Vísir - 21.10.1938, Blaðsíða 3

Föstudaginn 21. október 1938.
VÍSIR
3
Arfgengi og kynbætur.
Danip liafa fetað í fót-
spoi* Þjóðverja og sett
á stofn pannsóknastöð
í Kaupmannahöfn.
Ættfræðis- og kynbótastofn-
un liafa Danir stofnað nýlega,
og reist allmikið hús fyrir liana
við Tagesveg í Kaupmanna-
höfn. Hún á að rannsaka lík-
amlegt og andlegt ættgengi með
þjóðinni, leita uppi arfgenga
sjúkdóma og hættulega ágalla,
og framúrskarandi liæfileika í
öllu, sem að gagni má koma.
Aulc þess lilýtur stofnun þessi
að fást við almenna mannfræði,
enda er Danmörk litt rannsök-
uð að þessu. lejdi, þótt undar-
legt sé. Takmark stofnunarinn-
ar er ekki eingöngu að afla
þekkingar í ættfræði og arf-
gengi, lieldur og að gera sitt til
að vernda þjóðina fyrir kyn-
spillingu, og bæta kyn hennar.
Hér er mikið færst í fang, því
það má með sanni segja, að öll
framtið og heill liverrar þjóðar
sé fyrst og frenist undir því
komin, að fólkið sé líkamlega
og andlega hraust og vel gefið.
Fyrsta sporið í þessa átt er að
rannsaka hversu ástandið er.
Það næsta, að hefjast lianda, til
þess að bæta úr þvi, sem miður
fer. Margar þjóðir, þar á meðal
Islendingar, liafa byrjað á
þessu, með lögum um að gera
þá menn ófrjóa, sem liafa vissa
arfgenga ágalla.
*
Sumir kunna að halda, að
það séu einungis Þjóðverjar og
nazistar, sem hugsa um þessi
efni, eða að mannakynbætur og
Gyðingaofsóknir séu eitt og hið
sama. Það er fjarri lagi að svo
sé. Um allan hinn mentaða
lieim er hugsað um þessi mál,
og því meir, sem lengra líður.
Flestar menningarþjóðir hafa
sett bjá sér lög, sem meir eða
minna byggjast á þeirri hug-
sjón að útrýma, eftir því sem
unt þykir arfgengum kvillum.
Einnig hér á landi hefir þetta
verið gert. Öll Norðurlöndin
veita þessum málum mikla at-
liygli. Hér var skýrt frá því,
sem Danir eru að gera þessu
viðvíkjandi. Það er langt síðan
Svíar stofnuðu „Statens institut
för rasbiologi“ í Uppsölum, og
varð sú stofnun fræg undir
stjórn Hermanns Lundborg. Þá
hcfir einnig verið sett á fót
svipuð rannsóknarstofnun í
Oslo (Vinderenslabrotoriet).
Svo mun flestum finnast, að
ekki sé að þvi hlaupið að rækta
eða bæta þjóðarkynið, að eng-
inn viti „að hvaða bami gagn
verður“. Það er það heldur
ekki. Allir bændur vita, að
skepnurnar eru næsta ólíkar að
öllu eðlisfari að kyn þeirra má
rækta og bæta stórlega. Mönn-
unum er eins farið, aðeins erf •
iðara við þá að eiga. Nú vita
menn ekki aðeins, að líkamlegir
og andlegir hæfileikar eru ætt-
gengir, ýmsir sjúkdómar, van-
skapnaðir o. fl„ heldur líka
hvernig arfgenginu er farið og
livaða lögmálum það hlýðir, að
minsta kosti í aðalatriðum. Það
var þó ekki fyr en 1865, sem
Gregor Mendel ábóti fann aðal-
lögmál ættgengisins og það var
ekki fyr en um aldamótin, að
nokkur skriður komst á ætt-
gengisrannsóknir, en nú er
erfðafræðin orðin að heilli vis-
indagrein, sem jafnvel er farin
að hafa áhrif á löggjöf þjóð-
anna.
*
Nú má að lokum spyrja
hvei’su að þessu sé farið? Með
dýrin er þetta einfalt mál. Ef
afkvæmi einhvei'rar skepnu eru
vanmetadýr, er henni lógað, en
reynt er að velja bestu dýrin til
undaneldis. Hvað mennina
snertir er ekki hægt að leysa
þelta vandamál á sama bátt.
Rannsóknir á mannakynbót-
um er tiltölulega ung vísinda-
grein, sem vafalaust á eftir að
komast mun lengra en nú er.
Fyrst í stað verður vafalaust
ekki lengra farið en að gera það
fólk ófrjótt, sem liefir hættulega
arfgenga lcvilla. Næsta sporið
verður sennilega aukin fræðsla i
þessum fræðum i öllum skól
um. Smátt og smátt vekur hún
svo ábyrgðartilfinningu alls al-
mennings, og slík ábjTgðarlil-
finning getur liaft meir að segja
en mörg lagaboð.
Fpidsamlegip
landvinningap.
Eins og öllum er kuimugt,
bafa Ilollendingar unnið afar
mikið að því liin síðari ár, að
fylla upp og þurka stóra liluta
Suðursjávar (Zuiderzee), en þó
liefii' kreppan nokkuð dregið úr
framkvæmdum.
Hafa Hollendingar þegar lolc-
ið við eina slíka landsspildu, 50
þús. ekrur að stærð og er jarð-
vegur þar svo frjósamur að
undrun sætir. Þessi spilda er í
norð-vestur horni Suðursjávar,
en hin nýja, sem nú er í „smíð-
um“, ef svo mætti segja, er í
norðaustur horninu og er 120
þús. ekrur að stærð. Varnar-
garðurinn umhverfis þessa „ný-
lendu“ er um 58 km. að lengd,
á að vera fullgerður árið 1940
og er kostnaður áætlaður um
450—500 miljónir króna. Þegar
bygging varnargarðsins er lok-
ið mun það taka eitt ár að þurka
landið svo að það verði fullbúið
til ræktunar.
Hollendingar ætla alls að
nema fjögur ný héruð á þenna
hátt og veitir þetta 5600 verka-
mönnum vinnu í 15 ár.
Hæð flóðgarðsins yfir sjávar-
flöt verður 12—16 fet, en
breiddin er mismunandi, 150—
265 fet, eftir dýptinni á liverj-
um stað.
Til samanburðar má geta
þess, að varnargarðurinn, sem
bygður var milli Suðursjávar og
Gamelin, yfirhershöfðingi Frakka.
Þegar við lá á dögunum, að heimsstyrjöld brytist út, sagði
Gamelin, yfirhershöfðingi Frakka, að ef til styrjaldar kæmi
þyrfti Bretar og Frakkar ekki að kvíða úrslitunum. Vafalaust
hefir yfirhershöfðinginn sagt þetta til þess að stappa stálinu í
þjóð Sína, en jafnframt í krafti sannfæringarinnár. Hafa Frakk-
ar fullkomnað mjög landvarnir sínar og landher Frakka er
vafalaUst einhver best skipulagði og búni her álfurinar og það er
eigi hvað minst verk Gamelin sjálfs. Hitt er svo annað mál, að
engar spár eru óskeikular, og kannske hefði Þjóðverjar farið
út í styrjöld jafn sigurvissir og Frakkar.
Ef til styrjaldar liefði komið
mundi Gamelin vafalaust liafa
fengið í hendur yfirherstjórn á
vesturvigstöðvunum, þ. e. vfir-
stjórn landliers Frakka og þess
liers, sem Bretar hefði sent
þeiin þangað til aðstoðar. Hon-
uni mundi hafa verið falin yf-
irherstjórnin ekki einvörðungu
af því, að bann er að allra dómi
reyndasti og færasti hershöfð-
ingi beggja samberjanna, Breta
og Frakka, en einriig vegnaþess,
að aðalátökin í Evrópustyrjöld
verða vafalaust nú eins og í
heimsstyrjöldinni i Frakklandi
eða á landamærum Frakklands
og Þýskalands, og mundi því
mest reyna á þol frakkneska
hérsins. Hinir reyndu og slyngu
herforingjar, Francois Darlan
flotaforingi, og Vuillemin flug-
hersforingi, mundu að likind-
um verða undir breska lier-
foringja gefnir.
Gamelin hershöfðingi er
maður lítill vexti, en fyrirmann-
legur og virðulegur. Gat liann
sér hið mesta frægðarorð í
heimsstyrjöldinni. Hann er
maður fríður sýnum og hæg-
látur og nýtur almennrar að-
dáunar og virðingar með þjóð
sinni.
Einbver fi'ægasta lierdeild
Fraklca er Alpalierdeildin svo
nefnda og er sagt, að af foringj-
um þeirrar lierdeildar liafi eng-
inn notið eins mikils álits og
Gamelin. Hann lagði mikla á-
herslu á strangan aga og var
svo barður i born að taka, ef
um aga- eða þekkingarleysi
undirmanna var að ræða, að
þeir óttuðust hann, en dáðu
bann jafnframt. Enginn frakk-
neskra herforingja er sagður
eins vel að sér i hernaðarsögu
Frakka frá því á dögum stjórn-
arbyltingarinnar og liann.
Gamelin vai'ð yfirhersliöfð-
ingi Frakka i heimsstyrjöldinni
1935, er Maxime Weygand hers-
höfðingi fór frá, en i lieims-
styrjöldinni var liann aðalað-
stoðarmaður Joffre hershöfð-
ingja í byrjun styrjaldarinnar.
Síðar varð liann yfirliershöfð-
ingi í Sýrlandi þar sem liann
bældi niður uppreistartilraun
Drúsa 1925.
Það er kunnugt nú, að það
var Gamelin, sem lagði á ráðin
er Frakkar unnu sigur í fyrri
Marne-orustunni, en Joffre var
um allmörg ár eignaður heið-
urinn af þeim sigri.
Joffre veitti Gamelin ' fyrst
atliygli 1908. Frá þvi var liann
aðstoðarmaður Joffre til ársins
1916.
Gamelin er fæddur i París.
Hann gekk i liðsforingjaskól-
ann i St. Gyr. Hann varð liðs-
foringi 1893 og var þrjú ár í
Algier, en kom svo lieim og
gekk í landfræðideild hersins,
og varð kapteinn 1904.
í ágúst 1914 lagði Gamelin til
við Joffre, að hann fyrirskipaði
undanbald, til þess að geta
skipulagt her við Lille til ]iess
að ráðast á liægri arm þýska
hersins. Joffre fór ekki að ráð-
um hans þá, en þegar liann þ.
25. ágúst fyrirskipaði undan-
Frímann B. Arngrímsson:
Minningar frá London og
París. Akureyri 1938, 174
bls.
Þessi bók er æfisaga Frí-
manns frá þeim árum er liann
dvaldi í London og París, en í
þessum borgum og einkum í
París dvaldi liann í nærfelt 20
ár. Endurminningar þessar
lauk liann við 1919, nokkurum
árum eftir að liann var kominn
heim til Ákureyrar, en þangað
kom liann í stríðsbyrjun. Var
liann þá 59 ára að aldri og bafði
alt líf bans verið ein raunasaga.
Lauk hann báskólaprófum í
Ameríku á unga aldri í verk-
legum fræðum og upp frá þeim
tima snerist öll hugSun lians
um að koma á raflýsingu á ís-
landi og einkum að raflýsa Ak-
ureyri og Reykjavík og benti
hann á leiðir og útvegaði tilboð,
sem enginn vildi lita við á þeim
árum. Nú liefir komið i ljós, að
skoðanir Frímanns voru réttar
og rafvirkjun Laxár, sem nú
er liafin, var hugmynd Fri-
manns, sem nú er að komast i
framkvæmd. Endurminningar
þessar eru átakanleigar. Lýkir
hann lifi sínu i París, baráttu
fyrir daglegu brauði, hversu
liann um eitt skeið varð að lifa
á bókasölu á götum úti og vann
sér þá að eins nokkura skild-
nga inn, sem nægðu fyrir brýn-
i þörfum. Ritaði hann um
skeið í frönsk tímarit, safnaði
að sér miklum fróðleik, lærði
tungumál, fékst við kenslu og
þýðingar, lenti i lirakningum
og veikindum á spitölum, en
aldrei bilaði kjarkurinn. Kynt-
ist hann í París ýmsuin ágæt-
um mönnum. Þrátt fyrir allan
vesaldóminn misti hann aldrei
sjónar á áhugamálum sínum og
er liann kom heim til Akureyr-
ar, kalinn á lijarta og skip-
Norðursjávar árið 1932, er 32
km. á lengd, 25 fet yfir sjávar-
mál og finun hundruð fet á
breidd að jafnaði.
brotsmaður úr ólgusjó lífsins,
réðst liann í útgáfu timaritsins
„Fylkir“ til þess að berjast
áfram fyrir ábugamálum sín-
um. Bók þessi er sannkölluð
raunasaga íslendings, er menn
lesa með óskiftri athygli frá
byrjun til enda. Hún vekur
djúpa samúð með lífi þess
manns, er fórnaði öllu fyrir
áhugamál sín og misti aldrei
trúna á framgang þeirra.
Geir Jónasson magister hefir
séð um útgáfuna og ritað nokk-
ur minningarorð um Frimann
i lok bókarinnar.
A. J.
MILAN ASTRAY
herr.höfðingi
sem stofnaði útlendingadeild
Franco-liersins á Spáni.
Hershöfðinginn hefir ofl
komist i hann krappann og
misti vinstri handlegg og liægra
auga í orustu.
HVAÐ BER
^GÖMA
Afbrot barna.
í skýrslu barnaverndarnefnd-
ar Reykjavikur fyrir árið 1937
koma fram ýmsir atliyglisverð-
ir lilutir. í viðtali tíðindamanns
Vísis viíf dr. Símon Ágústsson
benti dr. Símon m. a. á það, að
piltar gerðu sig aðallega seka
um auðgunarbrot, en stúlkur
um skírlífisbrot. Þannig
frömdu drengir innan 16 ára
aldurs 346 þjófnaði, en stúllcur
á sama aldri 11. Piltar frömdu
30 innbrot, en stúlkur ekkert.
Hinsvegar frömdu stúlkur 10
kynferðisafbrot, en piltar 8.
Eftirtektarvert er það einnig,
að drengir 10—13 ára gamlir
frcmja oft brot margh* saman,
mynda einskonar félagsskap sín
á milli. Með aldrinum sýnist
.tortryggni drengjanna vaxa. Á
aldrinum 5—12 ára eru di'eng-
irnir oftast ýmist einn eða tveir
um að fremja afbrotin. 12 ára
gamlir drengir frömdu 1937
samtals 88 þjófnaði. Af þessum
þjófnuðum voru 42, sem 3 eða
4 drengir frömdu í félagi. Sama
ár frömdu piltar 16 ára gamlir
37 þjófnaði. Af þessum þjófn-
uðum voru einungis 4, sem 3
piltar voru um, en aldrei voru
þeir fleiri saman.
Stúlkurnar voru aldrei fleiri
en tvær um að fremja þjófnáði.
Flest afbrotin eru framin af
12—13 ára gömlum piltum. —
Annars skiftast afbrot drengja
cftir aldri á þennan hátt: Yngri
en 10 ára 19, 10 ára 55, 11 ára
38, 12 ára 102, 13 ára 116, 14
ára 70, 15 ára 63, 16 ára 41.
Það er sér í lagi eftirtektar-
vert, að flestir afbrotadrengj-
anna gera sig einungis seka i 1
afbroti liver. Þannig liafði 91
piltar framið 1 afbrot hver, 24
piltar 2 afbrot, 9 piltar 3 afbrot,
en 33 piltar frá 4 til 24 afbrot.
HERVÆfOINGIN I FRAKKLANDI.
Mynd ]iessi var tekin á einni járnbrautarstöð Parísar, þegar Gamelin yfirhershöfðingi liafði
gcfið út fyrirskipun sína um almenna liervæðingu, og þeir, sem kvaddir voru til vopna, voru
að leggja af stað til lierbúðanna.
liald vinstri arms frakkneska
hersins til þess að forða honum
frá liættu, fól liann Gamelin að
sjá um livernig undanhaldinu
skyldi haga.
Joffre naut einnig ráða Gam-
elins, þegar hann ákvað að
senda her Manourv til sóknar á
Marnevígstöðvunum, og sigur-
inn sem þá vanst, er
nú eignaður Gamelin en
ekki Joffre. I raun og veru
var það Gamelin sem hafði að-
alframkvæmclir með höndum í
aðalbækistöð herst j órnarinnar
frá þvi í nóvember 1914 þar til
í janúar 1916, en þá var hann
skipaður herfylkisforingi á
Sommevígstöðvunum. Enstjórn
hans á vígstöðvunum sjálfum
var jafn slyng sem i aðalstöð
Iierstjórnarinnar.
Á síðari árum liefir Gamelin
átt mikinn þátt i þvi að treysta
landvarnir Frakka, og liann
hefir verið stuðningsmaður
]icss, að hinum miklu Maginot-
virkjum var komið upp á vest-
urví gstöðvunum.