Vísir - 03.12.1935, Blaðsíða 2

VÍSI*
Fpá fundi bresku ríkis-
st j ópnarinnap 1 gær.
Þingið verður sett í dag og gerði Stanley Baldwin
grein fyrir hásætisræðu konungs á fundi stjórnarinn-
ar. Frestað var að taka fullnaðarákvörðun um bann
við útflutningi á bensíni, kolum, stáli og járni uns
séð verður hverjar undirtektir Laval og stjórn hans
fær við umræðurnar í fulltrúadeild frakkneska þjóð-
þingsins í dag.
London 2. des.
Breska ríkisstjórnin kom saman
á fund í dag og) var Stanley Bald-
win sjálfur í forsæti. SkýrSi hann
ráöherrunum frá efni hásætisræöu
konungs, sem hann flytur viö
setningu þingsins á morgun. Enn-
fremur ræddi ríkisstjórnin hvort
banna skyldi útflutning bensíns,
kola, stáls og járns til Ítalíu, en
frestaö var að taka fullnaðará-
kvöröun í rnálinu, þar til í ljós
kæmi hvort Lavalstjórnin sigrar'
viö atkvæöagreiöslur í fulltrúa-
deild þjóðþingsins frakkneska á
morgun, en deildin tekur þá fyrir
það mál, sem einna mestum deil-
um veldur í Frakklandi nú, þ. e.
hvort hefta skuli starfsemi fas-
cistafélaganna eða leysa þau upp,
en frumvarp um þetta efni hefir
verið lagt fyrir þingið. (United
Press—FB).
Victoria prinsessa, systir
Georgs Bretakonungs, and-
aðist í nótt, og fer því þing-
setningin ekki fram með
venjulegri viðhöfn.
London 3. des.
Victoria prinsessa, elsta systir
Georgs Bretakonungs andaðist í
nótt, eftir alllöng veikindi,
en hún hafði verið þungt haldin
frá því á sunnudag. Vegna þess
hverstí horfði var tilkynt rétt fyr-
ir andlát hennar, að þingsetning
færi ekki fram með hinni venju-
legu skrúðgöngu og viðhöfn.
Hásætisræða konungs verður lesin
af lordkanslaranum. (United. Press
—iFB).
Sóko ítala
á suðurvígstöðvunum er
lokið samkvæmt fregn frá
Djibouti. — Tvær ítalskar
flugvélar skotnað niður í
Dagga Bur.
London 2. des. (FÚ).
Fregn frá Djibouti hermir, að
sókn ítala á suður-vígstöðvunum
.sé nú algerlega lokið, en þetta sé
þó ekki aðallega vegna þess,
hversu Abessiniumenn hafi reynst
öruggir til varnar, heldur öllu
fremur vegna þess, að hermenn frá
Somalilandi og Abessiniu í Iiði ít-
ala, hafa brugðist algerlega. Þá
segir önnur fregn frá Abessiniu,
að Abessiniumenn séu að draga
saman mikinn her 30—40 mílur frá
’.norðurvígstöðvunum. Ras Seyoum
fei* sagður vera þar, og heldur hann
áfram að tefja fyrir ítölum, með
því, að ráðast á þá með smá-
flokkum að óvörum, í Tembienhér-
aði.
Badoglo marskálkur tilkynnir,
að 14 mílur norðvestur af Makale
hafi fjölmenn abessinsk liðsveit
verið hrakin á flótta.
ítalska herstjórnin heíir boöið
ítölskum flUgforingjum að fljúga
ekki lægra en í 3000 feta hæð yf-
ir yígstöðvum 0g borgum Abessi-
niu, og var skipunin geíin út eft-
ir að þeir Höfðu fengið tvær flug-
vélar skotnar n'iður í Dggaa Bur.
Þetta gerir það að verkum að dreg-
ið hefir úr loftárásum ítala und-
anfarna daga.
* London í gær. (FÚ)
Olíuútflutningsbannið.
Blaðið Times segir í dag, að ef
Bretar ekki hlutist til um að olíu-
útflutningsbann verði samþykt í
Genf, þá bregðist þeir stefnu
sinni gagnvart Bandaríkjunum.
Bandarikin hafa í þessu tilfelli
gengið á undan öðrum þjóðum, en
það hafi ætíð verið stefna Breta,
að tryggja sem best samvinnu
iBandaríkjanna við Evrópu um al-
þjóðamál, án þess að gera kröfu
til að Bandaríkin bindi sig í mála-
flækjur Evrópu sjálfrar.
Samkomulagsumleitanir í Abess-
iniudeilunni.
Sama blað segir, að Laval sé að
reyna að fá Mussolini til þess að
semja frið, eða ganga inn á frið-
arskilmála, fyrir 12. des.
Blaðið segir ennfremur, að ver-
ið sé að reyna að útbúa uppkast'
að friðarsamningum, af frönskum
og enskum sérfræðingum, ásamt
fulltrúa Abessiniu, og sé það til-
skilið í þeim, að ítalir skuli fá
Ogadenhérað í staðinn fyrir höfn
í Eritreu, sem Abessiniumönnum
er ætlað að fá í skaðabætur.
Sretar fljtja 50
heiflogvéiar
frá Egiptalandi til Sudan.
Kalundborg 2. des. (FÚ)
Breska hermálaráðuneytið hefir
látið flytja 50 hernaðarflugvélar
frá aðalflugstöð breska hersins í
Egiptalandi til Sudan, 0g er þeim
ætlað að vera þar fyrst um sinn.
Lækkun
krónunnar.
Sir Samnel Hoare veiknr.
Hann verður að taka sér langt frí vegna heilsubilun-
ar. — Anthony Eden settur utanríkismálaráðherra í
f jarveru hans.
Það virðist ekki úr vegi að
hreyft sé þessu máli nú, er
stjórnarflokkarnir með frum-
varpi sem liggur fyrir Alþingi,
hafa tekið fyrsta skrefið til
lækkunar á verðgildi krónunn-
ar. Út af fyrir sig er slík ráð-
stöfun sem þessi ekki hið
markverðasta, heldur hitt í
hvers þágu rjómann á að fleyta.
Margt væri öðruvísi hér á
landi en nú er, eftir fjögur
kreppuár, ef öll þau „bjargráð“,
sem upp hafa verið tekin af þingi
og stjórn, hefði beinst í rétta átt.
Ef öll sú lagasetning, sem
sprottið liefir úr deiglu póli-
tískra samninga, til bjargar út
úr ógöngunum, hefði stefnt að
kjarna erfiðleikanna, þá væri
landsmenn ekki nú að sökkva
dýpra og dýpra í kviksyndi
kreppunnar.
Það er nú varla ofsagt að
nærri sé járnað á öllum sviðum
af löggjafarvaldinu. En taka
mætti því með þolinmæði, ef
verið væri að skera til þess
meins, sem afturbatann hindr-
ar. En þegar byrðamar eru
stöðugt auknar, langt fram úr
skynsamlegu viti, og féð notað
til að halda við sótthitanum, þá
er ekki furða þótt marga bresti
þolinmæðina. ,
I fjögur ár hafa verið æði
sundurleitar skoðanir manna
um það, hvernig ætti að ráða
bót á því ástandi, sem kreppan
hefir skapað. Skoðanir þessar
hafa tekið jafn örum breyting-
um og ástandið sjálft, sem
hvarvetna hefir verið á liverf-
anda hveli. Það sem þótti ráð í
gær er óráð í dag. En þnátt fyr-
ir þessa hreytilegu tilveru er
ein óbreytanleg staðreynd sem
skýrist daglega og mest síðustu
vikurnar, ein aðalrót erfiðleik-
anna hér innanlands. Það er
reksturshalli aðalatvinnuveg-
anna. Menn hafa deilt um það
undanfarið, hverja leið beri að
fara þessu til hjargar, en nú er
svo komið, að afleiðingar þessa
meins eru orðnar svo örðugar
og áberandi og lækning þess
svo aðkallandi nauðs^m, að ekki
verður lengur hjá komist að
horfast í augu við veruleikann.
Það sem mest hefir þjáð
landsmenn síðuslu árin er þetta,
að framleiðsla þeirra hefir ver-
ið rekin með tapi. Að reka at-
vinnuvegina með tapi er ekkert
annað en að lifa á lánum og
lánin eru að mestu fengin af
sparifé landsmanna. Af því að
tapið á framleiðslunni tiltölu-
lega hávaðalítið fær vist á þenna
hátt, hættir landsfólkinu við að
missa sjónar á hættunni, sem
af þessu stafar, og notar í and-
varaleysi það fé, sem fram-
leiðslan greiðir því að tapi sínu.
Allar ráðstafanir, sem gerðar
eru til að bæta úr ástandinu, en
gefa ekki gaum þessari rauna-
legu staðreynd, brotna sem öld-
ur á sandi. Aðalatvinnuvegir
þjóðarinnar verða að ná jafn-
vægi, áður en nokkur von er
um heilbrigðan bata. Þelta er
lögmál sem engin grið gefur.
Það má ganga á snið við það
nokkur ár, meðan af einhverju
er að taka, en á meðari vaxa erf-
iðfeikarnir og margfaldast.
Það sem mestum áhyggjum
veldur um þessar mundir, eru
vandræðin sem af gjaldeyris-
skorlinum stafa og erfiðleik-
arnir sem á þvi eru, að halda
innflutningnum á ákveðnum
mörkum. Nú mun flestum farið
að verða Ijóst, að þessi höfuð-
vandkvæði eiga rót sína að
rekja að mestu beint tilgreiðslu-
halla framleiðslunnar.
Með því að breiða yfir þenna
greiðsluhalla með lánum og
„kreppuhjálp“, hefir verið hald-
ið uppi kaupmætti krónunnar
svo ríkulega, að þjóðin getur og
vill nú kaupa árlega erlendar
vörur fyrir um 50 miljónir kr.,
meðan hún hefir ekki gjaldeyri
til að kaupa fyrir meira en 35
miljónir. Þegar svona er kom-
ið, getur engum dulist, að ekki
er alt með feldu. Og það þarf
ekki að fara í grafgötur til að
finna skýringuna. Verðmæti
krónunnar innanlands er of
hátt.
Það er eins og stórnarflokk-
arnir hafi nú loksins fundið
þetta á sér, þvi að nú hafa þeir
bundist samtökum um lækkun
krónunnar með mikilli toll-
hækkun á ýmsum aðfluttum
vörum. Þessi tollhækkun á er-
lendum vörum er ekkert annað
en lækkun á verðmæti krón-
unnar. En sú fádæma skamm-
sýni hefir í þessu máli hent
stórnarflolckana, að þeir ætla
að lækka krónuna, án þess að
sú lækkun komi hinni nauðlíð-
andi framleiðslu að nokkuru
gagni. Ef erlent vöruverð i land-
inu er hækkað með lagaboði,
eins og nú standa sakir, án þess
að sú hækkun renni beint til að
jafna reksturshalla atvinnuveg-
sem það gerir, gerræði gagn-
vart afkornu þjóðarinnar,
hversu nytsöm sem þau mál
annars kunna að vera, sem toll-
unum er ætlað að styðja.
Það er næsta grátbroslegt
að sjá löggjafarvaldið taka til
sín með tollum nokkuð af liin-
um óeðlilega kaupmætti í land-
inu og nota til pólitiskra áhuga-
mála, en ganga framhjá aðalrót
innanlands kre])punnar, rekst-
urslialla framleiðslunnar, eins
og ekkert slíkt væri til. Og þó
er þessi óeðlilega kaupgeta ef
til vill eina meðalið sem nota
má til þess að rétta hluta at-
vinnuveganna, en liún er nú
tekin í þjónustu misjafnlega
nytsamra mála.
Vafalaust má Iengi leita til að
finna dæmi þess, að raunveru-
leg „gengislækkun“ væri fram-
kvæmd nauðungarlaust án þess
að útflutnings-framleiðsla
landsins nyti góðs af í fullu
samræmi við lækkunina á verð-
mæli gjaldmiðilsins. Hliðstætt
dæmi er ekki auðvelt að vísa á,
sérstaklega þegar tekið er til-
lit til þess öngþveitis, sem fram-
leiðslan er nú í hér á landi og
hver nauðsyn þjóðinni er á að
rétta hag' liennar.
Flestum, sem um þessi mál
hafa nokkuð hugsað, er ljóst, að
krónuna má lækka á tvennan
hátt til þess að skapa jafnvægi í
framleiðslunni. Með beinni
gengislækkun móti gulli og með
tollum á aðfluttar vörur, er
gengi beint sem verðuppbót til
framleiðenda útflutningsvör-
unnar. Hvor leiðin sem farin
væri, yrði allur mismunur sem
af lækkun galdmiðilsins staf-
aði, að ganga til að hækka verð
útfluttu vörunnar í krónum og
þannig ná því jafnvægi sem
nauðsynlegt er, ef hér á ekki alt
að fara um þverbak. Ef hægt
væri að halda hinum núverandi
kaupmætti innanlands, án þess
að það sé gert á kostnað fram-
leiðslunnar, þá væri slíkt mjög
æskilegt, enda væri þá gersam-
lega óverjandi að hækka vöru-
verðið að nauðsynjalausu.
Bein gengislækkun mundi á
margan liátt reynast svo erfið
viðfangs, að sú leið er að lík-
indum ófær. Hin leiðin er skyn-
London 2. des.
Sir Samuel Hoare, utanríkis-
málaráöherra Bretlands fer í lok
yfirstandandi viku til Svisslands.
Hefir hann, fengi'S frí frá störfum
sínum um stundarsakir vegna
heilsubilunar, at5; læknisráöi, og er
.samlegri og eftir atvikum mikið
heppilegri til úrlausnar vanda-
málinu. Sú leið hefir og þann
kost, að tollum má beita svo,
að verðhækkun komi ekki jafnt
niður á hinum nauðsynlegustu
vörum sem hinum óþörfustu.
Og að ekki væri skattlögð með
hækkuðu vöruverði sú fram-
leiðsla, sem með þessu ætti að
styrkja, ,
Ef lækkun krónunnar verður
framkvæmd, ekki með gengis-
lækkun heldur með vörutolli,
þá er það auðsætt að alt það fé,
sem inn kemur fyrir slika tolla,
ætti að ganga til uppbótar á út-
flutningsvörunum og til einskis
annars. Með þvi móti væri sneitt
lijá annmörkum hinnar beinu
gengislækkunnar, en þó náð
þvi marki, að greiða útvegs-
manninum og bóndanum þann
lialla, sem þeir nú verða fyrir
við það, að framleiða gjaldeyr-
isverðmæti þjóðarinnar. Þang-
að til það verður gert með ein-
hverjum ráðvun, getur engin
ríkisstjórn ráðÍS bót á erfið-
leikunum, og það þótt franv-
sýnni stjórn væri en sú, sem
notar til sinna þarfa það fé,
sem framleiðslunni ótvírætt
ber til viðreisnar.
Um það verður ekki deilt, að
reksturshalli bænda og útvegs-
manna verður ekki jafnáður,
beint né óbeint, riieð nýbýlum
og alþýðutryggingum, þótt
hvorttveggja geti verið nytsamt.
Björn Ólafsson.
Frá Alþingl
Sameinað Alþingi.
Þar voru á dagskrá þrjár þings-
ályktimartillögur, till. um tekju-
stofna bæjar- og sveitarfélaga, um
innlenda sementsgerð og um niS-
urlagningu skipulagsnefndár ' at-
vinnumála. Jónas GuSmundsson
talaði fyrir tillögunni um tekju-
stofna bæjar- og sveitarfélaga, en
])ar er farið fram á að rík'isstjórn-
iri skuli undirbúa og leggjá fyrir
næsta Alþingi frumvarp til laga
um þetta mál. ÞaS hefir sýnt sig
á yfirstandandi Alþingi,, aS þaS er
mjög aSkallandi aS slík löggjöf
sem þessi sé samin, því fyrir þing-
inu liggja allmörg frv. sem fara
'fram á, aS fá nýja tekjustofna
handa ýmsum sveitar- og bæjar-
félögum, eSa a'S létt verSi gjöld-
um af þeim. Sveitarfélögum nægja
ekki lengur þær tekjur, sem þau
hafa haft, því útsvörin eru ekki
nægilega trygg, eins og högum
manna er háttaS nú á síSustu ár-
um. Jónas G. er fyrsti flm. tillög-
unnar, en margir þm. flytja hana
meS honum, svo sem G. Þorst., B.
Asg. og Einar Árnason og sést
á því, aS þetta er allra flokka mál.
Annars hefir SjálfstæSisflokkn-
um veriS ljóst hvert stefndi í þess-
um málum á undanförnum árum
og hefir hann flutt tillögur um
auknar tekjur fyrir sveitar- og
bæjarfélög, en þeim hefir e.kki
fengist framgengt, en nú virSast
augu manna vera aS opnast fyrir
hve kosti sveita og bæja hefir ver-
iS þröngvaS meS hinum vaxandi á-
búist viS aS hann muni verSa aS
taka sér algera hvíld um alilangt
skeiS. Anthony Eden, þjóSabanda-
lagsmálaráSherra Bretlands er
settur utanríkismálaráSherra í
fjarveru Sir Samuels. (United
Press—FB).
lögum ríkisins og þar af leiöandi
minkandi gjaldþoli.
Bjarni Ásgeirsson talaði fyrir
tillögunni um innlenda sements-
gerS, en Bergur Jónsson flytur
hana meS honum. Till. fer fram
á, aS ríkisstjórninni sé heimilt aS
verja alt aS 10.000 kr. úr ríkis-
sjóSi til rannsókna á möguleikum
um framleiöslu sements hér á laridi
og undirbúnings um stoínun se-
mentsverksmiðju. — Rannsóknir
hafa þegar veriö gerSar um ýmis-
legt, sem aS þessu lýtur en svo
segir í greinargerS, að eigi sé unt
aS segja ennþá hvort sement verði
iramleitt hér 'á landi við nægilega
lágu veröi. Till. var vísað til fjár-
hagsnefndar. Tillagan um niður-
lagning skipulagsnefndar at-
vinnumála eða „RauSku", eins og
hún er nefnd manna í milluip, er
borin fram af þm, sjálfstæðisfl. í
Reykjavík, og er þess efnis, aS
Alþingi álykti aö skora á rikis-
stjórnina að láta nefndina hætta
störfum og haga því svo aS allar
greiðslur úr ríkissjóði vegna henn-
ar faÚi niður frá næstu áramót-
um. TiIIagan var ekki tii umræSU
öSruvísí eri ákveða átti hverriig
ræða skyldi, en búast nlá ViS aS
ekki verði hljótt um hana þegar
til þess kemur aS hún verSi rædd.
Efri deild.
Þar var frv. um bráðabirgða-
tékjuöflun til ríkissjóðs til 2. umr.
Enginu kvaddi sér hljóðs en atkv.
gr. var frestaS um tíma vegna þess
að ekki voru nógu margir af
stjórnarliðum inni til þess að ör-
ugt þætti að rneiri hluti, væri með
frv. Var þá tekið til að ræða frv.
urri :sameiningu Blönduósskaup-
túns í eitt hreppsfélag og uröu
oröaskifti þingmanna um þetta
alllöng. Snérust umræSur mjög á
sömu sveif og í neðr.i deild haföi
veriS.
Neðri deild.
Þar var frv. um lokunartíma
sölubúða samþykt við 3. umr. —
Þetta frv. er borið fram af Ól.
Thors og er heildárlöggjöf um
þetta efni, en veldur engum ágrein-
ingi. Frv. um breyt. á 1. um tekju-
og eignarskatt var einnig samþ.
við 3. umr. og frv. um breyt. á
skipun prestakalla viö 2. umr. Er
það um aS flytja prestssetriS af
Svalbaröi í ÞistilfirSi til Rauf-
arhafnar. ÞaS mál, sem mestar
umræSur uröu um var frv. um út-
flutningsgjald af fiskbeinum. Pét-
ur Ottesen flytur frv. um lækkun
þessara gjalda og mælti hann fyrir
frv. af miklu kappi og urSu mn-
ræSur allheitar. Þeir Jakob Möller
og Jónas GuSmundsson mæltu á
móti og töldu eigi ástæSu til aS
breyta þeirri ákvörðun haust-
þingsins í fyrra aö hækka þetta
g'jald. Frv. var til 2. umr.
Þingeyri. 2. des. (FÚ).
Línuveiðarinn Fróði,
sem slitnaði frá akkeri á Þingeyr-
arhöfn aðfaranótt síSastliSins
þriSjudags náöist á flot óskemdur
á miðvikdagskvöldiS. Þá kom
einnig i ljós aS annar línuveiöari,-
Fjölnir, haf'Si orSiS fyrir árekstri
og töluveröum skemdum á Þing-
eyrarhöfn sömu nótt.
/