Vísir - 05.05.1935, Blaðsíða 2

VlSIR
1D) & Olseim í 11
1 ÖNDLUR C I ætar 1 O 1
■ 1
Samvinnugróður.
BlöS kaupfélag-anna hafa veriö
:aö guma af því í hve miklum
blóma öll kaupfélagastarfsemi
stæöi um þessar mundir, bæöi hér
á landi og erlendis. Kaupfélögin
eigi sivaxandi velgengni aö fagna
og vörusala þeirra aukist ár frá
ári.
Þaö er nú viöurkent, að verslun
og viðskifti hafi yfirleitt átt við
hina megnustu öröugleika aö
stríða síðustu árin. Og orsakirnar
eru alkunnar. Þaö eru hinar marg-
víslegu viðskiftahömlur og erfiö-
leikar framleiðslustarfseminnar,
sem þessu veldur. Það er því ó-
’ neitanlega mjög athyglisvert, ef
ein sérstök grein viðskiftastarf-
seminnar getur með réttu fagnað
yfir því, að hagur hennar blámg-
ist nú með alveg óvenjulegum
hætti.
Það er kunnugt, að með vax-
andi örðugleikum á viðskiftasvið-
inu, eftir ])ví sem meira þrengir
að heilbrigðum verslunarviðskift-
um, þá blómgast því meir allskon-
ar óheilbrigð viöskiftastarfsemi.
Það er um þetta, eins og um gróð-
ur jarðarinnar. Nytja-gróöurinn
þarfnast ræktunar jarðvegsins, en
illgresið vex honum yfir höfuð
og kæfir hann, ef ræktunarskil-
yrðin bregðast.
Það brestur mjög á það, að þau
„ræktarskilyrði", sem heilbrigð
viðskiftastarfsemi þarfnast og get-
ur ékki verið án, séu fyrir hendi
um þessar mundir. Það er því
vissulega lærdómsríkt, ef það er
þá svo í raun og veru, að vaxtar-
skilyrði kaupfélagsstarfseminnar
,séu einmitt með besta móti.
Blöð kaupfélaganna skýra svo
frá, að vörusala þessara félaga
fari vaxandi ár frá ári. Stjórnar-
völdin keppa að þvi að minka sem
mest innflutning á erlendum varn-
ingi. — Hvernig getur þetta tvent
isamrýmst? Það virðist ekki geta
hjá því farið, að kaupfélögin njóti
einhverra sérstakra hlunninda, sem
geri það að verkum, að starfsemi
þeirra geti vaxið á kostnað annar-
ar viðskiftastarfsemi. — Það er
kunnugt, að ýms kaupfélög hafa
fært mjög út kvíarnar þessi ár-
in. T. d. með þeim hætti, að setja
á stofn nýjar verslunardeildir í
samkepni viö sérverslanir, sem
fyrir hafa verið! Sérverslanir
hafa verið látnar sæta stórfeld-
um takmiörkunum á innflutningi,
en kaupfélögin virðast óhindrað
hafa fengið að auka innflutning
sinn i samkepni við þær.
Með þessum hætti er það skilj-
anlegt, að vörusala kaupfélaganna
hafi getað vaxið. En það virðist
lítil ástæða til að guma svo mjög
af þeim vexti og viðgangi þeirra,
sem þannig er til kominn.
í venjulegu og heilbrigðu við-
skifta-árferði hafa kaupfélögin
átt í fult í fangi að standast eða
alls ekki staðist samkepni einka-
kaupsýslumanna. Eru dæmin um
það mörg og sum nærtæk. En þó
að nota megi hina megnustu óár-
an í verslun og viðskiftum til að
hlúa að þeim gróðri á kostnað
frjálsra viðskifta, þá virðist svo
:sem aðstandendum kaupfélaganna
væri sæmst að þegja um það.
Mörg
| matariiolaii.
Út af svikum alþýðubrodd-
anna í mjólkurmálinu langar
mig til að segja frá því, að um
það leyti sem samsalan var að
komast á laggirnar, átti eg tal
við einn hinna svokölluðu for-
ingja alþýðunnar — reyndar
einn smærri spámannánna. —
Eg spurði manninn, hvernig
honum segði hugur um i'rani-
kvæmd t mjólkurlaganna. —
Jæja — hann kvaðst lialda að
þelta gæli nú orðið nokkuð
gott. Sjálfstæðismenn ýmsir.
sem leigt hefði húsnæði fyrir
mjólkurbúðir, mundu verða að
láta húsnæðið standa autt, þvi
að ekki færi samsalan að hyll-
ast til að leigja hjá þeim, cf nóg
húsnæði fengist annarsstaðar.
Honum fanst og allgott, að
hændur væri látnir annast þjón-
ustuhrögð stúknanná í mjólk-
urhúðunum að nokkuru leyti.
Það ætli að geta orðið að minsta
kosti 10 þúsund krónur á ári
úr vasa bænda, og slík summa
væri ekki tekin upp úr grjótinu.
Þá barst talið að verðlækkun
mjóllcurinnar, samkvæmt fyrir-
heiti Alþýðublaðsins og Sigurð-
ar Einarssonar. Tók hinn rauði
maður lieldur dræmt í það qg
sagðist Iialda, að ekkert hefði
verið meint með þessum, fyrir-
heitum um verðlækkunina. Al-
þýðublaðið liefði líklega bara
verið að þessu að gamni sínu,
eins og l. d. þegar það væri að
tala um þjóðnýtingu togaranna
og eina miljón króna til at-
vinnubóta.
Svoleiðis blaður mætti ekki
taka alvarlega, því að meiningin
með þessháttar tali væri eigin-
lega engin. — Þetta væri bara
svona „slagorð“ handa fólkinu.
Hann sagðist helst búast við,
þessi rauði maður, að mjólkin
lækkaði hreint ekki neilt. Það
gerði heldur ekki svo mikið til.
— Hitt væri hklega áreiðanlegt,
að mjólkursamsalan yrði ýms-
um að gagni, því að það skal
sannast, að „mörg verður mat-
arholan kring um blessaða
mjólkina og skítt með alla
verðlækkun!“
Rv.
Þátttðka íslendinga
í oSympiskn leikonum.
Lausafregnir hafa borist um
það hingað, að Þjóðverjar ætluðu
að bjóða íslendingum að senda
60 menn á olympisku leik-
ana, sem fram eiga að fara
í Berlín næsta sumar og hefjast
]). 12. ágúst. í tilefni af ])essari
frétt sneri tíðindamaður blaðsins
sér til hr. Axels Tuliniusar, for-
manns íslensku olympíunefndar-
innar, og spurði hann hvað hæft
væri í þessu. Hr. A. Tulinius kvað
olympíunefndinni hafa iDorist
bréf um þetta efni, og yrði
það rætt á fundi nefndarinnar á
mánudag, en því næst yrði það
rætt við íþróttafélögin. Olympíu-
nefndin íslenska hefir að undan-
förnu staðið í bréfaskriftum við
aðal olympíunefndina og einnig
við þýsku nefndina,, m. a. til þess
að afla sér upplýsinga um hlunn-
indi og kjör, vegna væntanlegrar
þátttöku íslendinga í leikunum.
Hinsvegar kvað hr. Tulinius ekki
hægt að gefa upplýsingar um efni
bréfs þess, sem nefndinni hefir
borist, en að loknum fundi nefnd-
Um Alfreð Jönasson.
—o--
Alfred Jónasson, sem síðast var
ritstjóri á Akureyri, er fallinn frá
skyndilega og um örlög fram, varð
bráðkvaddur í skíðaferð þar
nyrðra, aðeins 27 ára gamall. Eg
kyntist Alfred í Versl'unarskólan-
um; hann- var einn hinnt sérkenni-
legasti i fyrsta hópnum sem eg út-
skrifaði. Hann komst seint til
menta og hófst af sjálfum sér úr
fátækt. Mér hefir verið sagt, að
áður en hann kom í skóla var hann
í vinnumensku á stórbúi nálægt
Reykjavík og las undir skólann í
tómstundum sinum, en gamall
maður á bænum, vinur hans og
hvatamaður, hlýddi honum yfir í
fjósinu á kveldin. Þekkingarþrá
hans var óvenjumikil og lifandi og
áhugi hans einlægur. Hann var
mjög eindreginn fylgismaður sins
málsstaðar í hverju sem var og
ötull málafylgjumaður svo að and-
stæðingum hans gat virst hann ein-
strengingslegur og óvæginn, og
hann átti hér í skólanum oft and-
stæðinga, en aldrei óvini. Honum
var óvenjulega létt um að tala og
allra manna málglaðastur á
mannfundum. Þegar á leið varð
hann rólegri og rökleitnari, en þó
skorinorður og djarfmæltur. Hann
var fylginn sér og framgjarn og
ósmeyfcur við að færast það í fang,
sem honum þótti sér og sínu máli
til frama en hafði einlagt „fair
play“ við félaga sína. Hann var
góður félgsmaður og áhugasamur,
hafði hug á íþróttum og tafli og
yndi af söng og samræðum um
áhugamál sín, en mest þótti honum
gaman að tala um stjórnmál. Hann
var í ,tölu ])eirra, sem best voru
orði farnir ungra manna og áhuga-
mestir. Saga hans var ekki mikil
eða margbrotin, en of stutt’ af því
að hann var vaxandi maður og
líklegur til þess að verða einn af
þeim ungu mönnum, sem með auk-
inni reynslu og víkkandi starfi
hefði getað skilið við verkahring
sinn fegurri og betri en hann tók
við honum. Og þessháttar ungrá
manna er nú mest þörf.
V. Þ. G.
Jean Heiberg.
Osíó 4. maí. FB.
Jean Heiberg málari hefir verið
skipaður prófessor við „Statens
Kunstakademi“ til 5 ára, frá 1.
okt. n. k. að telja.
’ .V ’ l
arinnar á mánudag mundi að
vænta tilkynningar írá henni.
' - ■’ f ■ ■••
Á mál þetta mun hafa verið
minst í erlendum í])róttablöðum.
Þeir 60 menn, sem um er að ræða,
munu ekki verða þátttakendur í
leikunum sjálfum, heldur verður
þeim lx)ðið til þess að kynnast
undirbúningi og æfingum fyrir
leikana og að vera áhorfendur.
Væntanlega skipast svo, að héðan
fari og menn til þess að keppa í
íþróttum á leikunum.
Væntanlega eru fregnirnar um
hið höfðinglega boð Þjóðverja
réttar og verður nú rætt um
það af íslensku nefndinni og
þarf ekki að efa, að það
verður þegið með miklum þökk-
um. Er hér um sjaldgæft tækifæri
að ræða, sem mun koma íslensk-
unf íþróttamönnum og islensku
íþróttalífi að miklu gagni, og er
boðið einn vottur þess höfðings-
skapar, sem íslendingar hafa alla
tíð mætt frá Þjóðverja hálfu.
Leikhúsid.
Alt er þá þrent er.
í kveld sýnir Leikfélag Reykja-
víkur í fyrsta sinn nýjan gaman-
leik, sem það nefnir „Alt er þá
þrent er“. Höfundur leiksins er
leikhúsgestum að góðu kunnur,
þar sem félagið hefir áður sýnt
eftir hann gamanleikinn „Drauga-
lestin“ haustið 1931, en Arnold
Ridley er með kunnustu leikrita-
skáldum Englendinga, þeirra er’
skrifa leikrit af léttustu tegund.
Leikir hans hafa verið rómaðir,
og það með réttu, fyrir framúr-
skarandi lipra framsetningu, ó-
svikið glens og gaman og öra við-
burðarás. Hefir þeim verið jafn-
að við leynilögreglusögur Edgar
Wallace’s hvað „spenning“ áhrær-
ir og allstaðar verið mikið sóttir.
í gamanleiknum, sem sýndur
verður í kveld er aðalhlutverkið
ungur og feiminn prestur, sem
lendir í hinum ótrúlegustu æfin-
týrum þar sem hann atvikanna
vegna neyðist til að taka þátt í
innbroti. Prestinn leikur Alfred
Andrésson og er þetta fyrsta stóra
hlutverkið, sem hinn ungi og vin-
sæli leikari fær að spreyta sig á.
Önnur hlutverk leika helstu gam-
anleikarar Leikfélagsins svo sem
Gunnþórunn Halldórsd., Martha
Indriðadóttir og Brynjólfur Jó-
hannesson, sem leikur erkibófa og
útsmoginn innbrotsþjóf og kemur
fram í ýmsum gerfum m. a. sem
sjálfur erkibiskupinn. Aðrir leik-
endur eru Arndís Björnsdóttir,
Valur Gislason og Gunnar Möller.
LTngfrú Nina Stefánsson, sem lék
hér í fyrsta sinn í „Straumrofum“
i vetur, hlutverk Öldu Kaldans,
leikur hér unga stúlku, skjólstæð-
ing prestsins, en Karl Sigurðsson,
ungur drengur, leikur baldinn
'strák, „sem kemur öllu af stað“. í
„Við sem vinnum eldhússtörfin“
lék Karl blaðasendilinn syo lifandi
og eftirminnilega, að ýmsir gerðu
sér vonir um, að hann væri leik-
ara efni, en hann er aðeins fjórtán
ára að aldri.
Leikstjóri þessarar sýningar er
Gunnar Hansen, og er þetta síð-
asta verkefni hans hér, en hann
fer utan með Gullfossi næst til að
taka við leikstjórastöðu hjá leik-
húsinu í Árósum.
Leikvinur.
Verzlnn Ben. 8 Þórarinssonar
selr drengja-jakkafatnaö. með pokabuxum úr bezta efni, og i
öllum stærðum. Snið ágætt.
Ungmeyjakápur vatnsheldar úr silki og taui með sumarlitum.
Léttar og þægilegar. ,
Ágæt sundföt og húfur nýkomnar í verzlunina.
Í8land'ferðamannalami.
—o—<
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að flestar þjóðir vilja hæna
til sín sem mest af erlendu skemti-
ferðafólki, raunar mætti segja all-
ar, sem hafa upp á nokkuð að
bjóða, sem erlendir skemtiferða-
menn sækjast eftir. Og öllum nú-
tíma menningarþjóðum, sem vilja
vekja athygli annara þjóða á sér
og landi sínu, hvort sem það er til
þess að hæna til sín skemtiferða-
fólk eða annars, er ljóst að til þess
þarf vel undir búna starfsemi
hæfra manna, sem hafa þekkingu
og hæfileika til slíkra hlutverka.
Það munu nú margir þeirrar skoð-
unar, að íslendingum sé einna mest
nauðsyn að vekja athygli á ís-
lenskum afurðum erlendis, með það
fyrir augum, að vinna að því, að
þær verði kunnar og gangi vel út.
En hversu mikilvægt sem það er,
að vanda til framleiðslunnar og
reyna að gera hana útgengilega á
erlendum markaði og þar með
vinna það tvent, að vinna þjóðinni
gagn, traust og álit, er það og mik-
ils vert, að farið verði að sinnaþví
meira en gert hefir verið, að nota
þau skilyrði, sem ísland hefir sem
ferðamannaland, og þá bæði búa
svo í haginn, að hægt sé að taka
sómasamlega á móti ferðamönnum
á helstu stöðum landsins og jafn-
framt vinna að því, að aðrar þjóðir
veiti íslandi sem ferðamannalandi
meiri eftirtekt en verið hefir. Auð-
ug’ri þjóðir en Islendingar hafa
þau hyggindi til að bera, að nota
öll skilyrði í þessa átt, sem allra
best, því að þær vita, að því fleiri
ferðamenn sem þær hæna til sín
frá öðrum löndum, því meiri er-
lendur gjaldeyrir verður eftir í
landinu, viðskifti örvast og marg-
víslegur hagur verður að.
Það hefir verið vikið að því í
greinum, sem birst h^ifa hér i blað-
inu, hversu mikla áherslu ýmsar
þjóðir leggja á starfsemi í þessa
átt. Af því má sjá, að í þessum
löndum er það talið afar mikilvægt
mál, frá viðskiftalegu sjónarmiði,
að draga til sín sem inest af ferða-
mannastraumnum. Vitanlega hafa
þær þjóðir, sem hér er um að ræða,
upp á margt að bjóða, sem vér Is-
lendingar höfum ekki, en samt ætt-
um við að geta komið svo ár okk-
ar fyrir borð, að við gætum aukið
mjög ferðamannastrauminn til
landsins á sumrin. Enn vantar hér
góða vegi og gistihús í sveitum
víðast hvar og er margt ógert, sem
gera þarf í þessum efnum. Af
þeirri orsök og vegna þess, að
landið hefir ekki verið auglýst
nægilega sem ferðamannaland,
koma hingað tiltölulega fáir er-
lendir ferðamenn til langdvalar,
þótt þeim fari fjölgandi. iFjöldinn
kemur á stóru skipunum, stendur
við fáar klukkustundir, og án þess
að hafa séð nema einn eða tvo af
hinum mörgu sérkennilegu stöðum
landsins- Ferðamennirnir, sem
verulegur fengur er í, eru þeir,
sem dveljast i landinu nokkurn
tíma, tvær, þrjár vikur eða leng-
ur, því að bæði skilja þeir eftir
meira fé og fá nánari kynni af landi
og þjóð, en væntanlega má enn
segja um þjóðina eins og landið,
að af auknum kynnum leiði æ hlý-
ari hug. Þau eru mörg löndin, sem
hafa af mikilli og sérkennilegri
náttúrufegurð að segja, en sumar-
tyr~-
fegurra land en ísland getur ekki,
])egar trðaríar er hagstætt, og ])að
viðurkenna fjölda margir merkir
menn, sem hér á landi hafa ferð-
ast, og með því að vekja nægilega
eftirtekt erlendis á sumarfegurð
landsins ætti að vera hægt að
draga hingað þúsundir ferðamanna
á hverju sumri.
En „veldur hver á heldur“J Það
þarf að undirbúa slíka starfsemi
og þar þarf að fara að ráðum
bestu manna og notfæra sér er-
lenda reynslu. Frændur vorir
Norðmenn skammast sín ekki fyr-
ir það, þótt þeir hafi mikla reynslu
i að auglýsa sitt fagra og sérkenni-
lega land. — í hinni hörðu kepni
um ferðamennina, sem nú stendur
yfir meðal þjóða ferðamannalanda
álfunnar ráða Norðmenn frægasta
auglýsingsérfræðing Bandaríkj-
anna til þess að segja fyrir um,
hvernig auglýsa skuli ferðamanna-
landið Noreg í Vesturheimi.
Það hefir oftlega verið skrifað
um ísland sem ferðamannaland, en
of lítið verið gert, til þess að vinna
að því, að erlendir skemtiferða-
menn sæki hingað. Nú eru sérstak-
ar ástæður1 fyrir hendi — hér sem
annarsstaðar — til þess að eitthvað
sem gagn og vit er i, sé gert á
þessu sviði, og þær ástæður eru
hinn fjárhagslegi hagnaður af
heimsóknum ferðafólks frá öðrum
löndum.
a.
Gamli Mentaskölabillinn
er óiivíur.
Nemendur hafa þegar hafið
fjársöfnun til þess að kaupa
nýjan bíl.
Undanfarin 5 ár hefir Mentá-
skólinn átt bíl, og hefir hann verið
notaður fyrir nemendur til ferða-
laga út úr bænum. Hafa nemendur
notað sér þetta óspart. Munu fáir
unglingar hér i bæ hafa farið oft-
ar í skíðaferðir eða gönguferðir
upp um fjöll, en sumir nemendur
Mentaskólans og er það eingöngu
lu'lnum að ])akka, þvi ferðirnar
hafa orðið piltunum kostnaðar-
lausar. En nú er bíll skólans orð-
inn ónýtur og hafa nemendur, sem
ógjarnan vilja missa þau þægindi,
er hann hefir veitt þeim, hafið
fjársöfnun til þess að kaupa nýjan
bíl.
Má liúast við að aðstandendur
nemenda, gamlir nemendur og
aðrir vinir skólans, bregöist vel
við og leggi fram lítinn skerf, svo
bílkaup ])essi megi takast.
Allir vita hvers virði það er
fyrir ungt fólk, sem elst hér upp
i bænum, að komast sem oftast út
úr borgarrykinu upp í f jallaloítið.
Mentskólanemendum er frekar
þörf á því en flestum öðrum, þar
sem þeir hafa langa 0g þreytandi
skólasetu ár hvert.
N.
Eftirlit með matvælategundum í
N oregi.
Osló 4. maí. FB.
Rikisstjórnin hefir ákveðið, að
hin nýju lög um eftirlít með mat-
vælategundum, skuli ganga í gildi
1. júlí n. k.
Hvergi er betra að kaupa, en í verzlun Ben, 8. Þðrarinssonar.