Vísir - 25.04.1936, Blaðsíða 3

VlSIR
Vélapnai* og
atvinnn-
leysiö.
Vélarnar auka ekki atvinnu-
leysið svo mjög, sem ýmsir hafa
látið í veðri vaka. Hinsvegar
þykir hafa komið i ljós, að þær
hafi fremur aukið atvinnuna,
segja formælendur vélamenn-
ingarinnar. Og þeir vitna í liag-
skýrslur, máli sínu til sönnun-
ar. —»
Félag eitt mikið, ameriskt,
„Machinery and Allied Products
Institute“, hefir rannsakað þetta
mál frá ýmsum hliðum, og
komist að þeirri niðurstöðu, að
vélarnar hafi yfirleitt aukið at-
vinnuna. Ætlar það að senda
ýmsum mönnum t. d. bókaút-
geföndum, fræðimönnum, rit-
höfundum o. fl., skýrslu um
niðurstöður sínar, til þess að
leiðrétta skoðanir manna i þess-
um efnum. Telur það hinar
röngu skoðanir stafa af tak-
mörkuðum rannsóknum og
ónógri þekkingu.
Fleiri taka málstað vélanna.
Fyrir skömmu hefir „Nat-
ional Industrial Conference
Board Inc.“ tekið málstað vél-
anna og leitt rök að skoðun
sinni. Og liáttsettur starfsmað-
ur Ford-verksmiðjanna, W. J.
Carneron, sagði í útvarpsræðu á
dögunum, að þegar tveim dýr-
um vélaverkstæðum hefði verið
bætt við hjá Ford, þá liefði
starfsmönnum jafnframt verið
fjölgað þar. — ,
Annar maður, Jolin W.
O’Leary, hefir einnig viðað að
| sér tölum um þetta efni, og
sýna þær, að atvinna í landinu
(Bandar.) liefir aukist tiltölu-
lega meira en fólkinu hefir
fjölgað. John O’Leary þessi er
t-, forseti „Machinery Institute“,
en var áður forseti verslunar-
ráðs Bandaríkjanna.
Fleiri iðngreinar.
Meiri atvinna.
Til dæmis fjölgaði íbúum
Bandaríkjanna um 218% á ár-
unum frá 1870 til 1933. En á
sama tíma jókst tala þeirra, sem
vinnu höfðu, um 309%. Vélaafl
var mörgum sinnum meira not-
, að árið 1933 en árið 1870, en
stórar nýjar iðngreinir hafa
vaxið upp, vegna ýmissa upp-
fundninga og auka atvinnuna
stórkostlega.
Með öðrum orðum — segir í
skýrslu Machinery Institute —
er ástandið þannig, að móti
32.4% af þjóðinni 1870 koma
39.8% árið 1933 í ýmsum starfs-
greinum. Yngri skýrslur um
þessi efni munu ekki fullgerðar.
Árið 1910 var þessi tala komin
upp i 40% og hefir haldist hér
um bil i þvi marki síðan, þrátt
fyrir mjög aukna vélanotkun í
mörgum hinna stærri iðngreina.
Kreppan ,
á sök á afturförinni.
Atvinnan er að vísu ekki jafn
mikil nú, en afturförin stafar
ekki frá vélunum, enda hefir
þeim ekki fjölgað að ráði síðan
1930, heldur er það kreppan,
sem á alla sökina.
Auk þess er á það bent í
skýrslu M. I., að i mörgum iðn-
greinum, þar sem vélaafl er not-
að, sé nú jafnmörgum veitt at-
vinna, eins og þegar sæmilega
árar, og alt gengur sinn vana-
gang. í hagskýrslum atvinnu-
málaráðuneytis Bandarikjanna
eru t. d. birtar tölur, sem sýna
að bómullariðnaðurinn, sem
mjög notar vélaaflið, veitti
vinnu í nóv. s. 1. 103.1% i hlut-
falli við meðaltal áranna 1923—
25. Meðaltal allra fatnaðarvöru-
iðngreina sýndi, að vinnan, sem
þær veittu, var 97% af meðal-
tali áranna 1923—25.
I
(
Þröngt í búi hjá
handiðnagreinunum.
Til þess að færa enn fyllri
sönnur á mál sitt, segir skýrsla
M. I. frá því, að vinnufólks-
þörfin i bifreiðaiðnaðinum —
en hann notar mest allra iðn-
greina vinnusparandi vélar —
hafikomist upp í 114.7% á móti
100% samanborið við áður-
nefnd ár.
Á hinn bóginn, segir í skýrsl-
unni, er nú þannig komið hjá
iðngreinum, sem mjög nota
mannsaflið, eins og t. d. bygg-
ingariðnaðurinn, að þar er
mjög mikið atvinnuleysi, sök-
um lítillar eftirspurnar. Líkt er
á komið lijá steypusmiðjum og
vélaverkstæðum, sem verða að
treysta á „fagþekkingu“. Þar
er að eins notuð 65.2% af þeim
mannfjölda, sem áður var not-
aður.
En fólk er alment þeirrar
skoðunar, að menn hafi mist at-
vinnu sína vegna þess, að vél-
arnar hafi minkað eftirspurn-
ina eftir verkamönnum.
Hver og einn þykist þekkja
einhvern, sem áður hafi haft
góða stöðu, en gengur nú at-
vinnulaus, sakir þess, að ný vél
hafi verið fundin upp, sem hafi
bolað lionum frá vinnunni.
Rangar hugmyndir
um þessi efni.
Þetta, segir í skýrslu Machi-
nery Institute, liefir orðið til
þess, að fólk hefir farið að trúa
því, að nú væri um færri störf
að ræða og minni atvinnu.
Mönnum verður það á, að lita
ekki á málið í lieild sinni, held-
ur í einstökum atriðum, en það
er auðvitað rangt sjónarmið.
Einnig verður að taka tillit til
þess, hversu margar konur
sjarfa nú i ýmsum iðngreinum.
Á því leikur enginn vafi, að sé
miðað við fólksfjölda, þá eru nú
fleiri atvinnulausir og í atvinnu-
leit, heldur en áður en vélaöldin
mikla hófst fyrir alvöru. En það
haggar ekki þeim staðreyndum,
sem að framan greinir. Og M. I.
lætur ekki þá hlið málsins til
sín taka sérstaklega.
H. P. þýddi.
[X| Helgafell 59364287—IV./V.
—2.
Veðrið í morgun. ,
í Reykjávík 7 stig, Bolungar-
vík 3, Akureyri 6, Skálanesi 3,
Vestmannaeyjum 6. Sandi 5,
Kvígindisdal 5, Hesteyri 3,
Gjögri 2, Blönduósi 9, Siglu-
nesi 2, Raufarhöfn 3, Skálufn 2,
Fagradal 3, Papey 6, Hólum í
Hornafirði 7, Fagurhólsmýri 7,
Reykjanesi 8 stig. Mestur hiti
hér í gær 10 stig, minstur 4. Úr-
koma 2.5 mm. Sólskin 0.5
stundir. Yfirlit: Djúp lægð og
víðáttumikil fyrir sunnan og
suðaustan land á hægri hreyf-
infu norðaustur eftir. Horfur:
Suðvesturland: Austan og norð-
austan kaldi. Rigning austantil.
Faxaflói, Breiðafjörður: Aust-
an og norðaustan kaldi. Víðast
úrkomulaust. Vestfirðir: Norð-
austan kaldi í dag, en allhvass í
nótt. Rigning öðru hverju.
Norðurland, norðausturland,
Austfirðir, suðausturland: Vax-
andi austan og norðaustan
kaldi þegar líður á daginn.
Rigning, einkum í nótt.
Vikapiltur dæmdur.
Vikapilturinn, sem varð upp-
vís að þjófnaðinum í Dettifossi
og falsaði 650 kr. ávísun, sem
hann gerði árangurslausa til-
raun til þess að selja, var
dæmdur i 6 mánaða fangelsi
við venjulegt fangaviðurværi.
Dómurinn var skilorðsbundinn.
Pilturinn varð nýlega 18 ára.
Leikhúsið.
í gærkvöldi var frumsýning
á nýju leikriti, sein nefnt er
„Æska og ástir“ og var það sýnt
fyrir fullu húsi. Leikritið hefir
á sér léttan blæ og eru í þvi
mörg skemtileg atriði. Leik-
sviðsútbúnaður er og aUur góð-
um. Þótti áhorfendumfagurt um
að litast á „skerinu“ um sólar-
lagsbil og þökkuðu það sérstak-
lega með lófataki, er tjaldið var
dregið frá og það atriði hófst.
Ýmsir nýliðar komu þarna
fram og var þeirra á með|al
ungfrú Sigríður Helgadóttir,
sem leikfélagið á vafalaust eftir
að hafa ánægju af. Leikendum
var margsinis launað með lófa-
klappi, er þeir fóru út af leik-
sviðinu og voru þeir kallaðir
fram að lokum.
Hnefaleikamót K. R.
verður lialdið á morgun í
Iðnó og hefst kl. 4 e. h. Þar
munu margir hrausflr hnefa-
leikamenn keppa, og mun mót
þetta verða enn meira „spenn-
andi“, en byrjendamót það, er
lialdið var á dögunum. Ætti
menn að fjölmenna í Iðnó á
morgun, og mun engan iðra, er
það gerir. íþ.
Yngri deild K. F. U. K.
Síðasti fundur á morgun kl.
3V2. Fjölmennið.
Ármenningar
fara skíðaferð i Bláfjöll á
morgun. Þátttaka tilkynnist til
ferðanefndar eða á skrifstof-
una, sími 3356, kl. 6—7 i kveld.
Kappglíma
um Drengjahorn Ármanns
var háð í Iðnó á síðasta vetrar-
dag. Keppendur voru 6, og varð
hlutskarpaslur Sigurður Hall-
björnsson mcð 5 vinninga, og
hlaut hann einnig 3. fegurðar-
glímuverðlaun. Fyrstu fegurð-
arverðlaun fékk Kristófer Krist-
ófersson og Sigurjón Hall-
björnsson önnur. Stefán Run-
ólfsson gaf hornið 1929 og er
ávalt kept um það síðasta vetr-
ardag. Vinni sami maður það
þrisvar hlýtur hann það til
fullrar eignar. Handliafi horns-
ins var Guðni Kristjánsson.
Drengjahlaup Ármanns
verður háð á morgun, sunnu-
dag, kl. 10y% árd. Kept verður
um nýjan bikar gefinn af Agli
Vilhjálmssyni bifreiðasala. —
Iveppendur í hlaupinu eru frá
Ármann, K. R. og I. R. alls 22.
Hlaupið liefst i Vonarstræti fyr-
ir framan Iðnskólann, þaðan
hlaupin Suðurgata kring nm
pýja íþróttavölhnn niður Skot-
húsveg, Tjarnargötu og endað i
Lækjargötu gegnt Amtmanns-
stig, Keppendur og starfsmenn
ejga að mæta í fimleikasal
Mentaskólans kl. 10.
Gengið í dag:
Sterlingspund .........— 22.15
Dollar ................— 4.50
100 ríkismörk .... — 180.46
— franskir frankar — 29.67
— belgur ..........— 75.99
— svissn. frankar . — 146.40
— Iírur ...........— 37.10
— finsk mörk .... — 9.93
— pesetar .........— 62.02
— gyllini .........— 304.91
— tékkósl. krónur — 18.93
— sænskar krónur — 114.36
— norskar krónur — 111.44
— danskar krónur — 100.00
Gullverð
ísl. krónu er nú 49.28.
Fundur talsímanotenda
verður lialdinn i Nýja Bíó á
morgun kl. 3 e. li. og er fund-
arefniið hneykslismál það liið
mikla, hlerun símtala, sem gert
hefir verið að umtalsefni liér í
blaðinu. Til fundarins er boðað
af stjórn Félags talsímanotenda
í Reykjavík og að honum lokn-
um verður aðalfundur félagsins
haldinn. Sú ákvörðun stjórnar
félagsins að boða til almenns
fundar út af lilerun símtalanna,
mun mælast vel fyrir í bænum.
Eru menn sárgramir yfir því,
að njósnastöð skuli hafa verið
starfrækt, til þess að komast að
því, sem menn segja sín á milli
i einkaviðlölum. Hafa menn
treyst þvi, að réttur þeirra í
þessum efnum væri i engu
skertur. Til þess að koma i veg
fyrir, að slík framkoma í garð
I símnotenda endurtaki sig, er
knýjandi nauðsyn, að þeir
standi saman sem einn maður
um kröfur sínar og fylgi þvi
fast eftir, að þeim verði sint.
Talsímanotendur! F j ölmennið
á fundinn á morgun og standið
sameinaðir um kröfur yðar! —
Munið, að mæta stundvíslega,
því að fundartíminn er tak-
markaður.
Félagsmaður.
Kvenmið-
ill hand-
tekinn.
Frú Köber, dóttir Dahls
heit. bæjarfógeta í Fredrik-
stad, handtekin.
Oslo 24. apríl.
Hinn kunni miðill, frú Inge-
borg Köber, dóttir Dahls heit-
ins bæjarfógeta í Fredrikstad,
var liandtekin í gær, samkvæmt
ákvörðun rannsóknarréttarins i
Osló, að beiðni lörgeglustjórans
i Fredrikstad. Krefst hann þess,
að frú Köber verði ákærð, fyrst
og fremst fyrir að hafa drepið
föður sinn, Dahl bæjarfógeta,
8. ágúst 1934 og til vara, að
liapn framdi sjálfsmorð, með
þvi að segja fyrir um dauða
lians, og ineð þvi að gera ekki á-
rangursvænlega tilraun til þess
að bjarga Dahl frá druknun.
Ennfremur, að frú Köber verði
ákærð fyrir vátryggingasvik,
þar sem hún með upplýsingum
sínum um fráfall Dahls hafi
fengið liftryggingafélagið til
þess að greiða 60.000 kr. í slysa-
trySSinSu. Rétturinn komst að
þeirri niðurstöðu, að grunur
gæti aðeins hvílt á frú Köber
fyrir þá refsiverðu verknaði,
sem tilfærðir eru í varaákærun-
um. Frú Köber var leidd fyrir
yfirheyrsluréttinn í dag og var
Úrskurðað, að hún skyldi höfð
i lialdi þrjá mánuði, en á þess-
um tíma verður liún að undir-
gangast rannsókn hjá geð-
veikralæknum. (NRP—FB).
Skíðakvikmynd.
Sænski skíðakennarinn, hr.
Tufveson, sem verið liefir á Isa-
firði undanfarið við skíða-
kenslu, liefir meðferðis skíða-
kvikmynd, sem sýnir hvernig
menn eiga að ganga og stökkva
á skíðum. Kvikmynd þessi
verður sýnd i Nýja Bió kl. 7%
í kveld og skýrir hr. Tufveson
sjálfur myndina. Mynd þessa
þurfa allir að sjá, bæði skíða-
menn og aðrir, þvi margt er
liægt af lienni að læra. — Að-
göngumiðar verða seldir i Nýja
Bíó frá kl. 7. íþ.
Mest frost
hér á landi x febrúarmánuði
síðastliðnum — á þeim stöðum
sem mælingar Veðurstofupnar
fara fram — reyndist á Gríms-
stöðum 4. dag mánaðarins. —
Þá var þar 23.9 stiga kuldi.
KRISTALSKLÓ.
10
Avenue, BexhiII-on-Sea, England. — Rithöndin
var einkennileg og ógreinileg, og leyndi sér ekki,
að það var útlendingur, sem hafði skrifað
utan á.
^ Feng leit á umbúðirnar.
„Pakkinn var settur í póst í Peking,“ sagði
hann. „Eigið þér nokkura vini þar, Mrs.
Audley?“
,,Nei, vissulega ekki,“ sagði hún, og svarið
kom dr. Feng sýnilega á óvart. „Eg hefi aldrei
þekt neinn í Kina. Eruð jxír vissir um, að þetta
hafi verið sent frá Iíina ?“
Dr. Feng brosti.
„Þér gleymið þvi, að eg er Kínverji Mrs.
Audley,“ sagði hann. „Þér getið verið alveg viss-
ar um, að þessi pakki kom frá Kina, frá Pek-
ing. Utan um kassann var vafið kínverskum
hríspappír og það var skrifað utan á af Kín-
verja.“
Mrs. Audley botnaði auðsjáanlega ekkert í
þessu. t
„Jæja, einhver sem jiekkir mig, lilýtur að
hafa farið til Kina. En klóip er falleg og eg
■vildi óska að eg vissi hver hefir sent mér liana.“
„Þér verðið að gæta hennar vel“, sagði dr.
^eng. „Hún er ákaflega verðmæt, jxótt ekki sé
tillit til þess, að þér hljótið að fá miklar
maetUr á jafn fögrurn grip og þessum“. ,
smám saman komst tal okkar á aðrar
hiautir, en eg sá, að dr. Feng gat ekki annað en
horft á klóna hvað eftir annað, og vafalaust var
hann að liugsa um hana og hvernig á þvi stóð,
að hún var komin í eigu Mrs. Audley. Hann
var óvanalega þögull og viðutan meðan á mál-
tíðinni stóð.
Mrs. Audley kvartaði yfir þvi, að hún væri
lúin eflir skíðaferðina þá um daginn, og fór
snemma upp. ;
Þegar við dr. Feng sátum yfir kaffibollun-
um okkar í reylcsalnum spurði eg hann um
kristalsklóna.
„Hvernig liggur í þessu með kristalsklóna,
læknir ?“, spurði eg alt í einu og kom það hon-
um vissulega mjög á óvart, að eg skyldi bera
þessa spurningu svona fram.
Hann horfði á mig með alhygli.
„Við hvað eigið þér?“ spurði liann. „Af hverju
haldið þér að eg viti nokkuð um hana?“
„Af þvi, læknir“, ságði eg „að eg leit af til-
viljun á yður þegar Mrs. Audley kom inn í
salinn og eg sá svipbreytinguna, sem varð á
andliti yðar. Eg sá yður líka athuga hlutinn
mjög vandlega. Af þessu dreg eg þær ályktanir,
að þér vitið eitthvað um þennan einkennilega
grip. Minnist þess nú, að eg er lögfræðingur!
Leynið mig engu“.
Gamli maðurinn hló við, ,
„Þér hafið á réttu að standa,, piltur minn. Eg
veit talsvert um kristalsklóna. En það, sem eg
ekki veit, er það hver sendi hana til Mrs. Aud-
ley — eða réttara sagt til Miss Shaylor“.
„Útkoman verður nú sú sama“, sagði eg.
„Alls ekki, alls ekki“ sagði liann fljótlega og
eins og til þess að mótmæla mér. „Klóin var
send Miss Shaylor — til Miss Shaylor“.
Hann endurtók nafnið með áherslu.
„Það er áreiðanlegt, að það hefir ekki ráðið
neinu um, að hún er Mrs. Audley. Sendandinn
hefir fráleitt neitt um það vitað, að Miss Shayl-
or yrði Mrs. Audley, er klóin kæmi henni i
hendur. Þetta er ekki brúðargjöf, eins og hún
heldur. Eins og eg sagði veit maðurinn, sem
sendi henni ldóna, ekkert um það, að hún er
gift“. — (
„Segið mér alt af létta, læknir“, sagði eg.
„Nú“, sagði hann, það getur varla gert yður
neitt ilt að fá nokkuru frekari vitneskju um
það sem hér liggur á bak við en eg ráðlegg yður
að segja engum frá þvi, sem eg segi yður, að
minsta kosti ekki að svo stöddu“.
Lofaði eg þvi og hélt hann þvi næst áfram
máli sínu.
„Ivristalsklóin er merki eða einkenni Thu-
tseng, hins valdamikla Manchi leynifélags. Það
er félagsskapur, sem starfar á löglegum grund-
velli. Markinið hans er einvörðungu endurreisn
og algert sjálfstæði sameinaðs Kinaveldis. Hsi-
yuan var sjálfur einn af lielstu mönnum þessa
leynifélags. Hans hafið þér vafalaust lieyrt get-
íð. Einkenni félagsins, kristalsklóna, fá að eins
sárfáir utan félagsskaparins, og því að eins að
þeir liafi unnið félaginu eða markmiði þess
ómetanlegt gagn. Nú get eg ekki spð, hversu
langt sem eg læt ímyndunina hlaupa með mig,
séð með nokkuru móti, hvemig Mrs. Audley
liefir gptað unnið þessu leynifélagi gagn. Eg
held næstum þvi, að eg sé eini Kínverjinn, sem
hún nokkuru sinni hefir talað við“.
„Vitið þér ekki, að faðir hennar var flotafoi'-
ingi og var fjölda mörg ár í Kina?“
Eg hafði aldrei séð dr. Feng bregða eins og
nú. —
„Eruð þér vissir um þetta?“, spurði liann.
„Vissulega“, sagði eg, „hún sagði mér það
sjálf í dag“.
Dr. Feng hallaði sér aftur i stólnum og var
rnjög hugsx.
,Þarna er skýringarinnar að leita“, sagði
hann hægt. „Það getur vel verið, að klóin hafi
verið send henni í þakklætisskyni fyrir eitt-
hvað, sem faðir hennar hefir gert fyrir félagið.
En ef svo er lilýtur það að hafa verið afar mik-
ill, alveg ómetanlegur greiði, sem hann gerði
félaginu. Hvað er langt frá því faðir hennar
andaðist?“
„Um það bil ár“, sagði eg.
„Nú“, sagði hann, eftir nokkura þögn, „ein-
hverjar ástæður hljóta að vera fyrir því, að
dráttur varð á, að klóin var send, en“ — hann
talaði nú með vaxandi ákafa, „þér getið verið
vissir uin, að Mrs. Audlgy á volduga vini. Með
klóna i hönd sér gæti liún farið frarn á livað
sem er, livar sem liún væri stödd í Kína, eins og
nú er þar í landi. Klóin nnmdi reynast henni
bæði töfra- og verndargripur“.
Eg var að sjálfsögðu svo undrandi yfir þessu