Vísir - 09.02.1937, Blaðsíða 2

VÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
títgefandi:
BLAÐAtJTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstj.: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa I ^usturstræti 12,
og afgr. |
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 kr. á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
„Löginígildi“
BlaS forsætis- og dómsmála-
ráðherrans skýrir svo frá, að
ráðherra þess liafi „nýlega
skrifað lögreglustjóranum í
Reykjavík og öllum bæjarfóget-
um og sýslumönnum í landinu“
og lagt fyrir þá að innheimta
framvegis meiðyrðasektir. Hefir
blaðið svo mikið við, að það
birtir bréf það, sem ráðherrann
hefir látið frá sér fara um þetta,
„orði til orðs“.
I bréfinu segir, að ráðuneytið
hafi „veitt því athygli“, að það
muni vera orðin venja, „að full-
næga ekki nema að litlu leyti
refsidómum fyrir brot“ á meið-
yrðalöggjöfinni.
Svo er mál með vexti, að þess
var getið nýlega í blaði hér í
bænum, að það væri ekki venja
að innheimta meiðyrðasektir.
Og vafalaust hefir það einmitt
orðið lil þess, að ráðlierrann
hefir nú „veitt því athygli11.
Hefði því vel mátt standa í bréf-
inu, að ráðuneytið hefði „ný-
lega“ veitt þessu athygli. Og það
hefði ekkert verið um það að
athuga, ef þessi „venja“, sen?
um er rætt i bréfinu, væri ný
eða nýleg. En hún er nú orðin
að minsta kosti alt að þvi 30
ára gömul. Og ráðlierranum
hefði þvi átt að vera orðið kunn-
ugt um þessa venju, fyrir all-
löngu, m. a. fyrir þá sök, að
hann hefir verið einn í hópi
þeirra embættismanna, sem
hafa fylgt henni, og liann hefir
nú ámint um að „bæta ráð
sitt“. Og einn þessara embættis-
manna, sem blað ráðherrans
skýrir frá, að muni hafa fengið
þessa ámniningu frá honum, er
gampll fulltrúi ráðherrans, frá
lögreglustjóratíð hans hér í
Reykjavík, og liefir numið af
honum.
En þrátt fyrir embættisþjón-
ustu sína áður en hann varð
dómsmálaráðherra, og þrátt
fyrir tveggja og hálfs árs setu
i dómsmálaráðherraembættinu,
hefir ráðherrann ekki „veitt því
athygli“ fyrr en nú, að sú venja
eða óvenja hefir skapast, að inn-
heimta ekki meiðyrðasektir. Og
til þess að hann veitti því at-
hygli nú, þurfti þess við, að það
væri gert opinberlega að um-
talsefni í blöðunum. En tilefnið
til þess, að um þetta var getið i
blöðum, var það, að um miðjan
s. 1. mánuð voru kveðnir upp
sex meiðyrðadómar yfir einu af
andstæðipgablöðum ráðherrans!
Og nærri má geta, hvort ráð-
herranum muni ekki hafa sárn-
að það, að sektirnar skyldu ekki
verða innheimtar. En ef til vill
hefir hann með fyrirskipun
sinni getað komið því til leiðar,
að það yrði gert.
Blað ráðherrans segir, að það
þurfi ekki að efa, að þessi rögg-
semi hans muni mælast vel fyrir
einkum ef hún fengi því áork-
að, að blaðadeilur yrðu fram-
vegis „sem mest rökræður um
framkvæmdir og málefni, en
ekki ósæmilegt nart og eltinga-
leikur eftir æru vissra manna“!
Það er nú kunnugt, að ívaf og
uppistaða allra ádeilugreina,
sem birst liafa fyrr og síðar i
blöðum þeim, sem ráðherrann
styðja, hefir einmitt verið níð
um einstaka menn og „eltinga-
leikur eftir æru“ þeirra. Og ef
svo væri, að þessi fyrirmæli ráð-
lierrans um innheimtu meið-
yrðasekla, væri fram komin
vegna einlægs vilja hans til þess
að bæta úr þessu, og það væri
tilgangur hans fyrst og fremst
að halda refsivendi laganna
þannig reiddum yfir blöðum
sínum, ekki síður en öðru, þá
væri það þakkar vert. En það
er að vonum, að menn séu van-
trúaðir á það, að sá sé tilgang-
urinn. Miklu liklegri eru ráð-
herrar framsóknarflokksins til
þess, að misbeita þessu í fram-
kvæmdinni, svo að hin stranga
fullnæging meiðyrðadóma verði
látin bitna á andstæðingunum
einum, en flokksmennirnir
„náðaðir“, eins og dæmi er til
að gert hefir verið áður, og það
þrátt fyrir þessa gömlu venju,
að innheimta ekki sektirnar,
hvort sem til þess hefir verið
gripið af því að ráðherranum
hafi ekki þá frekar en nú verið
kunnugt um þá venju, eða af
því að allur varinn hafi þótt
góður, ef þess skyldi verða kraf-
ist, að sektin yrði innheimt!
ERLEND VlÐSJÁ.
Morðtilraun
við Stalin.
Ýmsar fregnir hafa borist. síö-
ustu daga um óeiröir í Rússlandi.
Plafa *fréttirnar borist bæöi frá
Englandi og" Þýskalandi, en veriö
bornar til baka af rússneskum yf-
irvöldum.
En þrátt fyrir mótmæli Rússa
er þaö þó alment álitiö aö mikil
óánægja ríki nú meöal all margra
út af aftökunum1 og málaferlunum
síöustu,
Öánægjan er þó tvennskonar.
Sumir, og þá einkum borgarskríll-
inn, sem æstur haföi veriö upp,
vildu láta drepa alla hina ákæruð
og ekki sleppa neinum. Þetta fólk
sækir ekki hvað sist réttarsalinn,
þegar kveða á upp líflátsdóma1,
enda var það svo um daginn, að
múgurinn var hljóður þegar það
var kveðið upp, að Radek og 3
aðrir skyldu halda lífi. Svo erú
aðrir, sem una ekki ofsóknum Stal-
ins gegn hinum gömlu kommún-
istum og það eru þessir menn,
sem talið er að ali nú á óánægju
með stjórn Stalins.
Fyrir nokkurum dögum birtist
fregn í þýska blaðinu Der Angriff
um, að næturvörður, Shapiro, að
nafni, hefði handtekið tvo raf-
virkja, sem hefðu verið að koma
sprengjum fyrir í herhergi við
hliðina á skrifstofu Stalins. Það
fylgdi með að Shapiro hefði ver-
ið sæmdur æðsta heiðursmerki
Rússa, rauðu stjörnunni.
Sama daga og fréttin í Der An- •
griff birtist, var það tilkynt í
Moskva, að maður að nafni B. F.
Piro hefði verið sæmdur rauðu
stjörnunni í viðurkenningarskyni
íyrir sérstaklega mikilsvert starf,
sem kann ihefði unnið „í baráttunni
við gagnbyltingarstarfsemina". —
Nánar var ekkert tekið fram um
verkið.
Þessar tvær fréttir frá Berlín
og Moskva hafa vakið athygli, og
er ekki fjarri lagi að þarna sé um
atburð að ræða, sem fáar sagnir
Malaga-búar fagna komu Francos,
íbúarnir ganga í fylkingu um göturnar.
Raudi herinli hafði tekid þúsundir manna af Aifi
EINKASKEYTI TIL V'ÍSIS.
London, í morgun.
TTppreístarmenn hafa nú algerlega náð Malaga á sitt
^ vald og er það viðurkent í opinberri tilkynningu
frá stjórninni í Valencia.
Fall borgarinnar er fyrsti stórsigurinn, sem uppreist-
armenn hafa unnið um all-langt skeið og er uppgjöf
Malaga mikill hnekkir stjórnarsinnum. Árásin á borg-
ina var vel undirbúin. Uppreistarmenn sóttu að borg-
inni á landi frá þremur stöðum aðallega, en herskip
uppreistarmanna aðstoðuðu einnig og sigldu þau inn á
Malagahöfn um það bil og borgin var að falla í hendur
uppreistarmanna. Bardagar urðu allmiklir í úthverfum
borgarinnar og við borgarhliðin og urðu þar einkum
skemdir á húsum og öðrum mannvirkjum, en einnig
eyðilögðust margar byggingar við aðalgöturnar.
Þegar séð varð hvað verða vildi í Malaga og stjórnar-
sinnar mistu þar stjórn á öllu, hófust rán og gripdeild-
ir víða í bænum. Fólkið, sem hafði svelt heilu og hálfu
hungri lengi, æddi inn í búðir og önnur hús og tók það,
sem það gat í náð. Hundruðum saman höf ðu menn leit-
að hælis í dómkirkjunni sem gnæfir hátt yfir önnur hús
borgarinnar. Kirkjan var nálega eyðilögð í skothríðinni
á borgina.
Það er giskað á, samkvæmt upplýsingum frá upplýs-
ingastöð hers uppreistarmanna, að 4000—5000 manns
hafi verið teknir af lífi í Malaga undangengið missiri.
Seinustu aftökurnar fóru fram s. 1. laugardag, en eigi
er kunnugt hversu margir voru þá teknir af lífi.
Fjölda margir pólitískir fangar voru látnir lausir.
Höfðu flestir þeirra verið handteknir fyrir grun um
undirróður gegn stjórninni. A. m. k. 200 pólitískir fang-
ar voru látnir lausir í gær og tóku þeir þátt í -f a^naðar-
látum íbúanna við komu hersveita þeirra. Gengu íbú-
arnir í fylkingum um göturnar. Þegar fyrstu herdeild-
irnar frá Marabella komu inn í borgina æddi fólkið út á
göturnar, þar sem herdeildirnar fóru um, hvetjandi,
syngjandi. Sumt af því kysti flagg uppreistarmanna.
Marg-ir úr liði stjórnarinnar
komust undan á flótta, þeir
sem lögðu á flótta landleið-
is í tæka tíð, en þeir sem, ætl-
uðu að komast á brott sjóleiðis,
urðu að hverfa aftur til borgar-
innar, því að herskip uppreistar-
manna voru þá komin inn á
höfnina. Gáfust stjórnarsinnar
upp pg voru handteknir af upp-
reistarmönnum.
Þrír dómstólar hafa verið
settir á stofn til þess að rann-
saka aftökurnar undanfarna
mánuði. Dómaramir verða 33
talsins.
Matarskortur var mikill í
borginni er uppreistarmenn
komu. Brauðmatur hafði enginn
verið í borginni um tíma, uns
uppreistarmenn fluttu þangað
matarbirgðir.
1 útvarpsfregnum frá Sala-
manca í dag er tilkynt, að alt
hafi verið í uppnámi, er upp-
reistarmenn tóku borgina, en
við komu hersveita þeirra hafi
fólkið verið gripið nærri ó-
stjómlegum fögnuði.
(United Press).
fari um, en hafi þó raunverulega
átt sér stað innan múranna hjá
eí nvaldsherranum.
Ef til vill eru mikil tíðindi í
nánd á Rússlandi. Surnir spá því
aLð stjórnin muni innan skamms
þurfa að grípa til þess að verja
sig. En herinn, best klæddu og
best fæddu mennirnir í Rússlandi,
stendur sennilega með Stalin gegn
óánægju flokksbræöra hans.
S j álf stæðismenn,
útbreiðið yðar eigin blöð.
Deilan við General
Motors dútkljáð.
Yfirljsing forstjðra
YerksmiSjannar.
ÉINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morgu^i.
Fregn frá Detroit í morgun
hermir, að General Motors hafi
neitað að fallast á nokkurt sam-
komulag þess efnis, að viður-
kendur yrði réttur verkamann-
anna til þess að vera í félögum
í verkalýðssamböndum. Hins-
vegar væri félagið fúst til sam-
komulagsumleitana á öðrum
grundvelli, ef telja mætti, að
nokkurs árangurs væri að
vænta. (United Press).
Aflasölur.
Geir seldi 1492 vættir af ísfiski
í gær fyrir 958 stpd. — Gyllir
seldi á sama staö 1819 vættir fyrir
875 stpd.
«
Farþegar á Goðafossi
til útlanda: Dr. Helgi Tómas-
son, Páll ísólfsson og frú, Krist-
ján Ó. Skagfjörö, Kristján Bergs-
son, Þorsteinn Hreggviösson,
Magnús Magnússon og nokkrir
útlendingar.
Tvö sönglög.
Nýlega eru komin út tvö söng-
lQg eftir _ Sigvalda Kaldalóns við
texta eftir DavíiS Stefánsson frá
Fagraskógi.
Næturlæknir
er í nótt Axel Blöndal, D-götu
1. Sími 3951. Næturvörður í
Reykjavíkur apóteki og lyfjabúö-
Hann kemup fram á svalirnar á að-
seturstað sínum og er hyltur
af borgarbúum.
/ v :• n V P' -
EINKASIŒYTI TIL VÍSIS.
Fögnuður lýðsins í Malaga náði hámarki
er Franco kom fram á svalirnar á húsi því,
sem foringjaráð uppreistarmanna tók sér
aðsetur í. Svaraði hann fagnaðarkveðjuro
mannf jöldans með því að heilsa að sið fas-
ista og konungssinna. Franco futti ræðu
og sagði, að sigurinn væri að þakka ágætri
samvinnu fasista og konungssinna til þess
að ná því marki, að koma á varanlegum
friði, svo að unnið yrði að framförum og
velmegun í landinu, í þjóðlegum, spænsk-
um anda, en það mundi ekki takast, fyrr en
kommúnisminn væri algerlega bældur
niður. Franco yfirhershöfðingi kallaði
til mannfjöldans að heilsa að sið fasista og þar næst að sið
Carlista. Var það gert af miklum fögnuði. Talið er af mörgum,
að Franco stefni nú að því, að sameina fasista og Carlista í einn
öflugan þjóðernisflokk. — (United Press.).
Ný kenning um Deildar-
tunguveikina.
Franco.
Álit Sigurðar E.
Hlíðar dýra-
læknis.
Sigurður E. Hlíðar dýralækn-
ir á Akureyri hefir nýlega ritað
grein í blaðið íslending um
Deildartunguveikina.
Telur dýralæknirinn að veik-
in sé ekki nýr sjúkdómur í
fénaði hér, heldur sé þetta að
eins gamalt umgangs-lungna-
drep á háu stigi.
Farast honum m. a. svo orð:
„Áður en eg náði í upplýsing-
ar próf. Dungals um sýki þessa,
hafði eg að visu fengið ýmsar
óljósar upplýsingar um liana,
en sem varla var treystandi að
hyggja dóm á, er gæti staðið.
Samt sem áður þóttist eg geta
ráðið af þeim, að þessi Deildar-
tunguveiki væri undarlega lík í
öílum aðaldnáttum lungnadrep-
inu, sem eg hefi átt í höggi við
i ótal myndum um fjölmörg ár.
En nú fer málið að skýrast að
mun og eg sannfærist betur og
betur um það, að Deildartungu-
veikin er lungnadrep.
Lungnadrep hefir á síðasta
aldarf jórðungi stungið sér niður
hér og þar um alt land, meira
og minna, en einnig geisað sem
farsótt, eða með því sniði í
nokkurum héruðum norðan-
lands, fyrir sunnan og austan-<
lands.Nú mun liún geisavíða um
Suður-, Vestur- og Norðurland.
Hefi eg haft nóg tækifæri til
þess að sjá hana, skoða og fylgja
gangi hennar í ýmsum mynd-
um um bygðir Eyjafjarðar. —
— Eg er sannfærður um að
sýkla þá sem sýkinni valda
megi oftast finna í þörmum og
öndunarfærum saúðfjárins, þar
lifa þeir sem svo margir aðrir
gerlar óbrotnu sníkjulifi, þar
til þeir koma fram og geta sýnt
sýkingarmátt sinn og eru því
orðnir sýklar, en til þess þurfa
sauðkindurnar að verða fyrir
einhverri veiklun, t. d. eftir hað-
anir, hrakviðri, slæmum liúsa-
kynnum o. s. frv. Hefi eg ótal
dæmi þessu til sönnunar.“
Frá skákþlngi ísieadinga
á Aknreyri.
Akureyri 7. febr. FÚ,
í sjöttu umferð skákþings ís-
lendinga á Akureyri urðu úrslit
þau í fyrsta flokki, að Engels
vann Júhus, Kristján Guðhjart,
Snæbjöm Unnstein og Guð-
mundur vann Jón. í öðrum
flokki vann Guðmundur Mar-
geir, Friðjón Steinþór, Amljót-
ur Jóhann og Ólafur Adolf. 1
sjöundu og síðustu umferð urðu
þau úrslit í fyrsta flokki, að
Engels vann Guðmund, Guð-
hjartur Snæbjörn, Júlíus Iírist-
ján og Unnsteinn vann Jón. I
öðrum flokki vanh Arnljótur
Margeir, Jóhann Adolf, Guð-
mundur Steinþór og Ólafur
Friðjón. Úrslit biðskáka urðu
þau, að Guðmundur og Kristján
gerðu jafntefli, og Júlíus vann
Jón og Guðmund, og Jón vaim
Snæbjörn.
1 fyrsta flokk vann Júlíus
Rogason 4% skák af 6, Unn-
steinn Stefánsson og Guðbjart-
ur Vigfússon 4 skákir, Kristján
Theodórsson 3%, Guðmundur
Guðlaugsson 2]/2, Snæbjörn Sig-
urðsson 1% og Jón Ingimarsson
1. Ludvig Engels tefldi með 1.
flolíki og vann 6 skákir af 7, en
töfl Engels eru ekki talin til úr-
slita í floknum. I öðrum flokki
unnu Guðmundur Eiðsson, Arn-
ljótur Ólafsson og Jóhann
Snorrason 6 skákir hver af 7
tefldum, Ólafur Einarsson 3%,
Margeir Steingrímsson 2%, Ad-
olf Ingimarsson og Friðjón Ax-
fjörð iy2 hvor og Steinþór
Kristjánsson eina.