Vísir - 18.10.1938, Blaðsíða 3

Ví SIR
Jónas Kristjánsson, lœknir:
Verkefni Náttúru-
r
lækningafélags Islands.
Það er orðin rótföst niður-
staða og staðreynd margra á-
gætra vísindamanna innan
læknastéttarinnar og margra
annara velmentaðra alþýðu-
manna, að hin evrópiska menn-
ing sé smám saman að leiða
mannkynið inn á braut vaxandi
kvillasemi og hrörnunar. Þessi
kvillasemi og hrörnun lýsir sér
í þvi, að ýmsir kvillar, sem
standa í nánu sambandi við
minkaðan lífsþrótt og líffæra-
þilun, svo sem meltingarkvillar,
efnaskiftasjúkdómar, kvillar,
sem stafa af bilun á taugakerfi
og sálsýki, heilsubilun, sem
stafar af ofmiklum blóðþrýst-
ingi eða æðakölkun, verða tíð-
ari með hverjum áratug sem
líður.
Sú skoðun er meir og meir
að ryðja sér til rúms bæði inn-
an læknastéttarinnar og meðal
alþýðu manna, hygð á persónu-
legri reynslu eða nýfenglnni
vísindalegri fræðslu, að lang-
mestur hluti allra sjúkdóma og
heilsubilunar þeirrar er þjakar
menningarþjóðirnar, eigi rót
sína að rekja til óheppilegra
hátta í daglegu lífi og þá ekki
síst til hins afar óeðlilega mat-
aræðis, sem mest tíðkast.
A.ugu allmargi-a liugsandi og
vel, mentaðra lækna og alþýðu-
manna eru að opnast fyrir því,
áð eins óg stefnir með vaxandi
kvillasemi, bæði hér á íslandi
Og annarsstaðar í liiniun ment-
aða heimi, getur það ekki geng-
ið til lengdar. Slíkt áframhald
stefnir út í ófæru og vonleysi
um framtíð liins hvita kyn-
flokks, og jafnvel um framtíð
þessarar fámennu og einangr-
uðu þjóðar, sem vér heyrum til.
Þó á ekkert væri hent í þessu
sambandi annað en hina sífelt
vaxandi lyfjanotkun, væri það
nægilegt til þess að gera mönn-
um Ijóst, að hér er eitthvað al-
varlegt og háskasamlegt að ger-
ast.
Hvað er mikið notað af lyf j-
um í Reykjavík einni? Eg veit
það ekki. Hitt er víst, að það
er allmikið og kostar feikna fé.
Annað er mér einnig vel Ijóst
sem lækni, og það er að þetta
lyfjaát vinnur meira ógagn en
gagn. Lyfin draga úr þrautum,
sem líffærabilun eru samfara,
en þau Iækna fáa eða enga þessa
sjúkdóma til fulls. Þau halda
aðeins niðri sjúkdómseinkenn-
unum.
Þrátt fyrir fjölgun lærðra
lækna, og þrátt fyrir alla við-
leitni þeirra, bæði skurðlækna
og lyflækna, fer þeim sjúkdóm-
um fjölgandi, sem hnífur og
lyf eiga að ráða bót á, og gera
það að nokkru leyti. En þó er
það avo, að reynslan sýnir, að
þrátt fyrir alla botnlangaskurði
og alla skurði á magasárum og
krabbameini, þá dregur ekki úr
hættunni, því að aðrir menn
taka þessa sjúkdóma. Þessir
sjúkdómar verða tíðari með
hverjum áratug.
Við höfum elcki við og höf-
um ekki ráð á því, að byggja
yfir alla taugabilaða og sál-
sjúka menn. Þetta sjúkdómsfár
er að verða óbærileg fjárhags-
leg byrði. Það er þýðingarlaust
að halda þeirri vitleysu fram,
að þessir nútíðar sjúkdómar
liafi altaf verið jafn tíðir.
Um lyfin og notkun þeirra er
það að segja, að það er lítt
hugsanlegt, að lyfin tekin beint
út úr liinni dauðu náttúru geti
til fulls ráðið bót á þeirri trufl-
un líffæranna, sem rangt og ó-
heppilegt mataræði og aðrir ó-
heilnæmir siðir og lífsvenjur
liafa til leiðar komið. Um skurð -
lækningar er það að segja, að
þær bjarga mörgum frá bráð-
um dauða og bæta úr líðan
margra, en þær fyrirbyggja
ekki að sjúkdómsorsökin, sem
kom þessum sjúkdómum af
stað, haldi áfram að verka á
likama jiessara sjúklinga og
framkalli aðra sjúkdóma i öðr-
um liffærum, þó hættan stafi
ekki lengur af því líffæri, sem
burtu er numið. Gallsteinar
stafa af sömu orsök og botn-
langabólga. Þroti i gallblöðru
og myndun steina getur lialdið
áfram, ef ekkert annað er að-
gert. Svo mætti lengi telja.
Af þessum ástæðum er sú
stefna stöðugt að ryðja sér meir
og meir til rúms, þrátt fyrir
megna andstöðu margra, sem
eg kalla hér náttúrulækningar
(Naturheilkunde). Það er sú
stefna, að leitast við að lækna
sjúka menn með nátlúrlegum
ráðum, sem jafnframl taka fyr-
ir orsök sjúkleikans í stað þess
að halda niðri sjúkdómsein-
kennunum með kúnstugum
iyfjujn, t. d, með þvi að gefa
inn hltasfillandi lyf við liita-
veiki, niðurhreinsandi lyf við
tregum hægðum, kvalastillandi
Iyf við höfuðverk o. s. frv., þar
sem lltið er hirt um orsakir
kvillanna, sem oftast er brot á
einliverju lögmáli heilbrigðs
lífs og göðrar heilsu. Orsakir
sjúkdómanna eru oftast rangar
og ólieppilegar lífsvenjur, sem
lyf bæta lítið úr.
Þessi stefna, sem eg lcalla
náttúrulækningar, miðar að
því að varðveita andlega og lík-
amlega heilsu með þvi að lifa
sem mest I samræmi við lög-
mál náttúrunnar og umflýja
þannig marga alvarlega kvilla
og sjúkdóma, sem hvíla eins og
þungt farg á mörgum mönnum.
Þessir mörgu kvillar stafa
beinlínis af ýmsum óheppileg-
um menningarsiðum, sem eru
í raun og veru afmenning og
hrörnun. En líkamleg og and-
leg hrörnun fara oftast saman.
Hér á landi verður Náttúru-
Iækningastefnan borin fram til
væntanlegs sigurs af þeim
mönnum, sem sjá og skilja að
sjúkdómsfaraldur nútímans er
að mörgu eða jafnvel mestu
leyti böl, sem menn baka sjálf-
um sér að óþörfu, og er haldið
við með óheilnæmum lífsvenj-
, um og lyfjum.
Það er nú mál á margra vit-
und, að fjölda mörgum sjúk-
dómum hefir náttúrulæknum
tekist að ráða bót á, sem ekki
hefir tekist með neinum öðrum
ráðum. Þá ætti ekki síður að
vera hægt að fyrirbyggja þessa
sjúkdóma.
Mér er að mestu leyti ókunn-
ugt um, hvernig landar mínir
líta á þetta mál, að fáeinum
undanteknum. Það er vel mögu-
legt, að allur fjöldi manna ýf-
ist við þessari nýung í læknis-
fræðinni, eða að sumir óttist að
liún muni koma i bága við sína
hagsmuni, Sumum kann að
finnast, að lieilsufarið sé svo
*gott, sem unt sé að búast við,
og að mataræði og aðrar lífs-
venjur séu eðlilegar og í fullu
samræmi við siðfágun menn-
ingarinnar. Ef til vill finst all-
mörgum að vín og tóbak, steikt
kaffi og önnur óheilnæm deyfi-
lyf séu nauðsynleg siðfágunar-
og samkvæmislyf, sem ilt og ó-
þarft verk sé að amast við.
Hvað sem um þessar skoðan-
ir má segja, þá liika eg ekki við
að kynna alþýðu manna þessa
nýju lækninga- og sjúkdómsfyr-
irbyggjandi stefnu, sem kölluð
er Náttúrulækningastefna (Na-
turheilkunde) vegna þess, að
mér er og hefir um alllangt
skeið verið ljóst, að hér er um
lifs-nauðsyn að ræða fyrir hina
íslensku þjóð, að hún taki upp
heilnæmari lífsvenjur en þær,
sem tíðkast hafa um skeið, bæði
að þvi er snertir daglegt matar-
æði og fleiri venjur. Það má öll-
um vera ljóst, og ekki sist lækn-
um, að meginhluti allrar er-
lendrar matvöru, sem til íslands
er flutt, er að allmiklu eða
mestu leyti svift vitaminum,
nauðsynlegum málmsöltum og
cellulose. Reynsla annara þjóða
hefir fyrir löngu sannað, að
neysla þessarar matvöru hefir
óhjákvæmilega í för með sér
truflanir a störfum líffæranna,
en þessar truflanir eru sjúk-
dómur.
Nú vil eg spyrja menn. Eruð
þér ánægðir með heilsufar yðar,
ættingja, vina og annara, sem
þér þekkið af afspurn? Teljið
þér engra umbóta vera vant á
sviði lækninga eða á því sviði
að fyrirbyggja sjúkdóma? Haf-
ið þér trú a þvi, að heilsufar
yðar og annara gæti verið betra
með öðru mataræði og öðrum
lífsvenjum? Viljið þér nokkuð
á yður leggja til þess að reyna
að bæta úr lélegu heilsufari,
annað en lyfjaát?
Mitt álit á þessu máli er, að
heilsufar manna sé miklu lak-
ara en þörf er á að það væri.
Eg tel að lieilsufar þjóðarinnar
gæti verið betra og minna um
meltingarsjúkdóma og aðra
kvilla ef tekið væri meira tillit
til þeirra staðreynda, sem vís-
indin hafa þegar fengið um
heilnæmt mataræði. Eg tel eng-
ar líkur til þess að öll Iyf heims-
ins geti ráðið eða muni ráða
bót á nútíðar kvillasemi. Þau
ráða tæplega mikla bót á því
liellsuleysi, sem óheilnæmt mat-
aræði, óheppileg matreiðsla og
aðrar óhollar venjur og nautnir
valda. Eg trúi því fyllilega, að
ráða mætti bót á talsverðu af
þessu böli sem stafar af óheppi-
legu mataræði og óheilnæmum
nautnum. Eg hygg að búskapur
einstaklinga og f járhagsafkoma
þjóðarinnar i lieild gæti verið
betri en nú á sér stað, ef þetta
væri gert.
Væntanlegt Náttúrulækninga-'
félag íslands verður fvrst og
fremst að hafa það markmið, að
bæta heilsufar sjúkra með nátt-
úrlegum ráðum i stað lyfjainn-
gjafar. Markmið þess verður að
glæða lijá mönnum þekkingu á
lögmáli lífsins og Iifa svo sem
ástæður leyfa samkvæmt því.
Náttúrulækningafélag íslands
verður því fyrst og fremst
fræðslustarfsemi, sem niiðar að
því að ráða bót á lieilsufari ein-
staklinga, sem vilja og þörf
hafa á því. Er hugsað að ná
þessu takmarki með því:
1. Að veita sjúkum kost á að
vera náttúrulækningar að-
njótandi, samkvæmt því,
Miss May Morris
S. 1. sunnudag andaðist í Eng-
landi Miss May Morris, dóttir
enska stórskáldsins William
Morris. Miss Morris hafði tekið
i erfð frá föður sínum fölskva-
lausa ást til Islands og íslensku
þjóðarinnar og aðdáun á ís-
lenskum bókmentum. Hún ferð-
aðist mörgum sinnum hér á
landi.
Þessarar mætu og góðu konu
og ágæta íslandsvinar mun
verða minst siðar hér í blaðinu.
Skeyti um andlát Miss Morris
barst Snæbirni Jónssyni bóksala
í morgun.
Madur
hverfur.
Þorleifur Jónatansson að
Hömrum í Eyrarsveit á Snæ-
fellsnesi hvarf heiman að frá
sér síðastliðinn miðvikudag.
Undanfarna daga — einkum
fimtudag, föstudag og laugar-
dag — hafa margir menn leit-
að hans, en einskis orðið vís-
ari um hvarf hans. Milli 30 og
40 manns tóku þátt í leitinni
þegar flest var. Rærinn Hamar
stendur á sjávarbakka ög ætla
sumir að Þorleifur kunni að
hafa fallið í sjóinn, en straum-
ar eru þar miklir með landi
fram. (F.Ú.).
sem þegar hefir verið um-
getið.
2. Að lialdnir verði stuttir,
fræðandi fyrirlestrar um al-
genga lieilsufræði, hygða á
grundyeHi visindalegra
staðreynda, ekki sjaldnar
en 2svar á mánuði, þar sem
menn fá fræðslu um það
lögmál, sem ræður í heil-
brigðu lífi og þess vegna
ræður bót á biluðu heilsu-
fari, jafnframt því að varð-
veita lieilsuna.
3. Enn fremur mun félags-
starfsemi þessi reyna að
gefa út annað hvort tímarit
eða einstöku leiðbeinandi
ritlinga, ef hún fær svo góð-
ar undirtektir, að það þyki
vænlegt.
4. En mesta nauðsyn mundi
þessi félagsstarfsemi telja á
því, að komið væri upp vísi
til lieilsuliælis á lieppileg-
um stað, þar sem unnt væri
að stunda lækningar á sjúk-
lingum, sem reynsla er
fengin fyrir að lækna má
með náttúrlegum ráðum án
allrar lyfjainngjafar.
Eg tel enga nauðsyn meir að-
kallandi, fyrir andlega og efna-
lega afkomu þessarar þjóðar
en þá, að leitast sé við að ráða
bót á heilsufari liinna mörgu
einstaklinga, sem njóta sín
ekki til fulls, vegna lasleika
eða alvarlegra sjúkdóma. En
orsökina til þess ástands tel eg
óheppilegar lífsverijur yfir liöf-
uð, og þá ekki síst óheppilega
valið mataræði.
Sauðárkróki, 8. okt. 1938.
Jónas Kristjánsson.
Næturlæknir:
Eyþór Gunnarsson, Laugaveg 98,
sími 2111. Næturvörður í Lauga-
vegs apóteki og Ingólfs apóteki.
aðeins Loftup.
Friedman
kom í gær.
Próf. Friedmann kom á Lyru
í gærkvöldi og buðum vér
hann velkominn af skipsfjöl.
— Þér liafið þá ekki gleymt
okltur alveg, lir. prófessor, úr
því að þér eruð kominn liing-
að aftur?
— Nei, ég get satt að segja
ekki neitað mér um að skreppa
hingað ,úr því að ég var kom-
inn norður til Noregs ög tæki-
færið bauðst. — Annars var eg
farinn að verða hræddur um
að verða þar og var svona i
gamni farinn að stinga upp á
því við Norðmennina, að setja
mig niður sem píanókennari í
Lófóten.
— Og við íslendingar hefð-
um áreiðanlega reynt að bjóða
í kapp við frændur okkar og
fá yður liingað.
— Það gleður mig að heyra,
en satt að segja var búið að
hræða mig á því, að það mundi
verða lagt á mig innflutnings-
bann eins og óþarfa vöru. Líka
hef ég með mér lieilt konsert-
flygel. En eg lofa að fara með
það aftur!
— Ekkert liggur á! Verðið
þér ekki hér á landi nokkurn
tíma?
— Eg vona fram um mán-
aðamótin.
— Ætlið þér að ferðast nokk-
uð? —
— Varla úr því að svona er
áliðið. Eg fór til Akureyrar
1935.
— Og voruð þér ekki nærri
orðinn úti á Mosfellsheiði á
leið til Þingvalla, þegar bíllinn
sat fastur í veginum lieila nótt?
— Hefði það verið einhvers
stáðar sunnár á hriettinum, þá
býst ég við að hafa fengið
lungnabólgu. En hér er loftið
svo heilnæmt. Og ég hafði bara
gaman af þessu eftir á.
Á leiðinni upji að Hótel Borg
spurði prófessorinn um marga
menn, er liann hafði kynst hér
fýrir 3ýó ári og um eitt og ann-
að, er bar vott um það, að hann
hafði þá veitt mörgu athygli.
Eflaust verður aðsókn miki
að konsertum hans eins og sið-
ast. Enda kvað nú vera langt
til útselt í kvöld.
x.
Veðrið í morgun.
í Reykjavík o st., heitast í gær
6 st., kaldast í nótt — 3 st. Sól-
skin í gær 3,2 st. AllstaÖar frost
á landinu, nema i Vestmannaeyj-
um, 2 st. hiti; kaldast — 5 st., í
Ivvígindisdal. -—- Ýfirlit: Grunn
lægÖ viÖ suöurströnd Isíands á
hreýfingu í 'suðaustuf. — Horfur:
SuÖvesturland, Faxaflói: Norðan
gola. LéttskýjaÖ.
Skipafregnir.
Gullfoss er á leið til Leith frá
Vestmannaeyjum. Goðafoss er i
Hamborg. Brúarfoss er á leið til
London frá Reyðarfirði. Dettifoss
fer vestur og norður i kvöld. Lag-
arfoss fór i morgun frá Húsavík
áleiðis til Kópaskers. Selfoss er á
leið til Onundarfjarðar.
M.s. Dronning Alexandrine
fór vestur og norður i gærkvöldi.
E.s. Lyra
kom frá útlöndum í gærkvöldi.
Listasafn Einars Jónssonar
verður opið til mánaðamóta á
sunnudögum og miðvikudögum kl.
1—3 síðd., en eftir mánaðamót að-
eins á sunnudögum.
Friðrik Bertelsen
hefir beðið blaðið að geta þess,
að hann hefir enga erlenda vefnað-
arvöru selt KRON, nema gegn inn-
flutningsleyfum.
-------—
Höfum nú fengiífe
dýuamóa
og ódýrar
lug tir.
Laugaveg 8.
Simi 4661.
í
Síra Árni Sigurðsson,
fríkirkjuprestur, er veikur um
þessar mundir, og mun vérða rúití**-
fastur, skv. læknisráði, um mánað-
artíma, fyrst um sinn. Sr. Sigurjón
Guðjónsson frá Saurbæ, geg-nir
störfum fyrir hann á meðan, eftir
þvi sem hann getur, og verður tii
viðtals í Garðastræti 36, síma 4233,
kl. 5 þú-—7 alla virka daga, nemá
laugardaga. Sr. Sigurjón er búsettuy
að Víðimel 49.
Lýsi til Spánar.
Þeir ,sem hafa með höndum sam-
skot til lýsiskaupa handa spönskum
börnum, fyrir islenska Friðarfélag-
ið, eru vinsamlega beðnir að gera
gjaldkera félagsins, frú Aðalbjörgn
Sigurðardóttur, grein fyrir söfnun-
inni fyrir 1. nóvember næstk.
Hlutavelta Verslunarskólans.
Þessi númer . komu upp í happ-
drœtti hlutavcltu Vcrslunarskólans:
854 Ferð til útlanda, 590 Skrif-
stofuvél, 1909 1 tonn af kolum,
2253 Skiðaföt, 60 Oliutunna, 1608
Olíutunna, 2483 Hveitisekkur, 2193
Rúgmjölssekkur, 368 Skíði, 1245
Sykurkassi. Vinninganna sé vitjað
í Verslunarskólann fyrir hádegi.
næstu daga.
Fermingarbörn
Fríkirkjusafnaðarins eru béðiá'
að koma til spurninga í fríkirkjuna.
á föstudaginn kemur, á venjulegum
tíma.
Ný bókaverslun.
Isafoldarprentsmiðja opnar i dag
nýja bókabúð í húsi sínu við Aust-
urstræti, og jafnfrarrit koma sex
nýjar bækur út á forlag prentsmiðý-
unnar. Hin nýja verslun er í húx-
næði þvi, er Hatta- og SkermahúS-
in hafði áður. Bækurnar, er komu
út í dag, eru þessar.g 5. hefti ís-
Ienskra úrvalsljóða: Ben. Gröndal,
Neró keisari, eftir Weigalí, Og ár-
in liða, eftir Sig. Halldórsson, Gegn
um lystigarðinn, eftir Gúðm: Daní-
elsson, Ástalif, eftir Pétur SigurÖs-
son, erindreka, og loks Bbmbi bitt
°g ég, í þýðingu Helga Hjörvars.
Foringjaráðsfundur
Varðarfélagsins, verður í kvöld
kl. 8J/2 i Varðarhúsinu. Foringja-
ráðsnefndin skýrir frá tillögum sin-
um um endurskipulagningu á for-
ingjaráðinu. Það mál snertir alla
foringjana, svo að þeir ættu að
mæta á fundinum með tölu. —
Gunnar Thoroddsen segir fréttir
utan af landi, ef tími vinst til. Hanrr
ætlaði að tala um það efni á síð-
asta Varðarfundi, en varð að fara
úr bænum, og kom ekki fyr m
fundurinn var á enda. — Stjómum
Hvatar og Heimdallar er boðið á
fundinn, þar sem aðal-viðfangsefní
fundarins sriertir þær allverulega.
Útvarpið i kvöld.
Kl. 19.20 Hljómplötur:. Söriglög
úr óperettum. 19.50 Fréttir. 20.15
Erindi: Leyndardómur Kleifar-
vatns og nágrenni Reykjavikur (Ól-
afur Friðriksson f. ritstýóri). 20.40
Hljómplötur: a) Symfónía nr. 5,
eftir Dvorák. b) „Ættjörðin mín“,
tónverk eftir Smetana. c) Lög úr.:
óperum.
FRÍ LÖGREGLDNNÍ:
Sitt af hverjn*
1 gær varð árekstur milli bifrei'ð-
anna R-136 og R-1252, á horn£
Flókagötu og Auðarstrætis..
Kl. 1.10 í gær var slökkviliðið
kvatt að húsinu nr. 32 við Túngötu.
Hafði kviknaÖ þar í bréfarusli í
kjallara. Ibúar hússins höfðu kæft
eldinn, áður en slökkviliðið kom.
Smábörn í húsinu höfðu kveilct *
þessu af óvitaskap.
Kl. 1.20 var símað á stöðina og
tilkynt, að krakkar væru að kveikja
bál skamt frá Sundhöllinni. Lögr
regluþjónar kæfðu eldinn. Er þeir
komu, höfðu krakkarnir hypjað sig
á brott.
Kl. 3 í gær var hringt til Iög-
reglunnar frá Landakotsspítala og
hún beðin aÖ taka þaðan ölvaðan
mann. Lögreglan fór með manninn
heim til hans.
Kl. 9.20 í morgun var bifreið ek-
ið aftan á bifreið R-298, sem stócS
á Lækjargötu. Aurbretti á R-298.
skemdist talsvert.