Vísir - 18.10.1938, Blaðsíða 2

VISIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/F.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Félagsprentsmiðjan h/f.
Tóbak og kol.
Framsóknarflokkurinn hefir
ekki farið leynt með það, að
einkasölur ríkisins væru fyrst
og fremst til þess ætlaðar, að
afla ríkissjóði tekna. Hins veg-
ar hefir verið reynt að telja
almenningi trú um það, að ald-
rei mundi þurfa til þess að
koma, að vörur þær, er rikið
tæki einkasölu á, yrðu seldar
hærra verði en í frjálsum við-
skiftum, því að hagnaður ríkis-
sjóðs af einkasölunum yrði að
sjálfsögðu miðaður við „venju-
legan kaupmannsgróða“. í
rauninni yrði því ekki um ann-
að að ræða, en að kaupmanns-
gróðinn á einkasöluvörunum
yrði látinn reima í rikissjóð, í
stað þess að Ienda í vösum ein-
stakra manná.
Andstæðingar éinkasalanna
hafa hins vegar haldið því
fram, að brátt mundi reka að
þvi, að um það eitt yrði liugs-
að, að auka sem mest tekjur
ríkissjóðs af verslunarrekstrin-
um og ekkert um það skeytt,
þó að það færi langt fram úr
venjulegum kaupmánnsgróða í
frjálsúm viðskiftum. Og svo
rækilega hafa þeir spádómar
ræst, að varla hefir nökkun-i
ríkiseinkasölu verið komið svo
á laggirnar, að það liafi ekki
þegar i stað leitt til verðhækk-
unar. En á sumum einkasölu-
vörunum hefir verðið síðan
verið hækkað aftur og aftur,
og eingöngu farið um það eftir
tekjuþörf rikissjóðs.
Nú hefir verið auglýst stór-
kostleg verðliækkun á flestum
tóbaksvörum. Það mun vera
látið í veðri vaka, að ineðfram
eigi sú verðhækkun að verða
til þess að draga úr kaupum á
þessum vörum og minka inn-
fíutninginn. En svo undarlega
vill til, að ekkert hefir verið
hækkað verðið á dýrustu tó-
baksvörunni, vindlunum. Virð-
ist þannig engin þörf hafa ver-
ið talin á því, að draga úr inn-
flutningnum á þeim, en miklu
fremur að auka liann. En vel
mætti svo fara, að verðhækk-
unin á vindlingunum yrði jöfn-
um höndum til að minka notk-
un þeirra og auka vindlanotk-
unina, svo að innflutnings-
sparnaðurinn yrði ekki eins
mikill og hann hefði getað orð-
ið að öðrum kosti. Af þessu
hlýtur hins vegar að vakna
grunur um það, að ríkisstjórn-
in hafi eklci eingöngu haft inn-
flutnings- og gj aldeyrisvand-
ræðin fyrir augum, þegar hún
ákvað þessa verðhækkun á tó-
baksvörunum, heldur jafnvel
öllu fremur að auka tekjur
ríkissjóðs af tóbakseinkasöl-
unni.
Upphaflega voru því tak-
mörk sett, í tóbakseinkasölu-
lögunum, hve mikil álagning
einkasölunnar mætti vera. Með
því voru skorður reistar við
því, að ríkisstjórnin færi lengra
en góðu liófi gegndi i þvi, að
afla ríkissjóði tekna, með því
að hækka verðið á tóbakinu
eftir geðþótta. Framsóknar-
flokkurinn beitti sér fyrir því,
að rikisstjórnin fengi algerlega
frjálsar liendur í því efni, og
fckk því framgengt. Og síðan
liafa litlar eða engar hömlur
verið lagðar á það, livað einká-
sölur ríkisins mættu leggja á
vörur sínar, en rikisstjórnin
liefir ótæpt notað sér af því,
eins og sjá má af þessari sið-
ustu verðhækkun á tóbaksvör-
unum. Og það virðist nú orð-
ið stefnumál Framsóknar-
flokksins, að apka sem mest
tekjur rikissjóðs af einkasöl-
um, einkum á þeim vörum,
sem mest eru notaðar í kaup-
stöðunum. Og nú er enn ein
einkasalan á uppsiglingu, sem
flokkurinn hefir að vísu lengi
haft augastað á.
Ríkisstjórnin liefir nýverið
leitað tilboða urn sölu á 40 þús.
smálestum af kolum. Af því
þykir mega ráða það, að liún
liafi í hyggju að koma á ríkis-
einkasölu á kolum. Að sjálf-
sögðu verður það ekki látið
uppi, að þá einkasölu eigi að
stofna eða reka til ágóða fyrir
ríkissjóð. Það mun verða látið
heita svo, að einkasala á kol-
um sé nauðsynleg, til þess að
tryggj a landsmönnum nægileg-
ar kolabirgðir, hvað sem í
lcunni að skerast, t. d. ef stór-
þjóðirnar skyldu nú sjá sig
um hönd og „fara í stríð“ þrátt
fyrir alla friðarsamninga. Og
ef til vill verður einnig borið
við gjaldeyrisörðugleikunum,
sem altaf eru handhæg átylla,
hvers konar gerræðisverk sem
á að vinna.
Ojaldeyrisnelnd
synjar Hin
Mnwooa.
Svo sem áður hefir verið frá
skýrt liér í blaðinu, fóru bygg-
ingamenn fram á, að leyfður
væri viðbótarinnflutningur
byggingarefnis fyrir 170.000 kr.
og var beiðnin rökstudd með
þvi, að þessi viðbótarinnflutn-
ingur veitti 350—400 manns
vetraratvinnu og ætti þeir
nienn fyrir um 2000 manns að
sjá og loks, að greidd vinnu-
laun, sem þessi vinna skapaði,
næmi um 400.000 kr.
Gerðu menn sér nokkra von
um, að innflutnings- og gjald-
eyrisnefnd mundi veita umbeð-
ið leyfi, en i gær fengu bygg-
ingarmenn svoliljóðandi bréf:
Reykjavik, 17. okt. 1938.
Samband meistara í bygging-
ariðnaði, Reykjavík.
Sem svar við heiðruðu bréfi
yðar o. fl., dags. 11. þ. m., vill
nefndin hér með tjá yður, að
hún telur, því miður, ekki fært,
vegna gjaldeyriserfiðleika, að
veita umbeðið viðbótarleyfi
fyrir byggingarefni.
Virðingarfylst,
Gjaldeyris- og innflutnings-
nefnd.
Einvarður Ilallvarðsson.
Þrátt fyrir þessa neitun
munu byggingarmenn halda á-
fram að vinna að því, að beiðni
þeirra verði sint.
nppreistirmama.
Yfirvöldin viðurkenna
að borgarastyrjöld
geisi um alt land og
uppreistarmenn hafl
vída betur.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Vegna æsingar þeiri’ar sem ríkjandi er i gamla
borgarhlutanum var í Jerúsalem lýst yfir um-
ferðarbanni í nýja borgarhlutanum kl. 11 í
gærkveldi, en samskonar bann var áður gengið í gildi
í gamla borgarhlutanum, þar sem Arabar hafa fjölda
margar bækistöðvar.
Gamli borgarhlutinn má heita algerlega í höndum
arabiskra uppreistarmanna.
Yfirvöldin höfðu lokað borgarhliðunum og reyndist
ógerlegt að opna þau í morgun, af því að Arabar höfðu
hlaðið upp varnarvirki við borgarhliðin innanverð.
Samkvæmt áreiðanlegum heimildum viðurkenna
yfirvöldin í Palestina, að í raun og veru sé svo ástatt,
að borgarastyrjöld sé í landinu og hafi uppreistarmenn
víða betur.
Lögreglan hefir neyðst til þess að hverfa frá mörg-
um bækistöðvum sínum, en uppreistarmenn hafa
kveikt í húsunum.
Það hefir komið í Ijós, að úr gamla borgarhlutanum
liggja mörg leynigöng út i hæðirnar fyrir utan borgina
og hafa uppréistarmenn notað þessi jarðgöng mikið.
Það þykir nú augl jóst, að enn verði að senda aukið her-
lið til Palestina, eigi að takast að koma á friði í landinu.
United Press.
Sókn Japana
til Kanton.
London, 18. október.
Samkvæmt fregn frá Hong-
kong, tilkynna Kínverjar, að
Japanir sé nú í 5 enskra mílna
fjarlægð frá Sheklung, sem er
45 enskar milur norðaustur af
Kanton.
Japanir tilkynna, að þeir
sæki frain meðfram járnbraut-
inni til Kanton. Sækja þeir að
borginni úr þremur áttum og
hafa ekki enn mætt teljandi
mótspyrnu.
United Press.
London, 18. okt. FÚ.
Exchange-frétt frá Berlín
liermir, að báðlega muni verða
gefin út tilskipun, sem hannar
öllum arískum mönnum að
taka Gyðinga í nokkura vinnu,
hverju nafni sem nefnist. Mun
tilskipun þessi ganga í gildi um
næstu áramót.
Umf er ðar mál Reykjavíkor
Tillögur um. endurbætur
Viðtal viö Erling Pálsson yfirlögregluþjón*
Viðtal það við Erling Pálsson, yfirlögregluþjón, sem hér fer
á eftir, er áframhald af viðtali því, sem birtist í blaðinu á
föstudag og er um ýmsar þær ráðstafanir, sem gera þarf í um-
ferðarmálum bæjarins.
— Eins og getið var í viðtal-
ínu á laugardaginn, segir Er-
lingur, — er efalaust, að þeir
götuvitar, sem þar getur, myndi
hafa mikla þýðingu til að auka
öryggi og kenna almenningi
umferðarmenningu. En það er
líka víst, að þessir vitar yrði að
eins settir á mestu umferðar-
krossgötur í bænum, en fjölda
margt annað má gera til þess
að auka öryggið, þar sem um-
ferðin er dreifðari, eins og t. d.
í úthverfum bæjarins. Er það t.
d. að setja steina á krossgötur
og aðvörunarmerki á ýmsa
hættulega staði og innleiða ein-
stefnuakstur á ýmsum götum.
Mér er kunnugt um það, að
lögreglustjóri hefir nýlega
skrifað hæjarverkfræðingi bréf,
þar sem farið er fram á þess-
konar ráðstafanir viðsvegar um
hæinn. M. a. er þar farið fram
á, að einstefnuakstur verði
liafður eftir Austurstræti frá
austri til vesturs, en hinsvegar
mun lögreglustjóri ekki sjá sér
fært að framkvæma þetta, fyrri
en búið er að opna Pósthús-
strætið milli Hafnarstrætis og
Austurstrætis. Einstefnuakstur-
inn í Hafnarstræti lvefir reynst
ágætlega og umferðin um þá
götu breytst stórlega til hatnað-
ar. —
Þá þarf að merkja gang-
brautir með nöglum við kross-
götur, því að fótgangandi fólk
er liætt dreifgöngunni, svo vel
hafa því fallið gangbrautirnar.
En það þarf að merkja það
greinilega, livar gangbrautirnar
eru, með þvi að setja upp stang-
ir, til þess að fólk viti hvar þær
eru á vetrum, þegar þær hverfa
undir snjó.
Bifreiðastöðvarnar verða að
rýma úr miðbænum.
— Bifreiðarnar verða að fá
stæði, þar sem þær geta staðið
langan eða skamman tíma. Mið-
bærinn er orðinn altof þröngur
fyrir hílaumferðina, eins og

Chamberlain, Daladier, Mussolini og' Hitler í MUnchen. Lengst til vinstri „Foringjahúsið“ eða
brúna húsið.
kunnugt er, og verður lögreglan
að banna niönnum að skilja bíla
eftir við aðalgöturnar. Veldur
þetta miklum óþægindum, þó
að ekki verði hjá þvi komist.
Eini staðurinn, sem við get-
um hent þeim, á, er fyrir sunn-
an dómkirkjuna, en hann nær
varla tilgangi sínum síðan farið
var að nota bíla við jarðarfarir
í Fossvogskirkjugarðinn. Víða
erlendis, þar sem svo er komiö
sem hér, eru rifnar heilar húsa-
þyrpingar og grunnarnir notað-
ir sem bílastæði.
— Hver er aðalmunurinn á
umferð hér og erlendis ?
— Fyrst og fremst það, að
hér taka ökumenn ekki nærri
því eins mikið tillit til fótgang-
andi manna og er þó beinlinis
fyirskipað, að bifreiðastjórar
skuli liægja ferðina, er þeir
koma að gangbrautum og sýna
gangandi fólki fulla kurteisi.
Verður að kveða þetta frarn-
ferði sumra bifreiðastjóra nið-
ur með harðri hendi.
Reiðhjólin.
— IIverni g er með reiðhj óla-
uinferðína?
— Hjölreiðamönnum, eink-
uni hinuni yngri, hættir við að
fara nokkuð geyst í brekkun-
um, sem fult er af hér í bæn-
um, og hafa slys oft hlotist af
því. Gæjti komið tjl mála að
banna umferð reiðhjóla um
ýmsar brattar brekkur. Hefir
það horið góðan árangur, að
þetta var bannað i Bankastræti.
Við stönduin ráðþrota gagnvart
þessum unglingum, er þeir eru
að hjóla á gangstéttum, þvi að
engin lög ná ýfir þá. Hefir mér
dottið í hug, hvort ekki mætti
hegna þeim með þvi, að taka af
þeim hjólin um skamman eða
langan tíma.
Má auk þess benda á margt
annað, er gera þyrfti, t. d. eru
víða erlendis settar grindur á
gangstéttir á götuhorn, til þess
að hindra menn í að ganga
skáhalt yfir krossgötur, en í
því felst hin mesta hætta. Ætti
þá lielst að setja slíkar grind-
ur á liornin við Lækjartorg og
gaínamót Austurstrætis og
Póstliússtrætis.
—- Hvernig hefur hljóðlausi
aksturinn reynst?
—- Ágætlega yfirleitt, en þó
er leitt til þess að vita, að ein-
staka hílstjórar hafa enn^aml
ósið, að tilkynna komur sínar
með því að gefa hljóðmerki. Er
vonandi að sá ósiður leggist
bráðlega niður. Hljóðlausum
akstri hefir verið komið viðast
livar á erlendis, þar sem eg til
þeklci og er ekki síður vinsæll
þar en hér.
Af ísfiskveiðum
hafa komið Baldur, Kári og
Tryggvi gamli. Kári flytur afla
Baldurs til Englands.
Aflasölur.
L.v. Sigríður seldi í Hull í gær
765 v. fyrir 1072 stpd. og Bragi
seldi í Cuxhaven 106V2 smál. fyrir
19095 Rm.