Vísir - 20.02.1936, Blaðsíða 2

VlSIR
Stjórnarskiffi á SpánL
Spænska ríkisstjórnin sagði af sér í gær og hóf
Zamora ríkisforseti þegar í stað umræöur við leið-
toga vinstriflokkanna um myndun nýrrar stjórnar.
Ráðabrugg nokkurra foringja í hernum um að koma
í veg fyrir, að vinstriflokkastjóm tæki við völdunum
komst upp og kom
London, 19. febrúar.
Símfregnir frá Madrid í dag
herma, að Valladeras hafi
beðist lausnar fyrir sig og ráðu-
neyti sitt. Hefir Zamora ríkis-
forseti þegar byrjað viðræður
við leiðtoga vinstriflokkanna,
sem báru sigur í býtum i þjóð-
þingkosningunum, til þess að
ráðgast við þá um myndun
nýrrar stjórnar. Miklar líkur
eru taldar til þess, að Azana
fyrrverandi forsætisráðherra,
verði falið að mynda stjórn, að
umræðum þessum loknum, að
honum muni takast stjórnar-
ríkisstjórnin í veg fyrir það. —
myndun greiðlega og að liann
verði sjálfur forseti hinnar
nýju stjórnar. (United Press. —
FB.). —
Oslo, 19. febr.
Frá Madrid er símað, að
nokkrir háttsettir yfirforingjar
hafi s. 1. nótt orðið uppvísir að
ráðabruggi um að brjótast til
valda, en rikisstjórnin tók i
taumana, og er talið, að hún sé
viðbúin til þess að bæla niður
uppreistartilraunir, ef til kæmi.
(NRP. — FB.).
Azana hefip
myndað stjópn.
Stjórnarmyndunin gekk greiðlega og gera menn sér
vonir um, að innanlandsfriðurinn haldist.
Londn, 20. febrúar.
Eins og ahnent var búist við
gekk Azana fyrrverandi forsæt-
isráðherra mjög greiðlega
stjórnarmyndunin. Hafði hann
ráðberralislann tilhúinn í gær-
kvcidi og hefir Zamora ríkisfor-
seti fallist á hina nýju sijórn.
Azana er sjálfur forsælisráð-
herra, Barcia utanríkismála-
ráðherra, Salvador innanríkis-
málaráðherra, Masquelet her-
málaráðherra, Giral flotamála-
náðherra og Francy fjármála-
ráðherra. Óeirðir fara minkandi
og engar nýjar fregnir liafa bor-
ist um mjög alvarlegar óeirðir
og vænta menn þess, að hinni
nýju stjórn takist að koma i veg
fyrir, að innanlandsfriðinum
verði spilt. — Don Miguel Azana
hefir mikla reynslu sem stjórn-
málaleiðtogi og hann hefir áð-
ur gegnt forsætisráðherraem-
bættinu. Þegar þjóðþingið kom
saman 14. júlí 1931 (að af-
stöðnum kosningum) var
aðalhlutverk þess að semja
nýja stjórnarskrá, en vegna
viðtækra breytinga snertandi
trúarleg mál, beiddist Zamora
þáverandi forsætisráðherra
lausnar, en Azana myndaði þá
stjórn með þátttöku flestra
gömlu ráðherranna. (United
Press. — FB.).
Mjög auknar skipa>
smídar á IBretlandi.
Atvinna hefir aukist mjög í breskum skipasmíða-
stöðvum að undanförnu, meðfram vegna skipapant-
ana breska flotamálaráðuneytisins, en í ráði er að
byrja smíði samtals 57 herskipa á yfirstandandi ári.
— Einnig eru Bretar að smíða mikið af skipum ann-
ara tegunda, stór farþegaskip, botnvörpuskip o.s.frv.
London í febr.
Vegna minkandi vöruflutn-
inga á sjó varð feikna mikið at-
vinnuleysi, eins og kunnugt er,
í breskum skipasmíðastöðvum
á undangengnum kreppuárum.
Nú hefir atvinna á skipasmíða-
stöðvunum aukist svo mjög á
ný, að aldrei hefir verið eins
mikið verkefni fyrir hendi í
skipasmíðastöðvunum síðan
1930. Það er jafnvel talið lik-
legt, að á fyrsta fjórðungi yf-
nstandandi árs verði samanlögð
smálestatala skipa, sem lileypt
verður af stokkunum í breskum
skipasmíðastöðvum, hærri en
gmálestatalan fyrir alt árið
1935. Undanfarnar vikur hafa
skipasmiðir, sem sumir hverjir
liafa ekki haft neina atvinnu ár-
um saman, flykst til skipa-
smiðastöðvanna við árnar Tyne,
Tee og Wear. Vinnuaukningin
er aðallega vegna pantana
breska flotamálaráðuneytisins,
en breski flotinn ætlar að láta
smíða 57 ný herskip, sem ann-
aðhvort hefir verið eða verður
byrjað á nú á yfirstandandi ári.
En viðskiftabatinn i skipa-
smíðastöðvunum var þegar haf-
inn árið sem leið, eins og má t.
d. sjá af því, að samanlögð smá-
lestatala skipa, er smíðuð voru
i skipasmiðastöðvunum við
Tyne, Tee og Wear, var 128.000
1935, en að eins 88.000 1934. Á
níu dögum komu pantanir eigi
alls fyrir löngu til nokkurra
skipasmíðastöðva í Newcastle
fyrir fimm stór farþegaskip.
Furness skipasmíðafélagið hef-
ir 10 skip í smíðum, þar af sjö
fyrir sovét-stjórnina. I skipa-
smíðastöðvum við Tee er verið
að smíða 21 skip nú og i stöðv-
unum við Wear 28, I sumum
skipasmíðastöðvunum eru
margir nýir togarar í smíðum.
(United Press—FB).
RáöhePM-
fundupí
Flopentz.
Austurríski utanríkismála-
ráðherrann og Suvich,
ítalski ráðherrann, á fundi
í Florentz.
London 20. febrúar.
Frá Florentz er símað, að
austurríski utanríkismálaráð-
lierrann hafi átt viðtal við Su-
málaræ
Mapgup vill fá $,af litiu lofí4.
Fjármálaráðherrann flutti
f jármálaræðu sína í gær á fundi
í sameinuðu Alþingi. Mönnum
gat ekki dulist það, að ráðherr-
ann fyndi talsvert til sín, þegar
hann var að gera grein fyrir
hinni „glæsilegu“ afkomu ríkis-
búskaparins á síðasta ári. Á-
heyrendur voru ekki í nokkur-
um vafa um það, að hann þætt-
ist eiga að telja til mikillar
þakkarskuldar lijá þjóðinni,
fjnir ráðsmensku sína.
Samkvæmt yfirliti því, sem
ráðherrann gaf yfir tekjur og
gjöld rikisins á árinu, ætti að
verða tekjuafgangur í reksturs-
reikningi að upphæð 7—8
hundruð þúsund krónur. Og
samanborið við afkomu undan-
farinna ára, kvað ráðherrann
það mikla framför og mjög á-
nægjulega niðurstöðu, jafnvel
þó að ekki hefði orðið komist
lijá nokkurum greiðsluhalla,
þegar öll kurl voru komin til
grafar, þannig að % miljón kr.
vantaði á fullan jöfnuð tekna og
gjalda.
En sá hængur er á þessu að
þessi „glæsilega“ afkoma, er
engan veginn eins glæsileg, og
ráðherrann vill láta sýnast. Á
haustþinginu 1934 voru tollar
og skattar hækkaðir um 2—3
miljónir. Og mönnum virðist
nú í rauninni, að ríkisstjórnin
hafi ekki unnið til neins sér-
staks þakklælis, þó að hún liefði
getað lagfært eitlhvað rekstrar-
afkomu rikisins með slikri
hækkun á sköttum og tollum.
Hinsvegar er það nú svo, að
þrátt fyrir þessa skattaliækkun
hefði alt setið í sama farinu
um afkomu ríkissjóðs, ef ekki
liefði komið stórkostlegur lival-
ieki á fjörur ríkisstjórnarinnar
á þessu ári, en það var afnám
aðflutningsbanns á sterkum, á-
fengum drykkjum.
Á árinu 1935 urðu tekjur rík-
issjóðs af innfluttu áfengi, toll-
ur og verslunarágóði, ríflega
helmingi meiri en gert hafði
verið ráð fyrir í .f járlagaáætlun-
inni. Tolllekjurnar 620 þús. kr.
og verslunarágóðinn 860 þús.
kr. meiri. Ef rilcissjóði hefði
ekki áskotnast þessi tekjuauki,
samtals nál. IV2 miljón króna,
liefði orðið 7—8 hundruð þús.
kr. tekjuhalli í stað tekjuaf-
gangs á rekstrarreikningi og um
2 milj. kr. greiðsluhalli á rík-
isbúskapnum. Og hefði fjár-
málaráðherrann þá liaft af litlu
að stæra sig.
Það er áfengisnautn lands-
manna á síðastliðnu ári, sem
bjargað hefir ríkissjóði frá
greiðsluþrotum, en livorki fjár-
málaspeki Eysteins Jónssonar
■né fyrirhyggja sljórnarflokk-
anna. En jafnvel þó að afkom-
an hefði raunverulega orðið
eitthvað skárri þetta síðastliðna
ár, en þau undanfarin eyðsluár,
sem framsóknarmenn og sócial-
istar hafa ráðið lögum og lof-
um í þinginu, þá væri það svo
vicli, undir-utanríkismálaráð-
lierra Ítalíu. Yiðtalið fór fram i
gær og stóð yfir í fjórar klst. í
tilkynningu, sem birt var að
loknu viðtalinu, stóð, að það
hefði farið fram til þess að ræða
vinsamlega ýms mál, sem Aust-
urríki og Ítalíu varða og vanda-
mál þau, sem á döfinni eru, yf-
irleitt, en tilgangurinn með við-
ræðunum hafi einvörðungu ver-
ið til skilningsauka og betri
kynna. (United Press. — FB.).
sem ekki lieldur sérstaklega
þakkarvert. Að því hlýtur vænt-
anlega að koma, að neyðin
kenni þeim að hafa einhvern
liemil á eyðslufýsn sinni, þó að
þess sjáist enn lítil merki. En
afkoma síðasta árs ætti þá frek-
ar að verða þeim til varnaðar,
en til þess að miklast af. Þeir
verða að láta sér skiljast það,
að það er að engu leyti fyrir til-
verknað þeirra, að alt „slamp-
aðist“ þó af í þetta sinn. Og
fjármálaráðherrann verður
fj'rst og fremst að láta sér skilj-
ast, að það er ekkert allsherjar
lijálpræði, að áætla gjöld ríkis-
sjóðs nógu hátt! Hann var
mjög upp með sér af því, að
árið 1935 hefði verið minni
munur á áælluðum gjöldum og
raunverulegum greiðslum ríkis-
sjóðs en nokkru sinni áður. En
að hvaða haldi hefði það komið,
ef ríkissjóði liefði ekki áskotn-
ast hinn stórkostlegi og óvænti
tekjuauki, sem stafaði af áfeng-
iskaupum landsmanna?
¥rá Álþingi
í gær.
Þingfundur var aðeins í sam-
einuðu þingi og voru tvö mál á
dagskrá:
1. Kosning í utanrikismála-
nefnd,
2. Frumvarp til f járlaga 1937.
Fyrst var tekið fyrir 2. mál
dagskrárinnar. Fjármálaráð-
lierra hélt að vanda yfirlitsræðu
um fjárliaginn og lýsti af-
komu ársins 1935 eftir bráða-
birgðayfirliti.
Samkvæmt 22. gr. er ríkis-
stjórninni veitt heimild til ým-
issa úlgjalda, þar á meðal til að
bæta tveimur dómurum íhæsta-
rétt. Fjármálaráðherra komst
að þeirri niðurstöðu að herða
þyrfti enn á innflutningsliöftun-
um til að ná liagstæðari
greiðslu j öf nuði.
Magnús Guðmundsson talaði
fyrir hönd sjálfstæðismanna og
henti á að stefna ríkisstjórnar-
innar í fjármálum væri sihækk-
andi fjárlög. Taldist honum að
liækkunin frá 1934 væri orðin
40 lcr. á hvert mannsbarn á
landinu eða 200 kr. á 5 manna
fjölskyldu. Ef ríkisstjórninni
liefði ekki viljað til það fjár-
málalega happ að bannlögin
voru afnumin, mundi afkoma
ársins 1935 liafa orðið önnur.
Sjálfstæðismenn væru vinir
allra framfara, en vildu því að-
eins leggja i þær, að þjóðin væri
þess megnug fjárhagslega að
framkvæma þær, því ef þjóð
eyði yfir efni fram, eða fram
yfir framleiðslu, blasi ekki ann-
að við en gjaldþrot.
Af liálfu bændaflokksins töl-
uðu Hannes Jónsson og Þorst.
Briem.
Ifannesi þótti misrétti vera
beitt i úthlutun vegafjárins og
gjörði samanburð á framlagi til
vega í Dalasýslu, Vestur-IIúna-
vatnssýslu og StraiiC|b£ýslu.
Þorsteinn Briem tók 1 sama
streng og taldi að stjórnin hefði
sýnt hlutdrægni og liefndarhug
til lieilla héraða með því að
strika út fé til vega. Hann benti
á það að stjórnin sýndi litla
sparsemi í mannahaldi við Á-
fengisverslunina, því þar væru
40 starfsmenn, enda væri það
brennivíninu (þ. e. sterku
drykkjunum) að þakka að
stjórnin hefði lifað fjárhags-
lega, og jafnframt lýsti hann á-
takanlega þvi böli, sem áfengið
leiddi yfir þjóðina.
Fjármálaráðherra reyndi að
svara ræðum þessum og var
síðan málinu frestað og visað
til fjárveitinganefndar.
Tekjur höfðu orðið ............................... kr. 15.769.000.00
Gjöld ............................................ — 15.263.000.00
Tekjuafgangur kr. 506.000.00
Samkv. 21. gr. fjárlagafrumvarpsins 1937 eru áætlaðar:
T e lc j u r:
Skattar og tollar ............................ kr. 12.205.000.00
Tekjur af ríkisstofnunum og fasteignum .... — 2.635.310.00
Tekjur af bönkuin og vaxtatekjur .............— 507.070.00
Óvissar tekjur ............................... — 50.000.00
Samtals kr. 15.397.380.00
Gj öld:
Vextir ....................................... kr. 1.522.000.00
Borðfé konungs ................................... — 60.000.00
Alþingiskostnaður og endurskoðun ..................— 250.920.00
Til ríkisstjórnarinnar ........................... — 490.446.00
Til dómgæslu og lögreglustjórnar o. fl.....— 1.566.620.00
Til læknaskipunar og lieilbrigðismála .............— 693.642.00
Vegamál, samgöngur á sjó, vitamál og hafnarg. — 2.676.752.00
Kirkju- og kenslumál ............................. — 1.922.987.00
Til visinda, bókmenta og lista ................... — 189.060.00
Til verklegra fyrirtækja ......................... — 3.123.850.00
Til almennrar styrktarstarfsemi ...................— 1.554.700.00
Til eftirlauna og styrktarfjár ....................— 315.280.00
Óviss útgjöld .................................... — 100.000.00
Rekstrar afgangur .............................. —- 931.123.00
w;!
Samtals kr. 15.397.380.00
Þar að auki eru, samkv. sjóðsyfirliti:
Afborgun af lánum .......................
Til eignaraukningar ríkisstofnana .......
Til byggingar nýrra vita ................
Lögboðnar fyrirframgreiðslur ............
— 1.351.265.00
— 135.000.00
— 65.000.00
— 10.000.00
Kr. 1.561.265.00
Sé þar dregið frá:
Rekstrarafgangur ............. kr. 931.123.00
Fyrningar og innborganir......— 454.051.00 —
1.385.174.00
verður greiðsluhalli .... kr. 176.091.00
Utanríkismálanefnd:
Hannes Jónsson óskaði eftir
því að bændaflokkurinn fengi
sæti i nefndinni. Forseti gaf
fundarhlé til þess að hægt væri
að bera það undir floklcana. Að
því loknu óiskaði forsætisráð-
herra þess að kosning nefndar-
innar færi nú fram, en ákreðið
yrði síðar hvort bætt skyldi
manni í nefndina.
Ólafur Thors formaður sjálf-
stæðisflokksins lýsti því yfir,
fyrir flokksins hönd að hann
væri því samþykkur að bænda-
flokkurinn fengi sæti í nefnd-
inni. — Hannes spurði forsætis-
ráðherra, hvort yfirlýsing lians
væri fyrir báða stjórnarflokk-
ana, og svaraði hann þvi neit-
andi. IJannes óskaði þá yfirlýs-
ingar jafnaðarmanna, og svar-
aði atvinnumálaráðlierra fyrir
þeirra hönd, samhljóða fram-
sóknarflokknum. Fór síðan
kosningin fram þannig:
Ólafur Thors,
Pétur Magnússon,
Magnús Jónsson,
Bjarni Ásgeirsson,
IJéðinn Valdimarsson,
Stefán Jóh. Stefánsson og
Jónas Jónsson.
Útvarpsfréttir.
Gísli Sveinsson kvaddi sér
hljóðs áður en fundi var slitið
og talaði um hve nauðsynlegt
væri að útvarpsfréttir væru
skýrar, greinilegar og hlutlaus-
ar og vel fluttar. j
Hann áleit réttast að Alþingi
skipti sér meira af þessu en ver-
ið liefði, helst að forsetar og.
skrifstofan, réði hverju væri út-
varpað og hver flytti fréttirn-
ar í útvarpinu.
Forseti taldi öll tormerki á
þvi sökum annríkis. Engin á-
kvörðun var tekin í þessu máli.
Öllum umræðum á þinginu
var útvarpað.
Ný frumvörp.
Lögð voru fram þessi frum-
vörp:
Frumvarp til 1. um meðferð
einkamála í héraði. Flm. Bergur
Jónsson og St. Jóh. Stefánsson.
Frumvarp til 1. um breyting á
1. um útflutningsgjald. Flm.
Páll Þorbjörnsson. Frumv. til 1.
um breyting á 1. um bann gegn
dragnótaveiði í landhelgi. Flm.
Páll Þorbjörnsson, Jónas Guð-
mundsson. Frumv. til laga um
breytinga á 1. um útsvör. Flm.
Jakob Möller, Páll Zópliónías-
son. Frumv. til 1. um eyðingu
svartbaks. Flm. Þorsteinn Þor-
steinsson.
Elsa
Sigfúss.
Kaupmannahöfn 19. febr.
Einkaskeyti. FÚ.
Islensku söngkonunni, Elsu
Sigfúss, var forkunnarvel tekið
í Erlangen í Þýskalandi, þar
sem hún söng alt-sóló i Mess-
ialis Hándels i liáskólakirkj-
unni. Stærsta blað borgarinnar
ritar t. d. á þessa leið um söng
liennar: „Ungfrú Elsa Sigfúss
liafði verið fengin liingað til
Erlangen til þess að syngja þelta
alt-sóló hlutverk. Ilún liefir
mjög fagra og þróttmilda rödd,
og ræður yfir svo þroskuðum
stil i söng sínum, að liin mikla
tónfegurð í þessu verki Hándels
naut sin framúrskarandi, í með-
ferð hennar“.
/