Vísir - 26.10.1938, Blaðsíða 3

VlSIR
Útvarpsstjórinn liggur enn undir hinum
þungu ásökunum Alþýðublaðsins.
Meiðyrdamálið gegn pitstjóra Vísis
kemur fyrir á morgun.
Það hefir verið hljótt um „út-
varpsstjóramálið“ svokallaða að
undanförnu, enda hefir þar fátt
borið til tíðinda, annað en það,
að mál útvarpsstjóra gegn rit-
stjóra þessa blaðs hefir verið
þingfest, og verður lögð fram
greinargerð og nokkur gögn í
málinu frá hendi blaðsins á
morgun. Má svo búast við að
vitnaleiðslur taki alllangan
tíma, enda ekki reynt hve víð-
tækar þær verða, fyr en á síð-
ara stigi málsins, og eftir því
hvað upplýsist og tilefni gefst
til. —
Að því er Vísir hefir sannfrétt
hafa engin frekari kærumál
borist ráðherra á hendur út-
varpsstjóra, enda alt með kyrr-
um kjörum í útvarpinu frá þvi
er útvarpsstjórinn fékk siðferð-
isvottorð lijá starfsfólkinu, með
því móti að kalla einn og einn
inn til sín i senn og veita engan
umhugsunarfrest.
Það hefir þó borið til tíðinda
að forsætisráðherra mun hafa
sýnt útvarpsstjóra nokkra van-
þóknun, og kom það berast
fram er vígja skyldi endur-
varpsstöðina að Eiðum. Áttu
þeir þá að standa lilið við lilið
forsætisráðherrann og útvarps-
stjórinn og tala tíl fólksins og
hafði sú dagslcrá verið auglýst
af útvarpinu, en lienni var
breytt á síðustu stundu og tók
Eysteinn Jónsson fjármálaráðh.
að sér hlutverk stallbróðllf
sins. ,Öneitanlega hefði þó farið
hetur á hinu, að æðsti vfirboð-
ari útvarpsins hefði þar látið til
sin Itéýfá, einkum þar sem hér
var um hátiðlegt og sögulegt til-
efni að ræða.
Segja kunnugir að forsætis-
ráðherrann hafi litið svo á, að
eins og sakir stæðu væri það
ekki virðingu hans samboðið,
að standa við lilið útvarpsstjóra
frammi fyrir alþjóð.
Þá hefir það einnig heyrst að
útvarpsstjórinn væri ekki leng-
ur einráður um val starfsmanna
sinna, heldur hefðu þar aðrir
hönd i bagga með, til þess að
forða öllum vandræðum, og er
það vel farið ef satt reynist.
Ekki hefir útvarpsstjóri enn
sem komið er stefnt ritstjóra
Alþýðublaðsins né Nýja dag-
blaðsins, og hreppir ritstjóri
jæssa blaðs þvi það ömurlega
hlutskifti að réttlæta ummælj
beggja þessara blaða, að svo
mildu leyti sem þau voru orð-
rétt tilfærð í greinum Yísis.
Hinsvegar liggur útvarpsstjór-
inn ennþá undir hinum þungu
ásökunum Alþýðublaðsins, sem
Visir taldi ósæmilegt að til-
greina, þótt ritstjóri Alþýðu-
blaðsins gæti þar frómt úr
19w vtiðor i i
Siðniri.
Leitarmenn á Síðuafrétti
hreptu aftakaveður síðastliðinn
sunnudag. Um kvöldið er kom-
ið var að gangnakofa, vantaði
einn leitarmanna, Pál Krist-
jánsson fpá Skaptárdal. Lögðu
þá tveir friskI#ijíflIT]enn, Jóhann
Jónsson, Seglbúðum, og Sigurð-
ur Sveinsson að Hrauni, út í
náttmyrkrið og illviðrið, til
þess að leita hans. Leitin varð
árangurslaus, éri leitarmenn
urðu sjálfir svo hart úti, að Jó-
hami komst nauðulega í kofaiiii
flokki talað, vegna hins nána
sambands síns við fyrverandi
yfirboðara útvarpsins, Harald
Guðmundsson.
Þá verður það einnig að telj-
ast furðu einkennileg aðild
máls, að útvarpssstjóri — sem
samkvæmt gefinni vfirlýsingu i
blöðum og útvarpi, ekki er í
neinum stjórnmálaflokki, stefn-
ir ritstjóra þessa blaðs fyrir
meiðandi ummæli um Fram-
sóknarflokkinn, og lítur þvi út
fyrir að nánara sé þar nef aug-
um, en hann vill vera láta.
Um mál útvarpsstjórans og
ritstjóra þessa blaðs er ekki á-
stæða til að ræða miklu frekar
að sinni, en blaðið taldi rétt að
láta lesendur sína vita af þvi,
að málið væri enn á döfinni, en
aðalatriðið er það, að frá liendi
almennings komaengarsættirtil
greina, fyrr en forsætisráðh. sér
sóma sinn og víkur útvarps-
stjóranum úr stöðunni, — sem
liann hefði aldrei átt að skipa.
aftur og hafði þá orðið að skilja
við Sigurð grafinn í fönn. Sið-
ar um nóttina tókst leitarmönn-
um að finna Sigurð og koma
honum allþrekuðum í kofann.
Á mánudagsmorgun hófu þeir
að nýju lei't að Páli og fundu
hann i gærdag örendan á ber-
svæði. Páll Kristjánsson var
elsti sonur hjónanna i Skaptár-
dal, rúmlega tvítugur að aldri
og efnismaður. — Leitarmenn
voru um nónbil í dag ókomnir
til bygða, en aðstoðarmenn
höfðu verið sendir af stað til
jnóts við þá, (FÚ).
aðeins Loftup,
Sigurbjörn Á. Gíslason:
Drottinn var i djúpinu.
I. Útvarpsræða, flutt í
dómkirkjunni i Rvík 4.
sept. 1938. II. Ávarp, flutt
í kirkjugarði Reykjavík-
ur 27. ágúst s. á.
Ræða þessi og ávarp var flutt
í tilefni af hinu sviplega slyrsi
við Tungufljót, þar sem mæðg-
urnar frá Ási druknuðu og höf.
sjálfur var nær dauða en lifi,
en var á síðustu stundu hrifinn
úr heljargreipum.
Á einum stað i ræðunni segir
liöf.: „Lifið er stutt og þvi
fylgja svo margar áhættur og
sorgir, að það er óviðjafnanlega
raunalegt, að menn skuli ekki
almennt keppast um að verða
lærisveinar Jesú Krists, og
hljóta við það tvöfalda gleði:
meðan sólin skín, og margfalda
huggun, þegar sól er gengin til
viðar“. Og á öðrum stað: „Iif
vort hér á jörðu er meir en lítil
áhætta. Hver dagurinn getur
orðið siðastur. Og þó gleymum
vér iðulega að breyta svo, sem
vér mundum kjósa að breyta
síðasta daginn hér á jörðu
Margur gleymir því ár eftir ár
að búa sig nokkuð undir brott-
för sína héðan úr heimi, þótt
honum þyki sjálfsagt að búa
sig vel undir nokkra vikna ferð
af landi brott“.
Eg tilfæri ekki fleira, en öll
er ræðan þrungin af trúnaðar-
trausti og von hins trúaða
manns. Hann átti ástríka konu
og elskulegar dætur og það var
ómetanlegt ríkidæmi, en hann
misti lika mikið og gat þvi sagt
sem Job: Drottinn gaf, drottinn
tók, lofað veri nafn drottins.
Margir undruðust, að cand.
Sigurbjörn skyldi hafa þrek til
að tala við gröfina og í heima-
húsum, sem og að flytja þéssa
kirkjuræðu, én hann sýndi með
þvi, að hann er trúarhetja og
að trú lians. er bygð á bjargi,
sem er Ivristur. Það mátti að
vísu lieyra, að liann átti erfitt
með að byrja, en svo flutti hann
ræðu sína með prýði, éins og
venjulega. Fór lionum ekki ó-
svipað og Agli Skallagrímssyni,
er hann hóf að flytja Sona-
torrek: Mjök erumk tregt tungu
at liræra.
Allur ágóði af sölu- ritsins,
sem kostar aðeins 50 au., á að
renna i Minningarsjóð Guðrún-
ar Lárusdóttur og fyndist mér
vel við eiga, að Hallgrímsnefnd-
ir eða kvenfélög, þar sem þau
cru, gengust fyrir sölu ritsins,
og mætti þá vel svo fara, að
nokkur fjárhæð safnaðist, þvi
að margt smátt gerir eitt stórt,
og ætti þessum nefndum og fé-
lögum að vera ljúft verk að
vinna að þessu, þvi að Guðrún
sál. var, sem kunnugt er, full-
trúi kvenna á Alþingi, og sat
þar hæði sér og kvenþjóðinni
til sóma.
Annars hefði mér þótt best
við eiga, að allar ræðurnar, sem
fluttar voru við útförina, hefðu
verið prentaðar með. Sérstak-
lega voru þeir mjög fáir, sem
gátu heyrt húskveðjuna, af
þeim fjölda er safnaðist saman
að heimilinu, þó hátalari væri,
hvað þá aðrir, sem ekki , voru
viðstaddir.
Það er fágætt, að sami mað-
ur verði fyrir svo miklum missi
í einu. Þó eru þess víst dæmi
hér á landi, að konur hafi mist
eiginmenn og sonu, einn eða
fleiri, í sjóinn i einu og í Flugu-
mýrarbrennu misti Gissur jarl
konu sína, Gróu, og alla syni
sína þrjá, er þar brunnu inni.
Er þessi sorgaratburður þvi, þó
mikill sé, ekki einsdæmi.
Þess munu margir óska og
biðja, að cand. Sigurbjörn Á.
Gíslasyni megi veitast styi-kur
til að bera þessa þungu raun,
er hann hefir orðið fyrir, með
þvi þreki og krafti andans, sem
hann hefir sýnt til þessa, Hann
liefir á 'hendi' og er i stjórn
Ellilieimilisins á Gi-und auk
ýmsra annara starfa, og er þaö
vel, því að „alvarleg störf sætta
■■ .....................I
menn að lokum við lifið“ Iiefœ
vitur maður sagt. Og mun svo
enn reynast.
E. Thorlacias,
Veðrið í morgun.
1 Reykjavík 2 st., heitast í gær
5, kaldast í nótt 2 st. (EitthvaS
hlýtur að vera bogið við þessa síS-
ustu mælingu, þvi að í morgun vom
pollar í bænum freðnir). Heitast
á landinu í morgun 2 st., hér og
í Eyjum, kaldast — 3, i Grítnsey.
Úrkoma hér í gær og nótt 0,6 inra.
Sólskin í gær 3,5 st. — YfirHtr
Lægð niilli Isfcmds og Noregs.
Önnur lægð að nálgast frá Suður-
Grænlandi. — Horfur: Faxaflói:
Hægviðri fram eftir degi, en hvessir
á suðaustan með rigningu í nótíL
Skipafregnir.
Gullfoss fer frá Kaupmannahöfn
í kvöld. Goðafoss kemur til Vest-
inannaeyja síðdegis í dag, hingað í
fyrramálið. Brúarfoss er á jeið tii
Leith frá London. Dettífoss fer í
kvöld kl. 10 til Grimsby og Haní-
borgar. Lagarfoss er á leið til Ber-
gen frá Austf jörðum. Selfoss er á
leið til Aberdeen.
Dr. Wolf Rottkay
flytur næsta háskólafyrírlestnr
sinn úm þýskar mállýskur, í kvöld
kl. 8.
Fríkirkjan í Reykjavík.
Áheit frá N. N. kr. 50.00. Bestta
þakkir. — Ásm. Gestsson.
Lestrarfélag kvenna,
Amtmannsstíg 4. Bókasafníð er
opið mánudaga, miðvikudaga og
föstudaga kl. 4—6 og mánudags-
kvöld og miðvikudagskvöld kL 8—
9- —
K. R.
Munið skemtiíundínn í kvöld i
K.R.-húsinu. Hann hefst kl. 8.30.
Til skemtunar verður danssýning,
erindi, upplestur úr spennandi hók,
sem K.R. er að gefa út og dans,
K R-ingar, fj ö hnenn ið l
Ljósatími
bifreiða og annarra ökutækja er
nú frá kl. 5.15 að kvöldi til kL 7.10
að morgni,
Aðalfundur
Skíðafélags Reykjavikur lrefst kL
8.30 í kvöld í Oddfellow-húsinu,
niðri.
EYSTRASALTSRlKIN I. LITHAUEN.
Verður Lithauen bútað sundur
eins og Tékköslðvakía?
Um þessar mundir er mikið rætt um framtíð ríkjanna í mið-
hluta álfunnar og suðausturhluta álfunnar, vegna hinna stöðugt
vaxandi álirifa Þjóðverja. Eitt þessara ríkja, Austurríki, hefir
verið sameinað Þýskalandi. Tékkóslóvaldu er verið að húta
sundur. Svo horfir sem Tékkar og Slóvakar, vegna vonbrigð-
anna yfir því, að stuðningur ríkjanna, sem stóðu að friðarsámn-
ingunum, brást þeim iá stund neyðarinnar, hallist framvegis að
Þýskalandi, og allar líkur benda til, að nánari samvinna, að
minsta kosti á sviði viðskifta, takist með Þjóðverjum og ýms-
um fleiri þjóðum álfunnar, svo sem Júgóslövum, Búlgörum og
fleiri, en því traustari sem viðslciftasamvinnan er, því meiri
líkur eru til, að hin pólitíska samvinna treystist að sama skapi.
— Um þann flokk smárikja, sem kallast Eýstrasaltsríkin, er
minna talað sem stendur, en það er margt sem bendir til, að
ýmislegt í sambandi við þau, fari að lcoma á dagskrá aftur. Þessi
ríki urðu, eins og Tékkóslóvakía, til upp úr heimsstyrjöldinni.
Eitt þeirra, Lithauen, hefir orðið að sætta sig við kúgun af hálfu
voldugs nágranna, Póllands, og kannske er Lithauen það
Eystrasaltsríkjanna, sem næst kemur mest við sögu af smáríkj-
um álfunnar. Er í eftirfarandi grein vikið að ýmsu varðandi
Lithauen og vandamál Litháa og er stuðst við greinaflokk, sem
birtist í víðlesnu, áreiðanlegu amerísku blaði, um þessi efni.
Þegar menn ferðast um Lit-
hauen nú á dögum reka menn
fljótt augun í það, að livarvetna
hafa risið upp nýjar hyggingar
á bújörðunum-ný hýli hafa ris-
ið upp um gervalt landið og
yfirleitt virðist alt bera miklu
athafnalifi vott.
Landbúnaðarlögm sem sett
voru í þessu litla, unga lýðveldi,
eru farin að béra ávöxt. Með
þeim fengu bændur landsins ný
og betri skilyrði Kl þess að bæta
liag sinn og þeir hafa vissulega
notað þau, sér og þjóðarheild-
inni til hagsbóta.
Lithauen er eitt þeirra ríkja,
þar sem fáir hafa safnað mikl-
um auði, og örbirgðin þekkist
þar ekki, jxítt margir sé litlum
ANTANAS SMETANA
ríkisforseli.
efnum búnir. Jafnvel hinminstu
bændabýli í Lithauen virðast
bera því vitni, að einnig þar
komist menn mjög sæmilega
af. I Litliauen tíðkast það
hvergi, eins og í Fríslandi og
Saxlandi, að hlöður og gripa-
hús sé undir sama þaki. í Lit-
liauen rekur ferðamaðurinn
fljótlega augun í ,að útiliús eru
mörg — og kornskemmumar
stærstar — og liestar, kýr og
svín hafa sínar sérstöku vistar-
verur.
Flest hús eru bygð af timbri
og ríkið selur hændum og land-
nemum hyggingarefni fyrir
mjög sanngjarnt verð. Hagstæð
lán eru veitt til efniskaupa, því
að þau eru til langs tíma og af-
borganir litlar. Bændur eru
hvattir til þess að nota óeldfimt
byggingarefni í þök og því sjiást
hvarvetna á hinum nýju húsum
skifuþök og járnvarin þök.
Það vekur sérstaka athygli
ferðalangsins í þeim héruðum,
þar sem nýtt land liefir verið
tekið til ræktunar, að megin á-
liersla er lögð á það af land-
nemunum, að koma sér upp
sæmilegum húsuin fyrir gripi
og uppskeru fyrstu árin. Land-
nemar sætta sig við að húa i
bráðabirgðaskýlum meðan þeir
eru að koma upp útihúsum, en
þar sem landnám var hafið fyr-
ir 2—3 árum eru komin upp
snotur og skrautleg íveruhús.
Mesta vandamál bænda í Lit-
liauen er að fá gott verð fyrir
afurðir sínar, en verðlagið fer
eftir skilyrðum Iieimsmarkaðs-
ins frekar en eftirspurninni
heima fyrir. Yfirleitt má segja,
að bændastéttin geri minni
kröfur til þæginda én alment
tíðkast í vesturhluta álfunnar.
Og bændur í Lithauen verða
flestir að standa straum af
nokkurum skuldum í bönkum,
en skuldir þeirra eru yfirleitt
minni en í Öðrum landbúnaðar-
rikjum álfunnar. En skulda-
byrðin er þeim erfið vegna ]>ess,
að til skulda var stofnað þegar
verðlag á landbúnaðarafurðum
var hærra en nú. Ríkið hefir
reynt að koma bændum lil
hjálpar í þessum efnum, og lög
hafa verið sett til þess að ákveða'
launakjör þeirra sem vinna lijá
bændum, en vinnufólki eru
greidd laun að nokkuru levti í
reiðu fé og að nokkuru með
landbúnaðarafurðum.
Bændur í Lithauen ræktuðu
til skamms tíma aðallega korn,
hafra, bygg, rúg og hveiti, kart-
öflur, ertur o. s. frv., en á síðari
árum hefir verið meiri stund
lögð á griparækt og mjólkur-
framleiðslu. Rikið hefir komið
upp tilrauna- og fyrirmyndar-
búum, og þaðan fá bændur úr-
valsgripi. Bændum er þar leið-
beint um fóðrun og alla með-
ferð gripa og afurða, til þess að
þeir geti fengið sem best verð
fyrir kjöt sitt og mjólkurafurð-
ir. Sérstök áhersiá er lögð á að
veita smábændum og landnem-
um alla aðstoð í té í þessuni
efnum og nú er svo komið, að
þeir eiga flestir göða gripi og
hafa mikinn áhuga fyrir að eiga
sem besta gripi og að vanda
framleiðsluna sem mest. Land-
búnaðarráðuneytið hefir stofn-
að eftirlitsstöðvar, þar sem sér-
fræðingar starfa og ferðast um
meðal bænda, leiðbeina þeim,
og hafa eftirlit með höndum
hjá öllum bændum sem stunda
svínarækt og útflutning á fleski
fyrir augum. Á þessum eftir-
iitsstöðvum eru gerðar fóðurtil-
raunir, og þangað flytja bænd-
ur framleiðslu sína til skoðunar
og flutnings. Ríkiseftirlit er með
öllum flesk-útflutningi, fram-
leiðslu mjólkurafurða og út-
VILNA.
flutningi þeirra. Er þvi að eins
flutt út fyrsta flokks vara og
útflutningur af fleski og smjöri
eykst með ári liverju.
Landbúnaðarráðuneytið Iieflr
með ýmsum ráðstöfunum kom-
ið fram menningarlegum ura-
bótum til hagsbóta fyrir hænda-
stéttina i Lithauen. Þannig hafa
verið stofnaðir bændaskólar ó<3
til kveldnámskeiða fyrir haand-
ur og bændaefni og sveitakon-
ur og stúlkur. Þá hefir ráSu-
neytið haft forgöngu í því, að
ungir bændur stofnuðu meS sér
félög, það gefur út hlöð og bún-
aðarrit og styður ýmiskonair
nýjar tilraunir á sviði Iandhún-
Frh. á 4. hlsu