Vísir - 03.11.1938, Síða 2

VÍSIR
VÍSIR
DAGBLAÐ
Útgefandi:
BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H/P.
Ritstjóri: Kristján Guðlaugsson.
Skrifstofa: Hverfisgötu 12.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
(Gengið inn frá Ingólfsstræti).
S í m a r :
Afgreiðsla 3400
Ritstjórn 4578
Auglýsingastjóri 2834
Verð 2 krónur á mánuði.
Lausasala 10 aurar.
Fólagsprentsmiðjan h/f.
Nöðrukyn.
ilLÞÝÐUBL. er frekar úrilt
þessa dagana sem eðlilegt
er. Flokkur Jiess hefir riöl-
ast og fallið í mola og alt útlit
er fyrir að nauðungarráðstafan-
ir flokksins til þess að viðhalda
fylgi sínu innan verklýðsfélag-
anna verði ekki eins heilladrjúg-
ar og flokkurinn vill vera láta.
Átök þau, sem orðið liafa mn-
an flokksins eru eðlileg, og það
var fyrirfram vitað, að til þeirra
myndi koma, er verkalýðurinn
heimtaði full mannrétlindi inn-
an verkalýðsfélaganna. Það er
vitað, að alger minni hluti
verkalýðsins hefir hneigst að
stefnu Alþýðuflokksins i hjarta
sínu, og þó engan veginn geðjast
að þeirri eiginliagsmunapólitík,
sem foringjar hans hafa rekið.
Allar óánægjuraddir hafa þó
verið hældar niður til þessa.
í orði hefir flokkurinn þóst
berjast fyrir hagsmunum verka-
lýðsins, en sannleikurinn er sá,
að á borði Iiefir flokkurinn bar-
ist gegn hagsmunum hans og
það svo, að flokkurinn á í raun-
inni meginsölc á því ástandi,
sem ríkjandi er í atvinnu og
fjármálum landsmanna og um
leið þvi atvinnuleysi, sem ríkj-
andi er nú meðal verkamanna,
cg Alþýðuhlaðið getur kynt sér
nieð því að fylgjast með at-
yinnuleysisskráningu hér í bæn-
um. Sannimgaji)n].ík flokksins
við Framsókn liefír orðið þ§íí§
valdanui, að gjúkleiki og röín-
úú hefir altekið þjóðarlíkam-
ann, og á því verðpr ekki ráðin
hót, nema þvi að eins, að nýír
Ög betpi siðiv verði upp teknir
i þjóðmálunum og tekið fyrir
allar meinsemdir.
Hitt er athyglisvert, að þegar
verkamenn rísa upp og krefjast
þess, að þeim verði leyft að hafa
frekari áhríf á eigin hagsmuna-
baráttu en verið hefir til þessa,
]>á rísa foringjarnir öndverðir
gegn þeim kröfum, og lierða á
þeim höndum, sem þeir liafa
áður lagt á verkamennina, að
þeim nauðugum.
Verkahiémi skilja það sjálf-
ir mæta vel, áð það er ekki
vegna þeirra hagsmuna, sem
klofnhig hefir orðið innan
verkálýðshreyfingarinnar liér á
Iandi, heldur vegna hagsmuna
fámennrar valdakliku, sem vill
hafa undirtökin í verkalýðs-
lireyfingunni, en sundrung
verkalýðsins vegna pólitískrar
starfsemi verður aldrei heilla-
drjúg fyrir hagsmunamál
hans. Það, sem verkalýðurinn
á nú að gera, er að sjálfsögðu
að mynda óliáð verkalýðsfélög,
en kasta hinum pólitísku for-
ingjum fyrir róða, með þvi að
þeir gera að eins illt verra inn-
an verkalýðshreyfingarinnar.
I þeim átökum, sem nú eru
háð, verða verkamenn að gæta
þess, að þeir gangi ekki i greip-
ar ljónsins, þótt úlfurijin hafi
kastað sauðargærunni. Það er
vitað, að kommúnistar híða með
úthréiddan faðminn eflir því, að
ánetja verkalýðinn, en starfsemi
þeirra er síst heilavænlegri en
starfsemi Alþýðuflokksins, enda
hafa þeir sýnt j)að í kosninga-
haráttu undanfarinna ára, að
þeir eiga það aðaláhugamál að
stofna til vandræða innan þjóð-
félagsins og viðhalda þar allri
spillingu flokksstarfsemi sinni
til framdráttar. Af jieim má þvi .
einskis vænta.
ÖIl breyting til bóta verður
að koma innan að, — frá verlca-
lýðnum sjálfum. Hagsmunir
verkalýðsins eru hagsmunir
þjóðarinnar, og á núverandi al-
vörutímum er það nauðsynlegt,
að hafist verði handa um al-
liliða viðreisn. Fyrir verkalýðs-
samtökin er knýjandi nauðsyn
að rjúfa tengslin við loddara-
flokkana, þannig að þau komi
fram sem sjálfstæð heild í eigin
hagsmunamálum, og með þvi
móti gera þau sér og þjóðinni
mest gagn. Hitt væri að fara úr
öskunni í eldinn, ef þau tækju
kommúnistasprauturnar upp á
arma sína, enda myndu þau þar
ala snák við barm, engu betri
en nöðrukyn socialistanna.
Tungttfljótsslysið.
Bilreiðarstjör-
inn dæmdar.
Af hálfu hins opinbera var
höfðað mál gegn hinum danska
hifreiðarstjóra, Arnold Peter-
sen, sem ók bifreið þeirri, er
varð mæðgunum frá Ási að
bana í sumar. Var liann sakað-
ur um manndráp af gáleysi.
í morgun kvað lögreglustjór..
inn upp dóm í málinu. Leit
dómarinn svo á, að bifreiðar-
stjórinn lxefði gerst sekur um
gáleysi í stjórn sinni á farar-
tækinu að þessu sinni og dæmdi
hann í §0 daga einfalt fangelsi
auk máiskostnaítjar.
Ásfæðaii til jþess, að kærðí
Ulattt §kbi þiSdóm var §ú, aö
hann hafði þegar áður fengi^
biðdóm liér á landi og auk þess
hafði hann hlotið biðdóm í Dan-
mörku fyrir afbrot þar.
GsnnlangDr Blfindal
heldnr málverkasýn-
Ingn í Stokkhólmi.
Kliöfn 2. nóv. FÚ.
Gunnlaugur Blöndal listmál-
ari efni til mikillar málverka-
sýningar hjá Listafélaginu i
Stokkhólmi ög vérður hún 0^j_
uð þ. 24 þ. rú. Áð ))yí 'er Gunn-
laugúr hefir tjaÖ fréttaritara
Ríkisútvárps íslands verða um
50 myndir á sýningunni, iang-
flestar frá íslandi, og einnig
nokkurar mannamynöir. Súrh-
ar myndirnar málaði Gunnlaúg-
ur á íslandi-síðástliðið súmar.
Þá hefir vetíð tekin fullnað-
arákvörðun um, að Gunnlaug-
ur máli riiynd af Kristjáni kon-
ungi X. Mun listamaðurinn
hyrja á myndinni um nýjárs-
leytið. Eins og kunnugt er hef-
ir íslenska ríkið falið Gunn-
laugi þetta hlutverk á hendur.
aðeins Loftup.
Framkvæmd bresk-ítalska
sáttmálans samþykt með
345 gegn 138 atkv. Ný Iriöar
öld í álfunni - - ef I»jóð-
verjar fá nýlendur sfnar
aftur.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Að afloknum umræðum í neðri málstofunni í gær
samþykti málstofan að tillögu Chamberlains,
að bresk-ítalski sáttmálinn skyldi koma til
framkvæmda. Var fylgi stjórnarinnar meira en menn
alment höfðu búist við. Með Chamberlain greiddu 345
þingmenn atkvæði, en að eins 138 á móti.
Chamberlain flutti all-langa ræðu í neðri málstofunni í gær
og varði stefnu stjórnarinnar í utanríkismálum og mælti ein-
dregið með því að bresk-ítalski sáttmálinn væri látinn koma til
framkvæmda. Lýsti hann því sem mikilvægu skrefi í friðarátt-
ina, ef sáttmálinn væri framkvæmdur. Sagði Chamberlain, að
í Múnchen hefði þeir Hitler og Mússólíni fullvissað sig um, að
þeir krefðust engra landa að launum fyrir stuðning sinn. Einnig
kvaðst Chamberlain sannfærður um, að Franco ætlaði ekki að
stofna einræðisríki á Spáni.
Arthur Greenwood talaði fyr-
ir hönd jafnaðarmanna og hann
og aðrir leiðtogar stjórnarand-
stæðinga deildu hart á stjóm-
ina. Greenwood sagði m. a., að
Chamberlain væri snillingur
í að leita uppi menn, sem ekki
ætti að semja við — og vítti til-
slakanatilhneigingu hans.
Anthony Eden talaði einnig
mjög í sama anda og í fyrri ræð-
um um þessi mál, en hann tel-
ur, að ef stjórnin hefði verið ein-
beittari í framkomu, hefði ekki
þurft að slaka til, er einræðisrík-
in gerðu kröfur sínar.
RiHlliðar á Spáii
r ■
Fregnir frá Barcelona herma,
að Óg'útíeg greirija sé tíkjandi
—amí fvlffisiiiftflna Bareelona-
ru'--- . -«u.(
stjórnarinnar út af því, að neo.-
málstofan hefir samþykt, að
bresk-ítalski sáttmálinn skuU
koma til framkvæmda.
Stjórnarstnnar eru á einu
máli um það, að með þessari
sarilþykt hafi Bretar tekið nýtt
ÍTALIR FAGNA YFIR SIGRI
CHAMBERLAINS.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London í morgun.
Fregnir frá Rómaborg
herma,að stjórnmálamenn
Ítalíu fagni mjög yfir því,
að Chamberlain sigraði svo
glæsilega sem raun varð á
í neðri málstofunni. Leggja
þeir mikið upp úr því,
Iiversu yfirgnæfandi fylgi
Chamherlains er. Stjórn-
málamenn Ítalíu líta svo á,
að hér sé um lokaósigur
Anthony Edens að ræða.
Leiðtogar facista álíta,
að ef Bretar og Frakkar
taki nú vel kröfum Þjóð-
verja, um að þeir fái ný-
leúdúr sínar aftur — fall-
ist Á áð ræðft j)»r í sama
anda og ríkti í Múnchen —»
muni upp renna friðar- og'
samvinnuöld í álfunni.
United Press.
skref tií þess verða uppreist-
armÖnn’jm að liði.
Þriggja klukkustunda lát-
laus fallbyssuskothríð á
miðbluta Madrid-borgar.
EINKASKEYTI TIL VÍSIS.
London, í morgun.
Klukkan níu í gærkveldi hófst stórkostleg íall-
byssuskothríð uppreistarmanna á miðhluta
Madridborgar.
Að kalla látlausri skothríð var haldið uppi á borgina til mið-
nættis og varð hún því ákafari sem lengra leið, en hætti svo
skyndilega um miðnæturbil.
Tjón varð mikið af skothríðinni, en nánari fregnir hafa ekki
borist. Miklar orustur geysa nú á Ebrovígstöðvunum, og telja
hersveitir Francos sig hafa tekið ýmsa staði, sem hafa mikla
hernaðarlega þýðingu, en rauðliðar telja að þeir hafi unnið á,
og mólmæla öllum sigurvinningum þjóðernissinna.
United Press.
Bonnet talinn áhrifamesti
stjórnmálamaður Frakklands
nú.
Breska vikuritið Time & Tide
segir að áhrifamesti stjórnmála-
maður Frakklands sé ekki Dala-
dier forsætis- og hermálaráð-
herra, heldur Bonnet utanríkis-
málaráðherra, þessi sami ráð-
herra, segir vikuritið, sem
sncmma í september fullvissaði
tékkneska sendiherrann í París
í viðurvist ameríska sendiherr-
ans þar um það, að ef til þess
kæmi að ráðist yrði á Tékka,
mundi Frakkland koma þeim
til hjálpar. En það var einnig
Bonnet, sem mest barðist fyrir
því innan frakknesku stjórnar-
innar, að yfirgefa Tékka, og það
er hans verknaður fyrst og
fremst. að Frakkar hafa glatað I
áhrifaaðstöðu þeirri, sem þeír j
hafa haft í mið- og suðaustur- ’
hluta álfunnar. Vikw^írt fpr svo
I^ngt í f.-VðíagUÍn‘sín«m, að
^ögja, að það sé stefna Böilttét
að auglýsa Hitler „ög VÍtímlega
Mussolini“. Þá béiáúr blaðið því
fram, að imdií hans handleiðslu
sé stefnt smátt og smátt í ein-
ræðisáttina, og sé Bonnet og
stefna hans studd af blöðum
landsins, en spilling mikil sé
ríkjandi í frakkneskri blaða-
mensku, sem njóti fjárstyrks úr
„leynisjóði“, með þeim árangri,
að frakkneskum blöðum sé far-
ið að svipa til þýskra, ítalskra
og rússneskra blaða, þ. e. að
skoðanafrelsi fái ekki að njóta
sín, sömu skoðanir sé hvarvetna
túlkaðar, sama stefna prédik-
uð. —.
Þá er Bonnet kent um það, að
ýmsum frjálslyndum undir-
starfsmönnum stjórnarinnar
hafi verið bolað frá, þeir hafi
verið fluttir á aðra staði, þar
sem áhrifa þeirra síður gætir%
lorria sientaitlB
verQir elki haldiB f
filaadi.
KlVofn 2. nóv. FÚ.
Málstreitan í Finnlandi hefir
valdið svo mikilli sundrungu
'meðal stúdenta, að’ eldcert verð-
ur af því, að Norræná1 stúdénta-
mótið verði haldið í Fmniaridi
sumarið 1939, eins og ráðgert
var. Enn liefir ekki verið á-
kveðið livar mótið verður hald-'
ið, en hkindi eru tií, að þa5
verði í Kaupmannahöfrt. Áfoém-
að er, að stúdentár frá Noregi,
Svíþjóð og Finnlandi ferðist
þangað í einu af - skipum
Samsku Ameríkuhnunnar og
húi í skipinu meðan mótið
stendur yfir.
I Stokkhólmsfregn til út-
varpsins segir um þetta mál, að
Félag sænskumælandi stúdenta
í Finnlandi hafi tilkynt, að það
geti ekki staðið við það loforð
sitt, að bjóða heim þingi noi^
rænna stúdenta á sumri kom-
anda, en á stúdentamólinu í
Danmörlcu 1935 hafði félagíð
tjáð sig fúst til þessa. Fram-
kvæmdimar strönduðu á því,
að finskumælandi stúdentar
vildu ekkí taka þátt í mótinu,
ef það værí lialdið á vegum
sænskumælandi stúdenta. Tóku
hæði félögiii riiálið til úrslita-
afgreíðslu fyrir skemstu.
ÍTALSKIR HERMENN Á SPÁNI.
Ein liersveitin, sem nýlega var send lieim, gengur fylktu liði fram hjá spænskum og itölskum
herforingjum í Cadiz, áður en stígið var á skipsfjöl.