Vísir - 21.11.1938, Blaðsíða 3

V í S I II
Jakob Hafstein framkvæmdastjófi:
ínmttalilliigiii 09 Rðuði Krissim.
Veturinn er að ganga í garð. J
Iþróttamenn og konur þrá hið
ln-ein og holla loft í faðmi
liinna islenzku fjalla og fegurð
og hreinleika hinnar tandur-
hreinu mjallar. Öll íþróttafélog
hæjarins húa sig af kappi undir
vetrarstarfið, og hyggja gott til
þess. Á sama tima er Ranði
Ivross Islands að húa sig undir
að vikka og efla starfssvið silt,
til þess meðal annars, að verða
þess megnugur, að geta upp-
fyllt þær óskir, sem til hans eru
gerðar af íþröttafélögum þessa
bæjar, og vissulega hyggur
liann gott til þess starfs, sem
mun auka og efla íkilning alls
þorra manna á hugsjónum
þessa merkilega félagsskapar,
sem út um gervallann lieim hef-
ir unnið þau verk 'til heilla
særðum og sjúkum og auknu
lieilbrigði manna, sem eru dáð
og virt af þúsundunum.
Nú kann einhver að spyrja:
„Hverjar geta þær öskir verið,
sem íþróttafélögin eru að bera
upp við Rauða Krossinn, og er
hægt að hugsa sér nokkuð sam-
band eða samstarf á milli þess-
ara tveggja félagsheilda?“ Það
eru sjálfsagt margir, sem
myndu svara þessu neitandi, og
getur slikt svar ekki átt rót sína
að rekja nema til éinnar orsak-
ar, en það er fáviska um hug-
sjónir og starf Rauða Krossins.
En jafnframt er eg viss um, að
hinir eru miklu fleiri, sem
myndu svara spurningu þessari
játandi, og sýna með því skiln-
ing á starfi og áhugamálum
þessara félaga, því sannleikur-
inn er sá, að RaUði Krossinn
annarsvegar og íþróttafélögin
hinsvegar eiga sameiginleg á-
liugamál, ,sem þau eiga að auka
samvinnu sína um, til skjótari
og heppilegri úrlausnar. Þessi
mál eru þjóðarheildinni ákaf-
þörf. Sölnu útreið íékk Einar
nokkur Guðmundsson i Snæ-
féllsnessýslu árið 1683 fyrir
kaup á 2 pundum af tóbaki og
3 álnum af lérefti. Þetta var á
dögum einokunarverslunarinn-
ar. —
Fréttabréf frá Spáni:
Spánn
Niðurl.
Mennirnir hafa furðulega
hæfileika til þess að liaga sér
eftir kringumstæðunum. Þegar
fyrstu ógnirnar eru um garð
gengnar fer sraám saman að
komá ný hreyfing á alt. En í
Alicante er að kalla alt í lama-
sessi. Það liggur við, að segja
megi, að þar sé alt næstum i
dái. Eyðileggingin er afskapleg.
Miklu meiri en i Barcelona,
þegar tekið er tillit til stærða
liörganna. Og eyðileggingin er
tiltölulega meiri i Alicante en i
nolekurri annari horg, sem eg
hefi komið i á Spáni. Menn
ganga út frá því sem gefnu, að
eyðilegging sé mikil í borgum
eijis og Madrid og Teruel, þar
sem hardagar hafa verið liáðir
innan borganna sjálfra. En Ali-
cante hefir orðið hlutfallslega
liarðar úti. Það er vegna þess
hversu mikilvæg hún er sem ein
af helstu hafnarborgunum á
austurströndinni, sem lýðræðis-
lega þýðingarmikil og merkileg,
cn þau eru: að gera þjóðina
hraustari, lieilbrigðari og þrosk-
aðri lieldur en hún er.
íþröttafélögin vinna að þjálf-
un og styrkingu líkamans, heil-
hrigði hans og velferð hið ytra,
með frjálsum iþróttaæfingum,
fimleikum, sundi, skíðaferðum
o. s. frv. og gera með þvi ómet-
aulegt gagn til að styrkja
mannslíkamann gegn utanað-
komandi sjúkdómum. Rauði
Krossinn beinir starfsemi sinni
inn á við, með fræðslu sinni um
hollustu og heilln-igði, með
hjúlcrun og hjálp til handa
þeim, sem sýkst hafa eða særst.
íþróttamaðurinn, sem leggur
af stað inn i faðm hinna snævi-
þöktu fjalla i fjörugum félags-
skap, getur altaf átt það á hættu
að koma meiddur heim að
kveldi. Hver veit livenær bind-
ingur getur hilað i brattri
brékku. Til allrar hamingju
skeður slikt eldd nema örsjald-
an. En þegar slys ber að hönd-
um i skiðaferðinni, svo að
skíðamaðurinn kemst ekki
hjálparlaus heim, livað er þá
kærara félögum hans og hon-
um sjálfum, en að vita af
sjúkrasleða, fullkomnum að
öllum tækjum heima við slcíða-
kofa félagsins? Og skapar eldci
vissan um sjúkrasleðann við
hendina öryggi þátttakendanna
i hinum glöðu og hollu fjalla-
ferðum ?
Rauði Krossinn vill vinna að
því, að skíðaskálarnir i nágrenni
Reykjavkur eignist fullkomna
og góða sjúkrasleða. Og eg veit
að sú er ósk alls fjölda þeirra
karla og kvenna, sem stunda
vetraríþróttirnar, að svo sé. —
Rauði Krossinn vill líka vinna
að því, að á þessum stöðum séu
fullkomnir og góðir sjúkrakass-
ar með hverskonar sáraumhúð-
um. Þessu hvorutveggja hefir
Rauði Rrossinn komið fram við
iSkiðaskálann i Ilveradölum, og
ldotið miklar þakkir fyrir.
í þessum fáu orðum hefir að-
eins verið vikið að þéirri hlið
málsins, sem snýr að vetrar-
iþróttunum, en vitanlega gildir
liið sama um liinar mismunandi
greinir íþróttanna. Rauði Kross-
inn vill allstaðar geta kcnhið til
í dag.
sinnar enn ráða yfir, að hún
verður fyrir stöðugum loftárás-
um.
Meiri vöruflutningar liafa átt
sér stað um Alicante en nokk-
ura aðra hafnarborg á austur-
ströndinni, að Valencia og
Barcelona undanteknum. Eng-
ínn hluti borgarinnar hefir
sloppið lijá eyðileggingunni.
Jafnvel úthverfin, með nýtísku
húsum sínum og görðum, urðu
fyrir loftárásum nýlega. En
aðallega liefir verið lögð stund
á það, að varpa sprengjum á
liöfnina og þann hluta borgar-
innar, sem næst henni liggur.
Nærri undantekningarlaust
hefir gistihúsum, bönkum og
verslunarhúsum í þessum hluta
borgarinnar verið lokað. Á
stöku húsum eru auglýsingar
um að fyrirtæki, sem þar voru
til liúsa, hafi flutt upp í borgina.
En í flestum tilfellum liefir
ekki verið um neinn flutning
að ræða. Viðskiftareksturinn
hjálpar, ef iþrótlamaðurinn
meiðir sig, og allstaðar vinna að
auknum og bættum hollustu-
skilyrðum. Um einn lið hinna
hættu hollustuskilyrða, sem
Rauði Krossinn vill vinna að, og
er nátengdur allri líkams-
ment og íþróttaiðkun, hefir
Gunnl. Einarsson skrifað ágæta
grein í síðustu Lesbók Morgun-
bl., sem allir ættu að lesa, en
það er um finsku böðin og bað-
stofuna, og þýðingu þeirra fyr-
ir íþróttafrek Finna, sem eru
allra þjóða fremstir í þeim efn-
um. — En til þess að geta kom-
ið fyrirætlunum sínum fram
þarf Rauði Krossinn á skilningi
íþróttamannanna að halda, og
þann skilning eiga þeir að sýna
með því að gerast félagar i
Rauða Krossi Islands.
LeiOrétting.
I ummælum „br“ um útvarp-
ið vikuna 8.—14. þ. m. i Vísi
hefir mér orðið á ákaflega
hvimleið skissa, sem eg þegar
er eg las ldausuna í blaðinu i
þessum svifum sá að var endi-
leysa ein. Eg á hér við ummæli
mín um erindi dr. Björns Þór-
ólfssonar. Dr. Björn flutti ekk-
ert erindi, heldur féll erindið
niður, og var mér fullkunnugt
um það.
Ástæðan lil þessara mistaka,
sem eg hér með bið dr. Björn
afsökunar á, er sem hér segir:
Athugasemdir mínar rita eg
jafnóðum niður á hlað mjög
lauslega og með blýanti og hefi
sama blað undir eina viku i
senn. Fyrir vikuna 8.—14. litur
hlaðið svona út, stafx-étt og orð-
rétt: .
„Tli Ar(?) skipul ov. fl.
efn alm
B. Þ. f.
leiðinl þver svæf
lijá Sv. S
og öll kvöldvakan ekkert
Á Solb. i meðall.
Bindþ. ekki aðalefni
E Magg fyrirt.
Ekki púður , Pirandello
Við eklci með börn á brjósti“
hefir Iagst niður. Aðalgistiliúsið
í Alicante „Palace Hotel“, er
hið eina, sem enn er opið. Bif-
reiðin frá flugstöðinni skilar
öllum ferðamönnum þangað.
Það er talið sjálfsagt. Bifreið-
arstjói-inn leiðir athygli að
gríðar stórri hvylft í veginum,
sem hann verður að krækja
franx hjá. Þar hefír ein sprengi-
kúlan fallið. Ferðalangurinn
reynir að láta á engu bera, að
lionum sé ekki um að sjá þetta,
en óskar þess, að gistihúsið, þar
sem hann ætlar að fá húsaskjól
í bili, væri á hættuminni stað —
ekki þarna rétt við sjóinn, þar
sem flutningaskipin leggja að
landi.
Á friðartímum er ibúatala
Alicante um 90.000. Hún jókst
mjög um tírna vegna flótta-
manna, sem streymdu þangað,
cn nú liefir mikill f jöldi íbúanna
flutt til smáþoi’pa í grend við
horgina, siðan er loftárásirnar
fói-u að vei’ða æ tíðari.
Þrjár eða fjórar matstofur
eru enn opnar. En það er tak-
markað, sem hægt er að fram-
reiða þar. En á mátmálstímum
er þar þó alt af slangur af fólki
„B. Þ, f.“ átti vitanlega að lesa
„B. Þ. féll (niður)“ í staðinn
mun eg liafa tekið „f.“ saman
við línuna fyrir neðan og lesið
úr þvi „fjandi leiðinlegur, þver
og svæfandi“, en að réttu lagi
eiga þau oi*ð við linuna fvrir
neðan, og skal það elcki útskýrt
frelcar. Það er því greinilegt, að
eg, þegar eg var að semja klaus-
una upp úr þessum lausu drög-
um, liefi verið annars hugar, og
ekki gætt þess, sem eg vissi
sjálfur, og hefur þelta því æxl-
ast svona. Það vildi og lil
ólukku, að eg las vegna ann-
ríkis ekki próförk af klausunni,
eins og eg var vanur, því þá
hefði þetta lagast. Bréfsnuddan,
sem eg ritaði þetta á, er nú í
vörslum Vísis.
Skeytingar- og athugaleysi
slíkt seni þetta, jafnvel þó af-
batanir lcunni að vera til, er ó-
þolandi. Þar sem ckki er hægt
að ætlast til þess, að lesendur
taki mark á ummælum „br“
um útvarpið, þegar þeir liafa
i-ekist á að svona vinnubrögð
geti átt sér stað, fæ eg ekki bet-
ur séð, en að „br“ verði að hætta
að gera dagskrá itJtvarpsins að
umtalsefni opinherlega, og að
honum sé það mátulegt, úr þvi
að hann gat eklci verið vakandi
við verk sitt.
Dr. Björn hið eg enn afsökun-
ar.
Reykjavík, 19. nóv. 1938.
Guðbr. Jónsson.
Þótt Vísir eigi enga sök á
þeim mistökum, sem orðið hafa
hjá gagnrýnanda blaðsins, og
liann láti af störfum í þágu þess,
eins og hann getur um í grein
sinni, vill hlaðið fyrir sitt leyti
Iiiðja. dr Björn Þórólfsson af-
sökunar í mistökum gagnrýn-
andans. Ritstj.
Nýtt tímarlt nm nor-
ræna samvinnn mennta-
mmna.
Stokkhólmi, 21. nóv. FB.
„Nordisk samling" heitir nýtt
mánaðarrit, sem hefir norræna
samvinnu mentamanna að
markmiði. Gert er náð fyrir
þátttöku mentamanna í öllum
Norðurlöndunum fimm, en að-
alritstjórn verður í Stokkliólmi.
— Sven Jansson lektor, með-
limur ritstj órnarnefndarinnar,
á grein í fyrsta heftinu, sem er
nýútkomið, um norrænar tung-
ur. —• Helge Wedin.
— sem kemur þangað kannske
frekar af vana en af því, að það
geti fengið þar nóg að borða.
Kvikmyndahúsin eru enn opin
— en áhorfendur eru vanalega
fáir vegna þess, að fóllc Iiefir
lítið fé handa milli.
Framkoma manna er alþýð-
leg í Alicante og það er eins og
enginn greinarmunur sé gerður
á því hverrar stéttar fólk er.
Ferðalangurinn tekur þegar eft-
ir því, að hinir snauðustu meðal
borgarbúa geta komið inn í for-
sal gistiliússins og setið þar og
livílst, án þess amast sé við því.
Og það verður heldur ekki séð,
að nokkur karl $ða kona mis-
noti þessa gestrisni. 1 Alicante
sér maður oft sitja hlið við hlið
alþýðukonuna með sinn litla
matarskamt og fóllc af þeim
stéttum, sém efnaðar eru -—
eða voru. Slík sjón vermir huga
jieirra, sem unna sönnu lýð-
ræði og jafnrétti, og gefur þeim
sannari skilning á þvi fólki,
sem hefir lagt svo mikið í söl-
urnar fyrir land sitt. Og það
gefur góðar vonir um Spán
framtíðarinnar.
r
p
Jón Hjálmarsson
vélstjóri.
Minningarorö.
Þegar eg heyrði andlátsfregn >
Jóns Hjálmarssonar kom mér í
hug, að einn væri þar kallaður
frá hálfunnu dagsverki, eins og
vill nú við loða. Mér er ekki ó-
Ijúft að greina frá mannkost-
um Jóns Hjálmarssonar að því
leyti sem eg til þekki. Eg þekti
hann eigi að neinu misjöfnu,
en að mörgu góðu þau ca. 2 ár ,
sem við unnum saman að vél- 1
gæslu 1914—16, né endranær. ;
Við vorum þá iá gelgjuskeiðinu
í þeim efnum. En Jón lieitinn
mun nú hafa verið búinn að
starfa við vélgæslu í 27—28 ár,
og svo lærir lengi sem lifir.
Hann var búinn að vera eitthvað
talsvert við vélar, áður en vél-
stjóraskóli byrjaði hér, og strax
fyrsta velurinn er kensla liófst
hér í vélfræði geklc Jón heitinn
á skólann, sem þá liét vélstjóra-
deild Stýrimannaskólans; fór
kennsla fram í Stýrimanna-
skólahúsinu.
Jón heitinn mun liafa verið
mjög umliugsunarsamur við
starf sitt og ósérhlífinn, en
heilsufarinu mun oft liafa verið
ábótavant. Það, sem hjálpaði
Jóni lieitnum að koma áfram
starfi sínu, þó að hann oft ekki
gengi heill að verki, er án efa
hans góða fyrirhyggja við
gæslu véla. Hann var og stakur
reglumaður, snerti hvorki á-
fenga drykki né tóhak, enda
hefði Iionum þótt það um of úr
hófi; kunnugir þektu það vel,
að Jón heit. var framúrskaxandi
umhugsunarsamur um Iieimili
sitt, konu og börn.
Jón Hjálniarsson var bráð-
skenitilegur maður, einliver sá
glæsilegasti gleðimaður, sem eg
liefi verið með, og það hrá fyrir
hjá lionum hæðni, en græsku-
laust var það ávalt og eigi sem
sagt neinn meiðandi.
Eg átti oft tal við Jón Hjálm-
arsson siðar meir, og' gerði mér
oft ferð þangað. sem eg vissi að
hann var að hitta. Og mun svo
hafa verið um fleiri, því Jón
átti marga vini og kunningja,
og kunni vist talsvert í þeirri
lisl að velja sér þá, enda var
liann hrókur alls fagnaðar og
glæsimenni í vinalióp, vissi líka
marga hluti, og gerði sér grein
fyrir ýmsu, sem menn yfirleitt
gera ekki. Jón heitinn var bók-
hneigður maður og mun hafa
lesið talsverl: sérstaklega vissi
eg til að hann var hneigður fyr-
ir ýmsa speki.
Jón heitinn var umtalsfróm-
ur um aðra menn, og vildi ekki
gefa því gaum eða hafa það aS
neinu, þótt hann heyrði þess-
• háttar nag. En það er eins og
vitað, að það lítur oft svo út,
að heimurinn þurfi endilega á
þvi að lialda. að liafa einhvem
á milli tannanna; og 'það er
einkenni heimskingjanna, að
þeir eru framar öllu móttæki-
legir fyrir slíkt, lioppa upp úr
öllu valdi yfii’ hvað auðvirði-
legri flónsku sem er, ef þeim
finst það einlivern meiðandi eða
skaðandi, og það er furðu auð-
velt að koma mnönum í slíkan
skilning og gera þá þannig að
leiksoppum og leikgræðgisskril.
—- Jón lieitinn Hjálmarsson
slapp ekki að öllu leyti við hin
skaðlegu nagdýr, fremur en
en svo afar margur. En svo
mikið er víst, að eg þekti ekki
til þess í fari hans, er gæfi til-
efni til sliks, því hann var líka
misskilinn. En Jón heitinn er
nú genginn veraldarvegínn og á
jafn sviplegan liátt og aðrir
fleiri.
Stéttarbróðir.
Utn 600 manrs á
skfðnm f gær.
Um sex hundruð manns
munu hafa farið út úr bænum j
í skíðaferðir í gær með hinum
ýmsu íþróttafélögum. Þó eru
skíðaferðir ekki byrjaðar al-
ment, því að þetta er það j
skíðafólk okkar, sem altaf fer i.
á skíði, ef nokkur snjór er á j
jÖrðu og ekki beinlínis ófært j
veður.
8 á laugardagskvöld og dvöídu í !
skála sínum um nóttina, en i !
gærmorgun bættust 45 i liópinn. j
Snjór er ennþá fremur lítill, en :
færið var gott svo langt sem það j
náði.
Skíðafélag Reykjavíkur. Að-
faranótt sunnudags var hvast á
fjallinu og skóf snjóinn burt að
miklu leyti. Þó var gott í Insta-
dal og í Flengingarbrekku. Með
S. R. sjálfu fóru um 100 manns
í gærmorgun, en umhverfis
skálann voru aulc þess Menta-
skólanemendur, fólk úr Skauta..
og skíðafélagi Hafnarfjarðar og
svo all-margt fólk í einkahilum.
Munu um 200 manns hafa verið
á þessum slóðum.
Ármenningar fóru 91, þar af
voru 21 nætursakir í skálanum.
Ágætt færi var í Bláfjöllum, dá-
htil mugga var þar í gær, en i
Jósefsdal sjálfum er snjórinn
nokkuð lítill ennþá.
f.R.-injgar fóru um 80 til Kol-
viðarhóls, en fáir voru þar um
nóttina, enda er húsið ekki fnll-
gert. Á láglendinu er Kfill snjór
en flestir fóru ihn í Instadal.
Unnið var að sprengingum i
stökkbrekkunni og heyrðust
sprengjudynkirnir alla leið til
skiðafólksins i InstadaL
Flokknr de ftibas og
Tettingers styðja
Daladter.
London í morgun.
Stjórnmálaflokkamir frakk-
nesku halda nú flokksþing sín
liver á fætur öðrum og meðal
þeirra, sem þegar hafa Iiaft
flokksþing eru flokkur Dala-
diers og Bonnet (radíkalsósíal-
istar) og flokkur Blums (sósíal-
istar), og s. 1. laugardag floklc-
ur Chápetier de Rihes eftir-
launamálaráðherra (demókr.
populaire), í St. Etienne. Samþ.
var ályktun þess efnis, að nauð-
svnlegt væri að leggja mikið í
sölurnar fyrir viðreisn Iandsins
og því gæti flokkurinn ekki
greitt atkvæði gegn viðreisnar-
áformum stjórnarinnar og