Vísir - 29.12.1935, Qupperneq 3

VÍSIR
RAUÐA-KROSS LEIÐÁNGUR
sendu Norömenn til Abessiniu sem kunnug't er. Á niyndinni hér aö ofan sjást læknar og hjúkrun-
armenn leiöangTirsins og t. v. Meinich ofursti, forseti Rauða-Krossins i Noregi, að halda útvarps-
ræöu.
Ellefti nóvember,
1835 — 1935.
----o----
Vér horfum nú um lnmdrað ár til baka
og heyrum engilbjarta gigju slá.
Vér sjáum móður yfir sveini vaka
og sæluljóma skína’ um hennar brá.
En blíður ómur barnið unga vekur
þvi brosinu sveinninn belga vígslu tekur.
Og þessi sveinn, er vigslu tók í vöggu
bann varð það skáld, sem þjóðin minnist nú,
því innsýn hlutu andans augun glöggu.
Hann orti Ijóð, sem vitna’ um helga trú.
Hann birti’ oss það, er guð og þögnin geymdi.
Hann gaf oss Ijós, sem móðurskáldsinsdreymdi.
En skáldsins nafn mun geyrna kristin kirkja
og kórar hennar óma snildar orð.
Þau efla trú og andans áform styrkja,
þvi óður skáldsins berst um haf og storð.
Hans speki mátti kærleiks lögmál kanna.
Hann kraup að barmi visku-uppsprettanna.
Nú hefja bergmál íslands bygðir allar
og undir taka snævi þakin fjöll,
er þjóð til messu helgiklukka kallar.
Nú klæðir landið alt hin hreina mjöll.
Nú lýsa geislar yfir „landið kalda“
og Ijóma slær á hvíta bárufalda.;
Sigfús Elíasson.
Þjódabandalagið fæp
loitflota Riissa og Pólvepja
til umráða, ef þörf krefur, vegna refsiaðgerðanna.
SíyrjölS - undirróður
- fréttaWfiS.
í Parísarskeytinu til C. S. M. í
Boston segir, aö' þótt Frakkar
kunni að greina á utn Abessiniu-
deiluna sjálfa, sé þaö í rauninni
hreinasta hneyksli hvernig blöSin
í Frakklandi hafi rætt þetta mál.
í Frakklandi er mútuþægni frakk-
neskra blaöa viöurkend sannreynd,
segir í skeytinu, og þaö er harmaö
af öllum mentuðum og góöum
mönnum í Frakklandi, aö svo skuli
vera ástatt, en í því máli, sem hér
um ræöir virðist hafa verið gengið
lengra, að því er mútuþægni snert-
ir, en dæmi eru til áður. Meðal
stjómarembættismanna og stjórn-
málamanna, á ýmsum opinberum
stöðum, þar sem fólk kemur sam-
an, er mjög um þetta rætt, svo ítar-
lega, að menn nefna þær upphæðir,
sem nafngreind blöð hafa fengiö
fyrir að „agitera“ fyrir málstað ít-
ala. Giskað er á, að ýms blöð, sem
þegið hafa mútur af fulltrúum ít-
ölsku stjórnarinnar, hafi samtals
fengið um 80 til ioo miljónir
franka. í skeytinu segir þó,
að vitanlega verði ekki sagt
með neinni vissu, hversu mikið
hvert blað hefir fengið. Slík
hneykslismál í sögu frakkneskrar
blaðamensku komi sjaldan í ljós
fyrr en löngu seinna í öllum atrið-
um, stundum ekki fyrr en áratug-
um seinna. Frakknesku blöðin eru
fæst á venjulegum tímum óháð; ó-
hlutdræg á borð við blöð Breta.
Hér um bíl öll áhrifamikil blöð í
París og stærstu borgum landsins
eru háð einstökum stjórnmála-
mönnum eða eign stjórnmála-
flokka eða iðjuhölda. Le Temps"er
t. d. elgu hins valdamikla stál- og
vopnaiðnaðajr, Paris Soir, sem hef-
Ir i milj. áshrifenda er eign ann-
arar stóriðjusamsteypu og hið
sama er að segja urn Le Matin. Le
Populaire og L’humanité eru
flokksmálgögn socialista ogkonun-
únista. Ákveðnustu hægriblöðin
tala ákaft máli fascista og gætir
þessarar stefnu í fréttaflutningi
þessara blaða. Vinstri blöðin, sem
eru andstæð fascismanum, eru vin-
samleg í garð Breta og Þjóða-
bandalagsins. Niðufl.
Til íhugunap.
Óvíða hygg eg að erfiðara sé
að koma fram nýmælum sínum en
á íslandi. Þó er þjóðin eigi íheldn-
ari en alment gerist, en hún á
erfitt með að átta sig á að nokkuð
nýtilegt geti vaxið úr hugheimi
sínum. I>essi vanmáttartilfinning
er ömurleg og talar sínu máli,
vitnar um undangengna örbirgð
og vandræðahugarfar —1 landlægt
níðvísnahugarfar og pukur.
ísland hefir sýnt litla viðleitni
í því að taka þátt í alþjóða-sam-
hugsun um uppgötvanir og önnur
málefni, er varða miklu í lífinu —
Jjeir sem brjóta nýar brautir hafa
ekki stuðning fram yfir algenga
beiningamenn, og beinin sem þeir
fá eru lítil og afnöguð, aumari en
þegar eitra skal fyrir svartbaka.
Ennþá hefir þjóðin ekki séð sér
fært að hafa samvinnu við Bern-
arsambandið um andleg mál, listir
og uppgötvanir. Þannig bætist
annar liður við dauflyndið heima
fyrir — islenskir hugsendur eru
réttlausir í hinum stóra harðleikna
heimi.
Efni þetta verður eigi fullrætt í
blaðagrein, því dæmin eru svo
skelfilega mörg. Með línum þess-
um ætlaði eg að benda á eitt af
þeim auðskýrðustu.
Fyrir 2 árum fann íslenskur
handiðnaðarmaður, Jón Helgason,
upp skíðabönd, sem að hagleik og
styrkleikavtaka fram öðru sem bú-
ið er til á því sviði. Bak við upp-
Skák.
Tafl nr. 8.
19. taflið í keppninni um heims-
meistaratignina. Hvítt: Dr. Alje-
chin. Svart: Dr. Euwe. — Drotn-
ingarbragð. — 1. d4, d5; 2. C4, có;
3. Rf3, Rf6; 4. RC3, d5xc4; 5. a4,
e6, 6. e4, Bb4; 7. e^, Re^; 8. Dc2,
Dd5; 9. Be2, C5 ; 10 o—o, RxRc3;
11. 1)2xRc3, csxd^!; 12. c3xd4 (ef
C3XB þá d^—d3), C4—C3; 13. !Bd2!
Da5 (ef peð drepur B, þá auðvitað
DxBf) 14. Bd2xc3(., Bb4xBc3; 15-
Ha3, Rc6; 16. HxB, 'Bd7; 17. Hbi,
o—o; 18. Hc5 (ef Hxb7 þá Rb4
og ef þá Db3 þá Rd5 og svartur
nær a-peðinu), Dd8 (ef Dc7 þá
Rg5 g7—g6 og Re4 og hvítur fær
vinningssókn) ; 19. Hxb7, Bc8;
20. Hbi, Rxd^; 21. RxR, DxR;
22. Bf3 ! (hvítur vinnur skiftamun
og hefir unnið tafl en svartur verst
í 34 leiki) |Bd7; 23. BxPI, HxH;
24. a5, g6; 25. Hdi, Db^; 26. Dc4
(ekki HxB, Dei mát) Hb8; 27.
DxD, HxD (endataflið er frekar
þurt og virðist best að sleppa því
og láta lokastöðuna nægja).
ABCDEF GH
Aljechin lék 57. I13—114! og dr.
Euwe gaf taflið, ef hann drepur
peðið þá mátar Aljechin á h6 en
annars leikur Aljechin Kg3 og
mátar því næst á g5.
——o-----
Dr. Euwe heimsmeistari.
Keppninni um heimsmeistara-
tignina í skák lauk' þannig að Dr.
Euwe sigraði Dr. Aljechin með 9
unnum, 8 töpuðum og 13 jafn-
teflisskákum. Dr. Euwe er Hol-
lendingur og er 34 ára gamall.
fyndingu þessa liggur mikið og
vandað starf, reynsla og þolin-
mæði, sem aðeins verður fullskilin
af þeim, er gengið hafa með
blöðrur og sár af völdum óþjálla
skíðabanda, eða þurft að gera að
slitnum böndum berhentir í hörku-
veðrum. Reynsla þeirra er reynt
hafa bönd þessi síðastliðin tvö ár,
staðfestir fullyrðingu mína af-
dráttarlaust og beinir þeirri spurn-
ingu til fjöldans, hvort hugvits-
maðurinn eigi að standa veglaus
með uppfyndingu sína, því þótt
erlendir þekkingarmenn dæmi
honum heiðurinn, þá er eigi nema
hálfsögð saga — uppfyndingin er
réttlaus frá alþjóðasjónarmiði,
nema með samþyktum, dýrum
einkaleyfum einstakra þjóða, sem
lita á oss sem hálfgerða villumenn,
sökuni þess að við tökum eigi
virkan þátt í alþjóðasamvinnu
bugvitsmanna.
Blöðin virðast hafa nóg rúm
fyrir ,,uppskriftir“ af ,,súpum“ og
þjóðin peninga til að kaupa ýms
böiíd þ. e. skíðabönd, en J. Helga-
syni gengur treglega að selja sin
bönd. „Þetta er islenskt“, segja
menn. Og það íslenska er í litlum
métum haft. En böndin hans Jóns
1 eru jafn þarfleg skíðamanni, eins
og skeifan hrossinu. Er þörf á að
segja meira?
Guðm. Einarsson
frá Miðdal.
Sera nnrskir
flntninga-Terkamenn
Terkfall?
Oslo 28. desember.
Árangurinn af atkvæðagreiðslu
flutningaverkamanna um tillögur
sáttasemjara til lausnar flutninga-
deilunni mun verða kunnur á
mánudag. Samkvæmt fregnum,
sem birst hafa í mörgum blöðum,
er búist við, að verkamenn hafi
hafnað tillögunum. Verði sú reynd-
in, telur Morgenbladet, _að ríkis-
stjórnin muni gera tilraun til þess
að koma i veg fyrir verkfall (NRP
—FB).
Nytt kvep.
Nýlega fékk ég lítið kver frá
manni í Ameríku er eg hefi aldrei
séð, aldrei skrifað eða haft kynni
af, önnur en þau, að eftir hann
eru í Vísi 16. febrúar 1935 lof-
samleg orð um trúarskáldið Hall'-
grím Pétursson, og um kverið
mitt: Æfi H. P. Má því ekki minna
vera þakklæti mitt, en að láta les-
endur Visis vita af kveri þessu ;
Æfisaga,
Gunnars Þorbergsonar
Oddson. Tekin saman af
honum sjálfum. — Winni-
peg — 110 bls. 8vo.
Gunnar er kominn á áttræðisald-
ur, f. í Neshjáleigu í Loðmundar-
firði i N. M.-sýslu 6. jan. 1865.
Lítið getur hann rakið ætt sína.
En hann og faðir skáldkonunnar
Thorstinu Jackson eru systrasynir.
Sjálfur er hann líka vel hagmælt-
ur, og setur 'nokkrar góðar tæki-
færisvisur í æfisöguna. Ekki naut
hann neinnar mentunar í æsku,
fram yfir aðra fátæka alþýðu-
menn, á þeim árum.
Föður sinn misti hann á 2. æfi-
ári, og ólst upp í erfiði miklu til
lands og sjávar, með móður sinni,
er hafði 6 börn um að annast. Og
eru 5 þeirra á lífi þegar æfisagan
er rituð (nýlega, en ekki árfærð).
Gunnar fór til Ameríku rúmlega
tvitugur, 1887, með móður sinni
og 4 systkinum. Var hann fyrst
Lvinnumensku hér og þar, en tók
svo óræktað land í Morden, syðst
í Canada. Braut hann landið og
bjó þar 27 ár, til 1926. En varð
þá, vegna heilsubilunar, að selja
jörðina og flytja þaðan. Orti hann
þá vísu þessa:
Við Hólinn skilja minn eg mátti,
mörg þá hrukku tár af vanga.
Hvarf þá margt, sem einn eg átti.
Örðug mörg er lífsins ganga.
1
Rúmlega þritugur, 1895 kvænt-
ist Gunnar islenskri konu, Sigríði
Björnsdóttur (systur Rannveigar,
konu Jóhanns bróður haús). Eiga
þau 2 dætur á lífi, en búa nú (ný-
skeð) tvö í eigin liúsi í Dakota, hjá
skyldfólki.
Erfið voru oft æfikjörin og á-
hættusöm á íslandi, en samt tvö-
földuðust erfiðleikarnir, eða öllu
heldur margfölduðust í Ameriku,
bæði við þrældóms erfiði, veikindi
og skort á fæði, húsnæði og öllum
öðrum þægindum lífsins.
Mjög er hún viðburðarík, æfi
þessa ágæta, atorkusama, ánægða
og ódrepandi alþýðumanns. Fimm
sinnum — eða oftar — var hann
í heljar greipum, fyrir byltu,
hröpun og nauti hér á landi, en af
skotsáfaslysi og bófahóp í Amer-
íku. Nú getur haim þó loks horft
sigri hrósandi á alla armæðu lífs-
ins (nema svefnleysi?)- Og sigur-
inn er unninn með framúrskarandi
áhuga, dugnaði, sjálfsafneituu og
guöstrausti. En dygðum þessum
fylgir jafnan drottins blessun, með
dásamlegri handleiðslu og hjálp í
hættum nauða, frá einhverjum
þjóna hans, sýnilegum eða ósýni-
legum.
Æfisagan er skrumlaust sögð,
með þakklæti og hlýjum hug til
guðs og góðra manna, á léttu og
hreinu alþýðumáli. — Þó próf-
arkalestri sé að vísu ábótavant,
raskar það ekki efni orðanna eða
gildi þeirra.
Æfisagan er þörf og góð við-
bót við landnámssögu Vestur-ís-
lendinga. Slík smákver geta oft
gripið yfir meira í þjóðmenning
vorri og þjóðháttum, en þyklc
bindi af vísindalegum gorgeir og
getgátum.
Kver þetta hvetur, göfgar og
gleður hugarfar lesandans. Fyrir
slík kver er því betur variö fáum
aurum almennings, en fyrir skáld-
sagnaflóðið og pláguna, sem oft
er því dýrara sem það er minna
siðbætandi, fjarlægara raunveru-
leikanum og meira af fé almenn-
ings rótað í höfundana.
V. G.
1.0.0 F. 3 S 11712308 =
Barnaguðsþjónusta
á Elliheimilinu kl. ijú- Söng-
flokkur barna heimsækir og kveikt
verður á jólatrénu.
Veðurhorfur í gærkveldi:
Suðvesturland, Faxaflói, Breiða-
fjörður: Norðan- og norðaustanátt.
Víða allhvass í nótt, en hægari á
morgun. Úrkomulaust. Vestfirðir,
Norðurland, norðausturland: All-
hvass norðaustan í nótt, en hægari
á morgun. Dálítil slydda eða snjó-
koma. Austfirðir: Norðaustan
kaldi. Rigning öðru hverju. Suð-
austurland: Norðaustankaldi. Víð-
ast úrkomulaust.
Hræðsla
alþýðuforkólfanna við verk-
fall bílstjóranna er nú mjög á-
lakanleg að sögn. Þeir hafa bú-
ist við því, þessir eigingjörnu
menn, í heimsku sinni og of-
metnaði, að þeir befði liinar
„vinnandi stéttir“ algerlega á
valdi sínu og gæti boðið þeim
hváð sem vera skyldi. Alþýðan
væri nú orðin svo tamin og
þjökuð, eftir meðferðina síð-
ustu árin, að liún léti sér alt
lynda. En nú sjá þeir, að enn
muni nokkur þróttur eftir hjá
hinni fjölmennu stétt og all-
ríkur vilji til ]iess, að verjast
böðulsverkum hinna hálauna-
gráðugu manna — burgeisanna
rauðu — sem skriðið liafa upp
cflir bökuin efnalitla fólksins
og fullyrt i hræsni sinni og yfir-
drepskap, að þeir væri vinir
allra smælingja. —- Og nú eru
þeir svo hræddir, syndaselirnir,
að þeir fálma sitt á hvað og
vita ekki sitt rjúkandi ráð.
Oslo 28. desember.
Samkvæmt símskeyti frá Dag-
bladet til London hefir aðalmál-
gagn lireska alþýðuflokksins
(Daily Herald) birt fregn um það,
að Sovét-Rússland og Pólland
muni bráðlega lýsa yfir því, að þau
Hjónaefni.
Á aðfangadag opinberuðu trú-
lofun sina ungfrú Kristín Gísla-
dóttir og Árni Oddsson, Baróns-
stíg 63.
A jólunum opinberuðu trúlofun
sína ungfrú Helga Stefánsdóttir og
Friðrik Halldórsson loftskeyta-
maður.
Hjúskapur.
Á aðfangadag voru gefin saman
í hjónaband ungfrú Adda Davíðs-^.
dóttir og Hörður Bachtnann vél-
stjóri. \
í gær voru gefin sanian aí síra
Bjarna Jónssyni, Kristin Bjarna-
dóttir og Eyjólfur Sveinsson,
verslunarntaður. Heimili þeirra er
á Óðinsgötu 4.
Á annan í jólum voru gefin sam-
an í hjónaband af sira Árna Sig-
urðssyni, ungfrú Ásbjörg Erlings-
dóttir sauntakona og Sigurþór
Runólfsson vefari. Hernili þeirra
er á Álafossi.
Gamla Bíó
sýnir „Kátu ekkjuna“ kl. 7 og
kl. 9 í kveld og á alþýðúsýningu
kl. 5. — Kl. 3 verður sýnd mynd-
in „Skemtun í Hollywood".
séu reiðubúin að láta Þjóðabanda-
laginu í té loftflota sína, til varð-
gæslu við Miðjarðarhaf, ef ítalir
hefja árásir á þær þjóðir, sem í
bandalaginu eru, vegna refsiað-
gerðanna. (NRP—FB).
Þarfnast. skýringar.
í Alþbl. í gær segir svo: ....
„allir vita nú orðið að það er
leikur einn fyrir bílaeigendur
að láta bensínskatlinn á engan
hiátt iýra sina afkomumögu-
leika.“ — Eg er nú liræddur um,
að þetta sé ekki eins auðvelt og
Alþýðuþlaðið lieldur. Skattinn
verða þeir að borga, ef ákvæðið
um hækkunina verður fram-
kvæmt. Það er augljóst mál.
Blaðið hugsar sér kannske, að
vandinn sé ekki annar en sá, að
hækka flutningsgjöld og far-
gjöld með bifreiðum. Það er
hægt að segja slíkt, en það
mundi hefna sín, ef reynt yrði
að framkvæma þá hækkun.
Menn verða að gá að því, að
fólk er peningalítið nú, bæði til
sjávar og sveita, og liefir í mörg
horn að líta. -— Hækkun far-
gjalda og flutningsgjalda yrði
til þess að draga úr viðskiftun-
um. Niðurstaðan yrði þessi:
Aukinn kostnaður við útgerð
bilanna og þverrandi viðskifti
— þverrandi tekjur.
Bílstjóri.