Vísir - 13.01.1935, Qupperneq 3

VlSIR
1.0 O.F. 3 = 1181148 = N K.
Til fróðleiks og- skemtunar.
1 dag hefst hér í blaðinu sér
stakur flokkur greina með
Jiessu nafni. Munu slíkar grein-
ir feirtast við og Við framvegis
og verður hylst til Jiess, að liafa
efniið sem fjölbreyttast. —- Þar
verða þjóðsögur allskonar, fyr-
irburðasögur og draumar, þætt-
ir af merkum mönnum og at-
burðum, lausavisur, gömul
kvæði, frásagnir af málarekstri
að fornu, galdraþættir, kýmni-
sögur, allskonar þjóðtrú og
fleira. — Þykist Vísir mega
treysta því, að þessu verði vel
tekið. Vandað verður til sagn-
anna eftir föngum og það eitt
birt, er telja má merkilegt að
einhverju lcyti.
Frá Skattstofunni.
Þeir, sem ætla aö njóta aöstoö-
ar á skattstofunni viö aö útfylla
framtalsskýrslur sínar til tekju-
og eignarskatts ættu aö snúa sér
þangaíS sem fyrst. Aöstoöin er
veitt kl. 1—4 e. h. Áriöandi er,
aö írienn geti þá gefiö nákvæmar
upplýsingar um tekjur sinar og
fráílrátt, t. d. útgjöld viö hús
(skatta, viÖhald), vexti o. s. frv.
Næturlæknir
er í nótt Jóhann Sæmundsson,
Hringbraut 134. Sími 3486. —
Naeturvöröur í Reykjavíkur apó-
tekí og lyfjabúðinni Iöunni.
Brotin skíði.
Skafti Davíösson, er gamall og
góöur Reykvikingur sem nýlega
er kominn hingað frá Noregi eftir
margra ár.a dvöl þar. Hefir hann
opnati hér vinnustofu og meðal
annars tekur hann að sér aö gera
viö og laga skíöi. Munu það góð-
ar fréttir fyrir skiöafólk. Vinnu-
stofa hans er á Laugaveg ix.
K. F. U. M. og K., Hafnarfirði.
AJmenn samkoma í kveld kl.
Sj4. Steinn Sigurösson rithöfund-
, ur talar. Allir velkomnir.
Betanía,
Laufásveg 13. Samkoma í kveld
ki. 8ý4- Allir velkomnir.
Áheit á Strandarkirkju
afhent Vísi: 5 kr. frá E. J., 10
kr. frá Baldri, 5 kr. frá ónefndum.
í Aðventkirkjunni
veröur guösþjónusta í kveld kl.
8. Ræöuefni: Spádómur og fagn-
aöarboðskapur. Allir hjartanlega
velkomnir. O. Frenning.
1
Galdra-Loftur
Jóhanns Sigurjónssonar var
sýndur í Liverpool 9. og 10.
nóvbr. s. 1. og sjálfsagt oftar. A
ensku er leikurinn nefndur
„Faust in Iceland". Sérstök
„musik“ hafði verið gerð í til-
efni af leiksýnirigunni og er
höfundur hennar Norman Suck-
ling. Segir í bréfi frá Liverpool,
að leikritið hafi þótt hið merki-
legasta.
Kvikmyndahúsin.
Nýja Bíó sýnir í fyrsta sinni í
kveld kvikm. „Sakleysiö úr sveit-
inni“. Er það þýsk talmynd, leikin
af frægustu skopleikurum Þýska-
lands. —■ Gámla Bíó sýnir enn
kvikm. ,,Flökkustelpan“. Aðal-
hlutverk leikur Anny Ondra.
Barnaguðsþjónusta
verður í Elliheimilinu kl. 1 e.
h, í dag.
Útvarpið í dag:
9,50 Enskukensla. 10,15 Dönsku-
kensla. 10,40 Veöurfregnir. 11,00
Messa i Dómkirkjunni (síra
Bjarni Jónsson). 15,00 Erindi:
Nýjar bækur á Norðurlandamál-
urn (síra Siguröur Einarsson).
•15,30 Tónleikar frá Hótel ísland
(Hljómsveit Felzmanns). 18,20
Þýskukensla. 18,45 Barnatími:
Sögur (síra Friðrik Hallgrims-
son). 19,10 Veðurfregnir. 19,20
Gramrqófónn: Kirkjulegir kórar.
20,00 Klukkusláttur. Fréttir. 20,30
Erindi: Oxfprdhreyfingin nýja, I
(Ásm. Guðmundsson háskplakenn-
ari). 21,00 Grammófóntónleikar:
Tschaikowsky: -Symphonia í E-
moll. Danslög til kl. 24.
Frá Moregi.
Osló 12. jan. FB.
í svari Mowinckels forsætisráð-
herra, sem um var getið í skeyti
í g,ær, segir m. a., að hann (þ.
e. Mowinckel) líti svo á, að það
sé skylda núverandi ríkisstjórnar
að sitja við völd, uns atkvæða-
greiðsla á þingi leiði í ijós, að
henni verði ekki kleiít að starfa á
' *
sama grundvelli og á sama hátt
og áð undanförnu.
Þingfundir hófust í dag á
hátíðlegan hátt að vanda. í ræðu
konungs var vikið að því, að at-
vinnuhörfurnar væri betri en í
fyrra, Jiótt atvinnuleysi væri enn
mikið í landinu. ,
Fyrir Jiinginu eru mörg merk
mál, svo sem framhaldsstuðniugur
til sveitar- og|bæjarfélaga, sjúkra-
trygging fiskimanna, atvinnuleys-
istryggingar o. m. fl.
Fátækramál
Reykjavíkar.
—°—
Margan, sem eg hefi talað viö,
hefir furöað á þvi, hve' hér i bæ
fer mikið til fátækramála. Er
stjórn fátækramálanna jafn góö
nú, og hún var meðan hún var
skipuð 15 möiinum úr ýmsum
hlutum bæjarins og var þar af
leiðandi miklu kunnugri ástæðum
J'urfalinganna og átti hægra meö
að kynna sér þær? Þessir 3 fá-
tækrafulltrúar, sem nú eru, hafa
öll umráð yfir Jiví fé, sem fer til
styrktar fátækum hér í Reykjavík,
en það er hvorki meira néminnaen.
nálega helmingur útsvaranna, sem
á borgarana eru lögð. Hver lítur
eftir því hvernig þessari fúlgu er
skift meðal Jmrfalinganna? Mér
mun verða svarað, að bæjarráðið
geri J)að. En með allri virðingu
fyrir lfæjarráðinu og trausti til
J'ess, að það vilji fara vel með
íéjhæjarins, Jiá er það ofætlun, að
þaö geti nokkuð sagt um það,
hvað sanngjarnt sé aö leggja
hverjum og einum Jiurfamanni út
af fyrir sig, eins og liæjarráðs-
ínenn eru mörgum öðrum störfum
hlaðnir. Méi* virðist að bæjarráðið
verði að öllu leyti að treysta á
aðgerðir fátækrafulltrúanna, ef
Jieir hafa Jiá allir jöfn umráð yfir
Jiessari miklu fjárfúlgu, en Jiað
heyri eg dregið í efa. Eg veit, að
Jiað er vandaverk að vera fátækra-
íulltrúi, eins og hcimtufrekja
sumra manna er mikil ; .en J)á verð-
ur líka aö gæta ])ess, að einstakl-
ingar lifi ekki i óhófi, og sukki
fénu, líafi til dæmis ekki mjög
stórar og dýrar íbúöir og miklu
betur búnar en allur ])orri gjald-
enda pæjarins. Það er að minsta
kosti óviðkunnanlegt, að Jmrfa-
mennirnir liúi við mikið betri kjör,
fínni íbúðir og meiri nautnir en
Jieir sem bera kostnaðinn a-f þeim.
Bærinn. á víst stórfé lijá hrepp-
um út um landið. Hvernig geng-
ur að innheimta Jiað fé? Er ekki
hægt að draga úr J)ví, að aðkomu-
fólk geti, livað lítið sem út af
ber, látið bæinn sjá fyrir sér þeg-
ar á fyrsta dvalarári Jjess í bæn-
um og heimtað fé af fátækrafull-
trúunum ?
Hvernig er því varið með sum-
ar ungu stúlkurnar? Mæður ])eirra
koma til fátækrafulltrúanna með
læknisvottorð um þáð, að þær
megi ekki snerta á verki; en svo
geta ])essar sömti stúlkur verið á
götunum fram á nætur og sótt
hverskonar skemtanir; en sumar
munu Jxær geta unnið fullfrísklega,
,ef nógu hátt lcaup er í boði.
Til fróðleiks
og skemtunar.
Brúðkaup og skriffinska.
Fyrri tiðar menn hafa þurft meira fyrir því að
hafa, að komast í hjónabandið en nú þarf, en hafa
þó varla fundið til þess, og sýnast yfir höfuð hafa
haft gott tóm, þvi að vottorð og yfirlýsingar, sem
nú á dögmn mundu vera nokkrar einfaldar linUr,
eru í þá daga löng skrif, sem menn virðast jafnvel
Jiafa reynt að gera sem lengst, og með sem mestu
útflúri, enda þykir okkilr riú stíllinn á plöggurii þeirra
daga oft harla broslegur. Ritsmiðir þær og bréfa-
gerðir, sem til urðu í sambandi við það, að Skúli
sýslumaður Magnússon, síðar landfógeti, gekk að eiga
Steinurini Björnsdóttur, eru gott sýnishorn af sliku.
Fara þau hér á eflir, og eru tekin éftir frumritum,
sem eru i Lbs. 20 fol.
TU skýringar verður að drepa á forsögu málsins.
Skúla hafði verið veitt Skaftafellssýsla 1734, og var
hann þá einhleypur maður. Hann settist að í Bjarnar-
nesi í Hornafirði, en þar bjó síra Benedikt Jónsson,
er þar var prestur 1691—1744. Kona hans var Rann-
veig Sigurðardóttir, og ólu þau hjón upp stúlkuna
Steinunni Björhsdóttur, laundóttur sira Björns pró-
fasts Jónssonar Thorlacius, sem prestur var í Görð-
um á Álftanesi 1720—46, en áður liafði verið aðstoð-
arprestur þar. 'Voru þau Skúli og Steinunn þremenn-
ingar. Steinunn varð þunguð af völdum Skúla sýslu-
manns, og fæddi honum son árið 1730. Ilét liann Jón
og varð síðar aðstoðarmaður föður sins í lándfógeta-
embætti og andaðist ókvænjur og barnlaus 1789. Sagt
er, að önnur stúlka þár eys.tra hafi um sama leyti
kent Skúla barn, en hann svarið fyrir. Það er og
mælt, að hann hafi gengist við barni Steinunnar með
liinni riiestu tregðu.
Árið 1736, sama ár og Jón Skúlason fæddist, losu-
aði Skagafjarðarsýslu, sem þá var kölluð, Hegranes-
sýsla, og lék Skúla hugur á að fá h.ana. Sigldi hann
þá um haustið og kom aftur vorið 1737, þá búinn
að fá veitingu fyrir Skagafjarðarsýslu. Þess er liér að
geta, að i þá daga fór lijónavigsla mjög oft fram í
tveim lotum og gat liðið langt á milli. Fyrsta lotan var
fékaupið, kaupið eða trúlofunin, en síðari lotan lijóna-
vigslan eða festarnar, og framdi prestur hvorttveggja.
Var trúlofunin að sínu leyti jafn biridandi eins og
hjónávigslan. Svo er að sjá, sem Skúli hafi trúíof-
ast Steinunni áður en hárin fór í siglinguna, en rétt
eftir að hann kom heim, var sú athöfn itrekuð, en
ekki verður séð, hvernig á þvi stóð; gæti eitthvert
vantraust á áformum Skúla hafa valdið, og þvi þótt
best að hafa ,alt sem bundnast. Fyrra trúlofunarskjal-
ið er ekki tií, én um liið siðara er til þetta vottorð:
Ecktaskaparlofun Skúla Magnússonar
og Steinunnar Björnsdóttur.
Vér undirskrifaðer erum vottar að þeirre
trúlofunar jtrekun, sem fram for að Biarnar-
nese j Hornafirðe þann 30sta Junij 1737, í
viðurvist eruverðigra kennemanna sira Bene-
dichts Jónssonar og sira Bergs Guðmunds-
sonar1 2 3) mille göfigs sijslumaniisins Signors
Skida Magnússonar og eruverðigrar lieiðurs-
Er ekki hægt að haía nokkurn
hemil á því fólki, sem ekki vill
vinna, heldur lætúr bæinn veita
sér alt uppeldi ?
Þaö er sannarlega ánægjulegt,
að hjálpa því fólki, sem þarfnaSt
hjálpar og vill bjarga sér og lif-
ir hófsömu lífi. En því fólki, sem
ekkert vill á sig leggja, heldur
aðeins heimta stórfé af bæjarfé-
laginu, þarf sannarlega að hafa
einhvert eftirlit með, ])ví að ekki
er víst, að fátækrafulltrúarnir
þekki ástæður þess til hlítar og
svo er líka sagt, að þeim sé nokk-
uð mislagöar hendur með veitingu
fátækrafjárinS. Mörg ráð er hægt
aö benda á, þótt ekki verði það
gert hér að þessu sinni. Það væri
hægt að benda á leiðir, cf forráða-
menn bæjarins vildu a^huga betur
ýmislegt, sem snprtir fátækramál-
in, heldur en nú virðist gert.
Við, sem berum gjöldin, fáum
áð sjá einu sinni á ári í bæjar-
leikningunum fjárnpphæðina
miklu, sem gengur til fátækra-
íramíæris; en hverriig henni er
ráðstafað, er hulið flestum gjald-
þegrium.
Væri nokikuð á íriiöti því, að
bæjarráðið leyfði almenningi að
sjá skrá yfir þyngstu ómaga bæj-
arins og jafnframt, livar þeir ættu
dvalarhrepþ, eins og gert var hér
áður. Það væri einkar fróðlegt að
hafa slíka skrá rétt undir það,
er niðurjöfnunarnefndin ier að
jafria niður útsvörunum, til þess
að menn geti séð, hversu gæti-
lega sumir þurfalingarnir fara
með það fé, sem gjaldþegn-
arnir verða að láta af hendi. Það
leikur orð á því, að suniir þurfa-
mennirnir sé nokkuð frekir til
fjárins, og mér finst varSa dálít-
iö um það, hvernig farið er með
það fé, sem pínt. er út úr þeim til
almennings þarfa. Það er hörmu-
legt að fullfrískir menn og ein-
hleypir skuli leggjast upp á sveit-
ina og jafnvel nenna ekki að
vinna. — Þá þurfalinga, sem ekki
vilja vinna fyrir sér, heldur heimta
stórfé at fátækrasjóði bæjarins,
veröur að taka öðrum tökum en
gert hefir verið. Hins vegar er ef
til vill sparað um of við sann-
nefnda þurfamenn, þá sem ekki
leita hjálpar fyr en öll ráð eru
þrotin og lifa næsta hófsömu lífi.
Það er skylda að létta undir með
gamalmennum, börnum og heimil-
um, sem mikla ómegð hafa; en
óreiðumönnum og letingjum á* að
þröngva til að vinna fyrir sér. —
Borgari.
/ A
I
Vinnufáínaöur
mfmKammmmaitsmammaaa
og hlífðapföt.
Gúmmístígvél W. A. C. allar stærðir og hæðir,
Tréskóstígvél, bæði fóðruð, og án fóðurs,
Klossar, fóðraðir og án fóðurs,
Olíustakkar, fjöldi tegunda,
Olíufatnaður, allskonar,
Peysur, bláar, fjölda teg.
Færeyskar Peysur,
Nærfatnaður, fjölda teg.,
Doppur,
Togarabuxur,
Kuldahúfur,
Sjóvetlingar,
Vinnuvetlingar, fjölda teg.
Vattteppi,
Ullarteppi,
Baðmullarteppi,
Madressur,
Hrosshárstátiljur,
Ullarsokkar, f jölda teg.,
Nankinsfatnaður,
Khakifatnaður,
Samfestingar,
Leðurbelti,
Gúmmíbelti,
Axlabönd,
Úlnliðakeðjur, ■I
Yasahnífar,
Fiskihnífar,
Hitabrúsar,
Hálstreflar,
Iiuldajakkar, fóðraðir með loðskinni.
Enskar húfur, fjölda teg.
Handklæði, fjölda teg.
Strigaskyrtur,
Khakiskyrtur,
Maskínuskór,
Alt, sem einn sjómaður þarfnast
til klæðnaðar, áður en á sjóinn er farið.
luandsins stæpsta og
Qölbreyttasta úFval,
u

kvinnu Steinunnar Bwrnsdóttur, hvar með
þau hvort öðru lofuðu og tilsögðu ecktaskap-
ar trú og kiærleika, setiande sama sitt áform
lil þar uppá væntaude Koonglegrar Majestatis
hevillingar og náfrænda samþyckis.
Datum ut supra.
Tei tur Sigurðsson -).
Eiríkur Jónsson?).
Nú var það svo, að samkvæmt handbókinrii (Hólum
1725) voru þær trúlofanir að engu haldandi, „sem
skie i moote Vilia og Raade Forelldranna", oc hefði
þvi Skúli átt að leita leyfis föður stúlkunmrr, síra
Björns, áður en fyrri trúlofunin fór fram. Mun barn-
getnaðurinn hafa valdið þvi, að þar liafi þurft fljót-
ari handtök en til var ætlast i ritualinu, því að það
leyfi var ekki veitt fýrr en 1737. Þá hittust þeir síra
Björu og Skúli á Alþingi, og beiddist Skúli þá annað-
hvort skriflega eða munnlega, að mega ganga að eiga
Steinunni. Úr því sem komið var, gat svarið ekki
orðið nema á eina lund, og er það svo:
Giftingarleyfi Steinunnar Biörnsdóttur.
Konglegrar Majestatis sýslumanns í Skaga-
fiarðarsýslu Seigneurs Skúla Magnússonar til-
mælum, að eg samþyckia villde, það hann í
1) Aðstoðarprestur í Bjarnarnesi; síðar sóknar-
prestur þar 1744—1762; d. 1789.
2) Lögréttumaður i Dilksnesi.
3) Bóndi i Skálafelli i Hornafirði; faðir Jóns Ei-
ríkssonar konferenzráðs.
ecktaskap mætte samankoma með dóttur
minne ástlciærre, Steinunne Biornsdótlur, er
milt andsuar, að svo framt þetta er Guðs vilie,
áðurnefndrar dóttur minnar liuft geð, og að
ráðe lierinar eruverðugra fósturforeldra, síra
Benediclits Jónssonur og Madame Rannveigar
Signrðardóttur, samþiekie eg hier með, að
velnefndur göfigur, sysslumann Seigneur
Skúli Magnússoh meige heilagan egtaskap inn-
ganga með áðurnefndre dottur rninne, Stein-
nnne, nær hann fyrsl hefur öðlast Konglegrái*
Majestalis allramildelegustu Bevilgning, að
það vegna frændsemis þeirra á mille ske
meige. En áðurnefrida liennar veleruverðigu
fósturforeldra bið eg hiermeð þienustusam-
liga og liier med gief fullkomeð umboð mitt,
að þaug hallde lagasvörum fyrir áðurnefnda
mína dóttur á liennar giftingardeige, en fiár-
skilmálar munu verða efter Norsku Lögum,
sem syriest vera hið nattúrlegasta. Eg vil af
hiarta vera óskande þessu tilvæntande egta-
pare himneskrar, jarðneskrar, timanligrar og
allramest eilífrar blessunar, en staðfeste alt
ofanskrifað méð underskrifuðu nafne og hiá
þrictu signete.
Við Öxaraa, dag 19. Julij 1737.
Biörn Jónsson Tliorlacius.
Hér var þó sá hængur á, að hjónaefnin voru þre-
menningar, en þremenningar og þaðan af skyldari