Vísir - 26.04.1938, Blaðsíða 2

V ISIR
DAG3LA9
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁI'AN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Austurstræti 12.
S í m a r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Yer-ð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Litlu nær.
AÐ er nú fyrirsjáanlegt, að
liúsabyggingar muni verða
meö langminsta móti hér í bæn-
um á yfirstandandi ári. Verka-
mannabústaðir verða engir
bygðir á árinu, með því að ekk-
ert fé er fyrir hendi í Bygging-
arsjóði verkamanna og ekkert
lán fáanlegt til þeirra bygg-
inga. Hinsvegar er gert ráð fyr-
ir því, að innflutningur á bygg-
ingarefni verði af svo skornum
skamti, að skortur á þvi muni
draga mjög úr byggingastarf-
semi einstakra manna. Af þessu
leiðir það tvent, að atvinna við
byggingar verður með minsta
rnóti og að búast má við vax-
andi húsnæðisskorti i bænum.
Alþýðublaðið skýrði frá þvi
nýlega, að Alþýðuflokkurinn
hefði fengið því framgengt, í
samningum við Framsóknar-
flokkinn, „að framlag ríkis-
sjóðs til byggingar verka-
mannabústaða verði hæklcað“
á næsta ári urn 50 þús. krónur.
Segir blaðið, að framlag ríkis
cg bæja verði á þessu ári 230
þús. kr., en 280 þús. kr. á næsta
ári, „en síðar“ bækki framlagið
enn, þyí til þess sé ætlast, að
liátekjuskattaukinn, sem í ár og
næsta ár renni til Fiskimála-
sjóðs, renni síðan að bálfu til
verkamannabústaðanna. Og
lætur blaðið svo um mælt, að
þó að „ekki sé um stórar upp-
hæðir að ræða“,þá sé þettageysi
þýðingarmikið, enda um að
ræða mál, sem Alþýðuflokkur-
inn hafi „lagt mesta áherslu á á
undanförnum árum“!
„Öllu má nafn gefa“! 50 þús.
króna hækkun á framlagi ríkis-
sjóðs til byggingar verka-
mannabústaða á öllu landinu á
næsta ári, og síðan helmingur-
inn af „liátekjuskattsaukanum“
eða rúmar 50—100 þús. kr., til
viðbótar! Skyldi nú ekki muna
um minna? í venjulegu árferði
er bygt í Reykjavík einni fyrir
4—6 miljónir króna. Það ætti
að mega „sjá minna grand í
mat sínum“ en 25—50 þús. kr.,
sem bættust við eða drægist frá
þeirri upphæð.
Þingmenn kommúnista og
Héðinn Váldimarsson átöldu
það mjög á dögunum, að verka-
mannabústaðirnir hefði verið
sviftir sínum hluta af ágóða tó-
bakseinkasölunnar. Þegar tó-
bakseinkasalan var endurreist,
árið 1932, lét Alþýðuflokkur-
inn kaupa sig til fylgis við það
mál með því, að helmingurinn
af ágóða einkasölunnar skyldi
renna til verkamannabústað-
anna. Þá var gert ráð fyrir því,
að sá ágóði allur yrði um 200
þús. kr. En þegar á næsta ári
var þessi náðargjöf tekin aftur,
og síðan hefir verðið á tóbakinu
verið hækkað æ ofan í æ, svo
að nú er ágóði einkasölunnar
talinn um 600 þús. króna. Af
þeirri upphæð fá verkamanna-
bústaðirnir nú 30 þús., en á
næsta ári eiga þeir að fá 80 þús.
En í stað þess að skila þeim
síðan þeim 220 þús., sem eftir
eru af ágóðahluta þeirra af tó-
bakseinkasölunni á þá að láta
þeim eftir þann bluta bátekju-
skattsins, sem til þessa liefir
runnið til bæjar- og sveitar-
sjóða. Með þessum liætti verð-
ur verkamannabústöðum að
mestu skilað aftur, því sem frá
þeim var tekið, en þannig, að
því er hnuplað frá öðrum. Og
að svo komnu er þó aðeins um
„vonina“ í því að ræða, en með
öllu óvist hvað úr efndunum
verður. — En hvað sem því líð-
ur, þá er bersýnilegt, að það get-
ur ekkert bætt úr yfirstandandi
erfiðleikum. Þrátt fyrir hækk-
unina á framlaginu til verka-
mannabústaðanna á næsta ári,
verða engir verkamannabústað-
ir bygðir í ár, og þrátt fyrir
frekari hækkun síðar, virðist
litlar líkur til þess að nokkuð
verði bygt að ári.
Farmannadeilan.
SaioilDO iisíii ekki
oáðst.
Enn óvíst hvort kaupskipaflot-
inn stöðvast.
Samkomulagsumleitanir hafa
farið fram að undanförnu, fyrir
milligöngu sáttasemjara, til þess
að reyna að leiða farmanna-
deiluna til lykta. En á dögunum
náðist sem kunnugt er sam-
komulag við báseta og kyndara
og kom ekki til stöðvunar flot-
ans, þar sem aðrir farmenn,
sem var ósamið við, vildu sigla
upp á væntanlega samninga.
Sáttaumleitunum var liælt í
lok síðustu viku. Hvort skipin
stöðvast er enn óvíst, er þetta er
skrifað. Frekari sáttaumleitanir
munu væntanlega verða reynd-
ar. —
I gærdag, um kl. 3,20 varð
1 bifreiðarslys inn við Tungu.
— Varð það með þeim hætti,
að -12 ára gamall drengur,
Jón Björgvinsson, Kirkjubóli,
ætlaði að taka sér far með
strætisvagni við vegamót Suð-
urlandsbrautar og Laugarness-
veg. Segir bílstjóri strætisvagns-
ins að farmiðinn bafi fokið úr
bendi drengsins yfir vélarhúsið
á vagninum. Hljóp drengurinn
þá yfir götuna og ætlaði að ná
miðanum, en um Ieið og hann
kom framlijá strætisvagninum
og út á opinn veginn kom önnur
bifreið framhjá og ók á dreng-
inn. Kastaðist hann á götuna og
meiddist á bakinu og bruflaðist
í andliti. Var Jón fluttur heim
til sín.
Annað bifreiðarslys várð á
laugárdag á Njálsgötu. Skeði
það um kl. 2 fyrir utan húsið nr.
74. Varð þar 3ja ára gamall
drengur fyrir vörubíl og segir
stúlka, er sá slysið, að bæði
vinstri hjól vörubilsins bafi
farið yfir barnið.
Billinn, sem um er að ræða,
er grænn vörubíll. Var hann að
fara af stað, er slysið vildi til.
Iíafði hann staðið fvrir utan
íúsið nr. 76. Var drengurinn svo
nærri bílnum, að bílstjórinn
mun ekki hafa séð hann.
Var hann fluttur á Landspít-
ann, en hefir meiðst svo Iílið, að
Stjórnmálamens óttast að til styrjaldar knnni að
draga í Evrópu vegna krafa Sndeten-Þjóðverja.
Bretar liafa kvatt lieim
sendiherra sinn í Prag.
Með frakkneskum fiski-
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
skipum á Íslandsmiðum
Ræða Henleins, foringja Sudeten-Þjóðverja hefir
vakið hina mestu athygli um allan heim og
óttast menn víða um lönd afleiðingar þeirrar
stefnu, sem Sudeten-þýski flokkurinn hefir tekið.
Það er Ijóst af breskum blöðum og ummælum stjórn-
málamanna, að breska stjórnin óttast afleiðingarnar
af ræðu Henleins og hefir hún þegar hafist handa um
að kynna sér deilumálin í Tékkóslóvakíu betur, með
það fyrir augum, að gera tilraun til þess að miðla mál-
um. En ýmsum þykir svo horfa, sem erfitt eða óger-
legt verði að koma í veg fyrir, að þessi deilumál leiði
til styrjaldar, ef svo fer fram sem nú horfir.
Mesta athygli vekur nú, að breska stjórnin hefir
kallað heim til viðtals sendiherra sinn í Prag, Sir Basil
Newton. Kemur hann til London í dag og gefur Halifax
Iávarði skýrslu þegar við komu sína. Mun hann aðal-
lega skýra honum frá hver áhrif ræða Henleins hafði á
stjórn Tékkóslóvakíu, en kröfur hans hafa vakið hina
mestu furðu meðal breskra stjórnmálamanna.
United Press.
Bretar og Irar hafa jafnað
deilumál sín.
EINKASKEYTI TIL VfSIS.
London í morgun.
Bresk-írski sáttmálinn hefir nú verið birtur. Þau
samningsatriði, sem mesta athygli vekja,
varða landvarnir fríríkisins, en Eire verður
framvegis að mestu leyti ábyrgt fyrir landvörnum sín-
um og fá Fríríkismenn nú til umráða strandgæslu-
stöðvar Breta í fríríkinu, með skotfæra og vopnabirgð-
um og öllu tilheyrandi. Gengið hefir verið frá helstu
deilumálum milli þjóðanna og hafa írar m. a. fallist á
að leiða landleigudeiluna til lykta með því að greiða
Bretum tíu miljónir sterlingspunda.
United Press.
Loftárás á
Valencia.
Bresk skip verða
fyrir sprengjum.
London í morgun.
Valencia varð fyrir loíJárás í
gærkvöldi, og lentu nokkrar
sprengjur í böfnina. Tvö bresk
skip sem þar voru stödd, urðu
fyrir sprengjum, og biðu tveir
menn bana, en þrír særðust.
Hlutleysisnefndin lcom saman
á fund í London í gær. Lofuðust
öll stórveldin, að Rússlandi
undanteknu, til þess að greiða
eitthvað af gjöldum sínum til
nefndarinnar, til þess að unt
verði að halda áfram gæslu-
starfinu við Spánarstrendur.
undravert má teljast, því að
drengurinn hefir nú verið flutt-
ur heim til sín aftur.
Bílstjórinn ók á brott án þess
að hirða um barnið, hefir e. t. v.
ekki orðið slyssins var, og hefir
lögreglan ekki getað haft uppi á
honum. Er hann beðinn að gefa
sig fram hið fyrsta, eða menn,
sem bafa séð til ferða hans, eru
beðnir að snúa sér til rannsóku-
arlögreglunnar og veita lienni
þær upplýsingar, sem þeir geta.
Ylðsjár með Pólrerjnm
og Tékknm.
Berlín, 26. apríl. — FÚ.
Allverulegur árekstur virðist
bafa orðið milli Pólverja og
Tékka á landamærum þessara
tveggja ríkja nýlega. Pólskur
loftbelgur flaug yfir tékkneslcu
landamærin og var skotinn nið-
ur af tékkneskum landamæra-
verði, án þess þó að menn þá,
sem í honum sátu, sakaði. Hefir
atvikið valdið mikilli gremju í
Varsjá, þar sem því er haldið
fram, að loftbelgurinn hafi ver-
ið í vanda staddur og ætlað að
nauðlenda, en hrakist af vind-
um inn fyrir tékknesku landa-
mærin.
MÖTMÆLAFUNDUR í BUDA-
PEST GEGN TRIANOSÁTT-
MÁLANUM.
Berlín, 26. apríl. — FÚ.
í Búdapest var í fyrradag
baldinn mótmælafundur gegn
ákvæðum Trianonsáttmálans.
Ræðumenn fundarins réðust við
það tækifæri heiftarlega á
Tékkóslóvakíu og varnarbanda-
Iag hennar við Sovét-Rússland,
ásökuðu bana um að hafa kast-
að sér í arma bolsévismans og
vera brú fyrir bann yfir til Mið-
Evrópu, en létu í ljós að nú
væri tíminn kominn til að endir
yrði bundinn á þetta ástand.
Viötal vid yfirmenn á frakkneska herskip-
inu Ailette.
Það er mikill fjöldi erlendra fiskiskipa, sem árlega sækir á
íslandsmið, á ýmsum tímum árs, en flest þó sennilega á aðal-
þorskveiðitíma ársins og síldveiðitímanum á sumrin. Fiskiskip-
in koma á þessum tímum árs í tugatali frá ýmsum löndum —-
og frá sumum svo stórir fiskiskipaflotar, að nauðsynlegt þykir,
að send sé eftirlitsskip hingað til lands sjómönnum á fiskiskip-
unum til ýmislegrar aðstoðar. Frakkar, Bretar, Norðmenn og
ef til vill fleiri þjóðir senda hingað eftirlitsskip þessara erinda,
og það var til þess að kynnast þessu eftirlitsstarfi dálítið nánara,
að tíðindamaður Vísis heimsótti í gær yfirmenn á frakkneska
eftirlitsskipinu Ailette, M. Barbier skipherra, og átti tal við
hann og eftirtalda yfirforingja: De Roquefeuil, dr. Daire, og
yfirforingja, M. Raymond, M. Houot og M. Putz. —
Var tíðindamanninum bið
besía tekið og erindi bans og
bar fyrst á góma, er frakknesk-
ar fiskiskútur komu bingað i
tugatali, og voru tíðir gestir á
Reykjavíkurhöfn, þótt þær væri
tíðast við Austurland. Eitt af
góðskáldum þjóðarinnar, sem
ólst upp á Austurlandi, minnist
smalamenskudaganna í kvæði,
og lýsir þvi, er liann horfði út
á miðin:
í
„. . eygði svo í einum svip
fjörutíu franskar duggur
— fimtán róðrarslcip“.
i
En þeir dagar eru langt að
baki — og að eins þeir Reykvík-
ingar, sem farnir eru að klifa
fimta áratuginn muna nú
Frönsku liúsin við Austurvöll,
þar sem oft var glatt á hjalla
og margt um manninn. Þar gat
að líta sjómenn af þeim stofni,
sem Loti lýsir í „Pecheur dTs-
Iande“.
En þar sem talið sveigðist í
þessa ótt í byrjun spurði tíð-
indamaðurinn herra Raymond
yfirforingja, sem gaf lionum
flestar upplýsingarnar, sem um
var beðið, að þvi fyrst af öllu,
hvað nú væri mörg frakknesk
seglskip að veiðum á Islands-
miðum.
„Að eins eitt,“ svaraði hann,
„tvímöstruð seglskúta frá Gra-
velines með um 25 manna á-
böfn. Seglskipunum liefir fækk-
að ár frá ári og að eins fá þeirra
fara á fjarlæg mið. Togararnir
komu í þeirra stað, en einnig
þar hefir breyting á orðið, því
að litln togararnir veiða nú að-
allega á miðum, sem nær liggja,
í Norðursjó aðallega, en stóru,
nýtísku togararnir sækja á mið-
M. Barbier,
skipherra á Ailette.
in við Newfoundland, ísland og
Bjarnareyju og víðar.“
„Hvað ætlið þér, að margir
frakkneskir togarar sé að veið-
um á íslandsmiðum nú?“
„Það munu vera um fimtán
stórir togarar, flestir frá Fé-
camp og Boulogne sumir. Sum-
ir þessara togara hafa komið
bingað og hefir þá oft verið
margt um manninn að skoða
þá. Þeir eru um 1200 smálestir
og brenna sumir kolum, en liin-
ir nýjustu eru útbúnir diesel-
vélum og brenna olíu.“
„Hvað eru margir menn á
þessum togurum ?‘
„40—50 menn á hverjum.“
„Veiða allir togararnir í salt?“
„Flestir stunda þorskveiðar
og er aflinn saltaður um borð í
skipunum, en í tveimur togar-
anna er fiskurinn frystur.“
„Og í bverju er eftirbtsstarf-
ið fólgið í aðalatriðum?“
„Eftirlitsskipin fylgja fiski-
flotanum og eiga að aðstoða
sjómennina á marga vegu.
T. h. efst: Ailette á Norðfirði. Neðst t. h.: Læknirinn á Ailette fer
út í frakkneskan togara. T. v.: Nýtísku, frakkneskur togari, „Vilc-
ings“, sein er útbúinn dieselvélum.