Vísir - 06.02.1935, Síða 3

V9i Sltt
vart Bretlandi. Stórgripaútflutn-
ingurinn frá friríkinu til Bretlands
minkaöi um helming 1933—1934
miðaS við það, sem hann var áð-
ur en takmarkanirnar gengu í
gildi. Nú eiga frírikismenn aS fá
leyfi til að flytja stórgripi til Bret-
larids að % móts við meðalinn-
flutning 1930—1932. — BlöBum
Breta og íra Irer saman um, a'S
báðar þjóðirnar muni hafa mikinn
viSskiftahag af samkomulaginu,
flest þeirra telja enn mikilvægara,
að samkomulagiS gefi visbendingu
um, aS Bretar og fríríkismenn
fari framvegis þær leiðir í deilu-
málum sínum, er leiði til fullra
sátta og samkomulags, er báSum
þjóSunum verður aS gagni.
BRUNI í OLÍULINDUM.
Bæjarfréttir
I símfregnum frá Oslo var fyrir
nokkuru getiS um eldsvoða á
olíulindasvæðinu í Baku. Eldsupp-
tökin voru þau, að sprenging varS
í járnbrautarlest með olíugeyma-
vögnum. Eldurinn breiddist ÓS-
fluga út og olli feikna tjóni. Efri
myndin er af olíulindasvæSinu, þar
sem borunar- og dæluturnarnir
eru þéttastir, en neSri myndin sýn-
ir olíugeyma-járnbrautarvagnana,
rétt eftir aS sprengingin átti sér
stað.
unina, en viS finnum hve pyngjan
léttist — þó hún sé ekki þung fyrir
— í hvert skifti og viS verSum að
borga talsvert meira fyrir ýmsar
nauðsynjar en áður var, jregar „kol-
svart íhaid“ var við völd.
Vcrkamaður.
Bpesk-ípska
samkomulagiö.
Það er kunnara en frá þurfi a'ð
segja, aS Bretar og írar (fríríkis-
rnenn) hafa átt í hálfgerðu viS-
skiftastríSi um alllangt skeiS, og
voru ekki taldar miklar líkur til,
aS samkomulag mundi nást í þeirn
deilum. Fer Jrví fjarri, að öll deilu-
mál íra og Breta sé útkljáð, en
nýlega! hafa þeir gert með sér
samkomulag, sem báSum keniur
aS miklu gagni, og má því vera,
aS haldiS verði áfram á sanrninga-
brautinni og reynt aS jafna deilu-
málin friSsanrlega snránr sanran.
ÞaS er vitanlega óhagurinn af
nrinkandi viSskiftunr, senr hefir
opnaS augu beggja aðila og leitt
til þessa sanrkomulags. írar höfðu
keypt afar mikið af kolunr frá
Bretlandi áSur, en fríríkisnrenn
se-ldu þeinr feiknin öll af stór-
gripunr, og lröfSu þessi gagn-
kvænru viöskifti nrinka'ö stórkost-
lega. Þannig má geta þess, aS ár-
iS 1930 seldu Bretar fríríkisnrönn-
um 2468.000 snrálestir af kolunr,
en frá 1. jan.—1. des. 1934 nanr
kolaflutningurinn til Bretlands
ekki 1 nrilj. snrálesta. Nú er gert
ráS fyrir, samkvæmt hinu nýja
sanrkomulagi, aS fríríkismenn
kaupi öll sin kol í Bretlandi eða
árlega nálægt 2.500.000 smálest-
unr, og er taliS, aS vegna þessara
sanrninga fái 5000 kolanámunrenn
í Bretlandi atvinnu á ný. En frí-
ríkismenn nrunu einnig hagnast
nriki'ð á sanrkomulaginu. AriS
1933 geröi Bretastjórn ráðstafan-
ir til þess aS takmarka innflutn-
ing stórgripa, til slátrunar frá
SuSur-írlandi, vegna deilu út af
skuldbindingunr fríríkisins gagn-
VeSrið í morgun.
Hiti unr land alt. í Reykjavík
6 stig, Bolungarvík 8, Akureyri 5,
Skálanesi 7, Sandi 6, Kvígindis-
dal 5, Hesteyri 5, Gjögri 5,
Blönduósi 7, Siglunesi 8, Grínrsey
3, Raufarhöfn 4, Fagradal 6, Hól-
unr í HornafirSi 3, Fagurhólsmýri
4, Reykjanesi 7, Færeyjunr -j- 1 st.
Mestur hiti lrér í gær 7 stig, nrest
frost 6 stig. Úrkonra 1,8 nrnr. Sól-
skin 2,7 st. — Yfirlit: Víðáttunrik-
il lægð fyrir vestan land á lrreyf-
ingu norðaustur eftir. — Horfur:
SuSvesturl., Faxafl., Breiðafjörður,
Vestfirðir, NorSurland: Hvass
sunnan og suðvestan. Rigning.
NorSausturland, AustfirSir: All-
lrvass sunnan og' suSvestan. Hláka
og nokkur rigning. Suðausturland :
Allhvass suðvestan. Rigning.
Bifreiðaárekstrar.
í gærmorgun varS árekstur
milli bifreiðanna ÁR 24 og RE 18,
á gatnamótum Klapparstígs og
Laugávegar. RE 18 (Korpúlfs-
staSabíll) skemdist talsvert. —
Kl. 3—4 í gær varð árekstur milli
bifreiSanna RE 369 og RE 303, á
gatnamótum Bárugötu og Ægis-
götu. BáSar bifreiðirnar skemdust
talsvert.
Búnaðarþing
var sett í gær. KosiS var i fasta-
nefndir. Kl. 5 e. h. í dag verSur
næsti fundur þingsins. Flytur
Hallgrímur Þorbergsson þar erindi
um, skoska féS, sem flutt var hing-
aS til lands, og skýrir frá árangr-
inum' af kynbótatilraununum.
Verslunarmannafélag Reykja-
víkur liefir spilakvöld og
bókaútlán í kvöld kl. 8y2 i
Kaupþingssalnum. ,
Vörður.
LandsmálafélagiS VörSur held-
ur fund fimtudaginn 7. þ. m. kl.
8)4 e. h. í Varðarhúsinu. Umræðu-
efni: Fjárlögin 1935. Framsögu-
maSur Magnús Guömundsson,
fyrrverandi ráðherra.
Næturlæknir
er í nótt Jón Norland, Skóla-
vörðustíg 6 B. Sími 4348. Nætur-
yörður í Laugavegs apóteki og
Ingólfs apoteki.
Tilkynning.
Út af auglýsingu hér i blaSinu
nýlega um aS „Félag íslenskra
hljómlistarmanna" ætti í kaup-
deilu við K. R.-húsiS, þá viljum
viS láta þ'ess getið, aS þaS er ekki
rétt. Slík kaupdeila á sér engan
stað. En hinsvegar er rétt a'ð láta
þess getiS, aS viö höfum ávalt
láti'ð það afskiftalaust hvaSa
hljómsveit er notuS á skemtunum
í húsinu. Ákvörðunarrétt um það
hafa leigutakar haft. Munu þeir
ávalt hafa greitt fult kaup, hvort
sem hljómlistarmennimir hafa
veri'ð félagsbundnir eða ekki. —
Frekari upplýsingar þessu viSvíkj-
andi geta réttir hlutaSeigendur
fengi'ð. Stjórn K. R.-hússins.
Aflasala.
M.s. Steady heíir selt 1877 vætt-
ir ísfiskjar í Grimsby fyrir rúm
1400 stpd.
ánnáj" Thomas 'Krag: Hatui>
(saga), Rögnvaldur Þórðarson:
Útburður (saga), „Oröið er laust“
(Benjamín Kristjánsson: Leigu-
skáld og leiguprédikarar), Bækur,
etfir Stefán Einarsson, Gunnar M.
Magnúss, Kristin E. Andrésson
og ritstjórann (Árna Hallgríms-
son).
Skip Eimskipafélagsins.
Goðafoss er á leiS til IIull frá
Vestmannaeyjum. Dettifoss fer
vestur og norSur annað kveld.
Aukahafnir: SauSárkrókur. SúSa-
vík. Brúarfoss er í Kaupmanna-
höfn. Lagarfoss var í morgun á
leiS til Flateyjar frá PatreksfirSi.
Væntanlegur hingaS á morgún.
Selfoss er á leið til Vestmanrta-
eyja frá London. Gullfoss er vænt-
anlegur í dag að vestan og noröan.
Guðspekifélagið.
í kveld kl. 9: Þriðja fræðslu-
erindi frú Kristinar Matthiasson,
um undirstööuariSi guðspekinnar.
Útvarpið í kveld:
19,00 Tónleikar. 19,10 VeSurfr.
19,20 Grammófóntónleikar. 20,00
Klukkusláttur. Fréttir. 20,30 Er-
indi: Atvinnusaga íslendinga III.
kafli. (Dr. Þorkell Jóhannesson).
21,00 Tónleikar : a) Útvai'pstríóiS ;
b) Grammófónn: Chopin : Sónata
í B-moll. Sálmur.
Gengið í dag.
Sterlingspund kr. 22.15
Dollar — 4-55
100 ríkismörk — 179-47
— franskir frankar . — 3°-01
— belgur — 105.66
— svissri. frankar .. — 146.65
— lírur — 38.95
— finsk mörk — 9-93
— pesetar — 62.67
— gyllini — 306.44
— tékkósl. krónur . — 19.28
— sænskar krónur . — 114.36
— norskar krónur . — 111.44
— danskar krónur . — 100.00
Gullverð
ísl. krónu er nú 48.72.
Iðunn,
3. h. XVIII. árg. er nýkomiS
út. Efni: Jónas Þorbergsson:
Stephan G. Stephansson (mynd),
Halldór Kiljan Laxness : í landsýn
(kvæSi), Þórbergur Þórðarson:
Svona á ekki aS skrifa ritdóma,
tvö kvæSi, „Föruma8ur“ eftir E.
A. Kaidfeldt og „DauSinn“ eftir
P. B. Shelley, þýdd af Sigurjóni
Friðjónssyni, GuStn. G. Hagalin:
Um nútíSarbókmentir Bandaríkja-
manna (8 myndir), Jón H. GuS-
mundson: „Sá eini“ (saga), Aksel
Sandemose: Hlutverk bókment-
Jónas Lie,
skáld heimilis- og hversdagslífsins.
Eftir
prófessor, dr. phil. iðichard Beck.
Frh.
Familjen paa Gilje (1883), sem
margir telja höfuS-snildarverk
ltans, er lýsing á norsku embættis-
mannsheimili í sveit og lífinu þar,
laust fyrir miöbik siðustu aldar;
framúrskarandi nákvæm og raun-
veruleg, svo að þeir, sem komnir
voru á fullorSinsár og kunnir voi’u
slikum heimilum, sáu þar sem i
spegli fólkið sjálft, lifsháttu þess
og umhverfi. Þó var höfundinum
miklu meira í mun er rétt og slétt
heimilislýsingin. Djarfmannlega
talar hann hér máli húsfreyjunnar,
sem hversdagsstritiS kyrkir að
þroska, og dætranna, sein fá ekki,
tískunnar vegna, aS njóta þeirra
manna, sem þær unna. Hér er því
um þjóöfélagslega ádeilu aS ræöa,
í anda realismans.
í skáldsögunni En Malström
(1884), sem greinir ágætlega frá
gróSabrallsárunum í Noregi
kringum miSja öldina, sem leiS, og
þá einkum frá einum þeim mann-
HAGERUP BULL,
uorski stjórnmálamáðurinn víð-
kunni, varð 80 ára þ. 23. jan. s. 1.
Hann yar oft stórþingsmaSur og
ráSheri-a. — Myndin hér að ofan
er tekin af ráSherrarium á síöasta
afmælisdegi hans.
ræfli, sem hjarir á ströndinni eins
og vogrek eftir þá flóðöldu viö-'
skiftalífsins, lýsir Lie jafnframt,
ú ný, kjörum þeirra dæti-a heldri
manna, sem almenningsálitiS hnýt-
ir á klafa. Og þetta er aðalefnið
í næstu bók hans Kommandörens
Döttre (1886), en þar er lýst æfi-
ferli tveggja systra. sem fórna
verða lífshámingju sinni á altari
venjunnar og hagsmuna aöstand-
enda, visna og veslast upp, af þvi
' aS þær fá ekki að sjá ástardrauiha
sína í’ætast. Lie er hér, eins og
víöar, ákveðinn talsmaður þeirra
er unnast, og fór þaö aS vonum
um þann manninn, sem ritaS haföi
slíkan dýrSaróS hreinnar ástar og
Davíð skygni er. Er þeim höfuðs-
mannsdætrum i sögunni lýst af
mikilli alúð, einkum Sesselju, eldri
systurinni. Dýpt og nákvæmni í
sálgrenslan fara samán í þeirri
skaplýsingu.
Formælendur kvenréttinda gripu
eSlilega tveim höndum þær skáld-
sögur Lies, sem tala máli þeirra
lcvenna, er honum þóttu bera
skarSan hlut frá borSi. Óhætt mun
þó mega segja um hann eins og
Ibsen, að hvorugum lágu þyngst
á hjarta aukin pólitisk réttindi
kvenna, heldur hitt, aö svo rýmk-
aðist um hag þeirra, að þær fengu
svigrúm til þroskunar einstakl-
ingseSli sínu. Konur þær, sem Lie
setur i öndvegi í skáldsögum sín-
um bera vitni þeirri afstöSu hans;
TIL FRÓÐLEIKS QG SKEMTUNAR.
Þáttur
ísleifs seka Jóhannessonar.
Framh.
5. ísleifur dæmdur utan, leystur af tukthúsi.
Nú var það nokkru síðar en Sigurður sýslu-
niaður Snorrason var andaður, og Birni Ólsen
á Þingeyrum hafði verið skipuð lögsögn, að
ísleifur var þá ákærður um ýmsa stuldi. Þingaði
hann þá í málum þeim; lcomst það þá fyrir, að
hann hefði stolið liesti við Reykjavík, þá fyrir
4 vetrurn. Dæmdi Björn þá ísleifi liúðstroku
við staur og æfilanga þrælkun i Kaujjmanna-
hafnarkastala, en fyrir því að liann skaut máli
sínu til hærri rétta, var hann i haldi á Þingeyr-
um4). Yar það þá að Isleifur gat barn við þjón-
ustumey Björns Olsens. Hét hún Margrét
dóttir Snæbjarnar prests í Grímslungum* 1) Hall-
dórssonar biskups2). Það barn hét Margrét og
varð eigi gamalt. Er sagt að ísleifur hældist um
það við Ólsen, en Margrétar fékk síðar Ólafur
bóndi Björnsson á Auðólfsstöðum í Langadal3 *)
4) Þetta er ekld rétt; þennan dóm lcvað Frydens-
berg bæjarfógeti upp í lögreglurétti Reýkjavíkur 20.
maí 1813 og var sá dóniur staðfeslur i yfirkriminal-
réttinum 8. júní s. á. og er ekki kunnugt, að honum
hafi verið áfrýjaS til hæztaréttar.
1) Prestur i Grímstungu 1798—1809; d. 1820.
2) Halldór Brynjólfss. biskup á Hólum 1746—52.
3) Faðir síra Arnljóts á SauSanesi Ólafssonar.
Kastenskjold4) gerðist þá stiptamtmaður, því
áður var liann seltur. Slepti hann af tukthúsi
öllum sekum mönnum og sendi heim i liérað,
og stálu margir af þeim og struku um land. Nú
var ísleifur sendur suður og útvegaði Kasten-
skjöld honum konungsuppgjöf á refsingunni,
og fékk honum í þess stað 3 ára tugthús, en síð-
an hafði hann eytt því og sleppli Isleifi sem
öðrum af því, og kom hann nú frjáls norður.
fi. Fx-á Jóni sýshimanni og ísleifi og stuldum.
Þá Isleifur var norður kominn, þá Kasten-
skjöld hafði sleppt honum og svo undirhúið..
En það hafði áður orðið er liann var i haldinu
á Þingeyrum og gat barnið við Margrétu, að
þar var og lijá Ólsen Guxirún, dóttir Gísla
bónda i Enni á Refasveit, systir Gísla presls í
Vesturhópshólum5). Hún kenndi og Ísleifí
barn. Þingaði Jón sýslumaður Jónsson gamli0)
í því máli, er þá flutti sig um vorið frá Víði-
dalstungu að Reykjum við Miðfjörð. Isleifur
kvað þa'ð mál ofgamalt og lézt eigi mundu tií
svara fyrir lians dómi og afsagði lians aðgjörð-
) Johan Carl Thuerecht Castenschiold amtmað-
ur i Suðuramtinu 1810—19, stiftamtmaður 1813—19.
5) síra Gisli varð síðar prestur á Staðarbakka
og síðan á Gilsbakka og dó þar 1860. Faðir hans
var Gisli ■ Arason á Enni, móðúrbróður sira Jóns
Konráðssonar á Mosfelli.
6( Frá 1788 settur og 1794 skipaður sýslumaður
i Strandasýslu, frá 1815—20 í Húnavatnssýslu; dó
1831.
ir, er lögleysa ein væru. Veik og sýslumaður
sætið, en síðar, er ísleifur heimti leiðarhréf lil
suðurfarar, sagði sýslumaður að hann mætti
fai’a til helvítis. Leiddi ísleifur að því votta og
lézt vilja reisa mál af; jxj varð það ekki að
hann reisti málið gegn Jóni sýslumanni; þá
gekkzt hann og við harni Guðrúnar. Var hann
og manna óstaðlyndastur í hvívetna, og svo
var að sjá sem hann væri liinn mesti auðnu-
leysingi.
Þetta liaust kom ísleifur á Njálsstaði; voru
þá dáleikar með þeim Jóni syni Rafns prests
rauða á Hjaltabakka1), er þar hjó og ísleifi, og
átti Jón Ósk Ólafsdóttur af Skaga. Hafði Jón
fyrir 6 vetrum verið sóktur um stuld á liattí
lí tilsverðum og grunaður um fleiri hvinsku og
verið þá dænxdur 12 vandarhögg. Isleifur reið
brott um kvöldið.
Ólafur liét maður, Bjarnason, er bjó á hálfu
Njálsstaðalandi móti Jóni. Þá nótt ena sömu
lxvurfu honum sauðir 2, en Jón lét ólíklega
mjög. Kom það þó upp um síðir, að þeir Isleif-
ur hefði stolið þeim.
Það sama haust fann Isleifur í fjöllum fyrir
norðan Laxárdal 5 lömb, er óheimt voru. Með
honum voru kompánar lians, Árni son Jóns
1) Síra Ilafn var Jónsson, ættaður frá Löngu-
mýri; hann var allan sinn prestskap, 43 ár, á Iljalta-
bakka. Hann var kallaður rauði af hvi, að hann
gekk jafnan á rauðri kápu; hann dó 1807.
bónda á Sneis1) Árnasonar, lxróður Guðrúnar
Árnadótlur, móður Isleifs, en kona Jóns og
móðir Áma hét Helga, Markúsdóttur, Björns-
sonar prests á Hjaltabakka Þorlákssonar2), en
annar með Isleifi var Jóhann Brynjófsson
Oddssonar; var Brynjólfur bróðir Odds smiðs
í Geldingaliolti í Skagafirði. Jóhann var
heimamaður Worms hreppstjóra á Geitaskarði.
Leyndi Árni lömbum þessum 4 og hélt eigi til
skila.
Isleifur fór þetta haust að Gili i Svartárdal.
Bjó þar Ingibjörg ekkja Jónasar bónda með
sonum sínuin, Eyjólfi og Einari og Sigurlaugu
dóttur sinni, er ógefin var — lxún var gáfuð vel
og vel á sig komin, — en þær Margrét og Björg
Jónasdætur giftar. Átti Margrétu Gu'ðni bóndi
Einarsson í Þverárdal, — þau voru systkiua-
hörn, — en Björgu Sigfús bóndi i Selliaga,
óskírgetinn son Odds smiðs i Geldingaholti,
hálfbróoir Gunnlaugs kandidats3), en alsystir
Sigfúsar var Iielga kona Guðmundar bónda í
Vatnshlíð, Magnússonar. Helga var niþðir
þeirra Þorleifsdætra frá Dæli Þorleifssonar;
giflist hún eigi. Byggði fyrst upp Selhaga og
bjó þar góðu búi; er það Selland frá Gili.
1) i Engihliðarlirepp.
2) Prestur á Iljaltabakka 1723—67.
3) síra Gunnlaugur Oddsson dómkirkjuprestur i
Reykjavík 1827—35; dó hanri hað ár. Þeir Sigfxis og
hann voru samfeðra.
•/