Vísir - 02.10.1936, Blaðsíða 2

VÍSIR
Azana segir í vidtali
við XJníted Press, að
hann sé sannfærður
nm sigur
stjórnarinnar. Ennfremur, að styrjöldin væri
löngu um garð
hefði eigi fengið
frá.
London, í morgun.
United Press hefir átt
viðtal við Azana, forseta
spænska lýðveldisins og
spurt hann um það, hvort
hann teldi enn von til þess,
að stjórnin sigraði í viður-
gengin, ef uppreistarmenn
flugvélar og vopn erlendis
eigninni við uppreistar-
menn o. s. fi'v.
Azana kvaðst þess full-
viss, að borgarastyrjöldin
væri um garð gengin fyrir
löngu, ef erlendar jijóðir
liefði ekki stutt uppreistar-
„ menn á ýmsan hátt, látið þá
Ifá vopn, skotfæri, flugvélar
|o. fl.
Azana neitaði því með
iöllu, að spænska stjórnin
iværi „kommúnistisk“, allar
iásakanir í því efni væri
irakalausar. Hun væri stjórn
lliinna róttækari ílokka, sem
ihefði fengið það hlutverk
lað verja frelsi þjóðarinnar.
I Azana endurtók í lok við-
Italsins, að hann væri sann-
Ifærður um, að stjórnin og
iþeir, sem henni fylgja að
jmálum, mundu vinna sigur
■ að lokum.
(United Press. — FB.).
Spænska þjóðþingið
kom saman í gær.
Þingið samþykti traust á stjórnina. — Allnenn her-
væðing í Madríd.
London, 1. okt. FÚ.
Uppreistarmenn telja sér
miða vel áfram í áttina til Mad-
rid, en stjórnin segist ekki ein-
ungis veita þeim viðnám, held-
ur liafi hún tekið aftur smá-
þorp eitt, er uppreistarmenn
liöfðu náð á sitt vald. Þá segja
þeir, að stjórnarflugvélar hafi
í dag kastað sprengjum yfir
Maqueda og Oviedo, og að í bar_
daga við Huesca liafi uppreist-
armenn tapað 100 mönnum.
Þjóðþingið kom saman í dag
og samþykti traustyfirlýsingu
á stjómina og einnig fjár-
Samvinna
Nopðuplanda,
Verkamannaskifti. — Við-
skiftamál. Næsti fundur í
Helsingfors 1937.
Kaupmannahöfn, 1. okt.
Einkaskeyti FÚ.
Umræðum er nú lokið á fmidi
þeim, er Norðurlandanefndim-
ar eiga með sér i Oslo jæssa
dagana, og hefir þar meðal ann-
ars verið tekin ákvörðun um
að kjósa einn fulltrúa frá
hverju þeirra landa, sem að
fundinum standa, til þess að
vinna að því, að verkamanna-
skifti fari fram á milli land-
anna. Einnig að stofna til samn-
ings milli þeirra deilda í utan-
ríkisráðuneytum þjóðanna, sem
fjalla um viðskiftamál.
Það var og ákveðið á fundin-
um, að vinna að þvi, að ráð-
stafanir yrðu gerðar til þess,
að auka þekkingu annara þjóða
á þýðingu Norðurlanda í heims-
viðskiftunum. Rætt var um
ríkjandi ástand i viðskiftum
Norðurlanda og kosin nefnd til
þess að starfa að þeim málum,
með tilliti til þess, hve brýn
nauðsyn er að samvinna takist
um þau.
Næsti fundur nefndanna
verður haldinn í Helsingfors ár-
ið 1937.
lögin, en síðan var þingfundi
frestað til 1. desember.
»í Madrid hefir verið boðað
lil alinennrar liervæðingar. —
Stjórnin hefir flutt inneignir i
þjóðbankanum í Madrid til
Cartagena.
Uppreistarmenn hafa skip sin
enn i dag í Gibraltarsundi, og
þeir hafa ennfremur náð járn-
])rautinni milli Algeciras og
Ronda, og standa þannig vel að
vigi með að geta flutt herlið
frá Marokko yfir um sundið
og nokkuð áleiðis inn í landið.
Færeyingar og
danska landsþingið.
Kaupmannahöfn, 1. okt.
Einkaskeyti FÚ.
Sjálfstæðisflokkurinn í Fær-
eyjum hefir gefið út yfirlýsingu
þess efnis, að ef svo fari, að
sjálfstæðismaður verði kosinn
fyrir hönd Færeyja á danska
Landsþingið, verði hann utan
flokka, eða gangi ef til \nll til
kosninga með stjórnarflokk-
unum. — Sambandsflokkurinn
lýsir yfir því, að ef sambands-
maður verði valinn, verði liann
fylgjandi sambandinu við Dan-
mörku, sameiginlegu löggjafar-
valdi, rikismáli og ríkisfána.
Vænir tvílembingar.
Sauðárkróki 1. okt. FÚ.
Fréttaritari útvarpsins á
Sauðárkróki símar: Tvo tvi-
iembinga undan sömu á, lagði
Ellert bóndi Jóhannsson frá
Holtsmúla inn í haust og vóg
hvor kroppur 23V2 kg. og hvor
gæra um 4 kg. Hann lagði
einnig inn 50 dilka og var með-
alþjmgd þeirra I6V2 kg. Fé er
nú talið með allra vænsta móti.
liinA Berahaifs.
Það hafði borið við stundum
hér áður, að Bernliarð Stefáns-
son alþm. virtist lieldur frjáls-
Ivndari en gerist og gengur um
framsóknar-þingmenn. Hafði
þó einkum borið á þessu á
síðkveldum og í kunningjahóp.
Mrtist hann þá stundum all-
liugrakkur og þóttist ekki upp
á það kominn, að hlita leiðsögu
Jónasar eða annara. En með
morguns-árinu liafði hugrekkið
oft verið bilað til muna og
frjálslyndið rokið út í veður og
vind.
Bernharð þessi hefir nú verið
sískrifandi í alt sumar og birt
afurðirnar i einu hinna rauðu
blaða nyrðra. Hafði hann í
skrifum þessum einkum reynt
að halda uppi vörn af hálfu
stjórnarflokkanna út af aðför-
um þeirra gegn Búnaðarfélagi
íslands. Hafa greinar þessar ver-
ið afar-langar og hinn leiðin-
legasti samsetningur, svo sem
líklegt má þykja. Til móts hefir
verið Ólafur Jónsson, fram-
kvæmdarstjóri Ræktunarfélags
Norðui’lands. Hefir B. St. verið
á stöðugum flótta undan Ólafi
og hvergi haldist við stundinni
lengur, þar er hann hefir hælis
leitað á flóttanum. Að síðustu
mun hann hafa gefist upp með
öllu. —
En ]>á rauk hann í það, að
fara að skrifa um lýðræði. Og
þá tók ekki betra við.
Hann reynir að lialda því
fram, að stjómarflokkamir
hérna sé lýðræðisflokkar. Og
hann virðist reisa þær fullyrð-
ingar sínar á því ekki hvað síst,
að stjórnar-andstæðingar hér á
landi hafi töluvert meira frelsi,
heldur en andstöðuflokkar vald-
hafanna í einræðislöndimum.
Hann segir að ekki beri á öðm,
en að sjálfstæðismenn og aðrir
stjórnarandstæðingar á íslandi
„megi afla skoðunum sínum
l’ylgis opinberlega.11 En stjóm-
arandstæðingar í einræðislönd-
unum megi þetta trauðla eða
ekki. Geti þvi engum dulist, að
að íslendingar eigi við lýðræði
að búa! —
Svona eru röksemdirnar.
Hugsanaferillinn er þessi:
Stjórnarandstæðingar liér á
landi liafa enn sem komið er
skoðanafrelsi, málfrelsi og rit-
frelsi. Þeir mega láta hugsanir
sinar í ljós opinberlega. Og
þeim er ekki bannað að afla
skoðunum sínum fylgis. — Það
sé því auðsætt, að þessu athug-
uðu, að hér sé hið fylsta og
fullkomnasta lýðræði!
B. St. kvartar undan þvi, að
sjálfstæðismenn og aðrir and-
slæðingar stjórnarflokkanna
hafi reynst ófáanlegir til þess,
að „taka á sig hluta ábyrgðar-
innar“ með stjórnarliðum! —
Og svo er að heyra, sem hon-
um þyki það ákaflega illa gert.
— Auðvitað eigi stjórnarflokk-
amir að ráða, en andstæðing-
amir að taka á sig ábyrgðina
með þeim! En þrátt fyrir þetta
óguðlega framferði, að vilja
ekki gerast meðsekir stjómar-
liðinu, þá komi það þó stundum
fvrir, að stjómar-andstæðingar
á þingi, fulltrúar meiri hluta
þjóðarinnar, fái að ráða ofur-
litlu, „t. d. um fjárveitingar“!
Þarna komi lýðræðishugur
stjómarflokkanna fram í hinni
fegurstu og glæsilegustu mynd.
Þama sjái menn, að réttur
meiri hluta þjóðarinnar sé þó
ekki algerlega fyrir borð bor-
inn!
Bernliarð dáist mjög að rétt-
læti stjórnarflokkanna, t. d. í
fjárveitingum. Þar sé alt hnit-
miðað og þess stranglega gætt,
að réttlætið sitji ávalt i fyrir-
rúmi! Engum ívilnað og á eng-
um níðst!
Þegar líða tekur á skrif Bem-
harðs, kernst hann að ]>eirri
niðurstöðu, að „við liöfum
fyllra lýðræði, heldur en liklega
fleslar aðrar þjóðir.“ — Og
hann kveðst draga þessa álykt-
un af því, að stjómarandstæð-
mgum sé látið haklast það uppi,
að vera sí og æ að atyrða stjórn-
ina! Gerist liann nú all-klökkur
og lýsir yfir því, sem „sinni
lijartans meiningu“, að fram-
sóknarmenn sé ákaflegahneigð-
ir fyrir frelsi og lýðræði! Það
sé líka alveg áreiðanlegt, segir
þessi málsvari einræðisflokk-
anna, að þeir „byggi blátt á-
fram tilveru sína á Iýðræði.“
Hann lætur þess ógetið, sá
góði maður, livort hann búist
við því, að lýðræðis-höllin muni
hækka eða fegrast við það, að
framsóknarmenn ráðist undir
áraburð kommúnista, gangi
með þeim og socialistum i eina
fylkingu og lilíti leiðsögu þeirra
framvegis. —
Ritfregn.
Elínborg Lárusdóttir: Anna
frá Heiðarkoti. Reykja-
vik 1936. Félagsprent-
smiðjan. —-
Þau voru fremur eignalítil,
hjónin í Heiðarkoti. Samt áttu
þau kotið — líklega skuldlaust.
— Það er heiðarbýli. Þar eru
landkostir góðir, en snjóþungt á
vetrum. —
Bóndinn lieitir Jón, en Rann-
veig húsfreyjan. Þau eiga eina
dóttur. Heitir sú Anna og er
fegursta stúlka sveitarinnar. —
Hún er dálítið feimin, Heiðar-
kots-tátan, en strákamir dansa
við hana, hvenær sem færi
gefst. Þeim þvkir liún svo falleg.
Hún er heitbundin einum
þeirra — eða svona þvi sem
næst. En foreldrum piltsins
þjkir liún fátæk og litilmótleg,
einkum móður hans.
Jón i Heiðarkoti er að koma
úr kaupstaðnuin, þegar sagan
liefst. Og liann kemur færandi
liendi. Rannveig skilur ekkert i
þessu. Úttektin er miklu rífari
en hún liafði gert sér vonir um
og venja var til um þctta leyti
árs. Svona var nú hann Jón
hennar inn við beinið, blessað-
ur karlinn! Það var notaleg til-
hugsun, að geta yljað sér
„baunasopa á vökunni“.
Jón bóndi lék á als oddi.
Hann liafði ekki verið aðgerða-
laus fyrir sunnan, karl-sauður-
inn. Hann hafði selt Heiðarkot-
ið. Og nú áttu þau öll að flytj-
ast til Reykjavíkur í næstu far-
dögum.
. Húsfreyjunni leist ekki á
blikuna. Og Jón skildi ekkert i
vanþakklæti konunnar.
Hann hafði svo sem gert
meira en það, að selja kotið.
Hann hafði fengið loforð um
nokkurn veginn fasta atvinnu
handa sjálfum sér og telpunni.
Það var nú svo! — Hvorki
meira né minna en fast loforð
um mikla vinnu og liált kaup.
— En Jón sá ekki nokkur merki
þess, að konan gleddist yfir
þeim tíðindum, heldur þvert á
móti. Það var engu líkara, en
að henni stæði stuggur af því,
að eiga að flytjast í alsæluna í
ítalir verja 80 miljónum líra
til þess aö koma upp nýjum
flugvöllum,
en áðuí höfðu þeir varið stórfé í sama skyni.
London í morgun,
Frá Rómaborg berast þær
fregnir, að ríkisstjórnin ætli að
verja stórkostlega miklum fjár-
upphæðum til þess að koma
upp flugvöllum á Ítalíu, en áð-
ur hefir verið varið feikna f jár-
hæðum í þessu skyni. Þykir
þetta enn bera vott um, að ítal-
ir hafi opin augun fyrir þeim
notum, sem verða munu að
flugvélum í næstu styrjöld, því
að það sem hér er um að ræða,
er gert bæði til þess að bæta
lendingarskilyrði fyrir flugvél-
ar hersins og til þess að efla á-
hu,ga manna fyrir flugi yfir-
leitt og greiða fyrir þeim, er
flug stunda. Viðbótarupphæð
sú, sem Italir ætla að verja í
þessu skyni nú nemur 80 mil-
jónum líra og verða hinar nýju
flugstöðvar hingað og þangað
um land alt. Um 25.000 verka-
menn fá atvinnu við að ganga
frá flugvöllum og flugvélaskýl-
um. (United Press—FB).
Reykjavík úr fannakistunni
uppi við fjöllin.
Jón bóndi hafði aldrei fundið
það glöggar en nú, liversu örð-
ugt það getur verið, að gera
kvenfólkinu til hæfis.
En hér varð engu breytt. Og
Jón hugsaði til þess með fögn-
uði, að losna úr sveitabaslinu
og komast i allsnægtir höfuð-
staðarins.
En þegar suður kom var enga
vinnu að liafa. Loforðin brugð-
ust og Jón varð að gangh iðju-
laus um sinn. Það lagaðist þó
ofurlítið síðar. — Hann komst
að einhverju innheimtu-snatti.
Það var hetra en ekki neitt.
Jóni hafði skilist, að Anna
mundi geta fengið nóga fisk-
vinnu. En það brást líka. Eng-
inn hörgull á stúlkum i fisk-
vinnu.
Svo fór Anna í vist. — Það
gekk ekki sem best. Og ekki
leið á löngu, að hún flosnaði
upp úr vistinni.
Þá var reynt á nýjan leik og
fór á sömu leið. Hún toldi ekki
i vistum. Hún var komin i
slæman félagsskap, slæptist úti
fram á nætur og var tekin að
drekka.
Yeiði-kvensa ein, forhert og
ýtin, liafði náð tökuin á henni
og leitt hana á glapstigu. Hún
hét Ásta, kindin sú, og þótti
ekki viðvaningur i ólifnaðinum.
Svaf á daginn, en vakti um
nætur, dró að sér stelpur og
stráka, drakk og duflaði. —
Anna kunni hið besta við sig
i þessum félagsskap. Þarna var
alt frjálst. Hið gráa hversdags-
líf breyttist í ljúfasta unað og
nætursvallið heillaði fávist og
kærulaust sveitabarnið. Stúlkan
frá Heiðarkoti var í sjöunda
himni. Hún gleymdi sér alveg
við kitlur strákanna og kossa-
flens, vindlingana og freyðandi
áfengið. —
Svo fór hún að búa með ein-
um þessara örlátu manna.
Hann virtist hafa fullar hendur
fjár. Þau gengu ekki í hjóna-
band. Þau voru svo „frjálslynd“,
að þau liirtu ekkert um þess
liáttar. Þau ætluðu svo sem
ekki að leggja nein óþarfa-bönd
á sig eða semja sig að liáttum
feðra sinna og mæðra. — Nei.
Alt slíkt fólk var dauðans-leiðin-
legt, gamalt og gamaldags. Og
skoðanir þess voru gersamlega
úreltar.
En peninga-furstinn hvarf
einn góðan veðurdag, er þau
liöfðu búið saman um hríð.
Hann strauk frá skuldum,
„kærustu“ og öllu saman og
kvaðst alfarinn. Þá lallaði Anna
heim til foreldranna. Þau voru
ekki ofgóð til þess, gömlu
hjúin, að hirða flakið. Og nú
var hún allslaus, vesalingurinn,
sjúk og beygð. — En hún lærði
fátt af læging sinni eða kynnun-
um við svika-greifann og alt
það dót.
Og nú var hún heima um sinn,
en fór því næst að vinna fyrir
sér i veitingaliúsi. Hún lijarn-
aði óðum og gerðist all-blómleg
á ný. Hún liafði augun lijá sér,
slúlkan, og náði sér í manns-
efni áður en langt um leið. Það
var sjómaður, háseti á milli-
landaskipi. Hún kom með hann
lieim og sýndi pabba og
mömmu. Þeim leist vel á mann-
inn. Hann var liægur og góðlát-
legur. Og foreldrar Önnu von-
uðu, að nú væri hún sloppin
fram hjá ölluin skerjum.
Þau gengu i heilagt hjóna-
band, Anna og sjómaðurinn.
Hann var löngum á hafinu, en
liúsfreyjan átti að annast heim-
ilið. Anna drakk og draslaði
og vanrækti börn sin. Hún
var enn lagleg og liélt sér
mjög til, sem kallað er. Og hún
var ekki í neinu karlmanna-
hraki, þó að bóndinn væri ekki
heima. Hún hafði það til, að
hlaupa frá börnunum og láta
þau ein klukkustundum saman,
meðan hún var í drykkjuslangri
og karlmanna-stússi. Og börnin
voru svöng og köld og klæðlítil.
Anna revnist fullkomin órækja
og gætir að engu móðurskyldu
sinnar.
Hana langar til að eignast
eitthvað annað en það, sem lnm
hefir öðlast. Heimilið veit-
ir henni enga ánægju og börnin
ekki heldur. Þau eru hlekkur
um fót liinnar ungu móður. —
Hún er þeirrar skoðunar. að lif-
ið hafi gefið sér grát fyrir gleði
og steina fyrir brauð. — Hún
er vansæl kona og áttavilt,
nautnasjúk og eftirlát við sjálfa
sig. Helgasta skyldan og jafn-
framt hin Ijúfasta, móðurskyld-
an, er henni þjáning. — Svo illa
er fyrir henni komið.
Og þarna skilur höfundurinn
við liana. Ef til vill er sögu
hennar ekki lokið. Ef til vill
réttir liún við siðar, því að alt
af eru kraftaverkin að gerast.
Bókin hefir boðskap að flytja
og á vafalaust erindi til margra.
Hún skýrir m. a. frá því, að gá-
laus dala-börnin sæki ekki æfin-
lega gleði og gæfu i sollinn og
margmennið. Og hún skýrir
ennfremur frá því, hversu farið
geti fyrir þeim, sem gleyma þvi,
að þeir bera fulla ábvrgð á at-
höfnum sínum og lífi.
Frú Elinborgu er bersýnilega
létt um að rita. Sumir kaflar
sögunnar mega teljast prýðilega
sagðir. Aðrir þykja bera Jiess
nokkur merki, að höf. hafi
hraðað sér um of.
Þvi miður er sagan ekki alls-
kostar laus við málvillur. En
ekki kveður þó mikið að sliku
og minna en hjá sumum þeim,
sem snjallir þykjast og mál-
vísir.
I