki sér minni hluta kjósanda í
landinu, þeirra er áhrif böfðu á
skipun þingsins. Hins vegar er
á það að líta, að ógild féllu þá
atkvæði rúmlega 3000 kjósanda
(kommúnista og þjóðernis-
sinna), sem náðu engu þing-
sæti, og þó að allir flokkar hefði
fengið þingsæti að tiltölu við
atkvæðamagn, eins og stjórnar-
skráin ætlast til, en ekki hefir
enn tekist að tryggja, þá hefði
þó enginn ákveðinn eða sam-
feldur meiri hluti orðið til i
þinginu. Eigi að síður hefði það
að sjálfsögðu verið eðlilegra, að
meiri hluti þeirra kjósanda, sem
áhrif liöfðu á skipun þingsins,
hefði öðlast aðstöðu til þess að
«kipa stjórn landsins, en ekki
minni hlutinn. En þessi niður-
staða kosninganna staðfestir nú
að eins það, sem menn, eins og
áður er sagt, vissu fyrir, að um-
bætumar á' kosningafyrirkomu-
láginu eru énn ekki nema hálf-
gerðar.
í áramótáhúgleiðingum Vísis
«m stjórnmálin 1933 (2. jan.
1034) var að því vikið, að hið
rangláta kosningafyrirkomulag
éða hin úrelta kjördæmaskipun,
•em við höfum átt við að búa,
hefði stuðlað að þvi að viðhalda
óeðlilegri flokkaskiftingu í
landinu, og var í því sambandi
sérstaklegá bent á framsóknar-
flokkinn, sem þá hafði klofnað
í lok aukaþingsins 1933, með
þeim hætti, að tveimur þing- i
inönnuin liafði verið vikið úr
flokknum, en tveir aðrir sögðu
sig úr honum, ásamt ýmsum
öðrum kunnum mönnum.
Höfðu þessir menn allir vitan-
lega verið mjög fráhverfir liinni
socialislisku stefnu, sem ýmsir
aðrir ráðamenn flokksins*
fylgdu fram og sýnt þótti að
verða mundi allsráðandi innan
flokksins, er stundir liðu. Af
þessu þótti einsýnt, að flokkur-
inn mundi hrátt riðlast enn
meira og Jieir menn, úti um
bygðir landsins, er andvígir
væri hinni socialistisku stefnu,
segja skilið við hann og flokka-
skiftingin smátt og smátt kom-
ast i eðlilegrá liorf en hún var
i áður í skjóli liinnar ranglálu
kjördæmaskipunar. —
Þelta hefir nú ekki gengið
eftir, nema að litlu leyti enn þá.
Að eins lítill liluti kjósanda
framsóknarflokksins hefir skil-
ist frá honum, aðallega í þeim
kjördæmum, þar sem hinir
brottviknu þingmenn voru í
kjöri. Hinum socialistisku for-
ingjum flokksins hefir tekist að
halda meginþorra kjósandaliðs-
ins saman til þessa. Væntanlega
er það þó ekki svo að skilja, eða
þarf ekki aÓ vera, að kjósendur
flokksins aðhyllist svo ahnent
hina socialistisku stefnu for-
ingjanna, heldur komi þar ým-
islegt annað til greina. Það er
t. d. ólíklegt, að kjósendur
flokksins í Skagafirði, þar sem
telja má áð sést liafi einna
minst merki klofningsins við
síðustu kosningar, hafi alment
verið fylgispakari við hina
„rauðu“ stefnu, heldur en t. d.
kjósendur í Strandasýslu, Húna-
vatnssýslum eða Eyjafirði, þar
sem liðið sundraðist svo mjög.
Miklu nær liggur að álykta
þannigi að hér komi aðallega til
greina mismunandi aðstaða
þeirra manna, sem voru í kjöri
í þessum kjördæmum af liálfu
framsóknarflokksins og bænda-
flokksins og i annan stað sá
heimskulegi fjandskapur, sem
hinum „rauðu foringjum“
framsóknarflokksins liefir tek-
ist að innræta flokksmönnum
sínum til „Reykjavikur og ein-
bættismanna-valdsins“, sem
þeir telja sjálfstæðisflokkinn
fulltrúa fyrir. En ])að má lelja
alvcg einstakt merki menning-
arleysis, þetta hatur til höfuð-
staðar landsins, sem svo mjög
ber á meðal fylgismanna frain-
sóknarflokksins í sveitunum.
Meðal siðaðra þjóða mun það
yfirleitt vera svo, að heiður höf-
uðborgarinnar sé talinn heiður
þjóðarinnar. Reykjavíkur-hatr-
ið má þannig óhætt teljast sér-
kenni þeirrar skrílmenningar,
sem framsóknarbroddarnir
kappkosta svo mjög að út-
breiða. ,
Framsóknarflokkurinn á enn
eftir að riðlast. Jafnvel í þing-
flokknum eru enn þá eftir
nokkurir menn, sem í eðli sínu
eru algerlega andvígir hinni
socialistisku stefnu flokksfor-
ingjanna, en hafa látið kúgast
af harðstjórn þeirra og „hand-
járna-“aga. Og kjósandatala
flokksins í siðustu kosningum
gefur algerlega ranga hugmynd
um fylgið innan flokksins við
þá stefnu. Það mundi vafalaust
koma í ljós, ef látin væri faru j
fram slík állsherjar atkvæða- j
greiðsla um þjóðnýtingu, sem
farið var fram á í tillögu þeirri,
er borin var fram á siðasía
þingi af liálfu sjálfstæðisflokks-
ins. En sú krafa verður vafa-
laust borin fram aftur á næsta
þingi, enda er brýn nauðsyii á
því að gefa kjósöndum slíkt til-
efni til að taka sjálfstæða af-
stöðu til þessa höfuðágreinings-
efnis síjómmálaflokkanna. Það
verður að fá úr þvi skorið, hvort
meiri hluti þjóðarinnar vill vit-
andi vits leggja út í þá eyði-
merkurgöngu, sem foringjar
framsóknarflbkksins og social-
istar eru að reyna að leiða liana
út í meira og mirina blindaða af
Arið
Landbúnaðurinn.
' Niðurl.
„Um mjólkurframleiðslu og
*mjólkursölu er svipað að segja
og siðastliðið ár. Mjólkurbúin
eru 5 starfandi eins og s. 1. ár
og söluverð mjólkur og mjólk-
urafurða hið sama og þá, nema
2ja aura lækkun á lítra í Rvk.
frá 1. nóv. í sambandi við hin
nýju mjólkurlög. Það má því
fullyrða, að mjólkurverðið sé
mjög hið .sama og í fyrra, en þá
var það ca. 24 aurar á lítra hjá
Mjólkurfélagi Reykjavíkur til
jafnaðar, en 16—18. aurar hjá
öðrum mjólkurbúum landsins
fyrir utan flutningskostnað til
búanna. Þó að verðið sé ekki
liærra en þetla liefir mjólkur-
framleiðsla búanna fremur far-
ið vaxandi. Samt er það enn svo,
að smjörskortur er í landinu
suma tima árs og enn hefir
ekki verið unt að láta lögin um
blöndunarstyrk smjörs í smjör-
líki koma til framkvæmda
vegna smjörskorts.
Almennar framkvæmdir
bænda þetta ár virðast liafa
verið öllu minni en síðastliðið
ár. Jarðræktarskýrslurnar eru
ekki komnar það margar, að
unt sé að nefna ákveðnar tölur.
Árið 1933 voru þær yfir
milj. dagsverka. En fullyrða
, má, að þær verða mun minni
fyrir árið 1934. Einkum eru
fullunnar jarðabætur miklu
minni nú, en aftur á móti undir-
búningur allmikill undir rækt-
un t. d. skurðagerðir. Sömuleið-
is virðist nokkur aukning á
matjurtagörðum og áburðar
húsum.
Lánveitingar úr Ræktun r-
sjóði eru lika minni nú en síð-
asta ár. Alls hafa verið.veilt úr
honum 125 lán á móli 170 i
fyrra og lánsupphæðin 2f>6 þús-
und á rnóti 350 þús. í fyrrá.
Nokkuð af lánum þessum hefir
farið ti! húsbygginga.
Úr Byggingar- og landnáms-
sjóði hafa verið veitl 31 lán. Af
þeim 29 til endurbyggingar og
tvö til nýbýla, en siðastliðið ár
voru öll þessi lán 32. Bygging-
arkostnaður virðist heldur fara
lækkandi.
Jarðyrkjuverkfærakaup lialda
áfram að minka frá ári til árs.
Þannig eru nú fluttir inn að eins
25 plfegar á móti 33 í fyrra, en
um 40 lierfi eins og þá — auk
þess nokkrir steingálgar og
áburðardreifarar. Aftur á móti
hafa lieyvinnuvélakaupin auk-
ist mikið. Þannig eru nú keypt-
ar til landsins 251 slátluvél en
80 í fyrra og 171 rakstrar- og
snúningsvélar, en 45 í fyrra.
Sýnir.þetta eins og vænta mátti,
að ræktaða landið kennir
mönnum betur og betur að nota
vélarnar, og ‘sömuleiðis liitt, að
sú breyting á jarðræktarlögun-
um, að láta verkfærakaupasjóð-
inn styrkja menn til lieyvinnu-
vélakaupa hefir verkað eins og
verd ber. Áburðarkaupin liald-
ast sömuleiðis óbreytt frá þvi
sem verið heffr og aukast þó
lieldur. Þannig voru nú flutt
inn 2551.4 tonn, en í fyrra
2360. Aftur er innkaupsverðið
Iægra nú, eða 420 þús. en 435
þús. í fyrra. Einnig hafa kaup
á girðingarefnum verið meiri
nú en árið áður.
Alt þetta, heyvinnuvélakaup-
in, áburðarkaupin og girðinga-
Sjáiístæði Austnrríkis.
Samkomulag, sem á að tryggja sjálfstæði ogr
öryggi Austurríkis — og friðinn í Dónarríkj-
unum.
flokksæsingum og stéttahatri.
Og það mun líka verða greið-
asta leiðin til að koma flokka-
skiftingunni í landinu í eðlilegt
horf.
1934.
kaupin, sýnir það, að nú leggja
bændur meiri áherslu á að nota
sér sem best þá ræktun sem
orðin er, en leggja minni
áherslu á liitt, að þenja rækt-
unina út. Enda verður að telja'
það hárrétta stefnu, eins og all-
ar aðstæður eru nú.
Af smærri greinum búnaðar-
ins má nefna það, að prjóna
vélar liafa verið keyptar til
landsins á árinu meira en nokk-
uru sinni fyr. T. d. hefir S. 1.
flutt inn á árinu 145 vélar á
móti 32 i fyrra. Virðist það
benda á aukinn áhuga á heimil-
isiðnaði, enda er nú veittur
styrkur úr verkfærakaupasjóði
til prjónavéla.
Refaeldi liefir fárið mjög í
vöxt á árinu og virðist áhuginn
f>TÍr þeirri grein búskaparins
sífelt aukast. Veruleg tekju-
grein er þetta sanit ckki orðin
fyrir bændur, og ])ó síst fýrir
þjóðina, því að viðkoman, eink-
um á silfurrefum, fer öll i aukn-
ingu stofnsins, og auk þess bef-
ir til þessa í'arið út úr landinu
allmikið fé árlega fyrir innflutt
dýr. Skýrslur eru ekki enn þá
yfir refaeldi og refabú. En eftir
þvi sem næst verður komist,
eru nú í landinu rúmt 300 full-
orðnir silfurrefir og á fjórða
bundrað yrðlingar, og um 170
blárefir fullorðnir i eldi og liátt
á fimta hundrað yrðlingar. En
þessar tölur eru þó elcki ná-
kvæmar.
Ilross voru flutt út lílið eitt á
árinu. Aðallega til Englands og
Danmerkur og var verð á þeim
80 til 140 krónur. Um 200 stk.
voru einnig flutt lil Þýskalapds
og var verð á þeim hærra, eða
155 til 210 krónur. Enda voru
það yfirleitt úrvalshross. Þýska-
landssendingin var aðallega
reynslusending, og mátti nokk-
urs af þeim markaði vænta, ef
hestarnir líkuðu. Enghi opinber
gögn liggja fyrir um það, hvern-
ig hestarnir liafa reynst, en
flogið liefir það fyrir, að ])eir
sem eignuðust þá hafi talið sig
verða mjög fyrir vonbrigðum.
Ekkert skal fullyrt um, hvort
þetta er á rökum bygt, en vara-
samt mun að gera sér háar von-
ir um þann markað.
Um aðrar nýungar í búnaði,
sem reyndar hafa verið undan-
farið, eins og innflutning skoska
sauðfjárins og karakúlfjárins,
og skosku nautgripanna er það
að segja, að þær virðast hafa
orðið meira og minna mishepn-
aðar.
Kreppulánasjóður. Á þessu
ári hafa staðið yfir lánveitingar
úr Kreppulánasjóði og skulda-
skil í samhandi við þær. AIIs
hafa sótt um lán úr sjóðnum til
þessa 2770 bændur og er nú
þegar búið að samþykkja, og að
meslu að veita 2154 lán. Lánað
hefir vcrið sem hér segir: .
Til greiðsht á Kr.
veðskuldum . . . . 1.613.072.44
vöxtum 346.407.15
forgangssk. . . . . 102.734.63
lausaskuldum 4.808.674.32
eða alls .. kr. 6.870.888.54
\ Niður hafa verið
feldar .... kr. 5.262.669.38
i
Mestur hluti hinna niðurfeldu
Rómaborg 31. des. FB.
Tilkynt hefir veriö, aö utanríkis-
málará&herra Frakklands, Laval,
sé væntanlegur hingaö snennna i
janúar, til viöræöna viö Mussolini.
Gert er ráö fyrir, að þá veröi geng-
ið frá samningi milli Ítalíu, Ung-
verjalands, Tékkóslovakíu, Þýska-
lands og Rúmeniu, til verndar og
skulda liafa verið verslunar-
skuldir.
Mest hefir verið niðurfelt af
lausaskuldum í Árnessýslu, eða
75%, cn minst í Mýrasýslu og
Norður-Þi n geyjarsýsl u, , eða
33%.
Þeir um 600 bænda sem eftir
eru af þeim sem sótt hafa um
kreppulán verða afgreiddir á
árinu 1935 og sömuleiðis þeir,
scm lcynnu að sækja um lán á
árinu. Alls má telja að árlegur
vaxlaléttir þeirra lána sem bú-
ið er að breyta í kreppulán sé
milli 170 og 180 þúsund krón-
ur, auk lrinna stórbættu afborg-
unarkjára sem lánunum fylgja.
Önnup lond.
(Helstu viöburöirjlt
Árið var yfirleitt viðburÖarríkt
í ýmsum löndum. I verslunar- og
viðskiftamálum yfirleitt varðengin
stórbreyting. Öll viðskifti eru enn
háÖ meiri og minni hömlum hvar-
vetna og horfurnar á því, að viÖ-
skiftin verði aftur jafn frjáls
þjóða rnilli og þau voru, áður en
kreppan kom til sögunnar, bötnuðu
í rauninni sára lítið á árinu. Þó
• var viða gert mikið til þess, að
vinna bug á kreppúnni, og vöktu
mesta eftirtekt hinar stórfeldu við-
reisnartilraunir Franklins Roose-
I
velt Bandaríkjaforseta'og stjórnar
nans, í viðskifta- og atvinnumálum
og viðreisnarmálum yfirleitt. Þó
óhemju fé hafi verið varið í þessu
skyni, þykir enn mjög vafasamt
hvern árangur það muni bera, ])ótt
ekki sé deilt um, að framkvæmdir
stjórnaririnar hafi bjargað svo mil-
jónum manna skiftir frá skorti og
jafnvel hungurdauða. — Hafði
Bandaríkjaforseti frjálsar hendur
að heita mátti í þessum efnum og
í kosningum þeinr, sem fram fóru
í haust, vann hann og flokkur hans
hinn glæsilegasta sigur. - Sambúö
þjóðanna hefir að ýmsu leyti ver-
ið erfið á árinu, og hefir hún
versnað milli sumra þeirra vegna
óvenjulegra og afleiðingaríkra at-
burða, sumra svo alvarlegra, að
minstu hefir munað að styrjöld
hlytist af (t. d. morð Alexand-
ers konungs Jugoslava í Marseille)
og er ekki enn séð fyrir, hverjar
afleiðingar það kann að hafa, þótt
bráðabirgðasætt tækist milli Ung-
verja og Jugoslava, fyrir tilstilli
ÞjóÖabandalagsins, en Júgóslavar
höfðu kært Ungverja fyrir hlut-
deild i undirbúningi að, konungs-
morðinu. í þessari alvarlegu deilu
hafa Litla bandalags-ríkin staðið
saman (Tékkóslóvakía, Júgpslávía
og Rúmenía), en Austurríki og
ítalía hafa stutt Ungverjaland, enda
er orðið ærið náið viðskifta- og
að surnra áliti stjórnmálasamband
milli þessara þriggja síðástnefndu
ríkja.. Álment er þó talið, að tekist
haf'i að koma í veg fyrir að styrj-
öld( brjótist út vegna konungs-
morðsins. Um leið og Alexander
konungur var rnyrtur, var Barthou,
Utanríkismálaráðherra Frakklands,
einnig drepinn, eins og kunnugt er.
Barthou hafði gert miklar tilraunir
til þess, að koma á öryggissáttmála
milli ríkjanna í Austur-Evrópu. Er
öryggis sjálfstæði Austurríkis. —
Hepnist að koma þessu áformi í
framkvæmd telja menn, að stórt
skref hafi verið stigið tiL þess að-
tryggja frið um langt skeið í Dón-
árlöndum, þar sem ófriðarhætttan
hefir oft verið einna mest áber-
andi. (United Press).
enn i lok ársins deilt harðlega úm
konungsmorðið, milli Austurríkis-
manna annars vegar og Tékkósló-
vaka og Júgóslava hins vegar. Fyrr
á árinu höfðu gerst mjög alvarleg-
ir atburðir, bæði í Austurríki og
Þýskalandi, sem margir litu svo á,
að kynni að leiða til friðslita. —r
Snemma i febrúar voru miklar ó-
eirðir í Frakklandi og munaði
minstu, að borgarastyrjöld brytist
út í landinu, en óspektirnar voris
bældar niður, ríkisstjórnin sagði af
sér og myndaði ])á Doumergue, fyr-
verandi forseti Frakklands, þjóð-
stjórn, og var hún við völd til
skamms tíma, 1 Austurríki braust
út 1)orgarastyrjöld í febrúar og
stóð baráttan milli jafnaðarmanna
og ríkisstjórnarinnar. Biðu jafnað-
armenn algerlega lægri hlut og var
flokkur þeirra leystur upp. Ríkis-
stjórnin átti fram eftir öllu sumri
í vök að verjast, vegna hermdar-
verkastefnu nazista, sem óefað vortt
studdir af Þjóðverjum, og voru öll
þessi mál mikið deiluefni, þó eigi
færi svo illa, að styrjöld yrði af-
leiðingin. Dollfuss kanslari Austur-
ríkis var myrtur á árinu (júlí), og
hafði sá atburður miklar afleiðing-
ar, en þó eigi eins alvarlégar og bú-
ist var við. \Tar talið, að nazistar
hefði ætlað að hefja uppreist, en
ekki þorað þegar á átti að herða,
cnda var ])egar ljóst, aðallega vegna
öryggisráðstafana þéirra, sem ítal-
ir gcrðu, að ríkisstjórntn mundi fá
þann stuðning til þess að bæla nið-
ur hvers konar uppreistartilraunir,
er hún þyrfti. Eftirmaður Dollfuss
varð dr. S.chussnigg og hefir verið
kyrrara í landinu uþp á síðkastið
en áður og fjöldamargir pólitískir
fangar hafa fengið allar sakir upp-
gefnar og verið látnir lausir, sein-
ast fyrir jólin um 5000. — Snemma
á árinu (í febr.) lést einn M kunn-
ustu ])jóðhöfðingjum álfunnar, Al-
bert I. Belgíukonungur. Hann hrap-
aði til bana í Ardennerfjöllum, ea
við konungdómi eftir hann tók Leo-
pold sonur hans, sem kvæntur er
Ástríði, er var sænsk prinsessa.
Engar alvarlegar afleiðingar
hafði fráfall Alberts konungs og
hclst í öllu samvinna Belgíumanna
og Frakka, en sú samvinna er
mjög mildlvæg, enda er hún sum-
part hernaðarlegs eðlis og beint
gegn Þjóðverjum. Bæði löndin telj-
ast og til hinna svo kölluðu gull-
landa, þ. e. þeirra Ianda, sem vilja
fyrir engan mun hverfa af grund-
velli gul.ísins, én það hefir þð á yf-
irstandandi ári reynst sumum þess-
ará þjóða erfitt, t. d. Beígíumönn-
um, og orsakaði þar stjórnarfall
fyrir skömmu. — I sambandí yið
tíðindi þau, sem gerðust i Austur-
ríki, 0g ástandið ]iar, í Frakklándi,
á Spáni og víðar, er vert að geta
þess, að einræðisstefnum hefir í
ýmsuin löndum aukist fylgi. Aust-
urríkismenn breyttu stjórnarfyrir-
komulaginu hjá sér mjög að ítalskri
fyrirmynd á árinu og mjög stefnir
í sömu átt á Spáni. Fasistar og
konungssinnar þar hafa færst mjög
í aukana og þar í landi var yfir-
leitt ókyrðarástand á árinu, sem
loks leiddi til hálfgerðrar byltingar
í haust, þá er Gil. Robles fasista-
foringi hafði gert auknar kröfur
fyrir hönd flokks sins um þátttöku
í ríkisstjórninni. Voru horfumar