Vísir - 01.04.1938, Blaðsíða 3

VlSIR
Stjórnin úr öiium v. iula!
St j órnarsamvinna Alþýduflokks-
ins og Framsóknarflokksins
endurnýj uö.
Skúli Guðmundsson skipaður í þviðja ráð-
herrasætið. Alþýðuflokkurinn fær ekkert
ráðlierrasæti, en veitir stjúrninni hlutleysi
og ver hana falli fyrst um sinn.
A fundi í sameinuðu þingi, er
boðaður var kl. 2 í gær, tilkynti
forsætisráðherrann: að á ríkis-
stjórninni yrði „gerðar þær
breytingar, sennilega í dag eða
á morgun, að Skúli Guðmunds-
son kaupfélagsstjóri tæki sæti i
ríkisstjórninni í stað Haralds
Guðmundssonar“, að Alþýðu-
flokkurinn mundi „fyrst um
sinn“ veila ríkisstjórninni hlut-
leysi og afstýra vantrausti, ef
fram kæmi, að stjórnin mundi
fylgja sömu „meginstefnu sem
fylgt liefir verið undanfarin ár“,
að löggjöf urn stéttarfélög og
vinnudeilur mundi verða af-
greidd á yfirstandandi þingi, og
loks að „við undirbúning“ ann-
ara mála, sem gert væri ráð
fyrir að tekin }rrðu til meðferð-
ar, mundi verða „leitast við að
finna grundvöll fyrir nánari
stjórnarsamvinnu milli flokk-
anna framvegis“.
Þá kvaddi Haraldur Guð-
mundssþn sér hljóðs og kvaðst
vilja „staðfesta ummæli hv. for-
sætisráðherra um að Alþýðu-
flokkurinn hafi heitið stjórn
hans hlutleysi fyrsl um sinn og
mundi greiða atkvæði gegn van-
trausti, ef fram verður horið,
meðan lilutleysið varir,
nema afgreiðsla mála á Al-
þingi eða stjórnarfram-
kvæmdir gefi tilefni til
annars“.
„Hlutleysi Alþýðuflokksins er
þannig ótímabundið og fer eftir
málefnum“, sagði liann enn-
fremur og lagði áherslu á, að
ráðgert væri að leitast við að ná
samkomulagi milli flokkanna
„um málefnagrundvöll, sem
undirstaða undir framhalds-
starf flokkanna og þá með þátt-
töku Alþýðuflokksins í ríkis-
stjórn á sama hátt og verið
hefir“.
í ræðu sinni lagði Haraldur
Guðmundsson megináherslu á
það, að Alþýðuflokkurinn hefði
talið sér skylt, umfram alt að
afstýra þeirri hættu, sem við
hefði legið, ef þessi samvinna
hefði ekki tekist á ný milli
Alþfl. og Framsóknarfl., en það
væri „meiri eða minni áhrif eða
þátttaka Sjálfstæðisflokksins í
stjórn landsins“. Og þó að svo
mikilvægur ágreiningur liefði
risið á milli flokkanna, að Al-
þýðufloklcurinn taldi rétt að
draga ráðherra sinn út úr ríkis-
stjórninni, þá liefði flokkurinn
ekki getað risið undir ábyrgð-
inni á því að svo tækist til.
Vantrauststillaga verður
borin fram af Sjálfstæðis-
flokknum.
Ólafur Thors gerði fyrir-
spurn um það til forsætisráð-
herra, livort hann hefði trygt
sér hlutleysi eða stuðning Al-
þýðuflokksins til þess að fram-
fylgja lögunum um gerðardóm
i togaradeilunni og til Haralds
Guðmundssonar um það, livern-
ig Alþýðuflokkurinn mundi
snúast við því, ef ríkisstjórnin
gerði ráðstafanir til þess að
framfylgja þeim lögum með
hverjum þeim riáðum sem lög
leyfðu.
Forsætisráðherra svaraði þvi,
að hann teldi það svo fullvíst,
að ekki kæmi annað lil mála,
en að gerðardómslögunum yrði
ldýtt, að liann teldi með öllu
óþarft að svara fyrirspurninni.
Svar Haralds Guðmundsson-
ar var hinsvegar á þá leið, að
hlutleysi Alþýðuflokksins gagn-
vart ríkisstjórninni væri alger-
lega ótímabundið og færi um
það „eftir málefnum“ og eftir
aðgerðum ríkisstjórnarinnar og
f ramkvæmdum.
Ólafur Thors taldi nú, að ekki
yrði annað ráðið af svari H. G.,
en að ágreiningurinn milli
stjórnarflokkanna út af gerðar-
dómslögunum, væri enn hinn
sami og verið hefði þegar þeir
slitu samvinnunni. Alþýðu-
flokkurinn liefði hinsvegar lýst
því yfir undir umræðunum um
gerðardómslögin, að hann teldi
þau að engu hafandi, þó að þau
yrðu samþykt, og fyrir for-
göngu þingmanna Alþýðu-
flokksins hefði Sjómannafélög- ■
in lýst því yfir, að þau teldu j
sig á engan liátt bundin af þeim. * 1
Það væri þannig sýnt, að ríkis- !
sljórnin ætti einskis stuðnings
eða lilutleysis að vænta af hálfu
Alþýðuflokksins um fram-
kvæmd þeirra laga, væri hún
því of veik til þess að fara með
stjórn landsins og Sjálfstæðis-
flokkurinn mundi þvi bera
fram vantraust til hennar.
Héðinn talar, en kommúnistar
þegja.
Héðinn Valdimarsson tók
nokkurn þátt í þessum urnræð-
um um afstöðu Alþýðuflokks-
ins eða þess flokks, sem Harald-
ur Guðmundsson væri málsvari
fyrir, til rikisstjórnarinnar,
taldi yfirlýsingu forsætisráð-
herra og Haralds um samstarf
flokkanna mjög á huldu, og tók
undir það, að samkvæmt þeim
yfirlýsingum væri ríkisstjórn- 1
inni ekki treystandi til að fara
með völd. Þá taldi liann og að
ekki kæmi lil mála að setja
vinnulöggjöf á þeim grundvelli,
sem stofnað væri til í frumvarpi
milliþinganefndarinnar um
stéttafélög og vinnudeilur, því
að slíkri löggjöf væri verkalýð-
urinn i landinu algerlega and-
vígur.
Það vakti almikla athygli, að
þingmenn kommúnista lögðu
ekkert til þessara mála, en
héldu algerlega að sér höndum
og þögðu. Eru þeir þó vanari
því, að láta ekki shk tækifæri
til málalenginga fara ónotuð
fram hjá sér. En þögn þeirra
verður að skilja á þann veg, að
þeir uni þvi hið besta, hvernig
komið er, og að þeir vilji, eins
og Alþýðuflokkurinn, alt til
þess vinna, að „vinstri“-sam-
vinnan haldist.
IRADDIR
frá lesöndunum.
SUNDHÖLLIN.
Sundhöllin er uppáhaldsstað-
ur okkar Reykvíkinga, þangað
þykir okkur gott að koma, enda
hefir aðsókn að henni farið
fram úr þvi, er hinir bjartsýn-
ustu þorðu að vona.
I Sundhöllinni virðist ríkja
góð stjórn, enda inun starfs-
fólkið vera samhent og fylgja
settum reglum.
En er það ekki óþarfi að
meina gestum aðgang að Sund-
liöllinni síðasta liálfa tímann,
sem liún er opin daglega?
Laust eftir kl. 9^2 í gærkveldi
hitti eg ungan mann i fordyi’i
Sundhallarinnar. Ifann var
mjög stúrinn á svipinn.
WH. •>. , ■ .-..w;,. . ...........»*
Eftir aldamótin síðustu lióf-
ust lieimflutningar i viðtækri
merkingu. Snemrna árs 1904
fluttist æðsta stjórn islenskra
sérmála hingað til lands, og
tveim árum síðar var hafin bar-
átla fyrir heimflutningi þeirrar
deildar Hins islenska bókmenta-
félags, sem starfaði i Kaup-
mannahöfn, en alt frá stofnun
félagsins (1816 hafði það starf-
að í tveimur deildum, Reykja-
víkurdeild og Hafnardeild. í
Kaupmannahöfn voru nokkur-
ir Icunnir íslenskir fræðimenn,
og liafa þeir líklega allir verið
mótfallnir heimflutningi fyrst
eftir að baráltan var liafin, en
linigu smám saman til fylgis
við málið eða létu undan siga.
Var sameining Hafnardeildar
við Reykjavíkurdeild ákveðin
með samkomulagi beggja aðila
1911, sama árið sem háskóli
vor var stofnaður.
Áður en Hafnardeildin sam-
þykti niðurlagningu sína, höfðu
félagsmenn þar komið sér sam-
an um að stofna nýtt félag til
íslenskra fræðiiðkana í Ivaup-
„Eg féldv neitun í gær og eg
fékk neitun í kvöld og þó eg
kæmi í lieilt ár á þessum tima,
inyndi afgreiðslustúlkan altaf
neita mér jafn-ákveðið um að-
gang að SundhöIIinni, það er eg
búinn að reyna“, sagði piltur-
inn, „en eg liefi ekki komist á
öðrum tima“, bætti hann við.
Hálfur timi, eða jafnvel
slyttri tími nægir mörgmn
Sundliallargesti, ekki síst dag-
legum gestum. Hví mega þá
ckki þeir, sem það hentar, nota
tímann rétt áður en lokað er ?
Nokkrir Sundliallargestir láta
sér nægja það stundum að fara
einungis i steypibaðið og aðrir
sem lítinn tíma liafa, — eg hefi
t. d. veitt því eftirtekt um lælcna
— synda máske einu sinni um
laugina og fara svo. Hálfur tími
er nægur timi fyrir þessa menn.
Þó að mönnum yrði leyfður
aðgangur að Sundliöllinni sið-
asta % tímann áður en lokað
er,á það vitanlega að vera áfram
ófrávíkjanleg regla, að menn
fari úr lauginni, þegar er lok-
unartími er kominn. Eg hefi
nokkrum sinnum verið staddur
í Sundhöllinni um lokunartíma
og séð að þessum reglum er al-
gerlega fylgt, svo sem vera ber
og mér hefir verið sagt að svo
sé ætíð.
Eg- leyfi mér því mjög á-
kveðið að æskja þess, að regl-
um Sundhallarinnar verði
breytt á þá leið, að Sundhall-
argestum sé ekki meinað að
koma inn seinasta hálftím-
ann, sem Sundhöllin er opin
daglega.
Rvík 30. mars ’38.
j. y.
Unglingastúkan Unnur
nr. 38 heldur hlutaveltu 18. þ.
m. (2. páskadag). Þessa dagana
eru börnin aö safna til ágóöa fyrir
starfseml sína. Þess er vsenst að
heiöra'Sir bæjarbúar taki börnun-
um vel. Barnastúkustarfsemin
berst fyrir þeirri fögru hugsjón
að foröa þessari og eftirkomandi
kynslóöum frá þeirri miklu hættu,
sem af tóbaki og áfengi leiöir.
mannahöfn, og var svo „liið ís-
lenska fræðafélag“ stofnað ár-
ið eftir. Frumkvæðið að stofnun
þess átti Bogi Tli. Melsteð, sagn-
fræðingur, og var hann forseti
félagsins meðan hann lifði (d.
1929). Félagið byrjaði eigna-
laust með öllu, en að sjálfsögðu
stofnaði það fastan sjóð þegar
á fyrsta ári, og var Bogi Mel-
steð svo ötull að auka og efla
sjóðinn, að slíks eru fá dæmi,
enda er sjóðurinn nú, eftir 25
ár, orðinn yfir 100.000 kr.. Bogi
útvegaði félaginu svo mikið fé
i styrkjum, að um það mundi
engum öðrum liafa orðið jafn-
vel ágengt, og naumast mundi
rangt til getið, að stundum,
þegar fræðafélaginu bárust
gjafir, liafi það verið Bogi Mel-
steð, sem beindi örlæti gefand-
ans að félaginu. Þorvaldur
Tlioroddsen lét fræðafélagið í
ríkulegum mæli njóta afkasta
sinna. Gaf hann félaginu liand-
ritin að tveimur merkum ritum,
eftir sjálfan sig, ferðabók sinni
og Árferði á íslandi í 1000 ár,
og eru bæði ritin uppseld fyrir
löngu. Einnig gaf Gísli Brynj-
ólfsson læknir félaginu handrit-
ið að lýsingu Veslmannaeyja
eftir föður sinn.
Þcgar á fyrsta starfsári tók
Hérmeð tilkynnist ættingjum og vinum, að hjartkær kon-
an min og fósturmóðir,
Anna Fridfinnsdóttir,
andaðist að heimili sínu, Lindargötu 1 C, aðfaranótt þ. 31.
mars. — Jarðarförin auglýst síðar.
Þorsteinn Bjarnason, Ásta Ásmundsdóttir,
Hjalti Gunnlaugsson.
Bæjan
fréffír
Vísir
hefjir opnaö ritstjórnarskrif-
stofu í húsi Guömundar prófess-
ors Hannessonar, nr. 12 við
Hverfisgötu. Skrifstofan veröur
opin frá kl. 9—12 árdegis og kl.
4—6 síödegis, fyrst um sinn, þar
til önnur ráðstöfun kann að verða
gjör.
Veðrið í morgun.
í Reykjavík o st., mestur hiti
í gær 3, mestur kuldi í nótt — 2
st. Úrkoma í gær og nótt 3.1 mm.
Sólskin í gær 4.3 st. Heitast á
landinu í morgun 1 st., á Reykja-
nesi, Vestm.eyjum og víðar, kald-
ast — 4 st., á Horni. Yfirlit:
Grunn lægð og nærri kyrrstæð yf-
ir norðanverðu íslandi. Horfur;
Faxaflói: Vestan kaldi. Eljagang-
ur.
Skipafregnir.
Gullfoss er væntanlegur til
Vestmannaeyja í fyrramálið. Goða-
foss er á útleið. Brúarfoss er í
Kaupmannahöfn. Lagarfoss kom
til Hamborgar í nótt. Selfoss er i
Antwerpen. Dettifoss fór héðan í
gærkveldi áleiðis vestur og norður.
E.s. Hekla fór til Hamborgar i
gærkveldi. Tekur þar vörur fyrir
Eimskipafélagið. jBelgaum fór á
saltfiskveiðar í gærkveldi. L.v.
Sigríður kom af veiðum i gær með
frekar lítinn afla .
Hersteinn Pálsson
stud. juris hefir verið ráðinn
blaðamaður við Vísi. Hefir hann
undanfarið unnið við ritstjórnina,
og er hinn efnilegasti blaðamaður.
Býður Visir hann velkominn í hið
fasta starfsmannalið.
Einar Ásmundsson
cand. juris lætur af störfum hjá:
Vísi frá og með deginum í dag að
telja. Einar hefir verið starfsmafl-
ur blaðsins á annað ár og getið
sér hinn besta orðstír, enda er
hann ritfær prýðilega. Vegna
heilsubrests. Páls Steingrímssonar
hvíldu mikil störf á herðum Ein-
ars í fyrstu, en siðar réðist hann
sem fulltrúi til Eggerts Claessen
og dró þá úr störfum hans við
blaðið, þótt hann skrifaði í það
að staÖaldri. Vísir þakkar Einari
vel unnið starf.
Skátablaðið,
sem gefið er út af Bandalagi ís-
lenskra skáta, kemur út á sunnu-
daginn kemur, 3. þ. m. í því eru
margar fróðlegar greinar, m. a.
tvær minningargreinar um Davíö
Sch. Thorsteinsson, eftir Leif Guð-
mundson og Tryggva Kristjáns-
son, Skátar, eftir dr. med. Helga
Tómasson, skátahöfðingja, Sel-
maginn og sundbeltið, eftir Valdi-
mar Össurarson, Skáti er bindind-
ismaður, eftir Glaðherja (Suður-
eyri í Súgandafirði) o. fl. Þá er
dagskrá skátamótsins á Þingvöll-
um 5.—13. júlí n. k. og loks skrá
yfir það, sem hver maður í göngu-
för verður að bera í poka sínum.
Hjónaefni.
í gær opinberuðu trúlofun sína
ungfrú Sjana Ágústsdóttir Loka-
stíg 11 og Sigurður Jakobsson,
trésmiður, Hverfisgötu 93.
Hvöt.
Félagskonur eru ámintar um að
fjölmenna á aðalfundinn í Oddfell-
owhúsinu í kveld kl. 8\l/2.
Póstferðir á morgun.
Frá Rvík: Mosfellssveitar-,,
Kjalarness-, Kjósar-, Reykjaness-,
Ölfuss og Flóapóstar. Fagranes til
Akraness. Til Rvikur: Mosfells-
sveitar-, Kjalarness-, Kjósar-,,
fi’æðafélagiö þá ákvör'ðun, að
gefa út jarðabók Árna Magnús-
sonar og Páls Vídalíns, og byrj-
aði hún að koma út 1913. IIún
er nálega öll saman tekin á ár-
unum 1702—12, þegar Árni var
liér sem konunglegur erindreki
og Páll Vídalín samverkamaður
hans. Nær jarðabókin yfir alt
ísland, nema Múla- og Skafta-
fells sýslur. Hún er að vísu ekki
formlega fullkomin jarðabók,
þannig að með lienni væri sett
mat á jarðir, heldur var forn
dýrleiki látinn standa óbreytt-
ur, en þar er saman kominn
allur slíkur fróðleikur, sem
jarðamat liér á landi þarf að
grundvallast á, um kosti og ó-
kosti hverrar jarðar, hættur á
rýrnun jarðanna o. s. frv. Ná-
kvæmlega er sagt frá land-
skuldum, kúgildaleigum og
einnig kvöðum, sem þá hvíldu
víða á jörðum, rituð kvikfjár-
tala á jörðunum, fólksfjöldi á
bæjunum og ábúendur og jarð-
eigendur nafngreindir. Jarða-
bókin er nú prentuð nema ísa-
fjarðarsýsla Strandasýsla,
Eyjafjarðarsýsla og Þingeyjar-
sýslur, og nú liefir Aiþingi um
lirið veitt 1000 kr. á ári til út-
gáfunnar, sem væntanlega held-
ur áfram, svo að trygt má heiía
að verkinu verði lokið, þó að
dýr sé prentunin. Tímarit (árs-
rit) gaf fræðafélagið út í ellefu
ár, undir ritstjórn Boga Mel-
steðs, nema siðasta árganginn,
sem kom út eftir lát lians, og
dr. Sigfús Blöndal var ritstjóri
að; flutti ársritið alþýðlegan
fróðleik og landsmálagreinar.
Ennfremur skal nefna safn
fræðafélagsins um ísland og Is-
lendinga, sem nú er orðið tíu
bindi, æfisögur íslenskra
manna, ritgerðir um isleuskt
mál, bókmentasögu og önnur
söguleg efni.
Þó að bækur fræðafélagsins.
liafi oftast verið ódýrari en ger-
ist um íslenskar bækur, og
sumar með svo lágu verði, að
tap hlaut á þeim að verða,
hversu vel sem seldist, ákvað
félagið á 25 ára afmæli sinu í
fyrra að lækka verð flestra
bóka sinna. Sú útsala félagsins
stendur enn, og ættu ménn að
kynna sér þá kosti, sem þar
bjóðast, meðal annars vegna
þess, að nú mun lítið orðið eftir
af upplagi sumra bókanna.
Björn K. Þórólfsson.
Ilvaupi ávalt
hæsta verði
íslensk frímerki.
Frímerkjabækur
með myndum
fyrir íslensk
frímerki,
kosta 5 krónur.
Útlend frímerki
i miklu úrvali.
Frímerkjabækur
fyrir útlcnd
frímerki,
frá 75 aur.
GÍSLI SIGUR-
BJÖRNSSON,
Lækjartorgi 1.
Opið kl. 1—3%.