Vísir - 21.06.1935, Blaðsíða 2

VlSIfi
\
Stj ópnapskitti
i J ugoslavíu.
Króatisku ráðherrarnir báðust lausnar og
varð það stjórninni allri að falli.
Belgrad, 21. júní. — FB.
Jevtitch-stjórnin hefir beðist
lausnar, til þess að Paul prins,
rkisstjórnandinn, geti endur-
skipulagt stjórnina í samræmi
við úrslit þingkosninganna, sem
fram fóru fyrir nokkuru. Það
sem varð. þess valdandi, að
stjórnin féll, var lausnarbeiðni
ráðherranna þriggja úr flokki
Króata, sem saeti áttu í stjórn-
inni, en fjármálaráðherrann og
hermálaráðherrann höfðu áður
beðist lausnar. Þegar svo var
komið sá Jevtitch, að ekki var
eftir neinu að bíða, og baðst
lausnar fyrir sig og alt sitt ráðu-
neyti.
Talið er líklegt, að Stoyadino-
vitch fjármálaráðherra fráfar-
andi stjórnar, verði falið að
mynda nýja stjórn, sem Króat-
ar geti sætt sig við að taka þátt
í. Vegna þessara stjómmálaat-
burða hefir verið frestað um
stundarsakir fundi Litlabanda-
lags-ríkjanna, sem ráðgert var,
að haldinn yrði í Belgrad á
morgun (laugardag).
111 meöfepð
ó ppestum.
Er farið með þýska presta
eins og glæpamenn?
Berlín 20. júní. FB.
Skjal, sem á er rituð ályktun,
sem samþykt var á Augsborgar-
synódunni, er nýlega var haldin,'
hefir veriö afhent rikisstjórninni.
í ályktuninni er kvartaö yfir því,
aö farið sé með presta eins og þeir
væri glæpamenn og án þess að
fariö væri að réttum lögum. Enn-
fremur segir í ályktuninni, að þa'S
sé að fara fram á það sem ógerlegt
sé að verða viö, þegar krafist sé
hlýöni, sem ekki sé í samræmi viöi
guðs orð. (United Press).
Forratalækkon.
París 20. júní. FB.
Forvextir hafa veriö lækkaðir
úr 6 í 5%'.
12.000 smálssta
olíoskip ferst
London, 21. júní. — FB.
12.000 smálesta olíuflutninga-
skip, „D. L. Harper“, skrásett í
Danzig, strandaði í niðaþoku
nálægt Lizard í Cornwall. Leki
er kominn að skipinu og er bú-
ist við, að það brotni í spón. —
(United Press).
Utan af landi,
Sauðárkróki 20. júní. FÚ.
Vélskipið Skagfirðingur
eign samvinnufélagsins Tinda-
stóls á Sauðárkróki kom x fyrri
nótt frá Akureyri og sá þá síldar-
torfu innan viS Drangey. Einnig
hefir sést til hafsíldar frá Hofsós
og lítiö eitt náðst í net. Sniásíld
hefir og veiöst á SauSárkróki en
,annars er þar aflalitiS.
Verið er aS búa „Skagfirðing“ til
síldveiða. Einnig hafa 6 ungir
nienn á Sauðárkróki leigt Mjölni)
frá Akui-eyri, 16 smálesta vélbát
og búa hann til síldveiða með,
herpinót.
Kuldatíð.
Tíð er þur og köld við Skaga-
fjöi'ð. Sunxar nætur hefir verið
frost og gróðri fer lítið fram.
Húsavík 20. júní. FÚ.
Hafnargerð á Húsavík.
Nýkominn er til Húsavíkui-.
Finnbogi Þorvaldss. verkfræðing-
ur til þess að hafa eftirlit með
bryg-gjugerðinni í Húsavík, rneðan
verkstjórinn, Eyþór Þórarinsson,
er fjarverandi vegna veikinda.
Varðskipið Óðinn kom seint i
fyrrakveld til Húsavíkur, með
steinnökkvann sem á að vera
bryggjuhaus. Gekk ferðin vel frá
ísafirði. Nokkrir bátar fónx fullir
af fólki móti skipinu, og bauö
sýslumaður skipin velkomin og
bar fram óskir um að hin rniklu
hafnarmannvirki, bryggjan og
nökkvinn, yrðu héraðinu til heilla
og blessunar.
Bryggjan er orðin 200 metra
löng og kornin út á 5 metra dýpi
um fjöru.
Skáldsagan „Victoria“ eftir Ham-
sun verður kvikmynduð.
Oslo 20. júní. F|B.
Frá Berlín er símað, að skáld-
sagan Victoria eftir Knut Hamsun
verði kvikmynduð í Þýskalandi
innan skamms tíma. Erich Wasch-
neck verður leikstjóri. (Skáldsaga
þessi hefir sem kunnugt er verið
gefin út í íslenskri þýðingu, gerðri
af Jóni Sigurðssyni frá Kallaðar-
nesi).
BæjarstjórnaÉnditr í p.
Lokunartími brauða- og mjólkur-
sölubúða.
Bæjarstjórnin samþykti með
samhljóða atkv. að; láta sama lok-
unartíma gilda urn sölustaði
heimabökunarfólks og um bakara.
Þá var og samþykt með 8 atkv.
gegn 2, að hafa rnætti brauð- ogj
mjólkursölubúðir opnar til kl. 5 e.
h. á suunixdaginn næstan á undan
bolludeginum. Verða þessar breyt-
ingar síðan sendar til stjómarráðs-
ins til staðfestingar. Hinsvegar
var felt að leyfa þessunx búðurn
að vera opnum alla sunnudaga til
kl. 5 e. h. og laugardaga að sumr-
inu til kl. 6. e. h.
Guðmundur Eiríksson mælt með
breytingum þeim, er feldar voru,
og sagfði m. a., að hin niikla sala
heimabökunarfólksins sýndi þá
rniklu þörf, sem væri fyrir greið-
an aðgang að þessunx vörurn, og
þar með að núverandi sölutími
væri of stuttur. Hinsvegar gegixdi
hér alt öðru nxáli um vénjulegar
sölxxbúðir, því að í mjólkurbúðum
væru stálkurnar ekki nerna nokk-
urix hluta dagsins, þar sem þær
væru annarsstaðar allan daginn.
Mundi og hægt að koma þessu svo
fyrir, að hver búð yrði t. d. opin
einungis annanhvern sunnudag. Þá
taldi G. E. og að nú væri lokað
of snemma á laugardögum að
surnri til, því að vegna þess yrðu
bakarar nú á laugardögum að
byrja vinnu sína 2 tímum fyrr á
nóttunni en ella.
Frú Guðrún Jónasson o. fl. töl-
uðu eindregið á móti þessum til-
lögum urn lenging sölutimans og
taldi enga ástæðu til að hafa hann
lengri en xxú væri og um aðrar
búðir gilti, að undanteknum
sunnudöguim. Fólk væri nú orðið
vant þessurn lokunaríma og kæmi
hann ekki að sök. Taldi frú Guð-
rún m. a. s. að réttast væri að loka
búðurn kl 1 á laugardögum a. m.
k. á surnrin, en leyfa kaupmönn-
unx í þess stað að hafa opið til
kl. 9 á föstudögum. Ekki bar hún
þó franx neina tillögu um það.
Kaup á Briemsfjósi og Vatnsmýr-
arblettum.
Meiri hluti bæjarráðs lagði til,
að bærinn keypti Vatnsmýrarbletti
V og VIII, Briemsfjós með til-
heyrandi ló’ð, skepnum og áhöld-
unx fyrir samtals 102 þús. kr., enda
verði xitborgun ekki rneiri en 10
þús. kr. og eftirstöðvarnar gnei'ð-
ist með 6% ársvaxtaskuldabréfi
til 25 ára. En jafnframt skyldi
bæjarráði heimilað að selja aftur
1 skepnur og áhöld fyrir 20 þús. kr.
og leigja fasteignirnar. Kaupverð
fjóssins, 40 þús. kr. skyldi greiðast
úr skiþulagssjóði. Þessi tillaga var
; samþykkt nxeð 8 atkv. (sjálfst.m.),
'gegn 2 (Jóni Axel og Jóhönnu Eg-
ilsd.). Jón Axel bar fram tillögu
um að kaupin yrðu gerð í trausti
þess, að komið yrði upp vinnuhæli
í Gufunesi og löggjöf sett þar um
og skyldi þá áhöfnin renna til
þess. Þessi tillaga kom ekki til at-
kvæða þar senx hin var samþykkt.
Borgarstjóri, Jakob Möller og
Bjarni Benediktsson mæltu með
kaupunx á þessum eignum, þar sem
hér væri um engan veginn ósann-
gjarnt verð að ræða og góða borg-
unarskilmála og væri því hægt, ef
bæjarstjórn svo sýndist, að leigja
eignina út með gó'ðum arði, enaa
lægi þegar fyrir tilboð um kaup á
skepnunx og búsáhöldunx fyrir 20
þús. kr., sem mætti teljast hæfi-
legt verð. Hinsvegar væri óhjá-
kvæmilegt að bráðlega kæmi að
því, að taka þyrfti erfðafestulönd-
in til almenningsafnota og að rífa
þyrfti fjósið vegna útlits þess
fagra bæjarhverfis er það stæði í.
Með því að kaupa eignirnar nú
hefði bærinn í heixdi sér hvenær
þetta yrði gert, fengi nú mjög að-
gengilega greiðsluskilnxála og
þyrfti ekkí að ráðast í að rífa fjós-
ið, fyrr en fé til þess væri fyrir
hendi. Þeir töldu á hinn bógiixn
fásimxu að setja þetta mál nokkuð
í sanxband vi'ð ráðstöfun Gufuness-
ins. Það væri að visu rétt, að bæj-
arráðið væri sanxixxála uni að reyna
að nýta það betur fyrir bæjarfélag-
ið eix gert hafi verið til þessa og
hafi memx í því sambandi talað um
að setja þar upp vimxuhæli. En það
íxiál væri allt órannsakað enn, og
þó bæjarráð nxundi vera sammála
um nytsemi slíkrar stofnuixar, yrði
vitanlega að ákveða fyrst fyrir
hviei'ja hún ætti að vera og hvert
fyrirkomulag hennar ætti að vera,
áður en farið væri að kaupa áhöfn
♦
til væntanlegs bús Jxar i sanxbandi
við hana. Ef álitið væri óverjandi
að kaupa Briems.fjósi.ð vegna
kostixaðar við að leggja það nið-
ur og rifa síðar meir, þá yrði
sú ráðstöfun síst verjanlegri við
það að binda bænum ný útgjöld
xneð vinnúhæli í Gufunesi. Hér
væri Jxvi um allseixdis óskyld mál
að ræða, senx hvort yrði að meta
út af fyrir sig eftir eigin vérð-
leikum.
Jón Axel Péturssoix reyndi að
sýixa samband milli Jxessara mála,
en sá rökstuðningur var að vonum
óskiljanlegur.
Ábyrgð fyrir Hótel Borg.
Fyrri samþykkt viðvikjandi Hó-
tel Borg var með sanxhljóða atkv.
breytt á þanxx veg að bærinn
skyldi nú ásamt ríkiixu gerast
sjálfskuldarábyrgðarmaður gagn-
vart lánveitanda fyrir 20 Jxús. ster-
lingspunda láni, senx taka á til að
greiða 1. og 2. veðréttarskuldir
hótelsins, sem bærinn er nú í á-
byrgð fyrir. Áður var bæriixn ein-
ungis í bakábyrgð gagnvart ríkinu
og helzt sú bakábyrgð, en láixveit-
andi krafðist sjálfskuldarábyrgð-
ar bæjarins. Borgarstjóri sýndi
’fram á, að lánabreyting þessi létti
mjög undir með hótelrekstrinunx
og væri bæixum því til beinna hags-
muna og væri því rétt fyrir bæ-
inn að greiða fyrir lántökunni.
Sparisjóður Reykjavíkur og ná-
grennis.
Skv. nýjunx lögum kaus bæjar-
stjórn 2 nienn í stjórn sparisjóðs-
ins og voru kosnir: Helgi Her-
nxamx Eiríksson af Sjálfstæðism.
og Ágúst Jósefsson af alþýðufl.
Endurskoðendur voru kosnirBjörix
Steffeixsen af Sjálfstæðisfl. og
Oddur Ólafsson af Alþfl.
StjÓFnmála-
fundup
á Akureypi.
Landsmálafundur var haldinn á
Akureyri i gærkveldi. Hófst hann
kl. 8 og- var ekki lokið fyrr en eft-
ir miðnætti. Af hálfu flokkanna
mættu á fundinum: Ólafur Thors
f. Sjálfstæðisflokkinxx. Jónas Jóns-
son f. Framsóknarflokkinn, Jónas
Guðnxundsson f. Alþýðuflokkinn
og Einar Olgeirsson f. kommún-
ista. Fundurinn var afar fjölmenn-
ur. Konxust færri en vildu inn í
húsið sem rúmar á fimta hundrað
manns. Sjálfstæðismenn voi-u í yf-
irgnæfandi meirihluta á fundinum
og var ræðunx þeirra einkar vel
tekið, en stjórnarliðið átti lítilli
hylli að fagna meðal fundarmanna.
Kommúnistar áttu nokkurt fylgi
á fundinum, enda munu þeir hafa
hóað flestum sinna manna á fund.
viröist . það vera og ran.glæti,
að ríkissjóður skuli heimta í
sinn hlut 20% af ágóða happ-
drættisins. Happdrættið var
stofnað háskólanum til styrkt-
ar, eða húsbygginguin hans á
sínum tíma, og þykir þvi í
meira lagi óviðeigandi, að rikið
skuli tefja fyrir því, að háskól-
inn geti komið sér upp sæmi-
legum húsakosti sem fyrst.
Rvíkurbær leggur til ókeypis
land undir háskólabyggingarn-
ar og það ekkert smáræði, hk-
lega nálægt 50 vallardagslátt-
um, að því er mönnum hefir
skilist. Það er á borð við
stærstu tún i sveit. — Er
það ærið rausnarleg gjöf og
skiftir rnjög mörgum tugum
þúsunda króna að verðmæti.
Þessa gjöf lætur bærinn af
hendi möglunarlaust og hefir
hlotið að launum vanþakklæti
og skammir. Hins vegar er
framferði rikisins þannig, að
telja verður fullkomið hneyksli.
Það leyfir sér að taka
til sinna nota svo tugum þús-
unda króna skiftir árlega af fé
hins fátæka og húsnæðislausa
háskóla. Stjórnin mun að visu
telja sig þurfa á fé þessu að
halda til þess að sletta í gin
; smala sinna og leiguþýja. En
það er sannarlega hart að há-
skólinn skuli vera látinn taka
þátt i „fóðurbætiskaupum“
handa þeim fénaði.
Samkvæmt skýrslu þeirxi,
sem prentuð hefir verið um
starfsemi happdrættisins til árs-
loka 1934, hefir ágóði af
rekstri þess orðið krónur
116772.99, en af þessari fédgu
tekur rikið kr. 23354.60, svo að
hlutur háskólans verður ekki
nema kr. 93.418.39. — Það er
auðsætt, að fátækan háskóla
og húsnæðislausan munar um
minna, en að tekin sé fimta hver
króna árlega af happdrættis-
tekjum hans. Happdrættið er
leyf t í 10 ár — en það leyfi verð-
ur að sjálfsögðu framlengt —
og mega allir sjá, að það er
ekki nein smáræðis-upphæð,
sem ríkið tekuraf háskólanum á
þessum 10 árum, jafnvel þó að
árstekjur liappdrættisins yxi
ekki úr þvi senx var fyrsta
starfsárið, en sennilega fara þær
vaxandi næstu árin. Fyrsta árið
þótti ekki ráðlegt að hafa á boð-
stólum nenxa helming hvers
númers, 25000 hálfa hluti í stað
25000 heilla. — Voru þvi að
eins prentaðir fjórðungsmiðar,
50000 að tölu (með númerum
1—25000, merktum A og B).
Það er að verða ærið óviðfeld-
ið, að ríkissjóður skuli ekki
geta séð nokkura krónu í friði,
sem Ixann hyggur að hægt sé að
klófesta með einhverju móti.
Það er eins og þingi og stjórn
sé ekki sjálfrált. Gamlar á-
kvarðanir eru ónýttar og liirt í
ríkissjóð það fé, sem lög vom
sett um, að verja skyldi til
ákveðinna og gagnlegra liluta.
Þetta nær engri átt og er að
réttu lagi ein tegund villi-
mensku. Og svo er miklu af
þessu fé, sem þannig er tekið,
og öðm, sem pínt er út úr fá-
tækri þjóð, varið i allskonar vit-
leysu. Og það er sannarlega ekki
von að vel fari, þegar eyðslu-
semi, ( ráðleysi, illgirni og
heimska haldast i hendur.
Þingið í haust ætti nú að
sýna af sér þann manndóm, að
afnema skyldu happdrættisins
lil þess, að greiða i ríkissjóð
20% af ágóða sínum. —
Og jafnframt ætti að skylda
ríkissjóð til að skila aftur þeim
23—24 þúsund kr., sem hann
hefir þegar tekið á móti.
Björn Rósenkranz
kaupmaður.
Björn Rósenkranz lést þ. 13.
þ. m. Hann var fæddur í
Reykjavík þ. 5. júlí 1874, og
varð því tæplega 61 árs að aldri.
Unx fermingaraldur fór Björa
til Stykkishólms og gerðist
verslunarmaður hjá Richter
kaupmanni, og var það hvom
tveggja, að hann reyndist mjög
vel í þeirri stöðu fyrir sínar
ágætu gáfur og dugnað, og var
Richter mjög ánægður með
þennan unga og skemtilega pilt
og svo hitt, að Birni féll mjög
vel að vera hjá Richter, sakir
ágætra mannkosta hans sem
húsbónda. Eftir nokkurra ára
dvöl í Stykkishólmi kom Björn
aftur til Reykjavíkur og gerð-
ist verslunamxaður hjá versl.
Edinborg liér í borginni. Var
dugnaði hans og gáfum veití
alveg sérstök eftirtekt, bæði af
húsbændunx og samstarfsmönn-
uin. Mun hann Jxess vegna ætið’
hafa fengið bestu launakjör,
eftir því sem þá gerðist. Eftir
það gerðist Björn sjálfur kaup-
íxxaður og rak nú verslun fyrir
eigin reikning i mörg ár, með
miklum dugnaði og hagsýni.
Bjöm var mjög söngelskur
maður, og góður söngnxaður,
söng tenór í söngfélögum hér
og talinn mjög góður kraftur.
Fáir af þeim, er eg hefi
kynst, sögðu skemtilegar frá
ýmsum æfintýmm og viðburð-
um i kunningjaliópi, en Bjöm
Rósenkranz. Hafði hann mikla
ánægju af að kynna sér háttu
sérkennilegra manna, og er það
sem á undan er sagt í samræmi
við það. Bamgóður var Bjöm
svo að sjaldgæft mátti teljast.
Trygglyndi hans við þá menn
er kyntust honum vel, getum
vér vinir hans best sagt um, er
höfum notið góðra ráða og ann-
ara greiðasemi hans.
Björn Rósenkranz var kvænt-
ur frú Sigurlaugu Pétursdóttur,
góðri konu. ,
Við fráfall Björns hafa vinir
og kunningjar mist skemtilegan
félaga, er þeir munu lengi
minnast.
Þökk fyrir góða vináttu.
Þ.
Kirkjnfandnr.
HingaS í borgina eru komnir
ntíkkrir menn, læröir og leikir,
Jxeiri-a erinda, aS sitja hér almenn-
an kirkjufxmd, hinn annan í rö'S-
inni. Fjölgar gestum nú daglega,
cr hirígaö koma til þátttöku í
þessum fundi.
Kirkjufundurinn á aS byrja
nxeS girösþjónustu í dómkirkjunixi
næstk, suixnudag kl. 11 f. h. VeríS-
ur svo fundarhöldum lxaldið á-
fram í samkomuhúsi K, F. U. M.
þann dag og eins á nxánudag og
þriöjudag, skv. dagskrá. En á
sunnudags- og mánudagskvöldiö
verða erindi flutt fyrir alnxexm-
ing í dómkirkjunni. Á fundunx í
K. F. U. M. er öllum heimilt aö
vera, þótt eigi séu fulltníar safn-
aða, meðaix húsrúnx leyfir, en at-
kvæðisrétt og málfrelsi hafa a‘S-
eins fulltrúar safnaða og prestar,
hvort sem þeir eru þjónandi eða
ekki.
Alnxennir kirkjufundir, eins og
þessi, eru nýung í fsl. kirkjxilífi og
þa‘5 góö nýung. Þaö ber vott um
vaknandi kix'kjulegan áhuga, er
fulltrúar og prestar, víösvegar úr
sveitum landsins, koma hér saman
um hábjargræðistímann, til a'5
ræðal mál kirkjunnar. Þa5 er eixg-
um vafa undirorpiö, að einhvern