Vísir - 18.03.1938, Blaðsíða 2

V I S I R
VÍSIR
DAGBLAS
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN
VÍSIR H.F.
Ritstjóri: Páll Steingrímsson.
Skrifstofa
} Austurstræti 12.
og afgreiðsla )
8 i m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Prentsmiðjan 4578
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan.
Engin lausn.
Ó a8 gerðardómsfrumvarp
Hermanns Jónassonar hafi
nú verið gert að lögum, þá er
lausn togaradeilunnar þó enn í
óvissu. Framsóknarflokkurinn
hefir ekki að fullu efnt það, sem
liann lofaði í sambandi við
þessa lagasetningu. Formaður
flokksins hafði ekki að eins
gefið fyrirheit um það, að „lög-
hjóða gerðardóm um málið“,
heldur einnig um að „sjá urn að
lionum verði framfylgt“. En í
gerðardómslögunum eru engin
ákvæði, er trygt geti það, að
gerðardómnum verði framfylgt.
Þess var nú hinsvegar varla
að vænta, að lögin yrðu þannig
úr garði gerð, að sjómönnum
væri gert að skyldu að ráða sig i
skiprúm og útgerðarmönnum að
gera út skip sín samkvæmt úr-
skurðum gerðardómsins, og
heimilaðar ráðstafanir til þess
að „framfylgja“ því. En það er
nú ekki að eins svo, að engin á-
kvæði séu um slíkt í lögunum.
Það er ekki einu sinni bannað,
að sjómenn bindist samtökum
og geri félagssamþyktir um að
hlíta ekki úrskurði gerðardóms,
eða að útgerðarmenn hafi opin-
ber samtök sín á milli, um að
gera skipin ekki út. Það er þess
vegna í rauninni ekki alveg að
ástæðulausu, að þvi hefir verið
haldið fram af andstæðingum
málsins, að þessi lagasetning sé
„engm lausn“ á togaradeilunni.
En því furðulegra má það þá
líka heita, að Alþýðuflokkurmn
skyldi láta samþykt þessara
laga, svo meinlaus sem þau
mættu þá virðast, valda sam-
vinnuslitum við Framsóknar-
flokkinn. En í frumvarpi Al-
þýðuflokksins, um lögfestingu
á kaupgjaldi á saltfisksveiðum,
var heldur ekkert gert til þess
að tryggja framkvæmd þeirrar
lagasetningar, og lausn deilunn-
ar því í sömu óvissu, þó að það
hefði náð fram að ganga.
En ef það er nú þannig, að
lausn deilunnar sé ekki trygð,
með gerðardómslögunum, þá
leiðir af þvi, að sjómennirnir
eru eftir sem áður frjálsír að
því að halda deilunni áfram og
þeir eru engum „rétti“ sviftir.
Þeirn væri frjálst að stunda salt-
fisksveiðar á togurum og að
ganga af þeim, er að síldveiðun-
um kæmi. En þá er líka alt fjas
kommúnista og socialista um
þvingunar- eða þrælalög í þessu
sambandi algerð markleysa.
Lagasetning þessi er þannig,
að eins tilraun til þess að leysa
togaradeiluna. Hermann Jónas-
son bygði vonir sínar um það,
að sú tilraun mundi hepnast, á
því, að íslendingar væri ekki „ó-
löghlýðnari“ en frændþjóðir
þeirra i nágrannalöndunum,
sem kunnugt er að lilíta fúslega
samskonar lögum, þegar til
þeirra er gripið til að leysa
vinnudeilur, sem upp koma og
ekki tekist að leiða til lykta með
öðrum hætti. En úr því, livort
ráðherranum verður að trú
sinni í þvi efni, verður reynslan
að skera.
ERLEND VÍÐSJÁ:
FÓLKSFLUTNINGAR HEFJ-
AST Á NÝ TIL ÁSTRALÍU.
Frá Canberra, höfuöborg Ástra-
líu og stjórnarsetri áströlsku sam-
bandsstjórnarinnar, bárust þær
fregnir fyrir nokkuru, að tekin
hef'öi veriö ný stefna í fólksflutn-
ingsmálunum. VarS þessi stefnu-
breyting, er Lyonsstjórnin komst
aftur til valda. Þessi stefna er
mjög mikilvæg fyrir alt (Breta-
veldi, en helstu stjórnmálamenn
Bretlands hafa um langt skeiS
veriS þess mjög hvetjandi, aS
stuSla aS því, aS fólksflutningar
frá Bretlandi til Ástralíu gæti haf-
ist aftur í stórum stíl. í fyrsta lagi
er þaS mjög mikilvægt frá því
sjónarmiSi séS, aS fjöldi atvinnu-
leysingja er í Bretlandi, og mundu
atvinnuleysisbyrSarnar léttast aS
stórmiklum mun, ef hægt væri aS
flytja atvinnulaust fólk í tugþús-
unda tali til Ástralíu. í öSru lagi
er þaS mikilvægt frá öryggislegu
sjónarmiSi Bretaveldis í heild, aS
íbúatala Ástralíu aukist sem mest,
og hafa auknir fólksflutningar
þangaS því hernaSarlega þýSingu.
Og loks er þaS mikilvægt frá
sjónarmiSi Ástralíu aS fá góSa
innflytjendur, því aS landrými er
enn nóg í Ástralíu. Malcohn Mac-
Donald, nýlendumálaráSherra
Bretlands, fór til Ástralíu 1934, á
hundraS ára afmæli Melbourne-
borgar, og hann átti þá langar
viSræSur um þessi mál viS ást-
rölsku ráSherrana. En þær urn-
ræSur leiddu ekki til neins árang-
urs í bili. En í þingkosningunum
síSustu sagSi Lyons, aS þaS
væri lífsskilyrSi fyrir Ástralíu-
menn aS nýta sem best land sitt
og til þess þyrfti þeir aS fá inn-
flytjendur. „Vér megum ekki
hugsa aSeins um daginn í dag og
morgundaginn, heldur um framtíS
Ástralíu. Ef íbúatala þjóSarinnar
fer aS minka, eins og horfir, vegna
minkandi innflutnings, og fækkun
barnsfæSinga, getum vér ekki
haldiS því fram, aS vér vinnum
aS því aS Ástralía geti orSiS sem
mannflest og best land. Vér erum
stoltir af heilbrigSi og hreysti
þjóSarinnar, en vér getum ekki
vænst framfara, ef fólkinu fækk-
ar. Vér getum ekki variS land
vort. Oss mun hraka og vér mun-
um missa þaS, ef vér sinnum ekki
þtssum málum. ÞjóS vor líSur
undir lok ella“.
GerSi Lyons nána grein fyrir á-
formum sínum, en hann vildi láta
stuðla aS auknum innflutningi
valdra innflytjenda frá Bretlandi
og greiSa götu þeirra til þess aS
setjast aS í Ástralíu. Þá vill hann
láta auka mjög þá starfsemi, sem
áSur hefir veriS gerS grein fyrir
í Vísi, aS senda unga drengi frá
Bretlandi til Ástralíu og ala þá þar
upp á sveitaskólum, svo kölluSum
Fairbrigde sveitaskólum, en þar
venjast. drengirnir landbúnaSar-
störfum og fá nauSsynlegan und-
irbúning undir þaS æfistarf, sem
flestra þeirra bíSur — bóndastarf-
iS. Öll stjórn innflutningsmálanna
verSur í höndum Breta sjálfra.
Eftir mörg erfiS ár er nú aS
sðgn hiS mesta velgengnistímabil
í Ástralíu. Sömu sögu er aS segja
frá Nýja Sjálandi.
Pólverjar setja Lithannm úrslitakosti
Svars krafist ínnan 48 kinkknstnnda
Leggja Pólverjar Iaithauen undir sig?
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, á hádegi.
Deilur Pólverja og Lithaua eru komnar á mjög
alvarlegt stig. Pólverjar hafa sett Lithauum
úrslitakosti og ef þeir ganga ekki að þeim
hóta Pólverjar að grípa til sinna ráða.
Loftárásír á
Barcelona.
Á 7. hundrad manns
ferst.
Berlín, 18. mars. - FÚ.
ÞJÓÐVERJAR MÓTMÆLA.
Þýski sendiherrann í Lon-
don hefir mótmælt þeirri
fregn sem ensk blöð hafa
flutt, að 30 þúsund manna
þýskur her væri á leiðinni til
Spánar til liðs við Franco.
Þegar uppreistarmenn tóku
hæinn Caspe náðu þeir á vald
sitt miklum hergögnum, þar
sem hærinn var ein af aðal-
bækistöðvum stjórnarhers-
ips.
Er það skilið svo, að þeir muni fara með her manns
inn í Lithauen, ef Lithauar í einu og öllu ganga ekki að
kröfum þeirra. Margir óttast, að þeir muni innlima
Lithauen í Pólland, — þeir muni fara að dæmi Þjóð-
verja, er þeir innlimuðu Austurríki. Ríkir hinn mesti
beygur meðal smáríkja álfunnar um framtíð þeirra.
Samkvæmt fregn frá frétta-
ritara United Press í Kovno
krefjast Pólverjar svars innan
48 klukkustunda, þ. e. þess er
krafist að Lithauar svari fyrir
kl. 10 e. h. 19. mars. Er þess m.
a. krafist, að komið verði á
venjulegu stjórnmálasambandi
milli ríkjanna og hafi Lithauen
seudiherra í Varsjá, en Pólverj-
ar í Kovno.
Engar hömlur verði lagðar á
samgöngur milli ríkjanna.
Þessu verði komið í framkvæmd
fyrir 31. þ. m. — Pólska stjóm-
in hefir látið skýrt og ákveðið
í Ijós, fái hún ekki fullnægjandi
svör innan tiltekins tíma, að hún
muni gera hverjar þær ráðstaf-
anir, sem hún telur nauðsynleg-
ar, til þess að halda á rétti sín-
um.
RYDZ-SMIGLY MARSKÁLKUR
FARINN TIL VILNA.
United Press liefir fengið
fregn um það frá fréttaritara
sínum í Yarsjá, að Rydz-Smigly
marskálkur sé farinn til Vilna.
Staðfesting hefir ekki fengist á
þessari fregn, en lieimildin fyr-
ir lienni er áreiðanleg.
Pólsku blöðin krefjast víð-
tækra, öflugra ráðstafana í garð
Litiiaua, og telja þolinmæði Pól-
verja á þrotum.
Því er opinberlega neitað, að
Pólland ætli sér að innlima
Lithauen, en Pólverjar muni
halda fast fram kröfum sínum
til Lithaua, að þvi er snertir öll
viðskifti landanna, stjórnmála-
leg og önnur, þ. e. að þeirn verði
komið á þann grundvöll, að
Rydz Smigly marskálkur.
sambúð ríkjanna geti komist í
rétt horf.
United Press.
í gærkvöldi var farin kröfu-
ganga i Varsjá og gerðu kröfu-
göngumenn þær kröfur til
Smigly-Rydz, að liann tæki í
taumana við Litliaua og vernd-
aði réttindi Pólverja í Lithauen.
Síðan árið 1920 hefir landamær-
unum milli Póllands og Litliau-
en verið lokað og þessi tvö ríki
ekki haft stjórnmálalegt sam-
band hvort við annað. (Úr FÚ-
skeyti). —
London, 18. mars. - FÚ.
Stjórnin á Spáni viðurkennir,
að uppreistarherinn hafi loks
náð Caspe og Alcaritza í sínar
liendur í gær, eftir mjög liarð-
vítugar orustur.
Undanfarinn sólarhring hefir
Barcelona orðið fyrir sjö loft-
árásurn. A. m. k. sex hundruð
manns hafa farist og á annað
þúsund særst. Byggingarnar
umhverfis Kataloniu-torgið eru
i rústum.
Spænslca ráðuneytið kom
saman á fund í gærlcveldi og
ákvað að halda áfrarn harátt-
unni gegn uppreistarmönnum.
London, 17. mars. FÚ.
Á fjórða hundrað manns
hafa farist í loftárásum sem
flugvélar uppreistarmanna hafa
gert á Barcelona síðastliðinn
sólarhring. I gærkveldi stóðu
loftárásirnar í fjórar klukku-
stundir, en eftir því sem næst
verður komist, ullu þær ekki
miklu tjóni. En í loftárásum
sem áttu sér stað í morgun,
voru 260 manns drepnir, og sið-
degis í dag fórust um 75 manns
af völdum loftánásar á borgina.
I einni árásinni sem gerð var í
morgun féll sprengikúla ofan í
hóp kvenna, sem hiðu utan við
brauðbúð, og önnur féll ofan
á sporvagn og særði eða deyddi
100 manns. Fréttir af þessum
loftárásum eru þó enn sem
komið er af skornum slcamti.
Uppreistarmenn eiga nú að
eins 30 mílur eftir að Miðjarð-
arhafsströnd, þar sem þeir eru
komnir lengst með herlínur
sínar í Aragoníu. Þó hefir mót-
staða stjórnarhersins aulcist og
uppreistarmenn ekki sótt eins
hratt fram siðastliðinn sólar-
hring eins og áður.
í umræðunum um Spánar-
málin, sem fóru fram i neðri
málstofu breska þingsins í gær,
sagði Chamberlain meðal ann-
ars, að þótt hann teldi hlutleys-
isstefnuna hina einu réttu
stefnu i sambandi við styrjöld-
ina á Spáni, þá skyldi hann fús-
lega við það kannast, að hann
væri sjálfur ekki hlutlaus í
þessu máli. „Eg er á bandi lýð-
veldisins,“ sagði Chamberlain,
„og eg skammast mín ekki
fyrir að kannast við það.“
Chamberlain sagði, að Atílee,
sem háværastur er i kröfum
sínum um, að enska stjórnin
tæki afstöðu sína til styrjaldar-
innar til endurskoðunar virtist
ganga út fná þvi sem sjálfsögðu,
að uppreistarmenn bæru sigur
úr býtum. Sjálfur kvaðst hann
alls ekki vera sannfærður um
það, en hvernig sem alt færi, þá
myndi heppilegast að halda til
streitu þeirri stefnu, sem hing-
að til hefði verið fylgt.
Sundmótið.
Jónas bætir met sitt í
500 m. f. aðferð.
Sundmótinu lauk í gær og voru áhorfendur öllu fleiri, en
fyrra daginn. 1 gærkveldi var sett eitt nýtt met. Bætti
Jónas met sitt á 500 m. f. a. úr 7 mín. 16.8 sek. í 6 m.
58.8 sek., eða um 18 sek. og er það mjög glæsileg. Annars var
afarhörð kepni í 50 m. sundi f. a.
Cordell Moll varar viö ein
angrunarstefiiunxii.
London, 18. mars .FÚ.
Síðdegis í gær flutti Cordell
Hull, utanrikismálaráðherra
Bandaríkjanna, ræðu um utan-
rikismálastefnu amerísku
stjórnarinnar og var henni end-
urvarpað í Englandi. Bandarík-
in, sagði hann, gætu ekki snúið
baki við vandamálum heims-
ins. Einangrunarstefnan væri
ekki öryggisstefna, heldur þvert
á móti. Þeir, sem héldu því
fram, að Bandaríkin gætu leitt
hjá sér vandamál hálfs heims-
ins sýndu sorglegt skilningsleysi
á því, hve hagsmundir þjóðanna
eru samtvinnaðir. Slíkt af-
skiftaleysi um hag og örlög ann-
ara, myndu, ef það væri rekið
af öllum þjóðum, leiða til þess
ástands, sem ríkti á miðöldun-
um, en þangað stefndu nú ýms-
ar þjóðir. Bandaríkjunum bæri
sama skylda og öðrum þjóðum,
sagði liann, til þess að koma í
veg fyrir þenjian háska. Þau
mætti ekki miða aðgerðir sínar
á liverjum tíma og hverjum
stað við tölu amerískra borgara,
sem í bættu kynnu að vera, eða
liagsmuni þeirra. Hinir háska-
legu viðburðir síðustu ára og
síðustu vikna sýndu greinilega
hvernig eitt samningsrof leiddi
til annars og engin þjóð, í hvaða
hiuta heims sem væri, væri und-
anþegin þvi, að stemma stigu
fyrir útbreiðslu þessarar háska-
legu stefnu.
London, 18. mars. FÚ.
Sendiherra Sovét-Rússlands i
London lagði fram afrit af ræðu
Litvinoffs í ulanríkismálaráðu-
Fyrst var kept í 50 m. f. a.
Voru keppendur níu, en fyrstur
varð Logi Einarsson (Æ) á 29.2
sek. 2. Edvard Færseth (K.S.)
30.2 og þriðju verðlaun hlutu
þeir báðir Stefán Jónsson (Á)
og Hörður Sigurjónsson (Æ)
30.2. Urðu þeir fyrst jafnir á
30.5 sek. og keptu þá aftur, en
urðu enn jafnir á 30.2 sek. Var
þá ákveðið að báðir skyldi fá 3.
verðlaun. Edvard Færsæth er
úr Knattspyrnufélagi Siglu-
fjarðar.
100 m. bringusund, stúlkur
innan 16 ára: Þar voru kepp-
endur 7, en einni stúlkunni
dapráðist sundið og liætti hún
því. Fyrst varð Hulda Bergs-
dóttir (K.R.) á 1.55.8, önnur
Hólmfríður Kristjánsdóttir (K.
R.) á 1.58.1 og 3. Ragnheiður
Eide (K.R.) á 2.00.2.
neytinu breska í gærkveldi, en
í. ræðunni boðar Litvinoff til
allsherjar ráðstefnu um yfir-
gang Þjóðverja í álfunni. Afrit
af ræðu rússneska utanrílcis-
málaráðherrans voru einnig
lögð fram í Washington, París
og Prag.
Þá fór fram 100 m. bringu-
sund karla: Ingi Sveinsson varð
fyrstur, eins og við mátti búast,
á 1.24.3. Annar varð Jóhannes
Björgvinsson (Á) á 1.29.9 og 3.
Þórhallur Þorláksson á 1.30.0.
100 m. bringusund, konur: 1.
varð Jóhanna Erlingsdóttir
(Æ) á 1.41.2, önnur Betty Han-
sen (Æ) á 1.44.2 og 3. Þor-
björg Guðjónsdóttir (Æ) á
1.45.2.
Þá var kept í 500 m. sundi,
frjálsri aðferð, og voru kepp-
endur 4. Jónas varð fyrstur og
bætti hið gamla met sitt, svo
sem áður segir. Annar varð
Ilalldór Baldvinsson (Æ) á
7.46.9 og 3. Pétur Eiríksson (K.
R.) á 8.36.7.
Mótið fór ágætlega fram og
bar ekkert á þeirri óstundvisi,
sem annars virðist einkenna
íþróttamót okkar.
aðeins Loftur.