Vísir - 12.10.1938, Blaðsíða 3

VÍSIR
Kaupandi síldapinnap fyripfinst ekki og
hefip enga starfsemi svo vitaö sé.
ViHijálmup Þóf FeynÍF aö hjarga þvf, sem
bjargað verður með nýjum sölusamningum
Samkvæmt fregnum, sem borist hafa hingað til bæjarins.
lítur út fjTÍr að sölusamningar síldarútvegsnefndar á
amerískum markaði séu með öllu farnir út um þúfur,
þótt það sé von manna, að úr þessu kunni að rætast, ef vel er
á haldið. Tildrög og gangur málsins er í aðalatriðum sem hér
greinir:
Hinn 1. og 2. júní s.l. er Vil-
hjámur Þór var nýkominn
hingað til landsins úr Ameríku-
för sinni, hirlu hæði stjórnar-
blöðin, Alþýðublaðið og Nýja
dagblaðið, frétt um það, að
hann hefði gert samning fyrir
hönd Síldarútvegsnefndar um
sölu á 30 þús. tunnum af „mat-
jessaltaðri“ síld. Gat Alþýðu-
hlaðið þess að nú væru það ekki
laxakaupmennirnir Oxenberg
Brothers, sem væru kaupend-
urnir, heldur annað firma, sem
það nafngreindi ekki, en sam-
kvæmt samninginum fengi það
einkasölu á slíkri síld fyrir
Bandaríkin og Canada með um-
boðssölufyrirkomulagi. Sagði
hlaðið að vcrðið á sildinni væri
mjög gott og ýms atriði í sölu-
samninginum væru hagkvæm-
ari en áður hefði gerst i slíkum
samningum. Siðar á sumrinu
samdi síldarútvegsnefnd um
sölu á 15 þús. tunnum i viðbót,
þannig að alls hefðu þá selst 45
þús. tunnur af „matjesíld“ á
amerískum markaði. Þegar
síldarsöltun liófst komu liingað
til lands tveir Gyðingar, sem
áttu að gæta hagsmuna kaup-
andans og dvöldu þeir nokkra
hríð á Siglufirði.
Annar þessara manna, Henry
Klapisch að nafni, kvaðst vera
annar stjórnandi firma þess,
sem keypt hefði síldina, en það
nefndist „North American Herr-
ing Sales Co. Ltd.“ Er menn
þessir liöfðu dvalið á Siglufirði
um nokkurt skeið, hurfu þeir
heimleiðis og hefir ekkert af
þeim spurst frekar, en menn
væntu Jxíss, að svo ti'yggilega
væri frá samningum gengið, að
öllu væri óliætt með sildarsöl-
una, ekki síst þar eð jafnvanur
verSlunarmaður og Vilhjálmur
Þór hafði fjallað um samning-
:ana.
Fyrir nokkrum dögum barist
'bréf frá banka einum í New
’York hingað til bæjarins, skrif-
að 9. september s.l., og er þar
spurst fjrir um hvar Henry
Klapisch :muni vera niður kom-
ínn. Segist bankinn hafa frétt
að hann muni vera hér á landi
í erindum vegna sérlejTis þess,
sem hann eða firma hans hafi
frá hendi íslens'ku stjórnarinn-
ar um síldarsölu í Ameríku. Á-
stæðan til þess að bankinn
spyrst fyrir um manninn er
hinsvegar sú, að hann hefir fest
kaup á Ford-bífreið og fengið
hana gegn afborgunum, en að-
eins int fyrstu greiðsluna af
hendi. Seljandinn hefir engar
frekari fregnir haft af Henry
Klapisch og firmað „North Am-
erican Herring Sales Co. Ltd.“,
sem bankinn nefnir í bréfi sínu,
virðist vera horfið á dularfullan
jhátt eins og forstjóri þess.
Með þvi að þær sögur ganga
hér í hænum, að svo ólryggi-
lega hafi verið frá samningum
gengið, að Síldarútvegsnefnd
standi nú uppi með tvær hend-
ur tómar, og. geti ekki einu
sinni komið fram áhjrrgð á
hendur kaupendunum sökum
meinloka í samningunum, átti
Vísir viðtal við Sigurð Krist-
jánsson kaupmann á Siglufirði
og spurðist fyrir um livað hæft
væri í þessu. Skýrði hann svo
frá að Villijálmur Þór væri að
vinna að þessum málum og ein-
hver afturkippur myndi vera
kominn í söluna, að því er virt-
ist, en vildi ekki gefa neinar
sérstakar upplýsingár þessu
viðvikjandi að svo komnu máli,
en bjóst þó við að síldin myndi
öll seljast á Ameríku-markað-
inum og færi fjusti farmurinn,
7.500 tunnur, hinn 17. þ. m.
Vísir hefir gert hið ítrasta til
þess að afla sér upplýsinga um
firmað „North American Herr-
ing Sales Co. Ltd.“, en það virð-
ist vera nýtt og gersamlega ó-
þekt. Benda líkur til að það hafi
verið stofnað á þessu sumri, —
jafnvel eftir að sölusamning-
arnir voru undirritaðir, en þó
skal ekkert fullyrt um það fyr
en öll gögn því viðvíkjandi
liggja fyrir, en væntanlega verð-
ur þess ekki langt að bíða.
Þar sem liér er um óþekt eða
nýtt firma að ræða er ástæða
til þess að ætla að Síldarút-
vegsnefnd hafi lialdið áfram á
þeirri hraut að ganga á snið við
öll stór og trygg félög, sem
síldarsölu hafa með höndum,
en liafi fleygt sér í faðminn á
óþektum „spekulöntum“, án
nokkurrar tryggingar fyrir þvi,
að þeir gælu staðið við skuld-
bindingar sínar.
Eins og málið liggur fjrir
virðist vera óhætt að fulljrða,
að þeir samningar, sem Vil-
hjálmur Þór hefir gert fyrir
hönd Síldarútvegsnefndar síð-
astliðið vor um sölu „matjessíld-
ar“, hafi reynst gersamlega
gagnslausir vegna einhverra ó-
skiljanlegra mistaka, en þar
sem hér er um þýðingarmikið
mál að ræða fyrir þjóðina í
heild á hún heimtingu á því, að
samningarnir komi fram í dags-
ins Ijós, en séu ekki læstir niðri
í hirslum Síldarútvegsnefndar.
Mistök nefndarínnar, undir for-
mensku Fínns Jónssonar eru
orðin svo mörg og svo alvarleg,
að full ástæða er til, að hún g«ri
að þessu sinni hreint fyrir dyr-
um sínum.
Beynist það svo að sölusamn-
íngar Vilhjálms Þórs séu verrí
én ógerðir, má segja að nefnd-
inni háfí með liahs aðstoð tek-
ist prýðilega að slá fjTri ríiet.
Á árjnu J93Ö yar Oxenþerg
Brothers gefnar eftir kr. 55,-
987.00, þrátt fyrir gerða samn-
inga og ennfremur mun hafa
verið veittur afsláttur á 73 þús.
tunnum af Faxasíld, sem seld
var til Bússlands. í fyrra varð
raunin sú að gefa varð eftir 235
þús. lcr. af andvirði síldarinnar,
þótt fullgildir samningar ættu
að liggja fyrir, en nú virðist
allri „matjesíldarsölu“ á Amer-
íkumarkað vera stofnað í hein-
an voða vegna fljótræðis eða
kunnáttuleysis þeirra manna,
sem um söluna hafa fjallað.
Því hefir verið haldið fram,
bæði í blöðum og manna í mill-
um, að verslunarhættir Finns
Jónssonar væru með þeim ann-
mörkunt, að þeir gætu orðið
þjóðinni of dýrir út á við, þar
eð hún biði við þá álitshnekki,
seni óbætandi væru, en er það
út af fyrir sig verjandi að fela
Síldarútvegsnefnd söluna á
„matjesíld“, þótt aðeins sé mið-
að við hagsmuni hinna inn-
lendu framleiðenda, sem alt
eiga undir því að salan takist
vel, ef miðað er við reynslu
undanfarinna ára? Hefir ís-
lenska þjóðin efni á því, eins og
hag hennar er nú komið, að
gjalda slíkra afglapa sem að
framan greinir, og er það óeðli-
legt að þess verði krafist að
skift verði um stjórn á þessum
málum?
Skégrækt
í nágrenni Reykjavíkur.
Þegar Rauðavatns skógrækt-
arstöðin tók til starfa var Reyk-
víkingum lofað fögru um göð-
an skemtistað. Talað var um að
árangur yrði orðinn það mikill
eftir 10 ár að þar yrði þá kom-
ínn nokkur skógur fyrir Reyk-
víkinga til að.skemla sér í. Síð-
an eru nú liðin jdir 30 ár og all-
ír sjá árangurinn. Nú er á ný
talað um skógrækt í nágrenni
Reykjavíkur og að búa út
skógi vaxinn skemtigarð lianda
Reykvíkingum. En það er vist
að öðruvísí þarf að fara að þvi
en gert var við Rauðavatn, ef
betrí árangur á að nást. Þeir,
sem fást við skógrækt liér
ímynda sér að hægt sé að hafa
sömu aðferð við það og höfð er
í Noregi, en þar er vanalega
plantað í land sem nýlega hefir
verið skógí vaxíð, en hér er um
annað að ræða. Landið er búið
að vera lengi skóglaust, lausí
jarðvegurinn er fokinn burtu,
en sá jarðvegur sem er eftir er
fastur í sér og grýttur; hann er
samanorinn af rokum og slag-
viðrum. Það er því gagnslaust
að gera litla holu og setja þar í
trjáplöntu, liún lifir að eins
íiieðan ræturnar liafa rúm í
þesSari holu, sem moldin var
hfeýfð í, en svo mæta ræturnar
híhhi fösth og grýttu meljörð
og um hana geta þær ekki lcom-
ist og þá kemur kyrkingur í
plöntuna og vöxturinn stöðv-
ast. Jarðvegurinn er einnig
magur; gróðurefni eru þvegin
hurtu af rigningarvatni. Það
þarf því bæði að losa jarðveg-
inn, tína úr honum steina og
bera á áburð. Án þessa undir-
húnings er ekki von til að skóg-
ur spretti á landi eins og það er
hér í nágrenni Reykjavíkur, og
hest er að gera sér rétta liug-
nmid um viðfangsefnið áður
en verkið er hafið. Það er von
að það sé til raunar fyrir Reyk-
vikinga liversu hrjóstrugt land-
ið er hér í kringum Rej'kjavík
og það væri ánægjulegt ef liér
væri liægt að koma upp nokk-
uru skóglendi og ef nokkurir
eru um það færir þá eru það
vitanlega Reykvíkingar, en það
er meiri örðugleikum burtdið
og kostnaði en bjartsýnir menn
liafa gert sér í húgarlund. Þar
f jTÍr er það ekki sagt að verkið
sé óframkvæmanlegt.
Indriði Guðmundsson.
Frumsýning anr að
kveld.
Leikritið, sem Leikfél. Rvílc-
ur hefur starfsemi sína með á
þessu hausti, heitir á ensku j
„For the love of Mike“, og er 1
höfundurinn H. F. Moltby, en j
á islensku heitir leikurinn j
„Fint fólk“. í
Alfreð Andi'ésson leikur að-
allilutverkið, Bob, en auk þess
leika þau Arndís Björnsdóttir !
(liefðarfrú frá London), Marta
Indriðadóttir og Brynjólfur Jó-
hannessan (rík lijón, sem vilja
lcomast í kýiini við heldra fólk-
ið), Alda Möller (stjúpdóttur
þeirra), Yalur Gíslason (leyni-
lögregluþjón), en þeir Jón Að-
ils, Jón Leós og Indriði Waage
leika smálilutverk, og hefir
Indriði auk þess leikstjórn á
hendi.
Árið 1931 var stofnað nýtt
leikhús í London, Shaftesbury
Theater og var „Fínt fólk“
fyrsta leikritið. Vinsælasti gam-
anleikari Englendinga, Bobby
House, lék aðalhlulverkið og
var leikritið sýnt samtals 673
sinnum.
Veðrið í morgun.
1 Reykjavík 6 st., heitast í gær
ii, kaldast i nótt 3 st. Sólskin i gært
9,3 st. Heitast á landinu i gær 6
st., hér, í Eyjum og á Reykjanesi,
kaldast o, á Blönduósi og Bolung-
arvík. — Yfirlit: Djúp og viÖáttu-
mikil lægð um 1000 km. suðsuðvest-
ur af Islandi á hægri hreyfingu i
norðaustur. — Horfur: Suðvestur-
land: Allhvass austan, hvass undan
Eýjafjöllum. Faxaflói: Allhvass
austan. Úrkomulaust.
Skipafregnir.
Gullfoss var á Akureyri í morg-
un. Goðafoss i Hull, Brúarfoss á
leið til Stykkishólms frá Patreks-
fírðí. Dettifoss fór frá Kaupmanna-
höfn í gærkvöldi á leið hingað. —
Lagarfoss var í morgun á leið til
Haganesvíkur frá Blönduósi. Sel-
foss kom til Reykjavíkur i morgun.
Svifflugfélagið.
Útbreiðslufundur Svifflugfélags-
ins í gærkvöldi var vel sóttur. —
Agnar Kofoed-PIansen flutti stutta
ræðu og síðan var sýnd kvikmynd-
in frá flugdeginum á Sandskeiði.
Félaginu bættust 20 nýir meðlimir
á fundinum.
Dr. JVolf-Rattkay,
■ þýski sendikennarinn, heldur
fyrsta fyrirlestur sinn um þýskar
mállýskur i kvöld kl. 8 i Háskól-
anum.
Yiðtalstími prestanna
Garðar Svavarsson, Njálsgötu
110 (sími 3661), til viðtals kl. 3—
4 síðd. Sigurjón Árnason, Lauga-
vegi 43 (sími 5376), til viðtals kl.
6—7 siðd.
Hjónaband.
S.l. laugardag voru gefin saman
í hjónahand af síra Bjarna Jóns-
sjmi ungfrú Sigurveig Þóra Krist-
manns og Jón Þórðarson verslun-
armaður. — Heimili þeirra er á
Smiðjustíg 11.
Esja
kom úr strandferÖ í gærkvöldi.
Súðin
var Haganesvik i gærkvöldi.
Höfnin.
Maí kom í gær og tók ís. Skelj-
ungur kom að norðan i gær. Línu-
veiðarinn Olafur Bjarnason kom i
morgun til að taka is.
Skottulæknirinn
(Den kloge Mand) heitir dönsk
kvikmynd, sem Nýja Bíó sýnir um
þessar mundir. Dönum hefir sjálf-
um lengi verið það ljóst, að kvik-
myndaframleiðsla þeirra sé ekki á
háu stigi, og ekki farið dult með
það oft og tíðum. En að þessu sinni
eru öll dönsk blöð sammála um það,
að vel hafi tekist, enda leika hinir
bestu leikarar Dana í myndinni. Að-
alhlutverkið, skottulækninn, leikur
Carl Alstrup.
Sjómannastofan
er flutt á Vesturgötu 12.
Næturlæknir:
Kjartan Ólafsson, Lækjarg. 6B,
sími 2614. Næturvörður í Lauga-
vegs apóteki og Lj'fjabúðinni Ið-
unni.
Útvarpið í kvöld.
Kl. 19.20 Hljómplötur: Svert-
ingjalög. 19.50 Fréttir. 20.15 Út-
varpssagan. 20.45 Hljómplötur: a)
Lög eftir Stravinsky. b) (21.10) Is-
lensk lög. c) Lög leildn á mandó-
lín. —
IMKIEUS EETEJlf ÍHI
Fínt fólk
gamanleikur í 3 þáttum
eftir H. F. MALTBY.
FRUMSÝNING
Á MORGUN KL. 8.
Aðgönguniiðar seklir frá
kl. 4 til 7 í dag og eftir kl.
1 á morgun. —
Vörður. ■
Fyrsti fundur félagsins verður
haldinn annað kvöld kl. 8.30 í Varð-
arhúsinu. Magnús Jónsson, alþm.,
talar um skattamál. Er hann í milli-
þinganefndinni í skattamálum. Þá
talar Gunnar Tohroddsen, erindreki
flokksins, um stjórnmálahorfur úti
á landi.
Jón Pálsson
fyrv. bankaféhirðir er formaður
barnaverndarneíndar, — en ekki
barnaverndarráðs, eins og misritast
hafði í blaðinu i gær.
þEiM LídurVel
sem reykja
iTEOFANI
Kmttskgr
nýjasta tíska, teknar
upp þessa daga.
Fjölbréytt urval af
alskonarseðlaveskjum,
buddum, skjalatösk-
um, skólatöskum og
fleiri ÚRVALSVÖR-
UM. —
Hijltðfærahósið.
Brúarfoss
fer annað kvöld (13l októher)
um ReyðarfjörÓ tií London.
Þaðan aftur sm Leith tU
Reykjavíkur.
Gullfoss
fer á föstudagskvöld, 14. októ-
ber, um Yestmannaeyjar til
Leith, Kaupmannahafnár og
Stettin.
Kemur við í Gautaborg á
heimleið.