Vísir - 13.12.1935, Blaðsíða 2

VlSIR
HTHHM
iiíinmc
SVARTUR
hhiiuio
^TU:

Sfj ópnapskpáp-
bpotið.
Eins og áöur hefir veri'ö skýrt
frá, eru stjórnarflokkamir nú a‘ö
Teyna aö knýja fram breytingar á
þingsköpum Alþingis, sem fela í
sér brot á stjórnarskránni og miöa
aö því aö hefta málfrelsi þing-
manna, meira en áöur hefir veriö
gert.
Stjórnarskrárbrotiö felst í því,
hvernig eigí aö túlka skýr á-
kvæöi stjórnarskrárinnar, svo aö
þau fái alt aöra merkingu en í
þeim getur falist.
í 48. gr. stjórnarskrgrinnar segif
svo, aö lögmæt ályktun verði ekki
gerö, í hvorugri þingdeildinni,
nema meira en helmingur þing-
manna séu á fundi og greiði þar
atkvæði. En í þingsköpum á nú
aö mæla svo fyrir, aö þó aö nokkr-
ir þingmerui, sem á fundi eru,
greiði ekki atkvæði, eða neiti aö
greiöa atkvæöi, þá skuli þó taliö,
að þeir greiöi atkvæði, eöa með
öörum orðum, að ákvæöi stjórnar-
skrárinnar þýði ekki annaö en það,
aö til þess að lögmæt ályktun veröi
gerö, þurfi meira en helmingur
þingmanna aö vera á fundi. — En
til hvers er þá verið að taka það
fram, að auk þess að ineira en
helmingur |)ingmanna þurfi að
vera á fundi, þurfi einnig meira
en helmingur þeirra aö greiöa þar
atkvæði? Því skilyröi væri auðvit-
að alveg óþarft og rangt að bæta
við, ef ekki væri ætlast til þess að
því væri einnig fullnægt. Og auð-
vitað er sú „skýring", aö þeir
þingmenn, sem neita að greiöa at-
kvæði, taki með þvi þátt í at-
kvæöagreiðslunni eöa „greiði at-
kvæði“, eins og 48. gr. stjórnar-
skrgrinnar ætlast til, alveg röng.
Þar getur ekki verið átt við annað
en það, að þeir greiöi atkvæöi ann-
aö hvort með eöa á móti.
Því er tiú haldið fram, að tneð
þessum hætti geti afgreiðsla þing-
mála orðið svo tafsöm og erfið,
aö ekki sé við unandi.’ En þaö
er fullkomiuu misskilningur, að
• ákvæöi stjórnarskrárinnar séu yf-
irleitt miöuö viö það fyrst og
fremst aö afgreiðsla þingmála geti
‘orðið sem allra auöveldust eða
!greiðust. Þvert á móti miða ýmis
ákvæði hennar beinlínis að því að
torvelda afgreiðslu þingmála. Og
þaö er auðvitað af því, aö stjóm-
arskráin leggur höfuðáherslu á,
aö málin séu sem grandgæfilegast
athuguö, og afgreiðsla þeirra ekki
flaustrað af, án þess að trygt sé,
svo sem auðið er, að þau hafi
fylgi þingmeirihluta, samkvæmt
grundvallarreglum þingræðisins.
Þannig torveldar aö sjálfsögðu
skifting þingsins í deildir alla af-
greiðslu mála stórkostlega, en
tryggir jafnframt fullkomnari
gagnrýni. Sama er aö segja um
fyrirmæli stjórnarskrárinnar um
afgreiðslu mála í sameinuðu þingi,
þar sem ekkert lagafrumvarp ööl-
ast fullnaðarsamþykt nema með '/
atkvæða. Og í fullu samræmi við
þetta er það ákvæði, að engin lög-
rnæt samþykt verði gerð, nema
rneira en helmingur þingmanna
sé á fundi og greiði þar atkvæði,
því að tilgangur þess ákvæðis er
að tryggja það, eins og frekast er
unt, að ekkert mál nái frarn að
ganga, nema það hafi fylgi þing-
meirihluta. Ef því ákvæði er ekki
fullnægt, getur einatt farið svo,
að minni hluti þings ráði úrslitum
mála og traðki með því þingræð-
inu.
Það skiftir engu í þessu máli,
þó að þetta skilyrði stjórnarskrár-
innar um þátttöku minni hluta
þingmanna í atkvæðagreiðslu, hafi
verið rangt túlkað fyrr á tíinum,
og þó að samskonar ákvæði í
stjórnarskrá annara þjóða séu það
enn þann dag í dag. Þessi ranga
túlkun á stjórnarsrkánni var leið-
rétt hér fyrir 20 árum, og það er
fullkomin óhæfa, að taka hana nú
upp aftur, eftir að hún er orðin
öllum augljós og leiðrétting hefir
verið gerð á henni. En ef hins-
vegar ákvæði stjórnarskrárinnar
þykir of óþjált þá verður að fara
þá leið, að fá því breytt, Ef það
er þá talið til bóta, að færa lög-
gjöfina í það horf, að þingræðinu
sé ver borgið og einræðishug-
myndum gefið undir fótinn.
Frá vígstöðvonnm.
London 12. des. (FÚ)
Samkvæmt opinberri tilkynn-
ingufrá Badoglio hershöfðingja
hefir alt verið með kyrruin kjörum
á báðum vígstöðvunum í Abessi-
niu í dag.
í frétt frá Áddis Abeba segir, að
keisarinn hafi í dag farið í njósnar-
flug, en síðan horfið aftur til
Dessié.
Abessiniukeisari hefir sæmt
belgiska liðsforingjann, sem særð-
ist á dögunum, er loftárásin .var
gerð á Dessiéborg, stríðsorðu A-
bessiniu.
ítalir reka sænska trúboða úr ný-
lendum sínum.
Kalundborg 12. des. (FÚ)
Sænskum trúboðum í Eritreu og
ítalska Somalilandi hefir nú verið
visað þaðan úr landi, og bannað
að reka starfsemi sina. Hafði þeim
að vísu fækkað nokkuð upp á síð-
kastið, vegna þess að ítalska
stjórnin hefir haft horn í siðu
þeirra og yfirvöldin gert þeim sem
erfiðast fyrir. Er aðstoð sú, sem
sænski Rauði Krossinn, og ein-
stakir sænskir menn hafa veitt A-
bessiniu talin orsök þessa brott-
reksturs.
Ný eiaekun
skattur.
Þjóðnýting útlendra
reiðafarþega. ---
Það, sem landslýðurinn er orð-
inn vanastur að fá frá núver-
andi valdlíöfum, eru nýir skatt-
ar, nýir tollar og nýjar einka-
sölur. Skipulagsnefnd atvinnu-
mála eða „Rauðka“, sem ef til
vill mætti kalla einskonar ráðu-
neyti sósíalista við hliðina á
stjórnarráðinu, hefir undirbúið
og samið ýmsar af þeim tillög-
um. sem gengið hafa í þá látt
að framkvæma stefnu sosíalista
liér á landi, og frá henni er einn-
ig komið frv. um Ferðaskrif-
stofu rílcisins, sem er komið í
gegnum e. d. Alþingis og liggur
nú fyrir nd. Þessi fyrirliuðaða
skrifstofa „hefir ein rétt til þess
að starfrækja ferðaskrifstofu
fyrir erlenda menn“, eins og
stendur í frv. Ennfremur á hún
að starfa að kynningu landsins
út á við og hafa eftirlit með
gistiliúsum.
)
>
Rógurinn um núverandi
skrifstofur.
Hermann forsætisráðherra
stóð upp í e. d. um daginn og
helti sé út yfir starfsemi þá,
sem einstakir menn hafa haldið
hér uppi í því skyni að taka á
móti erl. ferðafólki. Ráðherr-
ann viðhafði mjög niðrandi um-
mæli um þennan rekstur án
þess þó að tiltaka nokkur dæmi.
Enn þó svo sé eða þó svo væri,
að nokkur misbrestur væri á
meðferð erl. ferðamanna hér,
þá eru aðrar leiðir til þess að
koma i veg fyrir slíkt, heldur en
sú að þjóðnýta þessa starfsgrein.
Aðgætandi er i þessu sambandi
að skrifstofur eins og þessar,
eru tiltölulega ný starfsemi hér
á landi og því ekki ástæða til
þess að krefjast þess,að þær hafi
þegar í slað náð því að fullnægja
öllum kröfum. 1 greinargerð
„Rauðku“ fyrir frv. er svo Ijátið
um mælt að ónógur skipakostur
sé þess valdandi að ekki sé hægt
að flytja öllu fleiri ferðamenn
hingað á sumrin en gert hefir
verið. Það er þá a. m. k. ekki
hægt að saka skrifstofurnar um
að þær hafi látið ónotuð tæki-
færi til flutnings á fólki. Hvað
viðvikur brigsli H. J. og fleiri
um okur á ferðamönnum hér,
þá hafa komið fram mjög ein-
dregin andmæli frá lilutaðeig-
endum gegn því og þeir lagt
fram taxta sina.
Ummæli Cooks-skrifstof-
unnar. —
Þær ferðaskrifstofur, sem hér
Iiafa starfað eru flestar um-
boðsskrifstofur fyrir erlend
einkafirmu svo sem t. d. Cooks-
og Bennetts-ferðafélögin, sem
eru áhrifamikil alþjóðleg fyrir-
tæki í þessari grein. Þessar tvær
erlendu skrifstofur hafa mestu
ráðið um ferðamannastraum-
inn hingað, og Garðar Þorsteins-
son upplýsti í gær í n. d. undir
umræðum þar, að forráðamenn
Cooks-skrifstofunnar hefðu lát-
ið svo um mælt, að yrði liér far-
ið að einoka viðskiftin á er-
lenda ferðamenn, þá myndu
skrifstofur þeirra erlendis ekki
framar leggja áherslu á að
flytja ferðafólk til íslands. Þeg-
ar litið er á hve miklu þessi
skrifstofa og Bennett-skrifstof-
an hafa ráðið og munu ráða um
ferðamannastraum til íslands,
þá liggur næst að telja þessar
undirtektir rothögg á væntan-
lega einokun, svo framarlega,
sem ekki á að leggja þessa starf-
semi, sem þegar hefir gefið
og nýr
ferðamanna og skattur á bif-
nokkurn gjaldeyri og ætli að
öllu sjálfráðu að gefa meira,
í rústir.
Bitlingar og verðhækkun.
Þær einkasölur, sem rauðlið-
ar hafa stofnað hér, liafa allar
haft tvær afleiðingar í för með
sér, sem undir eins hafa komið
í ljós: í fyrsta lagi hafa þær orð-
ið lireiður hitlingamanna stjórn-
arliðsins og í öðru lagi hafa þær
leitt af sér verðhækkun. Það er
engin ástæða til að ætla annað,
en að væntanleg Ferðaskrif-
stofa ríkisins hafi þetta tvent í
för með sér, eins og hinar ein-
okanirnar hafa haft. Um bitl-
ingana ætti a. m. k. lítill vafi að
vera og eftir þeim töxtum, sem
sést liafa frá núverandi skrif-
stofum, er full ástæða til að
halda, að þeir hækki í höndum
st j órnar-einokunarinnar.
Afstaða sjálfstæðismanna.
Stefna sjálfstæðismanna í
þessum málum er sú, að þeir
vilja leyfa einstaklingum slíka
starfsemi sem á þessu sviði,
undir nauðsynlegu eftirliti af
hálfu þess opinbera, eins og er
með allar aðrar starfsgreinar,
og telji að viðleitni einstaklings-
ins til þess að hæna erlenda
ferðamenn að landinu með góð-
um viðtökum hér, muni gefa
bestan árangur. Hins vegar telja
sjálfstm. að ríkisvaldinu beri
að leggja kapp iá að auglýsa
landið út á við hvort sem það er
gert með fræðslubæklingum, út-
varpserindum, kvikmyndum
eða á annan liátt. Ríkið liefir
besta aðstöðu og mest fjármagn
til að koma slíku í verk og á þvi
að starfa ósleitilega að því og
betur en gert hefir verið, því
svo má segja að það opinbera
hafi látið sig litlu skifta
þessi mál, þangað til alt í einu
er fundið upp á þvi að gera við-
skifti við ferðamenn að ríkis-
rekstri. Einstaklingar hafa hins-
vegar gert nokkuð af því að aug-
lýsa landið með bæklingum og
auglýsingum, þó meira verði að
því að starfa.
j
Skattlagning á ferðafólki
með bifreiðum.
Svo segir i frv. að „til þess að
afla skrifstofunni tekna skal
greitt stimpilgjald af farseðlum
með bifreiðum í áætlunarferð-
um, 5 aurar af hverri heilli
krónu í andvirði seðilsins“. Það
einkennir núv. valdliafa hve
þeir eru fundvisir á staði, sem
hægt er að reyta út fé. Þeir
finna lengi eitthvað, sem hægt
er að láta menn „greiða af
enda ekki vanþörf á þvi, þar
sem altaf er stofnað nýtt og
nýtt, sem þarf að „greiða til“.
En ef nú á líka að fara að hækka
bensinskattinn þá má búast við,
að þeim fjölda, sem hefir at-
vinnu af fólksflutningum innan-
lands, finnist ekki vel að sér
húið. —
Þetta frv. um Ferðaskrifstofu
ríkisins er einn liðurinn í ein-
okunarstarfsemi socialista. Auð-
vilað hafa þeir framsóknar-
menn 1 bandi'— það hefir víst
ekki enn komið fyrir, að sá
flokkur hafi bandað á móti
frumvörpum, sem frá „Rauðku“
hafa komið — miklu fremur
hafa þeir orðið fyrstir til að
dást að afkvæminu þegar nýtt
hefir fæðst.
Frá Alþíngi
í gær.
Efri deild.
Þar var frv. um ríkisútgáfu
skólabóka til 2. umr. Tillaga um að
útbýta skólabókum barnaskóla á
hvert heimili gegn 5—8 kr. gjaldi
var samþykt. Heimild er líka til aS
hafa þá meSferö á bókum í æbri
skólum en þá er gjaldiö nokkru
hærra eöa ca 15 kr. Frv. fór til 3.
umræöu.
Neðri deild.
Þar var fyrst atkvæöagreiðsla
um frv. um alþýðutryggingar.
Fyrst kom til atkvæSa rökstudd
dagskrá frá Gísla Sveinssyni og
var hún feld með 17 atkv. gegn 15.
Dagskráin var þess efnis að fresta
skyldi að lögfesta þet'ta frv. vegna
þess hve stórt þaö væri, en stutt
liðið frá því það kom fram svo
hvorki almenningur né þingmenn
hefðu getað gert sér fulla grein
fyrir því, og eins vegna þess að
slíkar álögur, sem gert er ráð fyr-
ir í frv. séu ekki tímabærar vegna
fjárhagsörðugleika ríkis og ein-
staklinga. Allar breytingatill. frá
sjálfstæðismönnum þær, sem veru-
legu máli skiftu voru feldar, þar á
meðal tillaga frá þeim um að rétt
til þeirra hlunninda, sem sjúkra-
samlög veita, eigi allir meðlimir
þess — engin leiðrétting fékkst á
ranglæti frv. Einnig var feld sú
till. að stjórn staðfests atvinnuleys-
issjóðs skipi þrír menn og skuli
einn tilnefndur af því verklýðsfé-
lagi, sem sjóðinn hefir stofnað,
einn af hlutaðeigandi bæjarstjórn
eða hreþpsnefnd og einn af at-
vinnumálaráðherra. Alræði social-
istanna yfir þessum sjóðum, í bráð
og lengd, var lögfest með tilstyrk
framsóknarmanna. Magnús Torfa-
son greiddi annaðhvort atkvæði
með stjórnarliðinu eða sat hjá. Frv.
sjálft var samþ. með 17 atkv. gegn
6. Sig. Kristjánsson gerði þá grein
fyrir sinni afstöðu að hann teldi
mikla bót að ýmsum ákvæðum frv.
en þó mjög gallað vegna ákvæð-
anna um atvinnuleysistryggingar,
og sæti því hjá, en svipaða afstöðu
mun fjöldi sjálfstæðismanna hafa
tekið. —< Breytingar stjórnarliða á
þingsköpum komu næst til um-
ræðu og urðu umr. all-heitar. Sjálf-
stæðismenn héldu eins og áður
uppi skörulegri andstöðu gegn
þessum ólýðræðislegu tillögum
socialista og framsóknar og töldu
að hér væri um hreint stjórnar-
skrárbrot að ræða. Sjálfstæðis-
nienn lögðu enn sem fyr áherslu
á, að reynt yrði að ná sem bestu
samkomulagi milli flokkanna um
þessi mál, en Th. Th. tók aftur
dagskrá sína til 3. umr. ef verða
mætti að einhver málamiðlun gæti
orðið milli umræðna. Frv. var vís-
að til 3. umr. Frv. til ferðaskrif-
stofu ríkisins og frv. til 1. um klak-
sjóð voru til 1. umræðu.
....... ................
Samvirma milli Kgl. hollenska
flugfélagsins og Pan-American
Airways um farþegaflugferðir yfir
Atlantshaf.
Oslo 12. des.
Frá Haag er símað til Norsk
Telegrambyraa, að hollenska flug-
félagið og1 Pan American Airways
hafi náð samkomulagi um sam-
vinnu til þess að halda uppi flug-
ferðum yfir Norður-Atlantshaf.
Eigi er kunnugt hvaða leiðir verða
farnar í flugferðunum enn sem
komið er. Riiser-Larsen kapteinn á
í samningum við stjórnarvöldin í
Bandaríkjunum og stjórn Pan-
American Áirways um þessi mál,
fyrir Noregs hönd, en öll þessi mál
eru enn á byrjunarstigi. (NRP—
FB).
soíHXSOOOísossc!seooíJí*-<in£iC5inoí
CSSSQOOOOOOOÍSOOOCOOOOOOOOOOÍ
Skautap
nýkomnir,
— birgðir takmarkaðar. —
Verzl. B. H. Bjarnason.
Vasahnífap
SKEIÐAHNÍFAR, •
SKÆRI, ú
fallegt úrval. ’T
Verzl. 4 Bjarnason.
ocsossesssssossssesotsesssescsoossocscsaoc
SOSSSHSSSOSSOSSOOSSSSSSSSSSSSSSSSSSOSSSSSSS
Amerískur blaðamaður skrifar
blaði sínu frá Berlín í s. 1. mán-
uðr á þessa leið:
Frá stjórninni heyrist lítið þessa
dagana viðvíkjandi Þjóðabanda-
laginu, en þó stjórnin sjálf láti
ekki frá sér heyra um bandalagið
og þau mál, er það hefir með
höndum, kemur þó ýmislegt fram
um þau í blöðum, sem að nokkru
leyti geta talist málgögn hennar.
Og þessi blaðaummæli benda til,
að þótt margir hér telji að afleið-
ingarnar af störfum bandalagsins
verði nýjar styrjaldir, séu ábyrgir
stjórnmálamenn farnir að hugleiða
starfsemi bandal. meira en áður, og
þá m.a. það hver hagur Þýskalandi
mundi að því verða, að ganga í
Þjóðabandalagið á ný, ef -þessi
stofnun yrði endurskipulögð. Þetta
breytta viðhorf er skiljanlegt af
ýmsum ástæðum. í fyrsta lagi hef-
ir það breytt viðhorfinu, að Þjóða-
bandalagið er ekki stofnun, sem
aldrei lætur til sín taka, þegar
þörf krefur, eins og álit fjölda
manna var, heldur stofnun, sem
er í fullu fjöri og lagði sitt þunga
lóð á metaskálarnar í mikilvægu
máli, Abessiniudeilunni. Ákvörð-
unin um refsiaðgerðir — að svo
margar þjóðir sem raun varð á
komu sér saman um þær — kom
mönnum á óvart og neyddi gagn-
rýnendur og fjandmenn Þjóða-
bandalagsins hér til þess að breyta
gagnrýnisaðferðum sínum, en það
gerðu þeir með því, að byrja að
hamra á því, að hér væri um
pappírssamþyktir að ræða, sem
ekki væri framkvæmanlegar.
Á því er ekki nokkur vafi, að
stefna Breta er það sem mestu máli
skiftir, í augum Þjóðverja. — Við
Breta fremur en nokkra þjóða aðra
vilja Þjóðverjar nú nána samvinnu
og „þriðja ríkið“ er undir það bú-
ið að taka stór skref til þess áð
koma því til leiðar, að þessi nána
samvinna takist. í einni ritstjórn-
argrein í þýsku blaði stóð, að
Þjóðverjar ætti að veita stefnu
Breta athygli, hvað sem liði við-
horfinu til bandalagsins og vanda-
mála þess.
Bretar hafa gefið í skyn, að þeir
séu fúsir til þess að ihuga breyt-
ingar á stjórnarskrá Þjóðabanda-
lagsins, og losa hana við þá agn-
úa, sem á henni eru, vegna Ver-
salasamninganna. Næði það fram
að ganga væri brott feldar orsakir
þær, sem Þjóðverjar á undanförn-
um þremur árum hafa talið rétt-
læta það, að þeir gengu úr Þjóða-
bandalaginu. Menn heyra því oft
haldið fram hér, að ef hægt væri
að koma í veg fyrir alt „bak-
tjaldamakk“ innan vébanda Þjóða-
bandalagsins og misnotkun hins
ófullkomn sáttmála þess í eigin-
hagsnjunaskyni af einstökum stór-
þjóðum mundi verða greiðari leið
fyrir Þjóðverja að snúa aftur til
Genf.
Þjóðverjar halda því að sjálf-