Vísir - 15.04.1937, Blaðsíða 3

Hættan sem framundan er.
-o-
Erlendis er nú varað við að liafa
viðskifti við Islendinga.
TV^ ú fer það að koma fram, sem margir hafa spáð,
“*■ að ekki mundi líða á löngu þar til þverra tæki
lánstraust landsmanna í útlöndum.
Undanfarna mánuði hafa erlendir víxlar verið
afsagðir i stórum stíl, á innfiytjendur, vegna þess að
bankarnir hafa ekki getað séð fyrir gjaldeyri. Víxlar
þessir hafa síðan verið endursendir hinum erlendu
firmum sem vörurnar hafa sent hingað.
Alt síðastliðið ár hefir gjald-
eýrisnefnd uthlutað mönnum
iiinflutningsleyfum á ýmsuni
vörum er innflýtjeridur áttu að
káupa með gjaldfresti og nota
til þess lánstráust sitt. Mikið af
þeim gjaldéyrisleyfurri, sem
gefin hafa verið út í sámbandi
við þenna innflutning hafa inn-
flytjendum verið gersamlega
önýt sökum þess að bankamir
hafa eldci látið gjaldeyrinn út á
leyfin. Við þetia hafa skapast
skuldir í útlöttdum i ýittsum
vörrigreinum. Mun þvi engan
ixridra þótt erlendir séljendur,
sém þaniiig liafa fengið fé sitt
bundið hér, liíi tortrygriisaugum
lil viðskifta liér, erida er nú svo
komið, að fjöldi erlendra firma,
*ein versláð háfa Kér árum
•ainan, neita riú að afgreiða
Tömpantanir héðan nema greitt
áé fyrirfrám, í eriendutn banka.
Síðustu vikumar hafa mörg
firmu hér í bæ féngið bréf frá
vfðskiftavinum sínum á Bret-
landi þess efnís, að útflytjend-
um sé af yfirvöldum þar i landí
réðlagt að fara mjög varlega i
viðskiftum við Isíendinga vegna
gjaldeýrisástandsins. Ljóst er að
Jiegár svona er komið er alvar-
leg hætta á ferðum.
Ráðstöfun gjaldeyrisins hér á
landi á þann hátt, sem verið hef-
ir, getur ekki gerigið til íengd-
ár. Páð er fýrirsjáanlégt, að öll
innfiutningsverslún larids-
manna önnur en innflutningur
kaupfélaganna, sem ráða yfir
gjaldeyrinum,hlýturað stöðvast
i náinni framtíð. Það ástand
sem nú er, er orðið svo alvar-
legt að það getur varla gengið
nema nokkra mánuði enn.
Blaðið hefir það fyrir satt að
smávixlar á ríkisfyrirtæki hér
liafi verið afsagðir og endur-
sendir. Slíkt gefur auðvitað til
kynna að íslenská ríkið sé kóm-
ið í þrot þegár þau fyrirtæki,
sem ríkið rekur lenda í Vanskil-
tira ferleiidis riieð litlat fjárhæð-
ir. Sagt er að tóbakseinkásaía
ríkisins eigi jafnvel erfitt með
að fá nauðsynlegar tóbaksvömr
yegna þess að hún hefir ekki
fengið yfirfærslu á úttekt sinni
í útlöndum um langan tíma.
Eiris og kunnugt er hefir inn-
flutningsverslunin verið rekin
undarifarið á vörulánum erlend-
ik, efa vegna hinna riiiklu óg tiðu
vanskila, sem itinflytjeridur
hafa lent í vegna gjaldeýris-
vöntunar, er það nú álit þeirra
sem best þekkja til, að mjög
bráðlega muni ékki verða hægt
að flytja irin ýmsa vömflokka
nema gegn fyrirframgreiðslu.
Má þar til nefna vömr, svo sém
byggingarvörur, matvörur og
útgerðarvörúr. Mun öllum véra
ljóst hvílík váúdræði Slíkt get-
úr haft i för með sér, ef er-
lendir sfeljendur beimtá, eins og
riú stándá sákir, að riaúðsýnja-
vorur hingað til lands verði
gréiddái• i útiöndum Um léið óg
þær eru settar í skip.
Eri þetta er árangurinri af
Þáð gætir meiri óróleika á
öllum sviðum í Rússlandi nú en
nokkuru sinni áður á síðari ár-
um.
Hver éinasti eiribættismáður
ráðstjórnarinnar ér úridir eftir-
liti, óg pöliíisk lögrégla rárin-
sakar allar atliafnir þeirra.
Mörg hundruð manna hafa
þegárl,lént í máíafíækjuiri, og
Hvér Sem héfir timgéngist þ'á,
hfýérsu litið sem það var, er tal-
inn grúnsarrílégúr af lögregl-
tíririi.'
Það ér gnöít 'saririáhá fyrir
þýi, áð Staliri og hélsfti fýlgí-í
fiskár hans hafi orðið mjög
felmtraðir er upp komst um
„samsærið“. Forsprakkar þess
voru meðal helstu manna ríkis-
ins og gátu aðstöðu sinnar
vegna verið mjög hættulegir.
Övilhallir menn eru ósammáía
tím þáð, Iiveí-sti míkil brögð
hafi verið að þesstí, érf fléstiri
þeirra ettí Samiriáía tirri hítt, áð
Stálin liafi haft fulla ástæðu til
að verða hræddur, því að svo
margir valdamenn hafi verið
honum andvígir.
Miskunnarlausar hegningar.
Stjórnin í Rreml hefir
samsærið niður með hinu
verijulegá riiiskunnarléysi síriu.
Virium og ættingjum hinna á-
kærðu hefir verið refsað. Þeir,
sem ekki hafa verið handteknir,
skotnir eða reknir i útlegð, hafa
því, að lánstraust islensku versl
unarstéttarinnar er með ófor-
svaranlegum og blindum ráð-
stöfunum rifið niður á hverjum
degi, smátt og smátt, þar til
ekki stendur steinn yfir sleini.
Þáð ér gert riieð því að gjald-
feyrisrifefrid, sem bankarnir
sjálfir háfa fulltrúa í og mest
ráð, gefur inönntínt leyfi til að
flytja inn vörur og gefur þeim
ávísun á gjaldeyri lijá bönkun-
tím löngu eftir að varan er flutt
inn. En þegar menn ætla að
fara að greiða þessar vörur, þá
eru gjaldeyrisleyfin ekki meira
virði eri blaðið, seiri þau eru
prentúð á. Og rriennirnir stanJa
uppi serrí svikarar gagnvart út-
léridingunum, sem hafa trúað
þeim. Þetta fyrirkomulag getur
ekki gengið lengur. Það er ríkis-
stjórninni og bönkunum til háð-
ungar en landsmönnum til ó-
metanlegs tjóris.
Gróandi.
Vorið ér á næstú grösum ög
sú von vekur fögnuð í brjósti
allra manna, sem notið geta
hluniiinda vórsins að einhverju
leyti.
Vorhugur getur annars vakn-
að, þegar svo ber við, að nátt-
úran gefur „fagurt kvöld á
haustiri“.
Vorhugur kemúr stundum,
eða getur komið fram i skamm-
degi, t. d. í bókmentunum.
Síðastliðið ár komu út bækur
unnvörpurii, einkanlega í
skammdeginu og hefir þeirra
verið getið sumra, ýmist htils
háttár, eða þá til nokkurrar
hlýtár.
Stíitiir ritdómar fara fram
hjá mér végna þess, áð ég er
þatinig settur oftast, að eg næ
ekki í öll bíöð eða tímarit.
Eg hefi t. d. ekki séð ritdóm
um smásögur Stefáns Jórisson-
ar — Konan á klettinum. —
En það sagnasafn er svo vel
samið, að eigi má þegja það í
hel.
Sögurnar eru 12 talsins, allar
læsilegar og boðlegar, þær sem
eru núnni háttar, hinar svo vel
gerðar, að þær bera á sér ein-
kenni skálds.
Eg tók eftir fyrstu sögu þessa
höfundar: Konan á klettinum,
sem birtist í Eimreiðinni. Næsta
sagan kom í útvarpinu: Eftir-
leit. Þar var tekið allstyrklega á
vandabundnu efni og þótti mér
sagan einkennileg.
Svo las höfundurinn í vetur
í útvarpinu snildarlega sögu um
ungan mann, sem lék á gamlan
klerk, sem átti unga konu og er
sú breiskleikafrásögn sæmilega
snotur að búningi, og all-bros-
leg.
Þá eru í þessu sagnasafni al-
varlegar sögur um fátækt og
baráttu, ekki viðbjóðslegar, en
sennilega átakanlegar. Höfund-
ur þessi er gæddur skáldauga
og viðkvæmu hjarta. Og hann
ritar þariia stíl, sem er laus við
hermikrákuhátt og svo gerður,
að efnið nýtur sín vel.
Eg ætla að þessi höfundur sé
svo ungúr, að hann sé á vaxtar-
skeiði, og riiá af honum vænta
góðra liluta.
Þáð er gleðilegt, að nú rita
fleiri menn vel á íslenskú, bæði
bækur, í tímarit og i blöðin, en
nokkuru sinni áður. Og í út-
varpinu kennir stundum nýrra,
góðra grasa. Ungfrú ein — mér
ókunn — Þórunn Magnúsdóttir,
hefir lesið þar uþp i vetur tvær
áheyrilegar smásögur og virtist
mér þær hafa skáldskaparbragð
til brunns að bera. .....
I Eimreið kom á n. í. hausti
„Bréf úr mykri“, eftir Þóri
| Bergsson, snildarlega samín
saga urii kennara og konu gam-
als sýslumanns, fagurfræðilegt
málverk af meinbugaást.
Gróandinn er í ýmsum átt-
um.
Guðm. Friðjónsson.

I.0.0.F.5sll841581/2—E 8.9.1
Veðrið í morgun.
I Reykjavík 3 stig, Bolungarvik
2, Akureyri 3, Skálanesi 6, Vest-
mannaeyjum 4, Hellissandi 3, Kvíg-
indisdal 2, Hesteyri 3, Kjörvogi
(Gjögri) 1, BÍönduósi 1, Siglunesi
4, Grímsey 5, Raufarhöfn 4, Fagra-
dal 8, Hólum í Hornafirði 7, Fag-
urhólsmýri 7, Reykjanesi 4. Mest-
ur hiti hér í gær 9 stig, minstur
hiti í nótt 2 stig. Úrkoma 5.5 mm.
Sólskin í gær 0.1 st. —— Yfirlit:
Alldjúp lægt) skamt vestur af Bret-
landseyjum á hreyfingu norðaust-
ur. — Horfur: Suðvesturland,
Faxaflói, Breiðafjörður: NorSan
og norðaustan gola. Sumstaðar dá-
litil rigning í dag. Vestfirðir, Norð-
urland, norðausturland: Hægviðri.
Sumstaðar dálítil rigning eða
slydda. Austfirðir, suðausturland:
Austan og norðaustan gola i dag,
en kaldi í nótt. Rigning.
Innbrotsþjófur handsamaður.
Lögreglan handsamaði í fyrrinótt
unglingspilt 17 ára, én hann hafði
þá brotist inn á tveimur stöðum,
í fiskbúð Sigurðar Gíslasonar og
á smíðaverkstæði á Hverfisgötu 23.
Var hann með talsvert af smíða-
tólum, sem hann hafði stolið þar.
Piltúrinn hefir áður verið handsam-
aður fyrir ýmsa þjófnaði.
Skipafregnir.
. Gullfqss er væntanlegur frá Vest-
fjörgum kl. 4—6 í dag. Goðafoss
var á Akureyri í morgun. Selfoss
er í Vestmannaeyjum á útleið. Lag-
arfoss er á Austfjörðum. Dettifoss
fer frá Hamborg í dag. Brúarfoss
er í Gautaborg.
Sogsvirkjunin.
Langvad verkfræðingur er tekinn
við yfirumsjón Sogsvirkjunaririnár
fyrir Höjgaard & Schultz, í stað
Schröder-Petersens, sem er farinn
til Danmerkur. — Um 120 manns
vinna nú eystra við virkjuniná.
VarSskipið Æffir
kom hingað í gærlcveldi með ensk-
an togara, Gullfoss, nr. 146 frá
Grimsby. Skipið var tekið út af
Miðnési. Réttarhöld hófust í morg-
un. Skipstjóri slapp með áminningu.
Aðalfundur
Félags matvörukaupmanna verð-
ur haldinn föstudaginn 16. þ. m.
| í Káupþirigssalrium.
: KJF.U.M. Off K.
I Æskulýðssamkoma í kv.ld kl. 8)4.
Síra Friðrik Friðriksson talar.
Naeturlæknir
er í nótt Gísli Pálsson, Lauga-
vegi 15. Sími 2474. — Næturvörð-
ur er í Laugavegs og Ingólfs apó-
teki.
vérið flæmdir ur síöðtírri sírium
og sfettir á svartan hstá,- sem ger-
ir þeim ókleift að fá atvinnu.
ÞeSs eru mörg dæmi, að ung-
lingar hafi verið reknir úr hin-
um æðri skólum, vegna þess
eins, að föreldrar þeirra voru
við rriálin riðnir. Meiri hluti
þjóðaririnar Íaé'tur sig þettá þó
érigu skifta.
„Samsærismennirnir“ vortí,
næstum undantekningarlaust,
meðlirnir eða fyrv. meðliinir
koinmúnisfaflokksins. Fór-
sprakkár þeirrá Voru sárinir
býltirigamenn, andvigir hverri
fikjándi st jórn. Þéitii fánst
Stalinstjórnin jafri fjarri því að
uþpfylla htígsjónir þeirrá, eins
og ^arveldið, er var næst á uncjc
á‘n heriní.
Það voru nokkurir „samsáér-
ismarinahópar“, sem höfðu
mjög laust samband með sér,
og gerir það enn erfiðara að
fínriá þá.
Eftir „Trotsky“- málaferlin.
Nýr óróleiki og óvissa hefir gert vart við sig í Rússlándi
—- og heimurinn hefir að nokkuru kynst því af „Trotsky-
málaferlunum“ svo nefndu. Én ósamlyndi höfuðpaura
ráðstjórnarinnar hefir mjög haft áhrif á stjóm tiins rúss-
neska ríkis utan lands og innan.
1 eftirfarandi grein eru þessaf hréýtingár gerðáf áð nm-
ræðuefni, og afleiðingar þeirra.
friiorðíð vár upphafið.
Í>að þykir nú sýnt, að morð-
ið á Sergei Kdroff, sem framið
var árið 1984, hafi verið upp-
hafið að „borgara“-styrjöld eða
hjaðningavígum meðal bylt-
ingamanna — en þau hafa jafn-
an siglt í kjölfár allra störra
býltinga — og hafði Rússland
frarii að þessu að mestu komíist
hjá þeim.
Stalinstjórnin var nógu sterk
til að uppræta keppinauta sína,
án þess að verða um of völt í
sessi, en enn þá er mikið verk
fýrir höndum, serii félst í þvi,
að uþþræta andstaéðírigana að
fullu og Öllti.
Véra má að Stalin hafi ein-
hverntíma hugsað um það i al-
vöru að slaka á harðstjórninni,
en hitt er áreiðanlegt, að honum
kemur það ekki framar til hug-
ar. Einræðið og liárðstjórtiin
er nú i algleyiriingi. Stalití hefir
vikið úr eriibættririi öllufn sögu-
fræðinguín og lögfræðingnlri,
sem kröfðust þess, að rikið færi
að minka vald sitt, í samræmi
við kenningú Marx. Hann hefir
safnað að sér 'öðrum mönnum',
serii nú eru örinum kafnir við
að færa fram Varnir fýrir því,
hýérdVégna vald ríkisins er si-
aukið — og Iögreglan marg-
földuð.
Stalin
ýiðirar sig apþ víð bæridur;
Þégar Stalin hafði losáð sig
vlð sæg af hinum fyrri byltinga-
mönnum og samherjum sínum,
fór hann að viðra sig upp við
og reyna að ná fastari tökum á
ýmsum stéttum þjóðfélagsins
og þó sérstaklega bæridastétt-
irini. Það er því ólíldégt, að
géngið ýerði erin náér bæridum,
þeir éru 65 af hundraði af
dlíri þjóðinni — heldur er lík-
legra, að þeim verðí hössað
eitthvað i náinni frámtíð.1)
Afskifti lögreglunnar drógu
mjög úr framleiðslunni. Hinar
méiriháttár iðngreinir fram-
leiddu 2Öýo iriinná í janúár og
1) Eftir að grein þessi vár
rituð, var fjölda „Kúlaká“ feng-
in aftúr Borgáraréftindí, éri þéír
höfðu Sður verið sviftir þeim,
að þvi að þeir áttu meira eri
„ekki neitt“.
fébrú'ar 1937, éri ;,pláriið“ gerði
ráð fýfir. Þar sém tíitiir æðstr
meriti iðnaðargréinárina bera
einir ábýrgðiná á framleiðsl-
unni, leiðir það af sjálfu sér, a?
hún hlýtur að minka, þegar þeii
eru allár stundir í ylirHeýrsluir
hja lögrégluritii. Margir þeim
hafá örðið taugávéiklaðir ai
þessiim sökum.
Méðán svotia stendur, vil
stjórnin í Ivreinl áuðvitað forð
ásf állá ferlerida árékslrá. Þa<
mun taká éiri týö ár að bætí
þátiri skaða, sém örðið hefir ai
þýí, hversu margir háttseitii
ménn hafá verið sviftir stöðun
sínum. Rússar ginu þvi við hlut
léýsisnefnditíni, og notuðu ham
fil átyllu fvrir því, livernig þeii
hafa brugðist víð bænum Spáti
verja.
Það er sagt áð Russar háfi að
allega víljað komást að raui
um, hvei-níg her þeírra mýná
reynast er til reglulegs ófriða:
kæmi, og þvi hafi þeir sent lii
til Spánar.
Að því er virðist, hefir Staíii
tekist að ná jafnvægi á útflutn
irigi og innfliítningi, og þar
ekki áð fiytjá neinar nauðsynja
vöftír inn í Iandið.
Iðnaðurinii i Iándinu gettí
ffá'riiieítf ríægiiégá riiikið til 'a!
faeða óg klæða Íandsmenn, e)
ekki heldur méifa. Ríkið okrá
á almennirigi með einkasölun
sínum og græðir svo mikið, ai
Senðiboðinn íitli
eða Sagan um Robin og Kallf
Holmes og þingmanninn, eftír
Edvard Seamann,
spennandi barnasapa
er nýkomin út. Verður séld f
bókabúðum bæjarins og á göt- •
unum og kostar aðeins 50 au.
Utgefandi:
ERIC ERICSON,
Bröttugötu 3 B. — Reykjavík.
Æsknlyðsviba
K. F. U. M. og K. F. Ú. &
Samkoma í kveld kl. 8%. Síra
Friðrik Friðriksson talar.
Söngur og hljóðfærasáttur.
Allir velkomnir.
Þakkarávarp.
Ölltím þeim mörgu sem
hafa hjálpað mér i hinum
iöngu veikindum mannsins
nlins, Helga Guðmundssonar,
og nú síðast við andlát hans
ig jarðarför, þakka eg af
hrærðu hjarta.
Sérstaklega vil eg minnast
frk. Maríu Maack forstöðu-
konu Farsóttahússins, fyrir
ílla alúð og fómfúsa kær-
leikslund er hann naut í
hennar umsjá.
Einnig vil eg geta starfsfé-
laga háns i haftiarvinnunni,
,r allir, æðri sem lægri,
komu mjög vel og drengilega
fram við hann, og færðu mér
að siðustu stórkostlega pen-
ingagjöf. Svo og vil eg nefna
félaga mína i St. Freyja fyrir
alla þeirra kærleiksriku hlut-
lekningu og rausnarlegu pen-
ingagjöf.
Ykkur öllum og mörgum
fleiri er liafa reynst mér
sánnir vinir með hluttekn-
ingu og fégjöfum i sorg
minni, bið eg guð að launa.
Hann blessi ykkur öll.
Eyrún Helgadóttir.
Hverfisgötu 100 B.
liægt er að auka iðnaðinn og
landbúnaðinn nokkuð, en þó
langmest vigbúnaðinn.
Stalin hefir geysiíegt land-
flæmi tií tímráða og getur hald-
ið áfram þessari stefnu sinni,
meðan þjóðin lætur sér lynda
ati búa við þessi kjor.
MeÖ tímanum ætti að veræ
hægt að bætá úr þessu, en eins,
og nú standa sakir, fer afskap-
lega míkið í súginn hjá iðnaðin-
um óg frarnléiðsluvörurnar éru
afar ómerkilegar.
Það er alment álitið, áð Sovét
geti aldrei jafnast á við Vest-
tírlönd. Víst er það, að ef verti-
smíðjtírnar rússnesku ættu að
keppa við þær í VeSturlönduiri,
inyndu hínar fyrriefhdu etiki
staridást þá samkepni eina viku,
Iivað þá lengur. En þær keppa
ékki víð neiriri, fólkið vérður að
hagnýta sér framleiðslu þeirra,
þvi að öðrum kosii fær það
ekkert.
Aðstaða útlendinga
í Iáridinu er nú enn verri en áð-
ur. Rússar, aðrir en þeir, serii
liafa þáð að starfi, vilja livorki
liéyra þá rié sjá, sétí þeir ekki
beinlínis neyddir tii þéss af
yfirvöldunum. Þetta keriiur af
slríðsóttanum, svo og því,
þcgar sainsæri komast upp, er
skuldinni jafnan að nokkuru
leyti skelt á útlendingana, og
1 Frh. á 4. siðu..