Vísir - 22.04.1938, Blaðsíða 2

VISIR
Rúmenska síjórnin bannar starfsemi járnvarðliðsins
að fnlin og Siln, og leggnr eignir þess nndir krfinnna
Njósnarar járnvardlidsins störf-
uðn i öllum stjóruardeildum og*
herforingjarádi. — Járnvardlidid
hafdi gfert víðtækar rádstafanir
til ad undirbúa byltingu i landinu,
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Oppreistaráform rúmensku einræðissinnanna
(járnvarðliðsins) voru enn víðtækari en ríkis-
stjórnina grunaði, er hún hófst handa um að
kæfa byltingaráform þeirra í fæðingunni. M. a. hefir
sannast, að einræðissinnar höfðu njósnara í öllum
stjórnardeildum sjálfrar ríkisstjórnarinnar, meðal ann-
ars í landvarnaráðuneytinu. Einnig hefir sannast, að
þeir höfðu njósnara í aðal-herforingjaráðinu. Líkurnar
fyrir því, að þeir næði völdunum í sínar hendur voru
talsvert miklar, og er það þakkað því, hversu föstum
tökum stjórnin hefir tekið á málinu, að ekki hafa brot-
ist út óeirðir, en vitað er, að einræðissinnarnir eiga sér
fylgismenn marga með þjóðinni.
Nú hefir, að því er fréttar. United Press í Búkarest
símar, ríkisstjórnin tekið víðtækar ákvarðanir til þess
gersamlega að uppræta alla starfsemi járnvarðliðsins.
Hafa verið gefnar út nokkurar tilskipanir, sem lúta að
þessu.
í fyrsta lagi hefir verið gefin út tilskipun um það,
að starfsemi járnvarðliðsfélaganna skuli bönnuð héðan
í frá, svo og undirfélag þeirra járnvarðliðsmanna, er
nefnist „Erkiengillinn Mikkael“. í tilskipuninni eru á-
kvæði, sem taka af öll tvímæli um það, að eigi verður
leyft að félögin taki til starfa framar, né heldur að þau
verði endurskipulögð og stefnuskrá þeirra breytt.
í annari tilskipun er svo ákveðið, að Ieggja skuli hald
á allar eignir f élaganna og verða þær lagðar undir ríkið.
í þriðja lagi hefir innanríkismálaráðuneytið fengið
heimild til þess að senda í fangabúðir alla þá, sem taka
þátt í samsærisáformum gegn ríkinu.
í sameiginlegri skýrslu innanríkis- og dómsmála-
ráðuneytanna er gerð grein fyrir þeirri njósnarstarf-
semi einræðissinna, sem að framan var að vikið. Enn-
fremur segir frá því í skýrslunni, að
járnvarðliðsfélögin hafi fyrir nokkuru fengið 40
miljónir lei frá einu stórveldi álfunnar, tijl þess að
koma af stað byltingu í landinu.
Auk þeirra ráðstafana, sem að framan getur, er heim-
ilað að yfirforingjar í hernum gegni um stundarsakir
embættisstörfum, þegar svo stendur á, að embættis-
manni hefir verið vikið frá, vegna svikráða við ríkið.
Yerða allir þeir embættismenn, sem voru meðlimir í
járnvarðliðinu, tafarlaust sviftir störfum og hand-
teknir.
United Press.
Skógareldaf í Frakklandi
valda miklu tjóni.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Þurrviðri og kuldar, segir í símskeyti frá París, hafa
valdið miklum skemdum í Frakklandi, á vínekrum og
i aldingörðum. Hefir verið alveg úrkomulaust nú um
Jiríð. Skógareldar hafa valdið miklu tjóni, einkum í
Landes, og hefir loks tekist að hindra útbreiðslu elds-
ins. Greniskógar, sem eru tíu ferhyrningsmílur að flat-
armáli, gereyðilögðust, áður en unt var að stemma stigu
fyrir útbreiðslu skógareldanna.
United Press..
7ÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁPAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Austurstræti 12.
S í m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Yerð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Vandi og
vegsemd.
A lþýðublaðið skýrir frá því í
gær, að samkvæmt atvinnu-
leysisskráningu Vinnumiðlun-
arskrifstofunnar væri nú 561
menn atvinnulausir í bænum,
en á sama tima í fyrra hefðu
verið skráðir atvinnulausir 317
menn. En þó að atvinnuleysið
sé þannig „miklu meira nú en
þá“, hafi „máttarvöld bæjarins“
ákveðið að fækka í atvinnu-
bótavinnunni, og einnig liggi
við borð að segja upp öllum í
haf narvinnunni.
Alvinnuleysið í landinu er
þjóðarböl. En þó að Alþýðu-
blaðið geri að eins atvinnuleysið
í Reylcjavík að umtalsefni, þá er
ástandið í þeim efnum síst betra
víða annarsstaðar í landinu. Og
það er reynt að bæta úr því með
sameiginlegum ráðstöfunum af
hálfu ríkisins og bæjar- og
sveitarfélaga þar sem mest
kreppir að, ýmist'með „atvinnu-
bótum“ eða beinum fjárfram-
lögum til framfærslu atvinnu-
leysingjanna. Þannig er kunn-
ugt, að eitt hreppsfélag hefir
notið sérstakra fjárframlaga úr
ríkissjóði í þessu skyni nú um
nokkur ár. Og alveg nýverið
mun hafa verið leitað aðstoðar
eins af þingmönnum Alþýðu-
flokksins, til þess að fá slíkan
ríkisstyrk handa hreppsfélagi í
kjördæmi hans.
Fjárráð ríkis- og sveitarfé-
laga, til að bæta úr þessum
þörfum, eru hinsvegar takmörk-
um bundin. Það er því ekki ann-
ars að vænta, en að talsvert
bresti á að svo sé bætt úr sem
fylsta þörf krefur. En ef of
mjög þykir á það bresta, þá
virðist einsætt að beina beri
kröfunum um frekari aðgerðir,
jöfnum höndum til beggja aðil-
anna, sem þar eiga lilut að máli,
og að minsta kosti engu síður til
„máttarvalda“ ríkisins en bæj-
ar- og sveitarfélaganna.
Hér í Reykjavík sjá „máttar-
völd“ ríkisins atvinnuleysingj-
unum fyrir atvinnubótavinnu,
að þeim hluta, sem svarar til
fjárframlags ríkisins til vinn-
unnar. Og það hefir verið fækk-
að mönnum í atvinnubótavinnu
ríkisins jöfnum höndum og í
vinnu bæjarins. Alþýðublaðið
mætti því ekkert síður beina
skeytum sínum út af fækkun-
inni til „móttarvalda“ ríkisins
en bæjarins. Og öllu fremur þó,
af því að máttarvöld ríkisins
eru því öllu nákomnari.
Nýlega var um það rætt á Al-
þingi, hvort auka skyldi fjár-
framlag ríkissjóðs til atvinnu-
bóta. Enginn af þingmönnum
Alþýðuflokksins virtist telja rík-
issjóði fært, að Ieggja fram
meira fé í því skyni, en gert
hefir verið síðustu árin, eða
taldi nauðsyn á því. Ef Alþýðu-
blaðið lítur svo á, að þingmönn-
unum hafi missést um þetta, þá
ælli að það reyna að lciða þeim
það fyrir sjónir í kyrþei, áður
en það gerir það opinberlega að
árásarefni á liendur þeim, eða
berari orðum, en það hefir þeg-
ar gert.
Þegar um er að ræða sameig-
inleg vandamál eða úrlausnar-
efni allra flokka, þá stoðar það
ekkert einn flokkinn, að reyna
að vella allri ábyrgðinni af sér
yfir á aðra. En þegar um mestu
vandamál þjóðarinnar er að
ræða, eins og atvinnuleysisböl-
ið, þá sæmir það sist þeim flokk-
um, sem með völdin fara í land-
inu, að reyna að skjóta sér und-
an allri ábyrgð á því, hvernig
fram úr þeim verði ráðið. Því að
„vandi fylgir vegsemd liverri“.
ERLEND VÍÐSJÁ!
Kommúnistiskur undirróður.
Fréttaritari Manchester Guardin
símaði bla'ði sínu frá Prag, höfuð-
borgTékkóslóvakíu,fyrir skömmu,
aS Pólverjar ali grundsemdir um
þaö, aS mjög viðtæk kommúnist-
isk undirróðursstarfsemi sé rekin
í Tékkóslóvakíu. Segir fréttaritar-
inn, aS pólska stjórnin sé að gera
tilraun til þess a'S komast aö því,
hvort Tékkar reki þessa undirróS-
ursstarfsemi af eigin hvötum —
eSa fyrir hvatning frá annari þjóð,
og þess vegna hafi stjórninni í
Prag verið send mótmæli gegn
því, aS kommúnistiskum undir-
róöri í átta löndum sé stjórnaS frá
Tékkóslóvakíu, sem fréttaritarinn
segir ennfremur, að Pólverjar telji
„hættulega, kommúnistiska undir-
róSursmiSstöS".
Fréttaritarinn virSist ekki vera
í vafa um, aS af Pólverja hálfu
sé hér um augljósa tilraun aS ræSa
til aS rýra álit manna á Tékkum
cg sverta þá, vegna samnings
þeirra við Rússa, því að tékkneska
stjórnin hafi ávalt gætt þess, aS
leyfa engan kommúnistiskan und-
irróSur í landinu.
Sambúð Rúmena og Rússa.
Fréttaritarinn vekur athygli á
því, aS samkomulagiS hafi batnað
aS undanförnu milli Rússa og
Rúmena sem megi heita banda-
menn Pólverja, en þaS hefir í
rauninni alt af legiS í loftinu, aS
til mjög alvarlegra deilna mundi
koma milli Rússa og Rúmena, út
af Bessarabíu, en nú þykir svo
horfa, aS Rússar og Rúmenar
jafni þessi ágreiningsmál.
Vingan við Tyrki.
Sami fréttaritari segir, aS þaS
hafi vakiS mikiö umtal í MiS-
Evrópu, aS Stalin hafi sent stjórn-
málamann aS nafni Terentieff til
Tyrklands og skipaS hann sendi-
herra þar. En Stalin er talinn hafa
valiö þennan mann til þess aS
gegna þessu embætti, því aS hann
sé af hinum nýja „staliniska skóla“
— og muni skilja vel hinn þjóS-
lega hugsunarhátt, sem nú sé ríkj-
andi meS Tyrkjum. Þjóðverjar
hafa gert von Papen aS sendiherra
i Tyrklandi — og ætla ýmsir, aS
Rússar og ÞjóSverjar muni báSir
keppa um vinferigi Tyrkja, en
Tyrkland er oröiS mikiS herveldi,
undir stjórn einræSisherrans Kem-
als Ataturks.
Pólsk-þýsk samvinna.
ÞjóSverjar og Pólverjar komu
saman á ráSstefnu fyrir nokkuru
og var ákveSin aukin samvinna
milli þýskra og pólskra blaSa, út-
varpsstööva o. s. frv. Er tilætlun-
in, aS ræöa framvegis öll þau
vandamál, sem upp kunna aS koma
í sambandi viS þaS, hvernig hafa
má áhrif á skoðanir almennings,
hinnar uppvaxandi kynslóðar o. s.
frv., og telja báðar þessar þjóðir
nú, aS heppilegast sé að ræða öll
slík vandamál af hreinskilni, og
koma því svo fyrir, aS hvorki
blöð, útvarp, skólabækur o. fl. sé
misnotaS í þessu skyni. Hefir þótt
nokkuS á bresta í þessum efnum
og komiS fram ásakanir á víxl i
hvoru landinu um sig, en milli
Þýskalands og Póllands er vin-
áttusamningur í gildi, og er til*
gangurinn aS koma á bættri sam-
vinnu á því sviöi, sem aS framan
greinir, í anda sáttmálans.
Eden og friðarverðlaun Nobels.
Bókmenta- og heimspekideild
háskólans í Jassy í Rúmeníú, en
þetta er einhver elsti háskóli þar
í landi, hefir lagt til aS Anthony
Eden verSi veitt næstu friSarverö-
laun Nobels. Tilmælin voru send
rúmenska utanríkismálaráðherr-
anum, og hann beöinn aö koma
þeim áleiðis til verSlaunaveitend-
anna.
Sendiherra Þjóðverja
í London.
Dr. von Dirksen heitir hinn nýi
sendiherra ÞjóSverja í London, og
hefir hann áSur veriS sendiherra
í Tokio og þar áSur í Moskva.
Njósnir í Sviss.
Tveir menn voru nýlega leiddir
fyrir rétt í Bern í Svisslandi, sak-
aSir um njósnir fyrir ÞjóSverja —•
ekki fyrir njósnir um hernaðarleg
leyndarmál, heldur fyrir aS njósna
um svissneska stjórnmálamenn. —
BáSir voru sekir fundnir, en fengu
væga dóma, annar tveggja mán-
aSa fangelsi, hinn fimm daga.
aðeins Loftur.
Douglas Hyde forseta-
efoi frska frlrlkisins.
London 22. apríl. FÚ.
Flokkar De Valera og Cos-
graves liafa komið sér saman
um forsetaefni fyrir írska frí-
ríkið Eire. Hafa þeir valið írska
skáldið, þjóðsagnaritarann og
sagnfræðinginn Dr. Douglas
Hyde. Dr. Hyde er fæddur árið
1860, og því 78 ára gamall.
Hann var ekki búinn að taka
úinefningunni seint í gærkveldi.
Líkur eru taldar til þess, að
borgarstjórinn í Dublin, sem
gefið liefir kost á sér sem fram-
bjóðandi í forsetakosningunum,
muni draga sig í lilé, ef Dr.
Hyde tekur útnefningu. For-
setaemhættinu fylgja £15.000 í
árslaun.
Deílnr olínfélaganoa I
Mexico.
London 22. apríl. FÚ.
Breska stjórnin hefir á ný
sent stjórninni í Mexico orð-
sendingu út af eignarnámi
stjórnarinnar á eignum Mexican
Eagle oliufélagsins. Breska
stjórnin ber á móti þvi, að fé-
lagið sé mexikanskt, og fullyrð-
ir, að hún hafi rétt til þess að
mótmæla gjörðum mexikönsku
stjórnarinnar fyrir hönd
breslcra hlutliafa í félaginu, er
ekki geti vænst annarar vemd-
ar en verndar breskra stjómar-
valda. Breska stjórnin ítrekar
mótmæli sín gegn eignarnám-
inu, er hún telur ólöglegt og af
stjórnmálalegum toga spunnið.
Leynlleg fitvarpsstoð í
Rfisslandl.
Berlin 22. april. FÚ.
Enska blaðið „Daily Ex-
press“ segir frá leynilegri út-
varpssendistöð, sem starfrækt
sé einhversstaðar i Sovétrikj-
unum, og rússneskum stjórnar-
völdum hafi ekki tekist að
hafa upp á. Blaðið segir frá
því, að stöðin hafi nýlega sent
út áskorun til Rauða hersins
um að myrða Stalin og aðra
foringja bolsévika, hljóðandi á
þessa leið: ,,,Herme(nn, gerið
skyldu ykkar og beinið skot-
vopnum ykkar gegn stjórnar-
pallinum, þar sem þeir Stalin
og Voroshiloff standa.“
Berlín 22. apríl. FÚ.
Uppreistarmenn á Spáni hafa
nú á valdi sínu flughöfnina,
sem liggur við Ebró, 20 km. ■
neðan við Tortosa og hafa þar
með náð aðstöðu til að hefja
þaðan Ioftársir á þær borgir
lýðveldisins, sem liggja við aust-
urströndina.
VlStal við Konoye prins,
Forsætisráðherra Japana,
Konoye prins, átti nýlega tal við
blaðamenn og lét svo um mælt,
að hann myndi gegna áfram
forsætisráðlierraembættinu eft-
ir að hann hefði náð sér af
sjúkleika þeim, sem þjáð hefir
hann að undanförnu. Hann
mótmælti þeim orðrómi, senl
heyrst liefir, að fjn-ir dyi-um
stæði ný skipun japönsku
stjórnarinnar. Kvað liann nauð-
syn hera til þess, að Japanir
sameini alla krafta sina gegn
Kínverjum.
Um „stjórnirnar“ í Nanking
og Peiping sagði Konoye prins,
að enn mundi ekki vera orðið
tímabært að leita eftir viður-
kenningu annara rikja á þeim.
En Kínverjum, sagði hann, yrði
að stjórna kínversk stjórn og
væri það fjarriJapönum,að ætla
að leggja undir sig Kína, enda
þótt Japan myndi ekki láta
liindra sig í því, að framkvæma
stefnu sína í Kínamálum.
Hinar Idnversku herdeildir,
sem vörðu Ling-yi, en urðu að
láta undan síga fyrir Japönum,
halda nú suður með Lunghai-
járnbrautinni, að því er Japan-
ir segja. Kinverskur lier ógnar
nú hægri fylkingararmi Japana
við Ling-yi.
Steíano Islandi.
Einkaskeyti til FÚ.
frá Khöfn 22. apríl.
Stefano Islandi hefir fengið
ágæla dóma um söng sinn í
dönskum blöðuin, og ber þeim
öllum saman um, að hann hafi
framúrskarandi rödd, en að
leikarahæfileikar hans standi
söngnum að baki.
Norræn svartllstarsjn-
ing í Londoo.
Kaupm.liöfn 22. apríl.
Einkaskeyti FÚ.
Norræn svartlistarsýning hef-
ir verið opnuð í London, og
taka þátt í henni af liálfu Is-
lendinga Gunnlaugur Schev-
ing, Jón Engilberts og Kristinn
Pétursson. Viðstaddir voru
fulltrúar frá kenslumálaráðu-
neytinu breska, er sýningin var
opnuð, og sömuleiðis fulltrúar
frá sendiherrum Norðurland-
anna í London. Sýningarnefnd-
in hefir gefið út myndarlega
skrá yfir sýningannunina með
greinum og myndum frá Norð-
urlöndum.