Vísir - 02.08.1938, Side 2

VÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
ÍGengið inn frá Ingólfsstræti-).
8ín»r:
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Þegnskapar-
mál.
*
síðasta sunnudagshla'ði Vísis
4 hafa birst merkilegar hug-
leiðingar, eftir merkan mann,
sira Halldór Jónsson, prest að
Reynivöllum. í hugleiðingum
þessum, sem höf. kallar: „um
óskráð lög“, er víða komið við
og drepið á margt, sem betur
mætti fara í þjóðlífinu, og um
ættu að gilda ósknáð lög sið-
menningar og heilbrigðs þjóðar-
metnaðar, sem nú er of mjög
brotið í bág við. Mundi öllum
holt að lesa hugleiðingar þessar
sem gaumgæfilegast og hagnýta
kenningar höfundarins í hví-
vetna.
I lok þessara hugleiðinga
sinna brýtur höfundurinn upp
á stórmerkilegu hugsjónamáli,
sem verða mætti liin mesta
lyftistöng efnalegra framfara í
landinu. Er sú liugsjón fólgin i
því, að koma á frjálsri þegn-
skylduvinnu, eða öllu heldur
þegnskaparvinnu, með samtölc-
um og samhjálp almennings, til
sjávar og sveita, svo að hver
lijálpaði öðrum með þvi að
leggja fram vinnu sína, til þess
að koma þvi i framkvæmd, sem
hverjum einstökum væri um
megn kostnaðarins vegna.
Hugmyndin um þegnskyldu-
vinnu í þágu rikisins er nú orð-
in allgömul, en hefir hvergi
nærri notið admennra vinsælda
meðal þjóðarinnar, Þegai’ henni
var fyrst hreyft, kvað eitt góð-
skáldið um það live sæll hann
mundi verða og elska landið
heitt, ef hann mætti vera „i
mánuð þræll og moka skít fyrir
ekki neitt“. Hinsvegar er það
gamall og göfugur siður í land-
inu, að hlaupa undir bagga með
nágranna sínum, með mann-
hjálp og annað, þegar svo ber
undir, án þess að telja það eftir,
af því að ekkert gjald komi fyr-
ir. Slík hjálp til handa bág-
stöddum náunga, felur sjálf í
sér sín laun. Sú vinna, sem
þannig er unnin er ekki þegn-
skyldu-vinna, heldur þegnskap-
arvinna, og þegnskapurinn er
öllum góðum drengjum i blóð
borinn.
Fyrir síra Halldóri vakir það,
að með slikri samlijálp manna,
mætti takast að rækta og byggja
landið á skemri tíma og betur
en ella, og þó með viðráðanlegi’i
kostnaði fyrir einstaklingana
og þjóðfélagið. Til þess að skýra
þessa hugmynd sína, tekur hann
til dæmis efnalítinn bónda, sem
þarf að koma sér upp íbúðax--
húsi, eða öðrum byggingum, en
sama máli er að gegna um
aðrar framkvæmdir, svo sem
framræslu á landi o. s. frv.
Þessu orkar einyrkinn ekki,
■> nema með því að hleypa sér í
skuldir, sem brátt mundu verða
honum ofviða. En tæki 10—15
menn í sveitinni sig saman um
að vinna með honum að þess-
ari framkvæmd, endurgjalds-
laust, á þeim tíma, sem þeim
væri síst tilfinnanlegt, þá væri
þetta honum ekki að eins ldeift,
lieldur gæti það orðið til þess
að koma undir hann fótunum
og gera hann efnalega sjálfstæð-
an. Og þannig lijálpuðust menn
að því, að koma því í fram-
kvæmd, smátt og smátt, með
sameiginlegum átökum sem
hverjum einstaklingi væri of-
vaxið og hann yrði að láta ógert
ella.
Það kann nú að vera, að
margir annmarkar verði fundn-
ir á þessari hugmynd, þegar til
framkvæmdanna ætti að koma.
En væri þetta þó ekki, eins og
liöfundurinn segir, „stórt og
veglegt hlutverk fyrir ung-
mennafélögin og æskulýðsfélög-
in í Iandinu“? — Hann segir
ennfremur, að ekki verði ofsög-
um af því sagt, live mikilsvirði
það sé að nota „lieita staði“,
hvar sem slíku verði við komið.
En „eg þekki enga heitari, eða
öllu heldur lieitari og mállugri
orkulind en liitt, hlýtt hugar-
far“, bætir hann við. Og „frá
slíkum lindum þarf að leggja
hitaveitu inn á hvert heimili í
landinu og frá hverju heimili i
allar láttir, og mundi þá öllu
borgið“.
sildveiði undan-
farna dooa.
XT eður er gott við Norður-
" land o;g- síldarafli helst svip-
aður. I gær komu þessi skip til
Hjalteyrar: L/v Fjölnir 530, b/v
Gullfoss 781, m/b Sæhrímnir
873, 1/v Gulltoppur 1181, I/v
Ármann 488, m/s Hjalteyrin
366, I/v Fróði 884, m/b Helga
767 mál og 1/v Fjölnir (kom
tvisvar) með 394 mál. Til Hest-
eyrar kom Arinbjöm hersir
með 1535 mál.
Á Djúpavík var 12 stiga hiti
í morgun, vestan andvari og
léttskýjað. Til Djúpavíkur hafa
komið undanfarna þrjá daga:
Baldur með 1220 mál, Karls-
efni með 1305, Huginn I. með
600, b/v Hilmir með 1180, m/b
Max með 550, b/v Surprise með
941, b/v Hannes ráðherra með
2102, b/v Garðar með 1220 og
m/b Pilot með 354. Lv. Málm-
ey kom með 170 tn. í salt.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
Siglufirði í morgun.
í gær og nótt komu þessi skip
til Sigluf jarðar með síld til rík-
isverksmiðjanna: Valbjörn 250
mál, Björn 30, Ásbjörn 550,
Snorri 300, Kári 300, Ágústa
200, Vestri 100, Hrönn 500,
Unnur 150, Óðinn 150, Eggert/
Ingólfur 50, Sæbjöm 470, Gunn-
björn 500, Fylkir/Gyllir 20, ís-
björn 600, Auðbjörn 600, Geir
goði 250, Sigríður 1000, Keilir
200, Drífa 100, Ami Arnason
300, Grótta 300, Már 400, Njáll
100, Marz 450, Gulltoppur 400,
Höskuldur 450, Cementa 270,
Huginn 250, Huginn III. 220,
Dagný 100, Bjarki 500.
Öll þessi síld fór í bræðslu.
í gær var mikil síld við Tjör-
nes, og komu flest skipin þaðan.
í gærkvöldi hvesti skyndilega af
norðvestri austur frá, og voru
mörg skip í vandræðum með
að ná nót og bátum, enda rifu
og sprengdu mörg þeirra næt-
urnar. — Þráinn.
Bardagar milli Rússa og Japana, sem
geta leitt til hreinnar styrjaldar.
Barist er í grend við Chang^
ku-feng, og manntjén orðið
allverulegt.
EINKASKEYTI TIL VlSIS.
London, í morvun.
Fréttaritari United Press í Tokio símar í morgun,
samkvæmt upplýsingum, sem hann hefir afl-
að sér í utanríkismálaráðuneytinu, að þrjár
rússneskar flugvélar hafi gert árás á Chang-ku-feng kl.
4 í nótt sem leið, Hinsvegar neitar utanríkismálaráðu-
neytið því algerlega, að það sé rétt, sem Rússar segja í
tilkynningu þeirri, sem þeir birtu seint í gærkveldi, að
þeir hefði hertekið Chang-ku-feng aftur. Flugmenn
Rússa vörpuðu sprengikúlum á varnarstöðvar Japana
og skutu á japönsku hermennina af vélbyssum sínum.
Eins og kunnugt er lýstu Japanir yfir því fyrir nokk-
uru, er Rússar höfðu tekið hæðina margumræddu við
Chang-ku-feng, og vildu ekki þaðan fara, þrátt fyrir
mótmæli Japana, að þeir myndi grípa til hernaðarlegra
mótaðgerða, og hafa þeir að undanförnu aukið lið sitt
á þessum slóðum og tekið Chang-ku-feng frá Rússum.
Frá orustunni, sem þar var háð s. 1. laugardag og hversu
alvarlega horfir út af þessum deilum og vopnaviðureign
Japana og Rússa segir svo í skeyti sem, Vísi barst í gær
frá Unted Press:
Bardagi sá, sem háður var milli japanskra og rússnskra
landamæravarða síðastliðinn laugardag og stóð yfir í
nokkurar klukkustundir mun að líkindum ekki leiða
til ófriðar, að því er morgunblöðin í London ætla, en horfurn-
ar hafa verið mjög ískyggilegar yfir helgina. Alt er nú sagt með
kyrrum kjörum á landamærunum. í orustunni við Chang-ku-
feng- var mannfall allmikið af Rússum, því að um 30 menn
féllu af liði þeirra, en 170 særðust.
Stjórnin í Japan mun koma saman á fund í dag til þess að
ræða þessi mál.
Morgunblöðin í London, sem ætla, að ekki muni koma til
styrjaldar, benda á, að Japanir vilji forðast árekstra við Rússa
sem stendur, vegna styrjaldarinnar í Kína.
Daily Telegraph varar báða aðila við þeim hættum, sem fram-
undan eru, og bendir á, að því að eins að herlið sé kallað brott
frá þeim landsvæðum, sem um sé deilt, þar til fult samkomu-
lag er fengið, muni þeir atburðir gerast, sem fyrr eða síðar leiði
til styrjaldar.
United Press.
Skemtiferöaskipiö «,Qaeen
of Kent“ strandar.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Snemma í morgun kendi skemtiferSaskipið „Queen
of Kent“ grunns við Ramsgate. 400 farþegar voru á
skipinu og greip menn allmikill ótti, er neyðarmerki
voru send út og beðið um aðstoð. Var brugðið við og
mótorbátar og b jörgunarbátar sendir á vettvang, auk
þess sem bvrjað var að flytja farþegana á land í björg-
unarbátum skipsins. Var farþegunum skift í 50 manna
flokka í þessu skyni. En með hækkandi sjó var unt að
koma skipinu á flot aftur og var þá búið að flytja úr
því 150 farþega.
United Press.
Blim ræðst á Daladier.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Parísarfregnir herma, að Leon Blum, fyrrverandi
forsætisráðherra hafi birt grein í Populaire í
París og ráðist hvasslega á Daladier-stjórnina
sem hann segir að hafi fórnað hagsmunum Frakka á
Spáni, til þess að fá stuðning Breta í deilumálum
Tékkóslóvakíu.
United Press.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Stjórnmálaleiðtogar þeirra flokka í Tékkóslóvakíu, sem
styðja ríkisstjórnina, hafi setið á fundum með stjórn-
inni að undanförnu, til þess að ræða hvernig leysa
skuli deilumál Sudetenþjóðverja og Tékka og vandamál, sem
varða þjóðernislega meirihluta í landinu yfirleitt. Fundirnir
voru langir og umræður miklar. Að lokum lýsti Hodza forsæt-
isráðherra yfir því, að uppkast ríkisstjómarinnar að lögum um
réttindi og stöðu þjóðernislegra minnihluta í landinu yrði til-
búið í dag og afhent leiðtogum Sudeten-þýska flokksins. Þingið
í Tékkóslóvakíu kemur saman í dag, en engin mál eru á dag-
skrá, — að eins þingsetning fer fram, og að henni lokinni verð-
ur þingfundum frestað, til þess að samkomulagsumleitanimar
geti byrjað tafarlaust.
United Press.
íslenskur vikur fram-
tíðar byggingarefni og
tramtiðar útflutnings-
vara.
Viðtal við Jón ILoftsson.
1 gær var verið að skipa upp
* úr Skaftfellingi hér við hafn-
argarðinn og komu margir
þeirra, sem voru að ganga sér
til skemtunar við höfnina þar
að, til þess að skoða það, sem
upp var skipað, en það var aug-
Ijóst, að hér var verið að skipa
upp einhverju, sem menn virtu
fyrir sér með óvanalegri at-
hygli. En þetta var vikur, sem
Skaftfellingur hafði flutt vestan
af Snæfellsnesi — vikur, sem
vafalaust á eftir að verða eitt-
hvert mikilvægasta byggingar-
efni og sterkar líkur benda til.
að vikur verði fluttur út úr
landinu í stórum stíl í framtíð-
inni.
Tíðindamáður Vísis átti tal
við JónLoftsson heildsala þarna
á hafnarbakkanum, en eins og
allir vita hefir Jón Loftsson ver-
ið athafnamaður á þessu sviði,
að nota vikurinn til bygginga og
er hann aðalmaðurinn í Vikur-
félaginu h.f., sem lætur vinna
vikurinn á Snæfellsnesi.
„Hafið þið fengið marga
skipsfarma að vestan í sumar?“
„Mótorskipið Stella frá Norð-
firði hefir flutt hingað þrjá
skipsfarma og Skaftfellingur
tvo.“
„Vinna margir menn að vik-
urnáminu vestra?“
„Nokkrir menn hafa unnið að
staðaldri í sumar, en nú verður
hætt við fleiri mönnum, því að
þegar komið er fram á sumar
fer áð renna nægilegt vatn und-
an jöldinum, svo að hægt sé að
fleyta vikrinum til sjávar.“
HVERAVATN
TIL LÆIÍNINGA.
Kaupmannahöfn, 31. júlí.FÚ.
Norðmenn hafa ákveðið að
byrja að hagnýta sér vatn úr
lieitum laugum á Svalharða. —
Verður laugavatnið sett á flösk-
ur og flutt til Noregs og notað
til lækninga á ýmsum kvillum,
t. d. þrálálu lcvefi, öndunar-,
meltingar- og þvagfærum.
„Þessi vikur mun verða not-
aður til þess að steypa vikur-
plötur af þeirri gerð, sem þér
hafið á boðstólum.”
„Já, vikurinn hefir farið gegn
um valsa og er það gert til þess
að allir stórir steinar myljist,.
enda er vikurinn eins og þér
sjáið eins og smágerð möl, af
lientugustu stærð til þess að
steypa úr plöturnar. Það ger-
um við sem stenduríkjallaraliá-
skólabyggingarinnar, en við er-
um að steypa plötur í veggi og í
skilrúm byggingarinnar.”
„Er eftirspurnin eftir vikur-
plötum yðar góð?“
„Ágæt. Við höfum að eins
haft undan að fullnægja henni.
Enda mun það vera reynsla
allra, sem reyna vilcurplötumar,
að þær eru hið besta einangr-
unarefni.“
„Hefir vikur verið fluttur út
il notkunar við byggingar er-
lendis?“
„Við höfum í sumar sent tvo
sldpsfarma, til Noregs, Dan-
merkur og Svíþjóðar, og tóku
skipin vikurinn við Snæfellsnes.
Fyrxá farmurinn, um 700 smá-
lestir, fór til Noregs (helming-
urinn) og Kaupmannahafnai’,
en hinn — á 6. hundrað smá-
lestir — til Svíþjóðar.
Sýnishorn af vikurplöt-
um sendum við á „bygg-
ingadaginn“, sem haldinn
var í Oslo í sumar og
vöktu þær mikla eftirtekt.
Hefi eg fengið margar fyr-
irspu rnir viðvíkj andi þeim.
Skipsfarmarnir, sem eg
nefndi áðan, liafa vei’ið
flutlir út í tilraunaskyni.
Verður nú vikurinn, sem
út liefir verið fluttur, not-
aður við byggingar, og þar
sem sýnishorn hafa áður
verið send og þau prófuð
með ágætum árangri má
búast við, að frekari
reynsla leiði í ljós ágæti
vikursins sem bygginga-
efnis.“