Vísir - 15.08.1936, Blaðsíða 2

Fjórtán leiðtogar, sem fylgja stefnu Zinovievs og
Kamenevs. handteknir í Moskwa fyrir að hafa undir-
búið samsæri gegn ráðstjórninni og kommúnista-
flokknum rússneska. Trótsky á að hafa lagt á ráðin
og gefið samsærismönnum beinar fyrirskipanir. —*
VÍSIR
Reykjavík verðisr að
jfá byggi
Fá aðrir landshlutap meira ?
London, í morgun.
Fregnir frá Moskwa í
morgun herma, að komist
hafi upp um víðtækt sam-
særi gegn sovétstjórninni
rússnesku. Hafa margir
menn verið handteknir fyr-
ir þátttöku í ráðabruggi um
að hrinda af stað hryðju-
verkaöld í landinu í þeim
tilgangi að gera sovétstjórn-
inni erfitt fyrir og koma
henni frá völdum.
Af samsærismönnum
hafa 14 leiðtogar þegar ver-
ið handteknir. Þeir eru allir
af þeim flokki er fylgir
kenningu Zinovievs og
Trotsky’s.
Því er haldið fram, að
samsærismennirnir hafi
fengið fyrirskipanir sínar
beint frá Trotsky, er dvelst
nú í Noregi sem kunnugt er
og hefir komið fram kæra
á hendur honum fyrir að
hafa rofið dvalarleyfisskil-
yrði þau, sem hann undir-
gekst.
Samkvæmt fregnunum
frá Moskwa hefir Trotsky
Osló 14. ágúst.
Seinuslu fregnir frá Spáni
herma, að uppreistarmenn lialdi
áfram sókn sinni við Badajoz
og San Sebastian.
Frá Burgos á Norður-Spáni,
aðalbækistöð Mola hershöfð-
ingja, er tilkynt, að norður- og
suðurher uppreistarmanna hafi
nú sameinast.
Fregnir liafa borist um, að
herskip stjórnarinnar, Jaime I.,
hafi verið skotið í kaf af flug-
vélurn uppreistarmanna undan
Malaga.
Samkvæmt loftskeytum frá
Portugal liafa spænsldr komm-
únistar farið yfir iandamæri
Portugals og drepið þar spænsk-
an yfirforingja og fjölskyldu
lians, sem var að flýja til Portu-
gal. (NRP-FB)
London, 14. ág. FÚ.
San Sebastian og Badajoz eru
enn i höndum spænsku stjórn-
árinnar og Granada og Sara-
gossa enn í höndum uppreist-
armanna. Það liafa þvi ekki
orðið neinar verulegar breyt-
ingar á afstöðu stjórnarinnar og
uppreistarmanna síðan i gær.
Uppreistarinenn liafa beiti-
skip úti fyrir San Sebastian, og
hefir liðsforinginn gert stjórn-
arliðinu í borginni úrslitakosti
og liótað að hefja skothrið á
borgina ef hún gefist ekki upp,
en þessu hefir ekki verið skeytt.
Ekki er vitað, hvort skothríðin
hefir verið hafin eða ekki.
skipulagt starfsemi sam-
særismanna eða beinlínis
sagt fyrir um hversu henni
skyldi hagað.
Mál þetta vekur gífurlega
athygli og eru þeir Zinoviev
og Kamenev meðal þeirra,
sem handteknir hafa verið.
Málið verður tekið til með-
ferðar í rannsóknarrétti 19.
þessa mánaðar.
(United Press. - FB.
Trotsky
ylirlieypðiir.
Oslb 14. ágúst.
Að loknum fundi með Lie
dómsmálaráðlierra fór Sveen
forstj óri rannsóknarlögreglunn-
ar, loftleiðis til Kristiansand, til
þess að yfirheyra Trotsky vegna
kæru þeirrar, sem Hjort mál-
flytjandi liefir lagt fram á hend-
ur honum f. h. Nasjonal sam-
ling fyrir að liafa brotið í bág
við þau skilyrði, sem sett voru,
er honum var veitt leyfi til dval-
ar f Noregi. (NRP.-FB.).
Uppreistarmenn segja sig
hafa umkringt Badajoz, og önn-
ur loftárás hefir verið gerð á
borgina. í einni' frétt er jafnvel
sagt, að upreistarmenn séu þeg-
ar farnir með brynvagna sína
inn i Badajoz.
Stjórnin lieldur því fram, að
ástandið í Saragossa og Gran-
ada sé mjög alvarlegt, og að
báðar þcssar borgir liljóti að
falla i hendur stjórnarhersins á
Iiverri stundu. Sania máíi sé að
gegna um Oviedo og Toledo.
Á Guadarrama vígstöðvunum
virðist sem ekkert sé Iiarist, en
það er álitið, að flugvélar stjórn-
arinnar hafi þó eitthvað haft sig
í frammi á þessum slóðum und-
anfarinn sólarhring. Þá segir
stjórnin frá því, að til orustu
liafi komið við Avila, og hafi
uppreistarmenn beðið mikinn
ósigur i þeirri viðureign. Stjórn-
arherinn segist hafa tckið fjölda
fanga, þar á meðal 40 menn úr
spænska málaliðinu i Marokkó,
og virðist þetta benda til þess,
að uppreistarmönnum liafi tek-
ist að sameina norður- og suður-
her sinn, á vestanverðum Spáni.
Bretar, húsettir í Madrid,
héldu fund með sér í gærkveldi,
og sendu fná fundinum skeyti
til London, þar sem þcir mót-
mæla stranglega fregnum um
hryðjuverk og óöld í Madrid,
vegna þess ótta sem þær veki að
ástæðulausu meðal þeirra, sem
eigi vini og skyldmenni í borg-
inni.
Stjórnin telur hersveitir sinar
hafa sigrað i orustu milli Madrid
og Oviedo (Avilla?). Stjórnar-
lierinn réðist á hersveitir upp-
reistarmanna, sein var á leiðiixni
til Oviedo, og var mannfall mik-
ið meðal uppreistarmanna, .-og
margir menn voru teknir til
fanga.
Þá segir stjórnin, að hún liafi
fengið fjölda flugvéla, og séu
þær koihnar til Madrid. Einnig
segir hún, að 200 fangar liafi
verið teknir í bardaga við upp-
reistarínenn skamt frá Cordoba.
Æfðar hersveitir frá Marokkó
eru á leiðinni meðfram strönd-
inni frá La Linea til Malaga. Er
sagt, að þetta sé i fyrsla skifti
sem Márasveitir séu sendar til
stórorustu.
Ýmsir stjórnmálamenn eru á
þeirri skoðun, að uppreistar-
m enn séu nú að gera tilraun til
þess að bæta sér upp það áfall
sem þeir urðu fyrir, er þeim
brást flotinn, en þeir höfðu gert
sér vonir um, að meginhluti
flotans yrði á þeirra bandi, og
að þeim yrði leikur að taka all-
ar hafnarborgirnar, og koma
öllu þvi liði á land, sem þeir
liefðu á að skipa. En þótt þeim
liafi reynst torvelt að flylja lið
sitt frá Marokkó yfir sundið,
hafa þó lierskip stjórnarinnar
ekki með öllu getað komið í veg
fyrir slíka flutninga. Og það er
talið, að uppreistarmenn standi
ögn betur að vigi með flutninga
yfir sundið, við það að herskip-
ið Jaime skemdist allverulega í
gær, er sprengjum var kastað
á það úr flugvélum uppreistar-
manna. Uppreistarmenn telja
sig hafa sökt skipinu, en það
hefir ekki fengist nein staðfest-
ing á þeirri fregn.
Á morgun á að halda liátið i
öllum borgum, sem uppreistar-
menn liafa á valdi sínu, í tilefni
af því, að sljórn uppreistar-
manna í Burgos liefir ákveðið.
að gamli konungsfáninn skuli
aftur tekinn upp, sem fáni upp-
reistarmanna.
I Barcelona eru nú sagðar 16
flugvélar, og er ætlað að þær
séu frá Frakklandi. Þrátt fyrir
það, þótt franska stjórnin bann-
aði útflutning hverskonar flug-
véla til Spánar, virðist engin
þjóð hafa gert neinar ráðstafan-
ir til þess að hindra flugvéla-
ílutning þangað.
Hinum fyrirliugaða hlulleys-
issamningi miðar hægt áfram,
og stendur nú á Þýskalandi.
Fyrir nokkurum dögum var bú-
ist við svari þýsku stjórnarinn-
ar :á liverri stundu, og meira að
segja sagt, að svarið væri á-
kveðið, en að eins eftir að ganga
formlega frá því. En i dag er
sagt, að utanríkisráðuneytið
hafi sagt, að það væri óvist,
hvenær Þjóðverjar gætu sent
svar sitt. Ástæðan fyrir þessu
virðist sú, að sex þýskar flug-
vélar voru teknar lögnámi af
spænsku stjórninni; fimm
þeirra voru almenningsvélar,
og voru þær sendar lil baka, en
ein var liernaðarflugvél, og
henni hélt stjórnin eftir. Þjóð-
verjar krefjast þess, að lienni sé
skilað.
Frá Lissabon kemuf fregn
um það, að Badajoz sé enn í
liöndum stjórnarinnar, þrátt
fyrir ógurlegar loftárásir, sem
uppreistarmenn liafa gert á
borgina. Borgin er nú öll í rúst-
um, vegna ógurlegs eldsvoða
sem þar liefir geisað, og liófst
með loftárás uppreistarmanna.
Frá portúgölsku borginni Elvas
sjást flugvélar uppreistar-
manna á sveimi yfir hinni log-
andi borg. í Elvas eru nú saman
komnar þúsundir flóttamanna
frá Badajoz, þar á meðal borg-
arstjórinn. Var hann þegar
fluttur á sjúkrahús vegna
hjartabilunar, og hefir haft við
• - Undanfarið liefir verið að því
vikið hér i blaðinu, að mikil
þurð sé nú á allskonar bygging-
arefni hér í bænum. Hefir verið
sýnt fram á það af mönnum,
sem málum þessum eru kunn-
ugastir, að vegna skorts á efni,
hafi iðnaðarmenn í ýmsum
greinum orðið að leggja niður
vinnu, og bætast i lióp atvinnu-
leysingjanna. Ekki liafa verið
tök á að ljúka við byggingar,
sem eru i smiðum og því síður
liefir verið liægt að gera ráðstaf-
anir um smiði nýrra bygginga,
er geta gefið atvinnu yfir vet-
urinn.
Byggingariðjan er að líkind-
um stærsta iðngreiníin hór í
bænum. Það skiftir þvi bæjar-
félagið ekki litlu m,áli, livort
þessum iðnaði er haldið uppi,
eftir þvi sem heilbrigð fram-
kvæmd leyfir, eða hvort vinnan
er tekin úr liöndum þessarar
fjölmennu stéttar, með vafa-
samri skiftingu innflutningsins.
Eftir þeim upplýsingum. sem
blaðið liefir aflað sér, var í
byrjun þessa árs gert ráð fyrir,
að innflutningur allra bygg-
ingarefna til landsins skyldi
nema 4.6 miljónum króna.
Til opinberra framkvæmda
og til ýmsra iðnaðargreina, svo
sem járnsmiði, trésmíði og hús-
gagnasmíði o. fl. var áætlaður
% hluti hins ráðgerða innflutn-
ings. En um 3 milj. var gert
ráð fyrir að færi til byggingar-
éfnaverslana hér í bænum og
út um land, þar með talin sam-
bands-kaupfélögin.
Fullyrt er. að kaupfélögin og
aðrar verslanir út um land hafi
þegar fengið fulla úthlutun fyr-
ir alt árið, en byggingarefna-
verslanir hér í bænum hafa að-
eins fengið % af úthlutun árs-
ins. Þeirri fjarstæðu hefir jafn-
vel verið lialdið fram, aðReykja-
vík eigi ekki að fá neina frekari
úllilutun á þessu ári af innfluttu
byggingarefni. Það þarf hug-
rakka innflutningsnefnd til þess
að ákveða slíkt, eins og til liag-
ar nú.
Samkvæiíit upplýsingum, sem
blaðið liefir fengið, mun hver
úthlutun til Reykjavíkur, (en
þær eiga að vera þrjár), nema
um 600 þús. kr. Eifíir því á
Reykjavik heimtingu á bygg-
ingarefnum sem þessari f járhæð
nemur, i samanburði við aðra
landshluta, og verður- því ekki
trúað að óreyndu. að innflutn-
ingsnefnd ætli sér að beita höf-
uðstaðinn gerræði í þessum efn-
orð, að hann muni aldrei liverfa
aftur til Spánar.
Flóttamennirnir gefa ægileg-
ar lýsingar af ástandinu í borg-
inni, og segja að börn, konur og
gamalmenni hafi unnvörpuin
farist fyrir eldi og sprengjum.
Tvær samlima árásir, sem
gerðar voru af lier uppreistar-
manna á leiðinni frá La Linea
til Malaga, hafa orðið þess vald-
andi, að stjórnarherinn liefir
hörfað á þessum slóðum, og
slept þorpinu Guadiero nálægt
Estepona. Uppreistarmenn telja
sig hafa tekið 4 þorp á þessum
slóðum og nálgast nú Estepona
úr mörgum áttum.
Stjórnarherinn liefir brotist
inn i Oviedo, og geisa þar nú
grimmir bardagai á götunum.
um. Slíkt gæti liaft víðtækar og
alvarlegar afleiðingar.
Til ])css að almenningur ,gef
gert sér grein fyrir, liversu liér
er um að ræða stórfelt atvinnu-
mál fyrir bæjarbúa, skal þess
getið, að því hefir verið haldið
fram af sérfróðum mönnum,
að fyrir hverjar 1000 kr. i að-
fíuttu byggingarcfiii skapist sem
svarar 2000 kr. í ýmiskonar
vinnu. Þær 600 þús. kr., sem
Reykjavík á heimtingu á að fá
í innfluttu byggingarefni fyrir
síðasta hluta þessa árs, ætti því
að hafa í för með sér vinnu
fyrir meira en 1 miljón króna.
Þetta cr ekkert smáræði. Það
er því ástæða til að tala um
mál þetta af fullri alvöru. Hér
getur almenningur séð, hvað
hann á mikið undir því, að skift-
ing innflutningsins sé réttlát. —
Þó að fullkomlega megi unna
sveitunum þess, að þær fái að
nota eitthvað af sinni hraðvax-
andi kaupgetu til aukinna kaupa
á byggingarefni, verður því
ekki unað, að Reykjavík beri
skarðan hlut frá borði, því að
það tekur heinhnis brauðið frá
þúsundum bæjarbúa, sem lifa á
byggingariðnaðinum.
Þess verður að krefjast af-
dráttarlaust, vegna iðnaðar-
manna og innflytjenda í þessum
bæ, að Reykjavík sé sýnd full
sanngirni við úthlutun innflutn-
ingsleyfa á byggingarefni. Hér
standa hús í smíðum og bíða
eftir ýmsum vörum, sum varla
fokheld enn, vegna þess að hér
vantar ýms byggingarefni, svo
sem cement, járn eða pappa.
Hauslið fer i hönd, og ekki er
hægt að gera neinar ráðstafanir
með nýbyggingar, sem geti gef-
ið atvinnu í vetur, en á þvi
mundi þó síst vanþörf. Nógu
stór er atvinnuleysingjahópur-
inn samt, þó að mikill hluti iðn-
aðarmanna bætist ekki við.
Svona getur þetta ekki gcngið.
Reykjavík verður að fá bygg-
ingarefni eftir þörfum.
Sílðveiðarnar.
Lítill síldarafli.
14. ágúst. FÚ.
Fréttaritari útvarþsins á
vfeiðiskipaflotanum símar í
dag: 1 dag liefir orðið lilils-
liáttar síldarvart við Langanes,
en síldin er mjög stygg og' að-
eins örfá skip liafa fengið sild.
Síldartorfurnar virðast
gisnar og lítið í liverri torfu.
Kl. 17 í dag var þar norðvest-
an livassviðri, og hafa skipin
leitað í landvar.
Reknetabátar frá Siglufirði
liafa séð síld skamt út af
Langanesi, en sáu engin torfu-
skil á síldinni.
I dag er norðan stormur á
Húnaflóa, en suðvestan kaldi
við Langanes. Síðustu 5 sólar-
hringa hefir verið kalsaveður
og all víða stormur úti fyrir
Norðurlandi, og hvergi orðið
síldarvart þessa daga, nema við
Langanes. Fengu þar nokkur
skip lítilsháttar afla þriðjudag
og miðvikudag.
Allur fiskiskipaflotinn hefir
safnast saman við Langanes
Reykjavík
150 ám
Þriðjudag 18. þ. m., á 150 ára
afmæli Reykjavíkur, verður
búðum lokað, samkvæmt á-
kvörðunum kaupmannafélag-
anna. Bankarnir verða einnig:
lokaðir, þennan dag og bæriim
gefur starfsmönnum sínum frí.
Af opinberri liálfu verður það
cit.t til hátíðabrigðis, að skemt
vérður með söng og liorna-
blæstri sem hér segir: Lúðra-
sveitin Svanur leikur á Austur-r
velli kl. 2. Ivarlakór Reylcjavík-
ur syngur á Arnarlióli kl. 3,
Karlakór K. F. U. M. syngur á
Arnarlióli kl. 5. Lúðrasveit
Reylíjavíkur leikur á Austur-
velli kl. 6. Kl. 8.15 er útvarps-
kveld. Hefst það á ávarpsorðum
Péturs borgarstjóra Halldórs-
sonar. Þar næst flytur dr. thol.
Jón biskup Helgason erindi, sem
hannS’iiefnir „Reykjavík í reif-
um“ og að því loknu flytur Árni
próf. Pálsson erindi um uppliaf
Reykjavíkur. — Messað verður
í dómkirkjunni kl. 11 f. h. og
stigur síra Friðrik Hallgrímsson
í stólinn. (FB.).
og hafa verið þar um 300 skip
í sildarleit undanfarna daga,
erlend og innlend. Sjávarhiti
liefir verið þar um 6 stig, en
eftir reynslu fiskimanna virð-
ist 7 til 8 stiga liiti bestur til
síldveiði.
Er síldin að hverfa?
Skoðanir fiskimanna eru
skiftar um það livort síldin sé
að liverfa að fullu í sumar. Er
álit sumra að svo sé, en ann-
ara, að ef tið batni verði næg
síld. Nokkur skip úr norska
síldveiðiflotanum eru farin
lieimleiðis.
14. ágúst. FÚ.
Til Siglufjarðar liefir engin
herpinótasíld borist til söltun-
ar hvorki i dag eða gær, en í
dag komu 2 skip frá Langanesi
með 1100 mál í bræðslu. Var
þar allmikil síkl vestan við
nesið á þriðjudag og fengu þá
allmörg skip dágóða veiði, en
þar hefir verið óhagstætt veiði-
veður undanfarna daga.
Nokkur skip liafa farið aust-
fyrir Langanes inn í Bakka-
fjarðarflóa, en ekki er vitað
um veiði þar.
I gær var sallað á Siglufirði
í 518 tunnur, alt reknetasihl.
Síldarverksmiðjurnar, Dr.
Paul og Nýja sildarverksmiðj-
an, á Siglufirði liafa í dag lok-
ið við að bræða úr þróm sín-
um.
Ólafsfirði 14. ágúst. FÚ.
Vélbálar úr Ólafsfirði eru nii
hættir herpinótaveiðum og bú-
ast á - reknetaveiðar. Nokkrir
bátar þaðan fóru til veiða í
gærkveldi og sneru flestir aft-
ur vegna storms, aðeins einn
bátur, Einar þveræingur, lagði
netin og veiddi i þau 80 tunn-
ur af síld.
Norðfirði 14. ágúst. FÚ.
Vélbáturinn Sleipnir kom í
dag til Norðfjarðar með 800
mál af bræðslusíld.
Siglufirði 15 ágúst.
Einkaskeyti til Vísis.
Engin nótsíld liefir borist
síðustu sólarliringa, enda
stormur í gær. Nokkur netasíld
aflaðist í gær, en margir bát-
anna lágu inni í nólt vegna
storms. í dag er gott veður.
Nokkur netasild. Jón.
Borgarastyrjðldin á Spáni
NRP.-fregn hermir, að hersveitir uppreistarmanna
á Norður-Spáni hafi sameinast hersveiíum, sem fé-
lagar þeirra á Suður-Spáni sendu norður á bóginn.
— Herskipið Jaime I. skotið í kaf? — Kommúnistar
elta spænskan yfirforingja og fjölskyldu hans inn í
Portúgal og drepa hana. — Blóðugir bardagar halda
áfram um margar borgir. Sigurfregnir frá báðum
aðilum. Hlutleysissamninginum fyrirhugaða miðar
hægt áfram, en meðan um hann er rætt, fá báðir að-
ilar flugvélar úr ýmsum áttum.