Vísir - 05.04.1937, Blaðsíða 2

VlSIR
VtSIR
DAGBLAÐ
Otgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstj.: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa I ^usturstræti 12.
og afgr. |
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 kr. á mánuði. •
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Erfiðleikar.
Stórnarflokkunum er aö
sjálfsögðu talsvert mikill vandi
á höndum, er þeir nú eiga að
fara að gera grein fyrir því,
frammi fyrir kjósendum sin-
um, hver nauður hafi rekið þá
til að slíta samvinnunni um
stjórn landsins og sleppa um
leið sameiginlegum yfirráðum
yfir „kjötkötlum ríkisins“
Það hefir atvikast svo, að það
hlýtur að verða lilutverk sósíal-
ista, að ráða fram úr þeim
vanda, hverju eigi að gefa sök
á þessu. Og það er sýnt, að þeir
munu vera sér þess fyllilega
meðvitandi, hve mikil ábyrgð er
lögð þeim á herðar með því, og
að þeim muni þykja ,.fátt of
vandlega hugað“ í því sam-
bandi, og miklu varða að vera
sem seinþreyttastir til vand-
ræðanna og þó „sem vitrastir“.
í Alþýðublaðinu á laugardag-
inn er því lýst mjög átakan-
lega, live margvíslega og lirak-
lega framsóknarflokkurinn hafi
afbrotið við alþýðuflokkinn, og
þó kemst blaðið að þeirri niður-
stöðu, að enginn „formleg
ástæða liggi enn sem komið er
fyrir til þess að samvinna
stjórnarflokkanna sé úr sög-
unni“. En með „samvinnu sinni
við íhaldið í Kveldúlfsmálinu,
neitun sinni um að vinna með
alþýðuflokknum að lausn hinna
mest aðkallandi nauðsynja-
mála sjávarútvegsins, ákvörð-
un sinni um að fella bráða-
birgðalög stjórnarinnar um
stjórn sildarverksmiðja ríkis-
ins, sem feli í sér beina van-
traustsyfirlýsingu á atvinnu-
málaráðherra, og nú síðast
frumvörpunum um vinnulög-
gjöf,“ segir blaðið hinsvegar, að
framsóknarflokkurinn hafi i
raun og veru „svift þeim grund-
velli undan samvinnu núver-
andi stjórnarflokka, sem kjós-
endur landsins lögðu við kosn-
ingarnar 1934“.
Eftir orðalagi og anda þess-
arar lýsingar blaðsins á mis-
gerðum framsóknarflokksins,
mætti ætla að það teldi að „það
hálfa væri nóg“, til þess að of-
bjóða langlundargeði alþýðu-
flokksins. Til þess virðist jafn-
vel að átt hefði að nægja hin
„beina vantraustsyfirlýsing“ á
atvinnumálaréðherra, fulltrúa
sósíalista í ríkisstjórninni, sem
blaðið segir að framsóknar-
flokkurinn hafi tekið ákvörðun
um að koma fram. En þrátt fyr-
ir það kemst blaðið að þeirri
niðurstöðu, að „enn sem komið
er“ sé engin ástæða til þess að
slíta samvinnu stjórnarflokk-
anna! ,
Það hafði nú verið búist við
því, að frumvörp framsóknar-
flokksins til vinnulöggjafar
mundu eiga að verða sá ásteyt-
ingarsleinn er nota ætti sem
„formlega ástæðu“ til að slíta
samvinnu stjórnarflokkanna.
Og það er enginn vafi á því, að
það er beinlínis gert sósíalistuni
til þægðar, að bera þessi frum-
vörp fram nú. Sósíalistum er
ljóst, að „Kveldúlfsmáfið“ verð-
ur þeim ekki til annars en
skaða og skammar í kosninga-
baráltunni Sjálfir munu jjeir
mjög vantrúaðir á það undir
niðri, að verkalýðurinn láti sér
skiljast það, að allslierjargjald-
þrot útgerðarinnar geti orðið
honum til bjargar. Þess vegna
er nú gripið til vinnulöggjafar-
innar, sem síðasta haldreipis í
kosningabaráttu þeirri, sem
framundan er. Þessi kák-frum-
vörp framsóknarflokksins eru
þannig borin fram að eins í því
skyni að gera vinnulöggjöfina
að deilumáli í kosningunum
fyrst og fremst í þeirri von, að
hún verði til þess að sameina
sósíalista og kommúnista.
Hinsvegar varð þó að gæta þess,
að framsóknarflokkurinn hefir
skuldbundið sig til þess að koma
fram vinnulöggjöf, en af því að
samvinna er náðin milli stjórn-
arflokkanna efiir kosningar, ef
þeir þá verða í meiri hluta,
verður hann að haga þeirri lög-
gjöf þannig, að sósíalistar geti
fallist á hana, og með hliðsjón
af því liafa frumvörpin, sem
lögð hafa verið fyrir þingið, ver-
ið samin. Þau eru því ekki sem
best fallin til þess að verða nú
að svo miklu ágreiningsefni
milli stjórnarflokkanna, að þeir
verði að slíta samvinnunni út af
þeim. Það gæti valdið óþægileg-
um vafningum siðar.
En þó að alt virðist þannig
í óvissu um það „enn sem kom-
ið er“, eins og Alþýðulaðið
kemst að orði, hvað hin „form-
lega ástæða“ til samvinnuslit-
anan verður látin heita, þá er
þess að vænta, að fram úr þeim
vanda verði ráðið áður en drált-
ur á því verður að verulegum
baga.
ERLEND VlÐSJÁ.
Ráðherra-
laun.
Þa8 hefir jafnan veriíS svo í
Englandi, að ráSherrar hafa haft
mjög lítil laun og svo lítil, að
allir hafa þeir þurft að leggja með
sér stórfé. Þa'S hefir því ekki veriS
nema á efnaðra manna færi, að
setjast í síkar stöSur eSa yfirleitt
aS fást viS stjórnmál og takast á
hendur ýmsar cpinberar stöSur,
vegna launakjaranna. Nú vill í-
haldsstjórnin enska ráSa nokkra
bót á þessu og rökstySur launa-
hækkanir sínar meS því, aS em-
bættin séu altaf aS verSa fjárfrek-
ari og ekki hægt aS ætlast til aS
menn geti staSiS undir þeim út-
gjöldum af eigir. ramleik.
Laun forsætisráSherrans eiga
að hækka um 5000 sterlingspund
á ári, úr 5000 og upp í 10.000 stpd.
ASrir ráSherrar fá 5000 stpd. á ári
en höfSu áSur 2000. Eitt nýmæli
er í þessum lögum, sem athygli
hefir vakiS og þaS er aS í hinum
nýju lögum íhaldsstjórnar er for-
manni stjórnaranastæSinga á þingi
ætluS 2000 stpd. laun á ári. Nú-
verandi formaSur stjórnarandstöS-
unnar er Mr. Clement Richard
Attlee úr flokki jafnaSarmanna.
Þetta nýmæli er rökstutt meö því,
aS gagnrýni á ríkjandi stjórn sé
svo nauSsynlegur þáttur í þing-
ræSiskerfinu, að þaS beri aS launa
þá, sem þar standa í fararbroddi.
Ensku blöSin telja launahækkan-
irnar allar mjög.eSlilegar 0g sjálf-
V
■0
Margip bæir í riistum
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í inorgun.
Þegar Mijaja hershöfðingi
stjórnarhersins hóf hina miklu
skyndiárás á dögunum með
flugliði og skriðdrekum, til þess
að stemma stigu fyrir framrás
uppreistarmanna, sem sóttu
fram, með ítalskar hersveitir í
íararbroddi, var því spáð af
mörgum, að þetta yrði endur-
tekið, því að þarna kom greini-
lega í ljós hvernig hægt var að
gera her er fram sækir, erfið-
ast fyrir, enda hefir sigurinn á
Guadalajaravígstöðvunum, er
herdeildir ítala tvístruðust,
vafalaust haft þrennskonar á-
hrif. I fyrsta lagi var framsókn
uppreistarmanna til Madrid á
þessum vígstöðvum stöðvuð, liði
uppreistarmanna tvístrað og
birgðir eyðilagðar, í öðru lagi
hresti sigurinn mjög við stjórn-
arherinn og verður eigi of lítið
úr því gert, er trúin á að sigur
vinnist glæðist, og í þriðja la,gi
tékk Mijaja og menn hans
þarna reynslu fyrir því hvernig
hægt væri að gera mestan usla
í liði óvinanna, þ. e. að tvístra
liði þeirra og eyðileggja birgða-
stöðvar þeirra,' áður en þeir fá
tíma til undirbúnings sókninni.
Nú, eftir ósigurinn á Guadala-
jaravígstöðvunum nýlega, og
eftir að framsókn stjórnarhers-
ins er veitti þeim eftirför stöðv-
aðist, var það kunnugt, að upp-
reistarmenn voru að. undirbúa
sókn á nýjan leik.
Til þess að koma í veg fyrir,
sð ný sókn hepnaðist, lék Mij-
aja svipaðan leik og á dögunum.
Hann lét í gær flugvélar í tuga-
tali fljúga yfir allar helstu bæki-
stöðvar uppreistarmanna, þar
sem liðsafnaður fer fram, og
varð feiknalegt tjón af loftárás-
inni. Eins og á dögunum fóru
hinar miklu árásarflugvélar
fyrir, en á eftir þeim komu
hraðfleygari flugvélar, til þess
að verja árásarflugvélarnar fyr-
ir þeim flugvélum, sem upp-
reistarmenn sendu í loft upp til
þess að ráðast á árásarflugvél-
arnar.
Loftárásirnar voru gerðar á
Guadalajara-víjgstöðvunum og
Cordoba-vígstöðvunum. Varpað,
var niður tugum smálesta af
sprengikúlum, en úr minni flug-
vélum var haldið víða uppi vél-
byssuskothríð á bækistöðvar
uppreistarmanna, stundum til
þess að koma í veg fyrir, að, þeir
gæti hafist handa um að ná til
flugvéla sinna.
Mest tjón er talið að hafi orð-
ið af loftárásunum á Talavera
De la Reina í Toledohéraði, Av-
sagðar. Daily Express birtir lista
yfir há laun hjá mönnum, sem
starfa fyrir hið opinbera og svo
leikurum við leikhús og kvik-
myndir. ForsætisráSherra Bret-
lands fær 10.000 stpd. á ári en
Gracie Fields kvikmyndaleikkona
100.000 stpd. á ári. Samgöngu-
málastjóri Lundúna fær um 50.000
stpd. á ári og eru þaS hæstu op-
iuberu laun. Kvikmyndaleikkonan
Mae West fær þó um helmingí
meiri laun, eSa 96.000 stpd. Þann-
ig heldur listinn áfram. TrúSar og
leikarar hafa um helmingi hærri
laun en þeir sem starfa fyrir hið
opinbera og bera alla þá ábyrgð,
sem slíkum störfum fylgir.
ila við Adajafljót í samnefndu
héraði, á Somo Sierra svæðinu
o. s. frv.
í sumum borgunum stendur
víða ekki steinn yfir steini. Um
manntjón er ekki vitað. Ein af
bor(gunum, sem gerð var loftá-
rás á, er algerlega í rústum. —
(United Press).
Flugvélar sem fljúga
beint yflr Atlantshaf.
EINKASKEYTI TIL VÍSÍS.
London í morgun.
Frá Wasliington er símað, að
Glenn Martin félagið í Balti-
more liafi tilkynt, að það ætli
að smíða 40 farþegaflugvélar tií
flugferða yfir Atlantsliaf. Flug-
vélarnar eiga að geta flogið 5000
mílur enskar án þess að bæta
við sig eldneytisforða og farið
með 175 enskra mílna liraða á
klukkustund. Talið er, að þær
muni geta flogið austur yfir At •
lantshaf á 18 klst. og vestur yfir
á 21 að jafnaði. (United Press).
Tveir menn
drukna í
Þorláksli öf n.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
Eyrarbakki 1 gær.
Það slys vildi til í Þorláks-
höfn í dag að tveir menn sem
voru á smábát druknuðu. Bát-
urinn var 40 til 50 faðma frá
landi. Annar mannanna, sem
var syndur, komst nærri því í
land, en druknað áður en hann
náði landi. Hann fanst nærri
strax, en var örendur, en hinn
er ófundinn 'enn. Læknir var
sóttur í skyndi, en fékk ekkert
að gert. Mennirnir voru Harald-
ur Hafsteinn Jónsson og Pálmi
Þorbjörnsson, báðir 17 ára
gamlir, frá Hafnarfirði.
Kristján.
Veðrið í morgun.
Horfur: Suðvesturland: Austanátt.
Allhvast undir Eyjafjöllum. Dálít-
il rigning. Faxaflói: Austan kaldi.
Úrkomulaust að mestu.Breiðafjörð-
ur, Vestfirðir, Norðurland, norð-
austurland : Hægviðri. Víðast létt-
skýjað. Austfirðir: Hægviðri. Sum-
staðar dálítil rigning eða þoka. Suð-
austurland: Suðaustan kaldi. Dálít-
il rigning.
Lausn frá embætti.
Ari Arnalds, sýslumaður í Norð-
urmúlasýslu og bæjarfógeti á Seyð-
isfirði, hefir sótt um lausn frá em-
bætti, sakir langvarandi heilsuleysis.
Ari er nú nær 65 ára að aldri og
hefir gegnt sýslumanns- og bæjar-
fógetaembættum í 23 ár, og jafnan
verið í flokki hinna reglusömustu
og grandvörustu embættismanna.
M. A.-kvartettinn
söng í gær í Keflavík, við mikla
aðsókn og góðar viðtökur.
Næturlæknir
er í nótt Jón Norland, Banka-
stræti xi.
Frakkneski sendikennarinn,
M. Naert flytur í kvöld kl. 8
fyrirlestur í háskólanum um Th. de
Banville, L. Ménard, L. Dierx og
Sully Prudhomme.
Glímufélagið Ármann
heldur fund annað kvöld (þriðju-
dag) kl. 9 síðd. í Baðstofu Iðnað-
armanna.
Fjörutíu ára afmæli Hins
íslenska prentarafélags.
I gær, þann 4. apríl, átti Hið íslenska prentarafélag
f jörutíu ára afmæli. Var afmælisins mins með veglegu
samsæti að Hótel Borg í fyrrakveld. f tilefni af afmæl-
inu voru 5 aí stoínendunum, sem allir eru búsettir hér
i bænum, k jörnir heiðursfélagar, þei.r Friðfinnur Guð-
.jónsson, Jón Arnason, Aðalb.jörn Stefánsson, Guðjón
Einarsson og Einar Kr. Auðunsson, og tveir, sem nú
eru búsettir í Kaupmannahöfn o" hafa starfað þar að
prentiðn um mörg ár, þeir Stefán Magnússon og Davíð
Heilmann. Þá hefir félagið gefið út myndarlega bók,
sem inniheldur yfirlit yfir sögu félagsins frá stofnun
þess.
Hið íslenska prentarafélag var
stofnað 4. apríl 1897 og voru
stofnendurnir tólf, þeir ASalbjörn
Stefánsson, Benedikt Pálsson,
Bergþór Bergþórsson, Davíð Heil-
mann, Einar Kr. Auðunsson, Frið-
finnur Guðjónsson, Guðjón Ein-
arsson, Hafliöi Bjarnason, Jón
Árnason, Stefán Magnússon,
Þórður Sigurðsson og Þorvarður
Þorvarðsson.
Prentarastéttin íslenska hefir
alla tið átt ágætum mönnum á að
skipa, sem hafa látið mjög til sín
taka, ekki aðeins til þess að vinna
að hagsmunum og velgengni stétt-
arinnar, heldur og á öðrurn svið-
um, og urðu sumir þeirra þjóð-
kunnir menn, forvígis- og fram-
faramenn á hinum ýmsu sviðum
þjóðlífsins. Og gengi sitt frá upp
hafi á félagið vafalaust það mest
því að þakka, að það hefir ávalt
átt framsýnum og félagslyndum
mönnum á að slcipa, mönnum, sem
skildu til hlítar, að með því að
vinna saman yrði settu marki náð.
Prentararnir skipulögðu félag sitt
vel og hafa staðið vel sarnan í bar-
áttunni fyrir bættum kjörum, enda
er félagið fyrir löngu orðið eitr
hið best skipulagða 0g öflugasta
stéttarfélag landsins. Ahersla hefir
ávalt verið lögð á það, að bæta
skilyrðin til aukinnar mentunar,
svo að með vaxandi kröfum yrði
prentarar ávalt færir um að standa
vel í sinni stöðu, sem þeir að allra
dómi hafa ávalt gert.
Það, sem vert er að halda á
loft, frekar öllu öðru, þegar um
þetta er rætt, er þó ef til vill það,
hversu prentararnir hafa lagt mik-
ið að sér, til þess að bæta kjör
sín. Innan félagsins eru nokkurir
sjóðir, sem prer.tararnir greiða í
„Systirin frá Prag“
hefir nú veriÖ leikin þrisvar við
ágæta aÖsókn og teki'Ö með miklum
fögnu'Öi af áheyrendum. Óperan
verður sýnd aðeins örfá skifti, hér
eftir með venjulegu leikhúsverði.
Næst verður leikið annað kveld.
Skipafregnir.
Gullfoss kom til Leith siðdegis
i gær. Goðafoss er á leið til Vest-
mannaeyja. Dettifoss fór í fyrra-
kvöld áleiðis til útlanda. Brúarfoss
var á Akureyri í morgun. Lagar-
foss er í Kaupmannahöfn. Selfoss
er á leið til Antwerpen frá Oslo.
Esja kom úr strandferð í gær, og
Laxfoss úr Breiðafjarðarför. La
Atlantique, frakkneskur botnvörp-
ungur, kom í gær. Færeysk skonn-
orta kom í gær með menn veika
af lungnabólgu.
Náitúrufræðisfélagið
hefir samkomu mánud. 5. þ. m.
kl. 8)4 e. h. i náttúrusögubekk
Mentaskólans.
i Flestir bátar
) reru í Keflavík í gær, en komu
aftur með lítinn afla. Afli er yfir-
, leitt tregur, en Færeyskur kútter
j kom í gær og tók vatn, og hafði
hann meðferðis 10 smál. fiskjar.
. útvarpið í kveld.
j Kl. 19.10 Veðurfregnir. 19.20
Hljómplötur: Létt lög. 19.30 Þing-
fréttir. 20.00 Fréttir. 20.30 Erindi:
Efnisheimurinn, VIII. (Steinþór
Sigurðsson magister). 20.55 Ein-
I söngur (Einar Markan). 21.20 Um
daginn og veginn. 21.35 Útvarps-
hljómsveitin leikur alþýðulög. 22.00
Hljómplötur: Kvartett í G-dúr, Op.
161, eftij. Schubert (til kl. 22.30).
hluta af launurn sínum vikulega,
og rnunu þessar greiöslur nema
liðlega hálfu ööru hundraði króna
árlega.
Sjóðir þessir eru ellistyrktar-
sjóður, atvinnuleysis- og verkfalls-
sjóður, húsbyggingasjóður, dag-
peninga- og útfararsjóður og fé-
lagssjóður. Voru eignir allra sjóð-
anna um siöastli'Öin áramót kr*
161.3zj2.99. Á undanförnum 40 ár-
um hafa greiðslur úr sjóðmium til
félagsmanna numiS um 230.000 kr.
Prentarar hafa heiðurinn af
því, að hafa stofnað fyrsta sjúkra-
samlag landsins, Sjiikrasatnlag
prentara, 0g var þaS ÞorvarSur
heit. ÞorvarSsson prentsmiSju-
stjóri, sern skömrnu eftir aS félag-
iS hóf starfsemi sína, hóf máls á
nauSsyn stofnunar slíks samlags.
Voru undirtektir góöar og var
samlagiö stofnaS 18. ágúst sama
ár (1897) og hefir félagsmönnum
orSiö ómetanlegt gagn að því.
SamlagiS starfaSi til s.l. áramóta,
er nýju sjúkratryggingariögin
komu til framlcvæmda, en á nú aS
starfa áfram sem dagpeninga- og
útfarastyrktarsjóöur og greiSa all-
ir prentarar í félaginu, sem bú-
settir eru í Reykjavík, 55 aura á'
viku í sjóöinn, en hann greiSir
meSlimum sínurn 5 kr. á dag þar
til þeir njóta dagpeninga frá
Sjúkrasamlagi Reykjavíkur. 500
kr. útfararstyrk greiöir sjóSurinn
vegna fráfalls félaga síns.
Margt fleira úr sögu félagsins
væri vert aS minna á, þótt rúm
leyfi eigi hér, og verður aS vísast
til hins myndaxdega afmælisblaSs,
„Prentarans", sem félagiö gaf út
í tilefni af afmæli sínu.
Núverandi stjórn félagsins skipa
þeir Magnús H. Jónsson, formaS-
ur, GuSm. Halldórsson, ritari, Jó-
hannes Jóhannesson, gjaldkeri, og
meðstjórnendur Jón H. GuSinunds-
son og Samúel Jóhannsson.
Um þaS þarf eigi aS fjölyröa,
hversu mikilvægt þaS er, aS störf
prentara sé vel af hendi leyst og
eigi síSur, aS samvinnan þeirra
milli og allra, sem viö prentsmiðj-
urnar skifta, sé hin besta. En um
hvorttveggja þetta má óhikaS
segja, aS meS ágætum sé. Og þaö
munu þeir menn, sem mest hafa
saman viö prentara aö sælda í
þessum efnum, bókaútgefendur,
rithöfundar og blaSamenn, fúslega
viðurkenna, aS þeir hafi ekki nema
gott eitt af prenturum aS segja.
Þykir byrjendum í þeirn greinum,
sem aS framan voru nefndar, oft
gott ráS aS sækja til hinna reynd-
ari manna prentarastéttarinnar, og
er eg, sem þessar línur rita þess
minnugur, aS er mín samvinna
viS prentara hófst fyrir liölega
tveimur tugum ára, þótti mér gott
ráð að sækja til ýmissa góðra rnanna
í Gutenberg, ÞorvarSs heitins
prentsmiðjustjóra, sem nú er lát-
inn, Hallbjarnar Halldórssonar,
Einars Hennannssonar o. f 1., en
mörg undangengin ár hefi eg að
staðaldri unniS meS prenturum,
enda eru blaSamennirnir og prent-
ararnir í rauninni starfsfélagar.
Vil eg á þessum degi þakka þess-
um samstarfsmönnum mínum fyrr
og síSar góSa samvinnu og óska
félagi þeirra allra heilla í framtíð-
inni.
4. apríl.
A. Th.