Vísir - 23.10.1937, Blaðsíða 3

VÍSIR
M«iH n
jll ilolni iieiinartáislis verlnr
inmloiirliliili iildli i Kinpbius-
seliu deiinii 21.-27. i.k.
Viðtal vid dp. Odd
Guðjónsson skrif-
stofuetjópa versl'
unappáðsins.
Blaðið hefir átt tal við Odd
Guðjónsson um nokkur verk-
efni þingsins og fórust honum
svo orð:
Þetta þing kaupsýslumanna,
sem nú kemur saman, er hið
þriðja í röðinni. Á árinu 1934
var gerð breyting á lögum
Verslunarráðsins sem fólst m.
a. í því, að tengja Verslunarráð-
ið og liin einstöku félög kaup-
sýslu og verslunarmanna sterk-
ari höndum. Upp úr þessari
fyrirkomulagshreytingu komst
breyting á það, að kaupsýslu-
menn liefðu með sér árlegan
fund til að ræða þau dægurmál
sem þá varðar mestu, sérmál
verslunarstéttarinnar og versl-
unarástandið yfirleitt. Þessi
þing eru enn ekki komin i það
form sem þau væntanlega eiga
eftir að taka á sig. Verslunar-
stéttin er komin skemra á veg
í félagsmálum sínum en ýmsir
aðrir samhærilegir aðilar, en
með tímanum mun úr því
verða hætt. Ef til vill verður
gerð breyting á fyrirkomulagi
verslunarþingsins eins og' það
er nú. —
Um dagslcrána er það að
segja, að hún er aðeins til
hráðahirgða og munu verða á
henni nokkurar breytingar.
Það mál, sem að líkindum
verður mest rætt á þinginu,
verður afslaða verslunarstéttar-
innar til g'jaldeyris- og inn-
tlutningsmálanna, og þá einkum
f ramkvæmd innfl utningshaf t-
anna og það misrétti milli ein-
stalcra innflytjenda, sem þar á
sér stað. Verslunarþingið 1936
samþykti mjög ítarlega ályktun
i þessum málum, en þær kröf-
ur liafa ekki verið teknar til
greina af valdhöfunum. Sama
rangsleitnin, i framkvæmd haft-
anna licldur áfram og eldd hefir
fengist viðurkenning á því, sem
krafist var, að kaupmenn væru
viðurkendir jafn réttliáir aðilar
og samvinnufélögin. Þessar
samþyktir frá í fyrra verða
leknar til endurskoðunar og ef
til vill auknar eftir þvi sem
meðferðin á þinginu gefur til-
efni til.
HEIMSSÝNINGIN 1939.
Á þinginu verður rætt um
þátttöku íslendinga i heimssýn-
ingunni i New York 1939. Ef
j'áðist verður i að liafa þar is-
lenska sýningu, er líklegt að
leitað verði stuðnings lijá ýms-
um firmum hér og fulltrúi frá
Verslunarráðinu tekur þátt i
störf um undirbúningsnefndar,
sem starfar nú að þvi, að at-
liuga skilyrði til þátttöku oklc-
ar. Þetta mál kemur til að
snerta mjög verslunarstéttina
og mun hún ekki láta sitt eftir
liggja, ef iir framkvæmdum
verður.
VERSLUN ARN ÁM
OG VERSLUNARATVINNA.
Reglur þær, sem nú eru i
gildi um verslunarnám og at-
vinnu við verslun, eru mjög ó-
fullkomnar og verður það eitt
af hlutverkum Verslunarþings-
ins, að finna lagaramma fyrir
þessi mál, sem þeim liæfir. Er
reglur um réttindi annara at-
vinustétta verða sífelt full-
komnari, getur ekki farið hjá
því, að verslunarstéttin vilji
koma slíkri löggjöf i g'ott horf
að þvi er sig áhrærir.
Á hverju ári eru einnig lögð
fyrir Alþingi fleiri og færri
íxumvörp til laga er á ýmsan
hátt snerta verslunarstéttina
mjög. Á þinginu, sem rofið var
í vor har mjög á ýmsum slíkum
tillögum og mun þingið taka
þau af þeim til meðferðar, sem
aftur verða lögð fram á hinu
nýkjörna Alþingi.
EINOKANIR OG SKAÐA-
BÓTASKYLDA RÍKISINS.
Verslunarstarfsemi rikisins
verður rædd á þinginu og þá
einkum með tilliti til skaða-
hótaskyldu rikisins, þegar rikið
telcur einlcasölu á ákveðn-
um vörutegundum. Þetta mál
hefir nýlega verið rætt á móti
norrænna lögfræðinga og verð-
ur skýrt frá áliti þeirra, sem
VERKEFNI ÞINGSINS.
1. Venjuleg aðalfundarstörf V. í.
a) setning þingsins;
b) skýrsla formanns;
c) reikningar V. í.
2. Gjaldeyris- og innflutningsmálin:
a) Skýrsla Björns Ólafssonar stórkaupmanns;
b) afsta'Öa matvörukaupmanna í Reykjavík til gjaldeyris- og
innflutningshaftanna.
3. Heimssýningin í New York 1939.
4. Verslunarnám og atvinnuréttindi verslunarmanna.
5. Lagafrumvörp urn verslunarmál, er frarn koma á Alþingi.
6. Eftirlit með útlendingum.
7. Skráning vörumerkja (álit nefndar).
8. Um viöskiftasamninga Islands við önnur ríki (Erindi Stefáns
Þorvarðssonar, utanríkismálafulltrúa).
9. Verslun með kjöt og aðrar sláturafurðir.
ioi Verslunarskóli íslands.
11. Stofnun stéttafélaga verslunar- og kaupsýslumanna út um land.
12. Verslunarrekstur rikisins.
Í3. Upplýsinga- og innheimtuskrifstofa kaupsýslumanna.
14. Breyting á lögum V. í.
15. Önnur mál.
16. Kosning í stjórn V. í.
r
hirt hefir verið í sérstakri hólt.
Það er full ástæða til þcss að
vakið sé máls á sliki skaðabóta-
skyldu hér og er það ef til vill
meira aðlcallandi en í nágranna-
löndum vorum, því hvergi hef-
ir rikisvaldið gengið jafn langt
í því, að seilast á þennan hátt
inn á atvinnusvið einstakling-
anna.
Það má búast við góðri þátt-
töku í þinginu, sagði skrifstofu-
stjórinn að lokum. Fjölda
margir verslunarmenn utan af
landi hafa tilkynt þátttöku sína.
Ilagur kaupmannastéttarinnar
hefir einnig þrengst svo á síð-
ustu árum, að það er eðlilegt að
verslunarmenn standi nú sem
fastast saman. Þvi minni skiln-
ingi sem þessi stétt mætir hjá
forráðamönnum liins opinbera,
því meiri nauðsyn er á því, að
hún lialdi vel á rétti sinum og
efli félagsstarfsemi og samhug.
Frumvarp sjálfstæðismanna
um vinnudeiiur til umræðu
í neðri deild.
Méðixm og Einar Olgeirsaon
fallast í faðma.
Frumvarp sjálfstæðismanna
um vinnulöggjöf var til 1. um-
ræðu í neðri deild í gær. Thor
Thors, fyrri flutningsmaður
frv., fylgdi því úr lilaði með
ræðu. Ilann sagði m. a.: Um
allan hinn mentaða heim liafa
verið sett lög um vinnudeilur,
og þar sem ríkisvaldið er af-
skiftamest, i einvaldsríkjunum,
Þýskalandi, Ítalíu og Rússlandi,
eru ákvæði vinnulöggjafarinn-
ar einna álcveðnust og ströng-
ust. Það verður ekki komið i
veg fyrir að vinnudeilur rísi,
en löggjafarvaldið getur látið
þau mál til sín taka, til að koma
í veg fyrir að af hljótist vinnu-
stöðvanir, sem eru til tjóns fyr-
ir þjóðfélagsheildina. Vinnu-
löggjöf er því sett með það talc-
mark fyrir auguín, að vernda
þjóðfélag'ið fyrir þessu tjóni.
Réttur verkamanna til að gera
verkföll helst óskertur svo og
réttur vinnuveilaiula til að gera
verkbann, en ríkisvaldið reynir
að koma á sættum. Frv. er snið-
ið eftir lögum nágrannalanda
olckar, Noregs, Svíþjóðar og
Danmcrkur, en þar telja allir
1‘lokkar vinnulöggjöf nauðsyn-
lega.
Þegar sáttasemjari lieldur að
vinnustöðvun sé i aðsigi, heimt-
ar hann skýrslu af aðilum og
hannar stöðvun, meðan sáttatil-
raunir fara fram, i 10—14 daga.
Vinnudómstóllinn, sem setja
skal á stofn, á að dæma um,
livernig skilja skuli einstök at-
riði samninga, en hann á aldrei
að ákveða kaup verkamanna
eða kjör, eins og andstæðingar
frv. liafa viljað láta í veðri vaka.
Afstaða sljórnarflokkanna í
þessu máli er kunn: Forsætis-
náðlierra hefir hvað eftir ann-
að fyrir alþjóð lýst sig fylgjandi
þessari löggjöf, og þing flokks-
ins heimtaði að liún yrði sett.
Alþýðuflokkurinn hefir verið
málinu andstæður, en þó hafa
allir sósíalistaflokkar Norður-
landa sett Iög um þessi efni.
Samningurinn við Dagshrún
í sumar er slórt spor i rétta átt.
í 9. gr. samningsins segir svo:
Skipuð skal sérstök sátlanefnd,
tilnefnd af aðilum og lögmanni
í Reykjavík. Sáttanefndin á að
liafa li. u. b. sama hlulverk og
Vinnudómstóll Islands, og er
það mikil framför, er stærsta
verkamannafélag landsins sam-
þykkir, að leilast á þenna hátt
við að koma i veg fyrir tjón af
vinnustöðvunum. Nú eru víð-
tækar vinnudeilur yfirvofandi
um nýár, hæði í Reykjavík og
annarsstaðar. „Eg vænli þess,
að liáttv. þingmenn atliugi
reynslu annara þjóða og afstýri
þeim voða, sem framundan er.“
Næstur tók til máls Einar 01-
giersson. Kvað hann frumvarp-
i'ð ekki mundu verða til annars,
en að skerða mannréttindi
verkalýðsins. Það myndi gera
liann að þrælum, líkt og i forn-
öld. Kvað hann „lýðræðinu“
mjög misboðið með þessu frv.,
en bauð mönnum að líta til
Rússlands, ef þeir vildi kynnast
hinu raunverulega frelsi verka-
lýðsins!!
Þá talaði Héðinn Valdimars-
son. Sagði hann, að frv. væri
gamall draugur, myndi ekki
gera annað en að hncppa i f jötra
frelsi verkalýðsins, en það
myndi Alþýðuflokkurinn aldrei
vilja gera. Að öðru leyti væri
hann alveg á sama máli og E.
O., og vísaði heinlínis til ræðu
lians!
Thor Thors tók þvínæst aftur
til máls og svaraði E. O. og H.
V. Það þyrfti enginn að furða
sig á þvi, þótt hátt léti í lcomm-
únistum, en þeir vilji vinnudeil-
ur vegna þess, að þær auki fá-
tækt verkamanna, en með lienni
skapist jarðvegur fyrir stefnu
kommúnista og aulci þeim fylgi.
Þá las hann upp nokkurar setn-
ingar lir enskri bók, „Collective
Agreements“, er fjallar um
vinnusamninga og vinnulög, en
hókin er gefin út af Þjóða-
bandalaginu: „í engu landi hafa
á undanförnum árum verið sett
jafnmörg lög um vinnudeilur
og vinnudóma og á Rússlandi“.
„Verði ágreiningur milli rikis-
fyrirtækja og verkamanna, skal
vinnudómur útkljá málið, og
úrskurði hans verða báðir að
hlita“. — „Við hroti á vinnu-
dómum liggur fangelsisvist.“
Þarna væri „paradísarástand-
inu“ i Rússlandi lýst af Þjóða-
handalaginu, hinni sömu stofn-
un og E. O. liefði lýst svo vel
fyrir þingheimi fyrir nokkurum
dögum! Þá las liann og upp úr
hók eftir André Gide, er fór til
Rússlands kommúnisti, en
kyntist ásandinu þar of vcl til
að geta fylgt þeirri stefnu fram-
vegis. A. G. segir m. a.: „Það er
blekking, að engin stéttaskif ting
sé til á Rússlandi. í engu landi
veraldar finst eins greinileg yf-
irstétt, en það eru gæðingar
Slalins. Jafnréttið er þannig, að
sumir verkamenn liafa 15 rúhl-
ur i daglaun, a'ðrir 5—6, og ofan
á þetta bætist óheyrileg dýrtíð.“
Kvaðst Tli. Th. undrast, að E. O.
skyldi ekki liafa kynt sér bclur
ástandið í laridinu, sem hann
diásamar svo mjög. í Riisslandi
liafa verkamcnn engan verk-
fallsrétt, en þetta frv. tryggír is-
enskum verkamönnum liann.
Kynlegt, að H. V. skyldi vísa
til ræðu E. 0. i þessu máli. Það
mun ekki algengl, a'ð socialislar
óeiti kommúnistum fyrh' sig.
Aðalatriðið í þessu frv. er, að
jjóðfélagið gæti varúðar i þessu
máli, að það komi í veg fyrír
tjón það, er þjóðarlieildin verð-
ur fyrir vegna vinnustöðvana.
Við sjálfstæðismenn erum fúsir
til samvinnu. Við viljum fá að
íeyra skoðun f ramsóknarmanna
á málinu. Ef þeir samþykkja
ekki frv. liafa þeir svikið kjós-
endur sína, og hejrgt sig undir
vilja kommúnista.
Einar Olgeirsson talaði þá
aftur, og kvað Th. Tli. engu hafa
svarað ræðu sinni!! En sem
svar við lýsingu lians á Rúss-
landi, henti E. O. á hók, er
nefnd mun „Stjórnarskrá Sov-
étríkjanna”, er geti fært lionum
lieim sanninn um frelsið þar.
Haraldur Guðmundsson tal-
aði á eftir E. 0. Taldi hann enga
vissu fyrir, að ekki yrði ýmsir
erfiðleikar af vinnudeilum, þótt
frv. væri samþykt. Þóttist vita
að mikill hluti verkamanna
vildi fá reglur settar um þessi
mál, en leitað yrði álitst þeirra.
Þá yrði og að hiða áfram álits
milliþinganefndar!
Þá tók til máls Garðar Þor-
steinsson, annar flm. frv. Kvað
hann sósíalista eiginlega ekkert
liafa á móti þessu máli, annað
en það, að það kæmi frá sjálf-
stæðismönnum. Hjá þeiin varð-
aði mestu, hver flytti málin,
ekki hve gagnleg þau væri, sbr.
er þeir ryki skyndilega upp til
handa og fóta og lieimtuðu
stuðning lianda útveginum, en
frv. sjálfstæðismanna í þeim
efnum hefðu þeir getað verið
húnir að samþ. fyrir löngu.
Þetta frv. hefði fengið betri
undirtektir, ef H. V. og E. O.
liefði borið það fram.
Síðastur talaði Tlior Thors, er
H. V. hafði mælt nokkur orð.
Thor Thors: 5. þm. Reykvík-
inga (E. O.) vill halda því fram,
a'ö svifla eigi verkamenn verk-
fallsréttinum, en svo er ekki.
Frv. rýrir ekki rétt verkalýðs-
félaganna. Annars er það und-
arleg samvinna nú hjá sósíalist-
um og kommúnistum, því að á
Norðurlöndum hafa konnnún-
istar jafnan harist á móti þess-
um málum, en sósíalistar fylgt
þeim.
Umr. var síðan frestað og
málið tekið út af dagskrá.
2. málið, er lá fyrir fundin-
um, — frv. til laga um afnám
útflutningsgjalds af sjávaraf-
urðurn var tekið út af dagskrá
en var tekið fjTÍr aftur í dag.
i
Efri deild.
Þar var báðum málunum, er
á dagskrá voru, frv. til laga um
síldarverksm. á Raufarhöfn og
breyt. á lögum um bæjargjöld í
Vestmannaeyjum, vísað til 2.
umr. og nefnda.
Kabarettkveld
frú Botten Soot og sonar henn-
ar Svend v. Diiring er í kveld í
Ganila Bíó kl. 7.15.
Áheit á Strandarkirkju,
afhent Vísi: 5 kr. frá Georg,
50 kr. frá sjómanni, 10 kr. frá
F. S., 5 kr. frá N. N.
K. F. U. M.
Alm. samkoma annað kvöld
kl. 8%. Páll Sigurðsson talar.
Það er því orðin full þörf á að afla sér
nýrra bóka lil að lesa á kvöldin. Eins
og olt áður er nú úr mörgu að velja,
en hér skal aðeins bent á nokkrar
bækur, sem allar eru ágætar:
UNDIR SUÐRÆNNI SÓL, eftir ÞOR-
STEIN JÓSEPSSON. Með 43 mynd-
um. M jög f jörlega og skemtilega rituð
bók um ferðalög liöf. um Suður-Sviss.
Bókin lýsir auk þess lifnaðarháttum,
þjóðtrú og siðum manna þar suður frá.
SJÓMANNASÖGUR (eftir 10 erlenda
höfunda). Þetta er óvenjulega skemti-
leg bók — jafnvel af sjómannasögum
að vera. Spyrjið þá, sem lesið hafa
sögurnar.
FORD. Bóndasonurinn, sem varð bíla-
kongur. íslensk þýðing eftir Freystein
Gunnarsson. — Hér er þá loksins
komin bókin um manninn, sem allir
kannast við, og liílana sem allir þekkja.
En hvernig varð fyrsti Fordbíllinn til?
Og hvernig voru fyrstu bílarnir? —
Og fyrstu kappakstrarnir! — Þér
megið tit með að lesa bókina um Ford.
GRIMMS ÆFINTÝRI eru besta bókin
handa litlu börnum. 5. liefti er nýkom-
ið út með 12 æfintýrum og mörgum
myndum.
Grimms æfintýri eru óviðjafnanleg
bók fyrir þá ungu!